Wettelijke rapportering milieugevolgen
y
-
A
A
Sk
wmmmmmm
m
PENNINGMEESTER TEN HOUTEN VAN VERENIGING BEHOUD WADDENZEE
Av Ssi-SKJS
WOENSDAG 23 AUGUSTUS 1978
34-516
Bert ten Houten verwacht veel van het
Amerikaanse systeem van Milieu Effect
Rapportering, zoals dat in de Verenigde
Staten al zeven jaar met goed gevolg
werkt. Hij meent dat de discussie in
Nederland hierover de komende jar en
ongetwijfeld op gang komt. In het Wadden-
bulletin 2 van zijn vereniging zette de
Apeldoorner onlangs de Milieu Effect
Rapportering uiteen.
In Amerika is al in 1970 een desbetref-
fende beleidswet in werking getreden die
vereist dat bij alle overheidsbeslissingen
rekening wordt gehouden met het welzijn
van volgende generaties. Voor activiteiten
die invloed op het milieu kunnen hebben,
moet een milieu-effect-rapport worden op-
gesteld en dan milieu in de breedste zin
bedoeld. De Amerikaanse wet plaatst de
milieubelangen op hetzelfde niveau als de
financiele, technische en sociaal-economi-
sche belangen.
Een milieu-effect-rapport is een analyse
van de gevolgen. welke als hulpmiddel bij
een beslissing over een bepaala overheias-
voornemen wordt gebruikt. Naast de ge-
wenste, bevat het rapport ook de ongewen-
ste gevolgen van uitvoering van de plannen,
naast de korte ook de lange termijn
gevolgen, en naast de belangrijke ook de
minder belangrijke gevolgen. Bovendien
moeten alternatieven van het voorstel wor
den behandeld, inclusief het nul-alternatief
niets doen). Tot beleidsvoorstellen en
plannen die een milieu-effect-rapport ver- i
eisen, behoren in Amerika onder meer:
vergunningverleningen, aanleg van wegen
en vliegvelden, subsidieverlening, nieuwe
wetgeving en meerjarenprogramma .v.
Alle gevolgen van het uitvoeren'van een
voorstel worden in Amerika geanalyseerd.
Er zijn minstens vier invalshoeken, waar-
onder de technische, de sociaal-economi-
sche, de financiele en de biologische/eco-
logische.
Het document waarin deze feiten zijn
bijeengebracht, is het concept MER (Mi
lieu Effect Rapportering I. Dat rapport
wordt ter inzage gelegd voor het publiek.
Voor overleg en commentaar wordt het
toegezonden aan betrokken instanties. Er
is een periode van 45 dagen maximaal
verlengd tot 60 dagenvoor readies.
Eventuele hoorzittingen moeten ook bin-
nen deze periode plaats vinden. Hierna
worden alle reacties verwerkt en beant-
woord. Er volgt eventueel nader onder-
zoek. Na het publiceren van het definitieve
rapport valt binnen 30 dagen de beslissing.
Of er een kans is op een MER-procedure
in Nederland? Met het Amerikaanse voor-
beeld voor ogen zijn veel gei'ndustriali-
seerde landen zoekende naar een soort
MER-procedure om bij hun besluitvorming
beter met milieugevolgen rekening te hou-
den. Er zijn EEG-richtlijnen aan de lidsta-
ten gegeven om tot een MER-systeem te
komen. Er ligt een advies van de voorlopi-
ge Centrale Raad voor de Milieuhygiene
bij de minister van Volksgezondheid en
Milieuhygiene, waarin een warm pleidooi
voor de invoering van een MER-procedure
wordt gehouden. Ten Houten meent dat er
bij vele Nederlandse bewindvoerders een
zekere terughoudendheid merkbaar is
t.a.v. het MER-systeem. Toch heeft hij nog
wel hoop.
Zowel het Ministerie van Econo-
mische Zaken als het bedrijfsleven voelt
volgens hem veel voor een heldere MER-
procedure, in de veronderstelling dat daar-
mee de vergunningverlening kan worden
versneld. Ook het verhelderen van de
besluitvorming op zich noemt hij niet
onaantrekkelijk voor het bedrijfsleven. De
milieu- en natuurbeschermers zijn er vol
gens hem helemaal vierkant voor. Het
MER-systeem maakt namelijk inspraak
mogelijk voor de beslissing. Bovendien
verwacht hij dat er in voorkomende geval-
len eerder met milieuaspecten rekening zal
worden gehouden, aldus schrijft hij in het
Waddenbulletin 2 dat deze voorzomer
uitkwam.
De Waddenzee.
Of je
politiek nou links of rechts
ingesteld bent, ik geloof
dat een kritische controle
op het doen en laten van de
overheid, zeker ook bui-
ten-parlementair, altijd
goed is. We moeten ons er
voor wachten dat de over
heid een te zwaar gelijk
wordt opgelegd. Wij, als
Waddenzeevereniging ja-
gen bij herhaling be-
stuursambtenaren in het
harnas. Dat mag, vind ik,
als je het maar opbouwend
doet en aangeeft hoe je
vindt dat het dan wel zou
moeten.
Dat zegt ir. Bert ten Houten uit Apel-
doorn, sedert 1976 penningmeester van
de Landelijke Vereniging Tot Behoud
van de Waddenzee. De 40-jarige, van
oorsprong chemicus en thans organisa-
tiedeskundige bij het raadgevend bu
reau Berenschot, houdt zich voor z'n
werk bezig met het beleid inzake mi-
lieuproblemen. In Amerika deed hij ge-
ruime tijd ervaring op dit gebied op.
Toen hij naar Nederland terugkeerde,,
stond de Waddenvereniging klaar om
hem in haar gelederen op te nemen. ,,Ze
waren erg geinteresseerd in m'n kennis
v-t -cs-.trt
pm
m&mm
§Spf
mm*
fmi
<^k,>
wm I
die ik had opgedaan en hun penning
meester kon niet aanblijven. Hij was
namelijk benoemd tot directeur van
Aluminium Delfzijl en die twee functies
achtte hij niet al te zeer verenigbaar."
BREED KADER
De Vereniging Tot Behoud van de
Waddenzee wekt nog voor velen de in-
druk zich enkel bezig te houden met de
bescherming van vogels en zeehonden.
Ten Houten legt uit hoe in de loop van
de twaalf jaar dat de club bestaat, de
milieuproblematiek van de Waddenzee
in een zo breed mogelijk kader is ge-
plaatst. Zo heeft de vereniging zich ook
uitgesproken tegen kerncentrales. Die
zouden behalve warm water ook ver-
schillende radioactieve stoffen lozen.
Een groeiend aantal kerncentrales langs
de Rijn zou op indirecte wijze ook de
Waddenzee kunnen aantasten. Tien tot
vijftien procent van het Rijnwater komt
uiteindelijk in de Waddenzee, zo is uit-
gerekend. ,,We moeten onder meer wat
de kernenergie betreft beseffen dat de
besluiten die nu genomen moeten wor
den, gevolgen hebben voor onzekinds-
kinderen. We zullen steeds doordachter
moeten handelen en milieuvriendelijke
alternatieven meer een kans gunnen. Zo
hebben we als Waddenzeevereniging
meegeholpen met het opzetten van een
biologisch-dynamische kaasfabriek op
Terschelling. Elf boeren kunnen hun
bedrijf nu voortzetten, nadat aanvanke-
lijk hun melkfabriek gesloten zou moe
ten worden, een gevolg van schaalver-
groting.
Het is een demonstrate van
maatschappelijke bewustwording, dat
het allemaal ook anders kan, en het
draait prima met die fabriek."
AAN DE BEL
Veel heil verwacht ir. Bert ten Hou
ten van het systeem van milieu-effect-
rapportering, zoals dat nu al zeven jaar
in de Verenigde Staten werkt en waar-
voor ook in Nederland een toenemende
Ir. Bert ten Houten met op z'n
schoot de inmiddels populair ge-
worden bouwpakket-zeehondon-
derdeel van de Waddenzee-actie
voor terugkeer van de zeehond. De
papieren zeehond is een kunstige
creatie van de biologisch kunste-
naar Paul Hohner uit Den Burg op
Texel. Voor ongeveer 25 gulden kan
het pakket besteld worden. De meer-
opbrengst komt de actie „De Zee
hond terug in de Waddenzee" ten
goede.
belangstelling bestaat. In Amerika
heeft de overheid (federaal) zichzelf de
plicht opgelegd zijn besluitvorming hel-
derder te maken voor alle milieu-
beinvloedende plannen, voornemens
etc. Ze komt zelf met een rapport voor
de dag met daarin alle schadelijke en
onschadelijke gevolgen van een te ne
men beslissing, het effect ervan op het
milieu wordt dus gerapporteerd.Als
dat rapport is opgemaakt, wordt het ge-
openbaardl en kan iedereen het zijne
ervan zeggen. De reacties alsmede de
beantwoording komen in een definitief
rapport. Eerst dan vindt de belangenaf-
weging plaats. Bert ten Houten wijst
erop dat inmiddels ook in Nederland
aan die milieu-effect-rapporteringwordt
gedacht, zowel voor de overheid als voor
particulier initiatief. Dat ook de laatste
groep die MER-plicht wordt opgelegd
vindt hij erg belangrijk. Beiden zouden
met een MER de milieugevolgen van
een bepaald plan moeten verduidelij-
ken. Op deze pagina gaat Ten Houten
nader in op het MER-systeem. Hij twij-
felt er niet aan of het wordt de komende
jaren ook in ons land een veel besproken
onderwerp.
Ten Houten zegt geboeid te zijn door
de goede organisatie die hij bij de Wad
denzeevereniging heeft aangetroffen en
die hij mee helpt uitbouwen. „Er wordt
door het bestuur en de staf geweldig
veel werk verzet. Veertien mensen zijn
in vaste dienst waaronder drie actie-
coordinatoren, een jurist, voorlichters
en een goed bemand secretariaat. Cen-
traal kantoor is het Waddenhuis aan de
Voorstraat 18 in Harlingen. Hechte
banden bestaan er met andere milieu-
verenigingen zoals Milieudefensie (MD-
directeur Peter Kramer zit in het Wad-
denverenigingsbestuur), Stichting Na-
tuur en Milieu en de Vereniging Na-
tuurmonumenten. Over en weer hebben
bestuurders soms dubbel functiefe. Ten
Houten noemt dit erg belangrijk om in
bepaalde gevallen als een front op te
kunnen treden. Hij laat het woord
,,groene maffia" vallen, een term die te-
genstanders nog wel eens gebruiken te-
genover milieumensen. Ten Houten be-
nadrukt nogmaals het belang van zo
goed mogelijk geargumenteerde kritiek
en ook het hanteren van de democra-
tische spelregels".
LIBERAAL
Hij betreurt het dat veel milieube-
schermers vaak als linkse rakkers wor
den gezien. Als liberaal en VVD-lid wil
hij demonstreren dat het behoud van
Nederlands grootste natuurgebied De
Waddenzee iedereen, van wat voor in-
stelling dan ook, dient aan te gaan. Uit-
gebreide voorlichting geeft de Vereni
ging ook.
,,Laatst nog aan een delegatie van het
Verbond van Nederlandse Onderne-
mers. Het deed me goed toen een van
hen na afloop op het Waddenhuis in
Harlingen zei: Jullie zijn een mieterse
club. Ik word meteen lid.
Kijk, we hebben nu bijna 37.000 le-
den. We willen niet eenzijdig zijn, maar
alles zo breed mogelijk bekijken. Als ve
eens niet weten hoe het anders moet,
houden we liever onze mond dan er
maar wat uit te kramen. Als we wel een
standpunt hebben, dan willen we dat zo
kristalhelder mogelijk naar voren bren-
gen. Zoals ons alternatief van dijkver-
hoging in Noord-Friesland. We hebben
er een kosten-batenanalyse bijgemaakt.
Dat vergt verschrikkelijk veel werk,
maar over het algemeen hebben we wel
het idee dat Den Haag ons serieus
neemt."
De Apeldoorner Ten Houten ziet tus-
sen de Veluwe en de Waddenzee als
overeenkomst dat het in beide gevallen
om zeer waardevolle, grote natuurgebie-
den gaat. Grootste problemen van de
Veluwe noemt hij het beheer en de ei-
gendomsverhoudingen die een gerichte,
centrale aanpak in de weg staan. De
nota Veluwe Natuurlijk" van drs.
Harm van der Veen noemt hij geweldig
goed. Het plan van deze bioloog om
weer wolven en wisentenn op de Veluwe
te laten leven noemt hij een experiment
dat een kans gegeven moet worden.
NIET OPTIMISTISCH
Zijn persoonlijke oordeel over de mi-
lieu-aanpak in Nederland is niet direct
optimistisch. „We zijn nog lang niet op
de goede weg. Het is nog steeds maar
een kwestie van symptomen bestrijden,
in plaats van de oorzaken wegnemen."
Over verschillende ontwikkelingen,
zoals de zuurgraad van de regen, is hij
verontrust. „Meer dan ooit zullen bij
ingrijpende beslissingen alle gevolgen
beter op een rijtje gezet moeten worden
en afgewogen. Ik begrijp echt wel dat
het roer niet in een keer negentig of
honderd tachtig graden gedraaid kan
worden, maar als we in ieder geval er
eens mee begonnen een beter doordacht
milieubeleid te voeren."
JAN TER HAAR
..Overheid in harnas
jaqen mag als je
het opbouwend
••Si
|W,:' i-mm
,.,3Mi
y whv
S».:™ S&W
ft
ygfKo, Sit'"
i
