11
wmmm
S
dyL
I
<o> *W A
- iv*
VT
mm
m
m
r iMiif .,ms.
mm
m t
t
liana
lif fJ™
mm mju A
mmm
9 0
4k'
W ,0
WOENSDAG 6 DECEMBER 1978
49-517
Maak een rondreis over Malta en zijn twee
buureilanden Gozo en Comino. Ontdek en
beleef het land en zijn mensen. Maak kennis
met de bewoners. pottenbakkers. koper-
smeden. herderinnen. glasbiazers. vissers en
vele anderen die zich verheugen over het
bezoek van vreemdeiingen. Gastvrijheid en
vriendelijkheid zijn oude tradities van Malta
Het eiland dat veel van zijn ongedwongen
natuurlijkheid heeft behouden, ook al omdat
de bewoners niet van en voor het toerisme
leven. Vooral individualisten weten juist dat
op waarde te schatten.
Malta. Het komplete eiland. Dat belooft
amusement en ontspanning. vertier en afwis-
seling. Of u nu met de bus of een huurauto
over het land rijdt. of een taxirit of een ritje
met de paardenkoets door de stad maakt.
vervelen zuit u zich nooit. En heel belangrijk:
bij het uitgaan. het inkopen doen. in bars,
restaurants en aan de roulette komt u met
een mondje Engels een heel eind. Want dat
spreekt bijna iedereen op Malta.
Malta biedt een ruime keus in sporten. De
service voor duikers, waterskiers. zeilers.
vissers en zwemmers laat niets te wensen
over en ook aan land heeft u een ruime keus.
paardrijden. tennissen en golfen zijn zo maar
een paar van de sporten die u op Malta kunt
beoefenen.
Op Malta loopt het seizoen van mei tot
november. De zee heeft dan een gemiddelde
temperatuur van 23°C. De zon schijnt tien
uur per dag en de temperatuur schommelt
tussen de 29° en 33°C. Alleen in de periode
november tot maart regent het soms op
Malta. Toch is ook dan de temperatuur alles-
zins aantrekkelijk. Zo staat het kwik in de
maand februari rond de 18°C en in november
op 23°C, Temperaturen die op Malta bete-
kenen dat het lente is. ook al is het bij ons
nog hartje winter. Dan blceien op het eiland
de amandelbomen. narcissen. Hibiskus en
tijm. Maar niet alleen heeft Malta een uiterst
plezierig klimaat. door zijn ligging is het
klimaat ook bijzonder gezond.
-•
Mini kan men op Malta letterlijk nemen, want met
een lengte van nog geen 30 km en een breedte van 20
km behoort dit eiland niet tot de grootste. Malta is
wel groot in bezienswaardigheden.
6000 jaren geleden waren de eerste bewoners al be-
zig om offertempels te bouwen. Ze gebruikten hiervoor
steenblokken, zo groot, dat nu nog steeds de mythe
rondgaat dat de tempels door reuzen gebouwd zouden
zijn. De bekendste bewoners waren de kruisridders. In
en om de musea en paleizen vindt men de namen van
hen die nu nog voorkomen in de Nederlandse geschie-
denisboekjes. In Mdina b.v. ,,ook wel genoemd de Si
lent City", is in een kerk het kruis dat Godfried van
Bouillon met zich meedroeg tijdens de kruistochten.
De'hoofdstad Valetta is een ongelofelijke wirwar
van straatjes en trappetjes. Hier zouje voor je plezier
willen verdwalen omdat je overal wel weer iets nieuws
ontdekt. In 'n overvloea aan winkeltjes, sommige zo
breed als een normale huisdeur, treft men voor lage
prijzen goederen aan die varieren van knopen tot het
mooiste filligrainwerk. Elke ochtend is er markt in Va
letta. Daar kan men ontdekken, dat hoe ongelofelijk
het ook klinkt, Malta een van de grootste exporteurs
van spijkerbroeken ter wereld is.
Verwijdert men zich van de hoofdstad dan komt
men al gauw bij kleine schilderachtige vissersplaats-
jes, waarvan sommige namen hebben die volgens ons
een gebroken tong opleveren. De trots van de vissers
zijn de veelkleurig beschilderde bootjes. Overdag lig-
gen die in de haven te dobberen terwijl de vissers op
traditionele wijze hun netten boeten. Verder naar de
noordkant van het eiland zijn de goudgele zandstran-
den. Het water is er nog diepblauw en zonder enige
vorm van vervuiling. Aan de noordkant is het zusterei-
land Gozo zichtbaar. Men kan er naar toe met een fer-
ryboot die zijn jeugdige dagen heeft gehad in Neder-
land. Dat blijkt wel uit de bordjes „verboden te
rooken" inderdaad noggeschreven met dubbel o.
Gozo is nog groener dan Malta doordat het een dik-
kere laag aarde heeft liggen op de kalkachtige bodem.
Dit houdt het sporadisch vallende regenwater beter
vast. Een van de bezoekers van Gozo was Odysseus.
Hij hield het er volgens de legende zo'n 7jaar uit in de
grot van Calypso. Diezelfde grot is nu te bezichtigen.
De Karrozzin, Malta's traditionele vorm van transport.
Influenza is wereld-
nieuws. Is het hebben van
influenza dan zoiets bij-
zonders? Ja en nee. Een
gezond mens kan griep
krijgen, een of twee weken
ziek zijn, beter worden en
weer aan de slag gaan. We
zijn er min of meer aan ge-
wend. Maar een kijkje
achter de schermen leert
anders. Aan de namen van
de zo langzamerhand wel
bekend geworden virus-
sen, die griepepidemieen
hebben veroorzaakt,
(Hongkong griep, Aziati-
sche griep, Russische
griep) kan ontleend wor
den dat influenza zich van
landsgrenzen niets aan-
trekt.
Praktisch de hele wereldbevolking heeft van griep te lijden. En de
meeste slachtoffers vallen in gebieden die gekenmerkt zijn door grote
bevolkingsdichtheid of door slechte voedings- of algemene gezond-
heidstoestand. Influenza is 'n z6er besmettelijke ziekte en met 't
moderne, intensieve internationale verkeer verspreidt 'n epidemie zich
snel van het ene werelddeel naar het andere en van land tot land.
Deze feiten, gevoegd bij het merkwaardige gedrag van de influenza-
virussen (ze veranderen voortdurend van type en eigenschappen) en de
problematiek rondom de bereiding van vaccina voor inenting, hebben
de W.H.O. (Wereld Gezondheids Organisatie) ertoe gebracht, grote
aandacht te besteden aan deze ,,laatste van de grote wereld-infectie-
ziekten"
Een „griepje*\ griep
en influenza
Er heerst nog altijd spraakver-
warring over het begrip griep"
Wie flink verkouden is, zich han-
gerig voelt en zelfs iets koortsig is,
heeft nog geen influenza. Maar
men noemt het wel vaak „griep"
En omdat de echte influenza ook
al sinds jaar en dag „griep" ge
noemd wordt, is de grens moeilijk
te trekken en de verwarring al
gauw een feit
Medisch-wetenschappelijk is de
definitie van echte griep" ofwel
influenza niet ingewikkeld: een
infectie, veroorzaakt door een in
fluenzavirus, aangrijpend op de
luchtwegen, gepaard gaande met
flinke koorts en algemene malaise.
De algemene malaise (onwel-
zijn) kan zich op verschillende
manieren uiten: hoofdpijn, ge-
wrichtspijn, grote vermoeidheid,
al dan niet in combinatie. De aan-
doening van de luchtwegen kan
begrijpelijkerwijze gepaard gaan
met hoesten, keelpijn en pijn op
de borst. De arts komt vooral in
het .seizoen" deze verschijnselen
tegen. Maar hij blijft altijd attent
op mogelijke andere ziekten, die
ook gepaard kunnen gaan met 6en
of meer van de genoemde sympto-
men. En ook let hij op de compli-
caties, die met influenza gepaard
kunnen gaan.
Griep niet onderschatten
Griep is voor een gezond mens
niet gevaarlijk. Tenminste als er
V-&
geen complicaties optreden. Maar
zelfs dan kan ieder weldenkend
mens zich afvragen, wat het door-
maken van een influenza-infectie
voor hem of haar betekent. Dat
komt neer op een week ziek-zijn,
met koorts, pijn en afmatting.
Daarna is men meestal 16 2 we
ken nog erg moe en slap, zodat het
2'/i a 3 weken kan duren voordat
men weer aan het werk kan.
Men kan hierover een indivi-
duele mening hebben, maar er
zit ook nog een maatschappelijke
kant aan. Iedereen weet, dat tij
dens een griepepidemie zeer veel
mensen tegelijk uitgeschakeld
worden. Wat dit betekent voor
,,dienstverlenende" openbare
groepen, zoals: arisen, ziekenhui-
zen, openbaar vervoer en andere
organisaties die voor het goed
functioneren van de samenleving
essentieel zijn, is in zulke perio-
den voorpagina-krantennieuws.
De medische risico's
Terug naar de medische risico's
van griep: er zijn in hoofdzaak 3
categorieen van complicaties. De
eerste is de longontsteking. Als
de luchtwegen door het influenza-
virus zijn aangetast, zijn ze erg
kwetsbaar voor verdere invasies
van ziekteverwekkende organis-
men. Het influenzavirus zelf kan,
behalve de luchtwegen, ook de
longen gaan aantasten. Men
spreekt dan van een virus-pneu-
monie. En die is moeilijk te gene-
zen, want tegen virussen bestaan
geen medicijnen.
/a
Smmm
f-Myi
Het is ook mogelijk, dat de aan-
doening en beschadiging van de
luchtwegen de weg vrij maakt
voor ziekteverwekkende bacte-
rien. Dit is de tweede categorie
van complicaties. Men heeft dan
een dubbele infectie. Berucht in
dit opzicht is de mogelijke be-
smetting van een grieppatient
met stafylokokken (door steen-
puisten o.d. van hemzelf, van ge-
zinsleden of kennissen). Dit is een
bacteriesoort, die met antibiotica
zeer moeilijk te bestrijden is.
Zijn dit nu vreesaanjagende
dingen? Niet voor gezonde, jonge
mensen, want hun afweer tegen
het griepvirus kan snel worden op-
gebouwd, zodat complicaties niet
veel kans krijgen
Maar als dit afweervermogen
verminderd is, zoals bij vele groe
pen van chronisch zieke mensen
en bejaarden? Dan krijgt de in
fluenza inderdaad meer kansen en
zijn de risico's groter. Dit is de
derde categorie van complicaties.
In feite tellen deze risico's dub
bel. Want niet alleen kunnen
complicaties makkelijker optre
den, maar vaak wordt ook de be-
staande aandoening verergerd.
Voor grote groepen mensen is de
influenza dan ook geen onschuldi-
ge ziekte, maar iets om over na te
denken en er met de dokter over
te praten. En misschien hoeft het
dan ook niet bij praten te blijven,
want men hoeft, ook al bestaan er
geen geneesmiddelen tegen griep,
niet machteloos af te wachten.
Door inenting kunnen de risico's
wel degelijk worden verminderd.
Inenten is het enige
wat men kan doen
Zoals reeds opgemerkt: een ge
zond, jong mens mag over de risi
co's van een tijd(je) ziek-zijn en
de maatschappelijke problemen
tijdens een griep-epidemie denken
zoals hij zelf wil. En wie twijfels
heeft, kan er vanzelfsprekend met
zijn dokter over spreken.
Dat praten met de huisarts is
echter wel erg belangrijk voor
mensen die weten of vermoeden,
dat ze een chronische aandoening
hebben of die zich in verband met
hun gevorderde leeftijd afvragen,
of inenting voor hen aanbevelens-
waardig is.
Het gaat om mensen, die bij-
voorbeeld suikerziekte hebben,
een hart- of longaandoening,
ademhalingsstoornissen, een nier-
ziekte of een verminderd afweer
vermogen tegen infecties.
Helpt vaccineren nu
eigenlijk wel
tegen influenza?
Ja, het helpt. Het beschermend
vermogen van influenza-vaccina-
tie is aangetoond en internatio-
naal aanvaard. De W.H.O. geeft
een beschermingsgraad aan van
70-9W
Soms wordt de vraag gesteld, of
men van de inenting zelf „griep"
kan krijgen. Dat is onmogelijk
want het vaccin is gebaseerd op
gedode entstof. Het is natuurlijk
wel noodzakelijk, dat de samen-
stelling van het vaccin overeen-
komt met de circulerende virus-
stammen.
De W.H.O. signaleert de virus-
typen, die in bepaalde delen van
de wereld epidemieen veroorzaken
en voorspelt op welk tijdstip zo'n
virus elders in de wereld een epi
demie zou kunnen teweegbrengen.
1 De vaccin-fabrikanten kunnen
dan tijdig de juiste entstoffen
hierop afstemmen. In Nederland
is ook een W.H.O.-influenza-cen
trum.
De Nederlandse overheid volgt
de W.H.O.-adviezen en geeft die
door aan alle arisen
Daarbij wordt aan de medici
ook medegedeeld, welke catego
rieen personen (met bepaalde
chronische aandoeningen) in het
bijzonder in aanmerking komen
voor inenting.
Vraag het aan uw dokter
De enige, die u kan zeggen of
inenting tegen influenza voor u
wenselijk of zelfs noodzakelijk is,
is uw huisarts. Hij kan u ook zeg
gen, of de vaccinatie voor reke-
ning van het ziekenfonds kan wor
den uitgevoerd. Iedereen weet, dat
bij het bewaken van de gezond-
heid heel dikwijls het beproefde
gezegde .voorkomen is beter dan
genezen" van kracht is. Dat geldt
ten voile voor het voorkomen van
influenza, die niet zo onschuldig
is als men vaak denkt.
i
Ivi
Aanhechting van Influenzavirus aan celwand, 10 minuten na infectie.
200.000 x vergroot.
J.
r* '4y?-A>v:4Jv'-
A T
A-
\-s
r u v ,-N -
1 |S
1
- *r..
jrs*.
Penetratie van Influenzavirus in de eel, 30 minuten na infectie. 100JD00 x ver
groot.
f
&M.
MALTA:
i
Ontdekking
,jnini-formaat
Influenza
Soms wolf in
schaapskleren
y
A-: v'
VfcV.
4
