S2®.
%°£Z2
lUv^a;s;)e!
0 0^^-6206)0
Restauraties grafheuvels
uit steen- en bronstijd
N S-treindiensten
tijdens feestdagen
Vuurwerk: verdrijven van kwade geesten
Si «9e^6X
Kwade geesten
Lichte daling
werkloosheid
dfit pracVMJ9|
mm t»r^°0rtrc
I 10 PIai5 X cm 58 "u V0°'
Offerbroden
^«pe'
48.78 v0°
wofnsoac; :i m c i mblr 1977
51-81
Wooiwdi
Gebruiken met de
kerst afkomstig
uit oudheid
Aan een aantal gebruiken, die wij er
nog steeds op na houden bij christe-
lijke feestdagen zoals KERSTMIS, zit
een van oorsprong heidens bijsmaak-
je. De oude Germaanse stammen
mochten zich dan door de eerste
christenpredikers laten bekeren; ze
lieten zbh toch niet hun feesten
afpakken. Natuurlijk omdat ze ge-
woon van feesten hielden, maar ook
omdat die feesten vol symboliek za-
ten waarmee men de goden gunstig
meende te stemmen, zodat deze voor
het komende seizoen zouden zorgen
voor vruchtbaarheid en voorspoed.
Toen de kerk er met geen mogelijk-
heid in bleek te slagen al die heidense
feestgebruiken uit te bannen, nam
zij het besluit ze gewoon te laten
voortbestaan, maar er een christelijk
stempel aan te geven. Zo werd het
heidens midwinterfeest, het feest van
de geboorte van Christus, het licht
der wereld.
Tot vandaag de dag hebben de mees-
te christenen weinig moeite gehad
met deze heidense achtergronden
van hun voornaamste kerkelijke fees-
ten. Wei zijn er door de eeuwen heen
groepen geweest die zich zo recht in
de leer betoonde, dat zij niets van
zulke herinneringen aan afgoden-
dienst inoesten hebben. Zulke groe
pen zijn er ook nu nog in ons land
Bij hen zal men bijvoorbeeld nooit
een KERSTBOOM aantreffen.
Maar zoals gezegd, het merendeel had
en heeft niet de minste moeite met
die oude gebruiken. Zeker niet wat
betreft de gewoonte om bij zulke
gelegenheden uitermate overvloedig
te eten en te drinken. De eet- en
drinkpartijen voor deze gelegenheid
bij de Germanen waren offermaal-
tijden. Alles wat men zelf at en
dronk was in feite bestemd voor de
God. Zoveel te meer en voortreffelij-
ker dingen men dus naar binnen
werkte; zoveel te beter kwam men er
bij het opperwezen op te staan.
Behalve de overvloedigheid van de
maaltijden slaat ook de vorm van
bepaalde specialiteiten met KERST
terug op de schimmige oudheid. Zo
wordt aangenomen dat de kerstkrans
een rechtstreekse afstammeling is van
het zonnerad en dat allerlei soorten
kerstbrood nazaten zijn van de oud-
Germaanse offerbroden.
Niet alleen in de dienst aan de tong;
ook in allerlei elementen van de
entourage van het KERSTGEBEU-
REN zitten nog veel lijntjes naar het
oeroude heidendom. In het gebruik
van hulst bijvoorbeeld, die vanouds
werd beschouwd als een boom die
geluk aanbracht. In het branden van
kaarsen, die" in vroeder tijden de
naam hadden gevaar, onheil en gees-
ten af te weren.
En natuurlijk in de KERSTBOOM, al
komt die pas rond het begin van de
twintigste eeuw in ons land wat meer
in zwang. In Duitsland had de spar,
die meestal ten onrechte den wordt
genoemd, er als kerstboom toen al
een eeuw of vier opzitten. Voor het
eerst wordt er van gerept in de Elzas,
in 1521. Pas een kleine honderd jaar
later is er sprake van versiering met
bladgoud, roosjes van papier, koekjes
en appels. En nog eens meer dan
een eeuw daarna, in 1737, worden er
voor het eerst lichtjes in gebrand
Wat dat betreft liep men flink voor
op de voorvaderen, want al in
oeroude
tijden brachten de Skandinavische
volken een lichtje aan in wat kan
worden beschouwd ALS de recht
streekse voorloper van de kerstboom
zeker wat de vorm betreft. Zij maak-
ten driehoeken van hout en omwik-
kelden die met groene takken. Daar
werd dan het lichtje in aangebracht
En dat alles gebeurde in de tijd van
het Joelfeest, die liep van 25 decem-
ber tot 6 januari, toen nog de „der-
tiendag", later Driekoningen.
Hoe het zij, goden kon men in vroe-
ger tijden proberen te paaien door
het brengen van offers in de vprm
van de meest voortreffelijke maaltij
den die men maar bereiden kon. Wat
dat betreft is de mens er in geslaagd
het voetspoor van zijn voorvaderen
uitstekend te drukken.
Maar hoe zit het met de kwade gees-
ten? Want die lieten zich over het
algemeen niet met aardigheidjes ten
eigen bate afschrikken. Daar kwam
heel wat meer voor kijken. Vuur en
veel lawaai bijvoorbeeld
Ook daaraan zit de mens van vandaag
nog voor een deel vast, meestal zon-
der dat hij zich dit realiseert. Het
inluiden van het nieuwe jaar is daar
een sprekend voorbeeld van. Als op
OUDEJAARSAVOND de oliebollen
naar binnen zijn gewerkt (door de
vorm alleen al mogelijk ook een dui-.
delijk vruchtbaarheidssymbool)
loopt de wijzer naar twaalf. Naar het
meest griezelige uur van het etmaal.
Want om twaalf uur komen de gees-
ten tot aktie: de heksen, de spoken,
kortom alles wat er aan griezeligs
door het luchtruim kan zweven.
Speciaal bij een belangrijke gebeurte-
nis als de JAARWISSELING zijn ze
in de weer om waar mogelijk kwaad
te stichten. Maar ze krijgen veel
minder kans dan vroeger om hun bo-
ze praktijken te botvieren. Daar
zorgen de knallen en flitsen van een
miljoenenkapitaal aan vuurwerk
voor. Lawaai en vuur staan van ouds-
her bekend als de middelen bij uit-
stek om kwaadaardige geesten op
de vlucht te jagen. We mogen dus wel
aannemen dat ze in de nieuwjaar-
nachten van deze tijd niet weten
waar ze moeten blijven. Het is na
tuurlijk altijd mogelijk dat er een is
blijven zitten in het glaasje drank, dat
we heffen. Daarom KLINKF.N we
even de GLAZEN tegen elkaar, wat
voor de boze geest zo'n schrikwek-
kend geluid oplevert, dat hij te-
stond het geestrijk vocht verlaat.
In de loop van het volgend jaar zul-
len op de Ermelose heide 43 grafheu
vels uit Steen- en Bronstijd hun oor-
spronkelijke vorm hebben terugge-
kregen. De Rijksdienst voor het Oud-
heidkundig Bodemonderzoek te
Amersfoort is sinds 1976 bezig met
de restauratie van deze grafheuvels en
op het ogenblik wordt gewerk aan
een groep van achttien heuvels in het
centrum rondom de Paalberg.
De restauratie zal worden afgerond
met het herstel van een groep
heuvels aan de noordelijke kant van
de heide. Dan zal de Ermelose heide
als een van de weinige voorbeelden,
een uitstekende indruk geven van de
plaats die men in de prehistorie koos
voor het oprichten van dergelijke
grafmonumenten.
Hoewel de grafheuvels zonder uitzon-
dering in het verleden reeds zijn on-
derzocht, is de restauratie er mede op
gericht nog aanwezige, voor het
wetenschappelijk onderzoek belang
rijke, profielen veilig te stellen.
Daarom ook zijn de grafheuvels des-
tijds als archeologisch monument be-
schermd.
De restauratie, die met instemming
van de gemeente Ermelo plaatsindt,
wordt in nauw overleg en met direkte
steun van het Cultuurtechnisch
Bureau van het directoraat Gebou-
wen, Werken en Terreinen van het
ministerie van Defensie uitgevoerd.
dit vanwege het intensieve gebruik,
dat zowel door militairen als rekrean-
ten van de heide wordt gemaakt.
Op de le Kerstdag zal de treindienst
drastisch worden ingekrompen
en
De totale werkloosheid in het ge-
bied Nieuwe Waterweg Noord is iets
teruggelopen, doordat de stijging bij
de mannen ruim gekompenseerd
werd door de daling bij de vrouwen.
Het aantal werkloze mannen bedroeg
in oktober 1581 en in november
1619, het aantal werkloze vrouwen
in oktober 837 en in november 782,
zodag een daling tot stand kwam van
17 personen.
De stijging van de werkloosheid bij
de mannen vond hoofdzakelijk plaats
in de metaal- en kantoorsekties, de
daling bij de vrouwen in de sekties
handel en kantoor.
De totale, openstaar.de vraag naar
mannen daalde, vooral door voldane
vraag naar jeugdige metaalbewerkers.
De vraag naar zowel mannelijk, als
vrouwelijk kantoorpersoneel gaf een
toename te zien.
daarmee worden aangepast aan de op
die dag te verwachten vervoersom-
vang. Dat betekent dat in een aantal
gevallen de normale kwartierdienst
tot een halfuurdienst wordt terugge-
bracht en dat op die lijnen waar nor-
maal elk half uur een trein rijdt met
een trein per uur wordt volstaan.
De dinsdag na Kerst zal worden gere-
den als op maandag, dus met een uit-
gebreid aantal forensentreinen. Week-
endretours zullen ook op zondag 25
december verkrijgbaar zijn en daar-
door geldig zijn op ook maandag de
2e Kerstdag. Die dag zullen ook de
Meermanskaarten voor 9 uur ge-
bruikt mogen worden.
Op Oudejaarsavond zal de treinreizi-
ger voor acht uur op bestemming
moeten zijn. Behoudens enkele inter-
nationale treinen en die welke voor
direkte doorvoer van reizigers niet ge-
mist kunnen worden zullen na acht
uur geen treinen meer rijden. NS zet
daarmee een traditie voort: op Oude
jaarsavond is het aantal reizigers vrij-
wel nihil en met de genomen maat-
regel worden belangrijke kosten be-
spaard en krijgen bovendien tal van
spoormannen de gelegenheid de jaar-
wisseling in familiekring door te
brengen.
Tenminste, dat nemen we dan maar
aan, al heeft het er veel van weg dat
hij er voor sommige niet uit te
krijgen is. Zodat het op den duur
toch weer uitdraait op bedenkelijke
verschijningen, zo niet van witte mui-
zen en roze olifantjes, dan toch van
nachtmerries en ander spooksel van
de duisternis.
Uittreksel uit liet bock Folklore in
het dagelijks /era; van Ton de
Joode dat dezer dagen verscheen bij,
A.W Sijthojf in Alphen aan de Rijn.
Het boek dat ook talloze andere
gebruiken en svmbolieken bcschrijft
kost f.24,50).
Soms moet een mens zichzelf eens even flink aanpakken. Je bent
van alles van plan, maar in de praktijk komt daar meestal niets
van terecfit. Daarom ga ik dit jaar een ideetje uitwerken, dat ik
heb afgekeken van een bevriend echtpaar. Die hebben een paar
jaar geleden eens een Kerstreportage gemaakt van hun gezinnetje.
Ze zeiden: nu is onze dochter nog klein, nu versieren we het huis
en de kerstboom. Er kan een tijd komen, dat we dat niet meer
doen. En't is ook voor onze dochter leuk om een serie foto's te
hebben, waarin al die bijzondere momenten van het Kerstfeest
worden vastgelegd voor later. Een stukje van die Kerstreportage is
verwerkt in de foto's, die bij dit verhaal zijn afgebeeld.
Een foto-reportage maken is eigenlijk: een
verhaal vertellen. Dan begin je ook bij het begin.
In dit kerstfoto-verhaal is dat: de aankoop van de
kerstboom. En het vervoer op het fietsje naar
huis (foto 1). Waarschijnlijk zegt de dochter, als
ze over twintig jaar zo'n foto bekijkt: "He, toen
had je nog een fiets, Pa". Of misschien zegt ze
wel: "Reed je toen al op een fiets? Wat was jij
modern, zeg!" In die reportage hoort ook het
opzetten van de boom in de standaard.
En het versieren van die boom door de jonge-
dame (foto 2). En het hoogtepunt, letterlijk en fi-
guurlijk: het plaatsen van de piek (foto 3). In die
fotoserie zie je ook hoe het huis wordt versierd. Is
er een foto van Moeder, die druk is in de keuken
voor het kerstmaal. Zie je de kersttafel en de
brandende kaarsjes van de kerstboom. Een kom-
pleet Kerstverhaal in kleurige foto's. Om nooit te
vergeten. Ja, dat verhaal ga ik dit jaar schrijven
met mijn kamera. Wat er ook gebeurt'
