Voor het stempellokaal wachten Neemtu plaats, Madame! 7930 H SHchtershoekje Met Andere Woorden to to to <s> to to to to to to to to n to to i to to to to to <a> to to to to to to SALAMANDER vanReeuwijk n (S> <8> <S> <S> Kwaliteit in schoenen heeit'n naam.. CENTRALE VERWARMING AIRCONDITIONING (f) WOENSDAG 13 JUNI 1979 24-527 Het is allemaal zo lang geleden. De meeste mensen hebben het niet meer meegemaakt, hoe iedere werkdag de werklozen voor het stempellokaal wachtten op hun beurt, hoe mevrouw Colijn meld- de, dat je van viskoppen zulk een voedzame soep maakte en hoe de controleur je linnenkast kwam inspecteren voor steun in natu- ra van het crisiscomite. De jaren dertig beginnen geschiedenis-uit-het-boekje te worden, steeds minder geschiedenis - zoals thuis - verteld. De ooggetuigen verhuizen naar het bejaardenoord. Nuchter In dit boudoir- stoeltje, bekleed met fluweel- zacht velours. Helemaal in de sfeer van uw kaptafel. Verkoopstart: donderdag 9.00 uur miiaem Binnenwegplein 26, 3012 KA Rotterdam, telefoon 010 -14.18.00. 'n Hele smak handbagage... Erwtensoep Stempelen Romme it in Sociaaldemocraten Mercuriusstraat 41, tel. 34.21.63, VLAAfiDINGEN 7 8 9 (to) 7 24 25 26 2? 3? 38 35 4? 51 59 (to) 66 (to) vV 77 78 h til 85 85 86 87 88 89 96 97 98 in 1 lb »7 l« m m in Tbris Lijnbaan 65 Rotterdam Reguliersbreestraat 43 Amsterdam-C. Het Is allemaal zo lang geleden Ondertussen ligt de crisis van 1929 op ieders lip. We doorleven opnieuw een kwade tijd; volksmenners, politi- ci, geleerden en toekomstvoorspellers hanteren een al dan niet vals beeld van dat werkloosheids-verleden om hun remedies voor het heden aan te prijzen. Het wordt dus tijd voor een behoor- lijke geschiedschrijving, een nauwge- zet wetenschappelijk onderzoek naar de crisis en wat daarvan de gevolgen waren. Dat onderzoek komt lang- zaam maar zeker op gang en onlangs werd er aan het dunne stapeltje li- teratuur, dat reeds voorhanden is, een nieuw boek toegevoegd „Werklo- zenzorg en Werkloosheidsbestrijding Landelijk en Amsterdams beleid 1917-1940" door de ex-Rotterdam- mer Pieter de Rooy, die er dinsdag 22 mei op promoveerde Pieter de Rooy is vierendertig jaar. Zijn jeugd werd getekend door de wederopbouw en de welvaartsstaat. Hlj heeft geen deuken opgelopen in de jaren dertig en dat kun je duidelijk aan het boek zien. De zwarte slag- schaduw van apathie en ellende die over zoveel geschiedwerken van die tijd ligt, de dreiging, de snelle donker getinte sfeerschetsen die je bij zo- gaat er in deze skai reistas, want hij meet maar liefst 47x34x23 cm. Uitgevoerd met stevige kunststoffen ritssluitingen op de tas zelf en op het extra voorvak. In bruin, of cognac. Van 36,50 voor veel oudere schrijvers vindt. Pieter de Rooy biedt de lezers nuchtere ver- slaggeving over de talrijke maatrege- len die de overheid met betrekking tot de werkloosheid nam. De Rooy's engagement - want het is duidelijk, dat zijn sympathie de steuntrekkers geldt - doordesemt het boek, maar wordt op een geraffineerde manier gebracht; nu en dan maakt in een spits bijzinnetje de beoordelaar even plaats voor de veroordelaar. Daar laat De Rooy zich kennen en zo hoort het ook. Geen enkele histori- cus gelooft nog, dat absolute onpar- tijdigheid haalbaar is. Je mag dus best laten weten, waar je staat. 't Moet zelfs, als je eerlijk bent. De ondertitel van ,,Werklozenzorg en Werkloosheidsbestrijding" luidt ..Landelijk en Amsterdams Beleid". In het boek staan de overheidsmaat- regelen dus centraal. De Rooy schrijft niet vanuit de werkloze op de hoek. Hij laat ons meekijken over de schouders van de ambtenaren en de volksvertegenwoordigers, die wat aan de werkloosheid moesten „doen" En ze deden er een ontzagwekkende hoop aan. Nederland heeft een zeer lange en zeer uitgebreide traditie van liefdadigheid. Geen enkel Europees land is zo overwoekerd geweest met diaconieen en armbesturen als het onze. Voor hij aan zijn eigenlijk ver- haal begint, schetst Pieter de Rooy daarvan de ontwikkeling. Die inlei- ding bevat ook verreweg de beste zin uit het hele boek: „Rond 1870 heerste er duidelijk een malaise, zelfs een afkeer van het hele probleem en kwam de hulp neer op het met merk- bare tegenzin uitdelen van kwartjes, turven en pannetjes erwtensoep". Het meest opvallende aan al die lief- dadige activiteit is de vreselijke angst die er bij de welgedane armenzorgers bestond voor misbruik van hun toch zo karige gaven. Men was als de dood voor luiheid, men vermoedde razend- snel werkschuwheid en men bedacht de vernuftigste systemen om dit eu- vel te voorkomen. Er moet een massa tijd, geld en energie zijn gespendeerd de afgelopen eeuwen, om te voorko men, dat de armoedzaaiers een" stui- ver, een kruim roggebrood, een blik regeringssoep teveel kreeg. Het is werkelijk onvoorstelbaar. Dat wil zeggen: het is gezien de gemiddelde kroegpraat over de luie en misbrui- kende (liefst gekleurde) werklozen in Nederland juist wel voorstelbaar, maar ik kan me altijd zo moeilijk de mentaliteit indenken die erach- ter schuilt. Pieter de Rooy beschrijft het alle maal keurig en naarmate hij het faja- le jaar 1929 nadert, steeds minuti euzer. Kernidee achter de armenzorg en de steun: de behoeftige moet er zo snel mogelijk toe worden gebracht in zijn eigen onderhoud te voorzien. De prikkel tot arbeid moest niet worden weggenomen en er waren weinig ge- meenteraden, waar deze prikkel niet uitvoerig aan de orde werd gesteld, als iemand over armenzorg en steun begon. Want een centraal stelsel van sociale zorg kende Nederland niet. Daar is men pas in de jaren dertig door de drang der omstandigheden aan gaan werken. Voor die tijd werd veel over- gelaten aan de gemeentes die in al- lerlei gevallen dan konden rekenen op steun van de nationale overheid. Sinds de eerste wereldoorlog bestond er bovendien een soort W.W. Dat was echter een vrijwillige verzekering die door de vakbonden op touw was ge- zet en door de overheid werd gesubsi- dieerd. De werkgevers betaalden niet mee en wie er door on vrijwillige werkloosheid in raakte, was al na een paar weken ,,uitgetrokken". Voor hen was er in de jaren dertig de beruchte steun, het tussen tien en vijftien gulden schommelende be- drag, dat teveel was om te sterven en te weinig om te leven, het bedrag dat werd verlaagd, als je een geit had, omdat die in ruil voor gras melk geeft; dit in tegenstelling tot de geld vragende zuivelhandelaar, het bedrag dat het vernederende en steeds nauw- keuriger gereglementeerde stempelen noodzakelijk maakte, het bedrag ten- slotte, dat je onderwierp aan de con- trole door speciale ambtenaren, in het beste geval vriendelijke.bezoekers in het slechtste gore spionnen. Voor steun kwam je alleen in aan merking als je door werkloosheid in geldnood was geraakt. Gewone armen werden als voorheen verwezen naar het armenbestuur. Maar het was wel zo, dat een steuntrekker eerst zijn spaarcentjes op moest maken en bo vendien aftrek kreeg, als zijn gezins- leden werkten. Het kwam erop neer, dat twee derde van hun verdiensten op de steun in mindering werd ge bracht. De Rooy beschrijft zeer precies hoe dat allemaal werd geregeld en hoe de steun werd teruggebracht, naarma te de crisis zich verdiepte. Bovendien besteedt hij zoveel aandacht aan de maatregelen van de overheid om de werkloosheid te bestrijden. Wie van Waarom schrijft u niet eens voor de krant op, wat u zelf in de crisis hebt meegemaakt. Misschien hebt u zelf wel eens zo'n controleur uit uw huis gejaagd (voor straf dus geen steun). Misschien bent u wel een controleur geweest, die toen de Leidse collega's benijdde omdat de gemeente hen een gum- miknuppel meegaf. Misschien wilt u gewoon de klagende jonger'e ge nera tie eens wat vertellen over de crisis. Dus denk erom over de crisis. De oorlog is heel interes- sant, maar daarover kunnen we la ter eens beginnen, volgend jaar bijvoorbeeld, als er weer zo 'n vrije vijfde mei is. U schrijft maar en wij publiceren. Uw brieven zou- dcn we daarna bijvoorbeeld kun nen geven aan het archief van uw gemeente. waarze voor altijd wor den bewaard. vx -x Werklozen wachten voor het toenmalig St. Jacobsgasthuis, titans museum, op de eerste verkoop van groenten en aardappelen, op 3 december 1935 (een foto uit het gemeente-archief). zijn vader ooit verhalen heeft ge- hoord over de werkverschaffing in Drente, over Witteveen en de stakin- gen daar, moet het boek zeker lezen. Datzelfde geldt voor hen die in aan- raking zijn gekomen met het beleid van Romme die van 1937 tot 1939 minister van sociale zaken was en vol zat met nieuwe ideeen. m Prima merk-ondergoed. "Hollandia" heren ondergoed in wit blauw of bruin. Maten S,M,L. Hemd of slip per stuk van 12,50 voor Onder hem was het, dat de Neder- landers als gastarbeider met bewuste aanmoediging van de overheid naar Duitsland begonnen te trekken, Nazi- Duitsland voor de slechte verstaan- ders. Romme volgde bovendien met meer dan sympathieke belangstelling de Arbeidsdienst daar, een systeem, dat'jongeren een paar jaar ,,arbeids- plicht" in kampen oplegde. Hij wilde zoiets in Nederland eigenlijk ook, maar het kabinet was gevallen, voor men serieus aan uitvoering kon be ginnen. Diezelfde Romme heeft nog een poging gedaan om vrouwenar- beid te verbieden. 't Is allemaal niet gelukt en Romme's voorzichtige col lega's in de toenmalige regering Co lijn remden hem zo, dat de lol er voor de felle minister vrij snel af was, maar onder zijn bewind waren toch wel ontwikkelingen op gang ge komen (zoals het toewerken naar re- gistratie van arbeidersjdie de Duitsers later konden gebruiken om hun ar- beidsinzet administratief op poten te zetten. Tegenover het beleid van de regering zet De Rooy de plannen van de linkse oppositie. De MSB en andere fascistische groepjes spelen in zijn boek maar een hele klelne rol. Het kan ook niet anders. Mussert beperk- te zich bijvoorbeeld tot de verzeke ring, dat hij het medicijn had voor al- le economische kwalen, maar - zei hij er bij - dat werkte alleen in een na- tionaal-socialistische staat. Dan had- den de communisten het makkelij- ker. Ze konden gewoon doorwerken aan hun strijd tegen de kapitalistische maatschappij, zij het dat zij in de tweede helft van de jaren dertig on der de dreiging van het fascisme sa- menwerking zochten met de demo- cratische partijen De Rooy besteedt de meeste aan dacht aan de SDAP, want van de so ciaaldemocraten kon men verwach- ten, dat zij een constructief en uit- voerbaar antwoord op de crisis had- den Dit antwoord'hadden ze niet. Er be stond binnen de partij veel onenig- heid over de te voeren politiek. Moest men bijvoorbeeld in gemeen tes waar de SDAP wethouders had eerst de lonen van de gemeentear- beiders verlagen of de steun, als de financiele nood aan de man kwam? Moest men oplossingen zoeken bin nen de geldende maatschappelijke structuren of juist het kapitaiisme ten val brengen? De SDAP wist het niet. De partij raakte in een inner- Iijke crisis, ze verloor er behoorlijk stemmen en herwon het zelfvertrou- wen eigenlijk pas door het Plan van de Arbeid van Hein Vos en professor Tinbergen. Hoe dat plan aan de man werd gebracht en hoe 't werd wegge- hoond. Wat kon je voor de steuntrekkers bin nen de geldende omstandigheden doen? Amsterdam heeft geprobeerd Misschien is het een u onbekend feit, maar veel dichters hebben het moeilijk met de tijd waarin zij leven. Zo ook een Schiedamse dichteres, die ons daarom als reactie op het artikel over Klaas van Elsacker de volgende poetische regels toezond. geen speld tussen te krijgen hoek van holland vergcten die jongen met het landschap op zijn gezicht de wind die de golven slijpt duizenden vcr- borgen krekels en uitgestorven planten waar af en toe een leeuwerik zingt en vooral kraaien mij boeien vretende monsters met zachte veren tussen honderden duinplantjes die nog in leven gebleven en langs de autoweg staan de bermbegroeiing is opvallend mooi dit jaar na genade- loze winter zonder voorjaar en mensen als tuimelaars zich bewegen tussen hemel en aarde zich nog steeds nietstorend aan cnergietekorten en vertrappend de herboren salomonszegel bier- en colablikjes om zich heen werpend als zaad sigarettepeuken strooien alsof het mest is voor al die grassen en bloemen die stilzwijgend spra- keloos met zich laten sollen maar genieten van een stukje lucht waarvoor zij nog geen belasting hoeven te betalen en misschien wel immuum lang- izamerhand de mens overleven overwoekerend over- bevolkte landen en lijven zich uitstrckkend tot waar de kus- ten hun golven verteren de stormen en regens ver- loren liefdes geselen tot de aarde misschien in de hemel verdwijnt. henriette broer 7-6-79 GRIFFIJN uit de schrale pot van Colijn te ha- len, wat er in zat. Vandaar dat Do Rooy het beleid van die gemeente heeft afgezet tegen de maatregelen in Den Haag. Rotterdam komt in het boek nauwelijks aan de orde. De Rooy meldt eigenlijk alleen maar, dat Rotterdam al vroeg in de crisis zich financieel zo in de nesten werk te, dat de gemeente feitelijk onder rijkscuratele kwam te staan en zon der toestemming van hogerhand bijna geen cent uit kon geven. ,,Werklozenzorg en Werkloosheidsbe strijding" gaat dus over Den Haag en A..isterd"~ ilet is een helder en gued, maui geen sappig geschreven boek. Je leest het niet in een adem uit. En fraaie sfeertoneeltjes komt de lezer ook zelden tegen. Het schijnt, dat De Rooy van zijn ge- sprekken met tijdgenoten - waarvan hij er talloze gevoerd heeft - een apart boek gaat maken. Dat moet hij zeker doen. En als u van dit artikel een beetje de smaak te pakken hebt gekregen, dan moet u ,,Werklozenzorg en Werk loosheidsbestrijding" zeker kopen. Binnenkort verschijnt er een handels- editie bij Van Gennep. Dit boek is zeker verplichte literatuur voor ie- dereen die ook maar enigszins aan politiek doet. Het is bovendien gede- gen en interessant. Vakwerk. vr hAf .vX t v* VOORJAAR IN HOLLAND Goed idee: ga er eens met de kamera op uit En ontdek hoe fotogeniek de hQllandse lente is Acclimajiseren. Een duurklinkend woord, dat meestal wordt gebruikt door personen die verre reizen ma ken. Ilet is voor ons echter niet nodig ver weg te gaan om de betc- kenis van dat woord aan den lijve te ondervinden. Ook zonder vlieg- reis kruipen we immers binnen vier en twintig uur uit de winter- trui en trekken de bikini aan. We voelen ons die eerste warme dagen niet zo fit maar dat hoort er nu eenmaal bij. Op de eerste vrije warme dag be- zoeken we in groten getale zwem- bad en strand, 's Morgens heen wit witter witst, 's avonds terug roze tot rood gevlamd. Met een beetje geluk (en wijsheid) ben je een paar dagen later bruin getint. En dan geloven we pas echt dat het haast zomer is en zijn steeds vaker aan de kust te vinden. Als kind vond ik het al geweldig, de hoge golven, het zand en al of niet de zon. Wat ouder geworden werden de diver se stranden van Hoek van Holland tot Scheveningen afwisselend be- zocht. Dat was om weer eens een andere fietsroute te hebben. Later volgden er enige jaren van strandbezoek per trein. 's Morgens vol frisse moed op stap. Eijn in de trein, enthousiast springende kin- deren, hollende naar het station, onderweg uitgelaten van voorpret en op het strand zo ondernemend dat je je na enige uren af ging vra- gen waar je aan begonnen wasIn de middag werden ze moe en jen- gelig en op de terugweg zei je hartgrondig: „Dat is eens maar nooit weer". Eer de zomer echter ten einde was had dat zinnetje al vele malen geklonken. En nu.... stappen we in de auto en rijden al dan niet in file naar de kust. Dat je dat ooit per fiets deed lijkt iets uit de vorige eeuw. En dan de badmode. Ook die ver- anderde met rasse schreden. Van hooggesloten, en liefst met rokje, naar een wat bloter badpak. Dan heel voorzichtig de eerste bikini. Zo een waar net een stukje buik bloot was. Maar langzaamaan werd dat stukje steeds groter. De lapjes stof steeds kleiner. Dan als klap op de vuurpijl komt er een naaktstrand. Zo maar in je blootje in de zon. Puur natuur. Van mij mag het hoor maar per- soonlijk hou ik de bikini toch lie- ver aan. Alleen als we naar huis gaan lieb ik wel eens de neiging er heen te lopen. Want daar sta je dan met een vael nog klarnme bi kini. Je ui'kleden mag niet daar waar ik u, wel aan de andere zijde van dat grote bord. Maar daar naar toe gaan in badkleding bezorgt je de status van gluurder. Er zit dus niets anders op dan je verdere kleding er maar overheen aan te trekken en vergezeld van het nodige zand huiswaarts te keren. J Deze week mochten we weer vele inzendingen ontvangen en alien waren juist ingevuld met de oplossing: Toonkunstenares en Tramconduc- tric.e. Soms krijgen we ook hele leuke reac hes binnen, hetgeen door ons zeer gewaardeerd wordt. Mevr. v.d. Ster- Ouwens, Lobeliastraat 6 in Vlaar- dingen, schrcef ons dat ze een hele fijne, ontspannen avond had gehad dankzij de puzzel. We belonen haar met een boekenbon van tien gulden. De 2 andere prijswinnaars zijn: mej. Tr. Coumou, Zuidvliet 72, Maassluis en mevr. II. Collignon-Scholte, Dr. Kuyperlaan 149, Schiedam. Ook naar deze prijswinnaars wordt een boeken bon gestuurd. Uw oplossing voor deze week kunt U weer insturen aan ons adres Rijn- mond West Combinatie, Postbus 306, 3130 AH Vlaardingen. Graag weer voorzien van postcode en op een briefkaart. De oplossingen moeten uiterlijk dinsdag 19 juni 9.00 bij ons binnen zijn. HORIZONTAAL. 1 voorbeeld; 5 rangschikken11 ring van bloemen; 16 zwijn; 17 rustig; 18 Schotse stam; 20 slaplant; 21 voorzetsel; 22 plek; 24 zuivelprodukt; 26 papegaai; 27 bijwoord; 28 boom; 29 kledingstuk; 31 venster(glas); 33 bijbeldeel (afk.) 34 schoeisel; 35 deel van huis; 37 opnieuw; 39 bijwoord van tijd; 41 beroep; 42 gewicht; 44 bouwval; 46 ministerie (afk.); 47 erg; 48 voorzet sel; 50 scheepsgerei; 51 bundel; 52 inbraak; 54 kortschrift; 56 onb. v.n.w.; 58 ter plaatse (afk.); 59 titel (afk.); 60 stoten; 62 titel (afk.); 64 ambtshalve (afk.); 65 damp, mist; 67 ontvangen uit nalatenschap; 68 plaats in N.-Holland; 70 gebied; 73 visnet; 74 beroemde waterval; 76 heil de lezer (afk.); 77 soort antilope; 79 zeker; 80 bergplaats; 81 bijwoord; 82 kledinggebruik in jaar- getijde83 lidwoord;84 pers. v.n.w.; 1 2 3 4 5 6 10 II 12 3 4 S 16 18 I? 20 71 23 28 29 30 31 32 33 35 35 36 90 91 42 43 44 45 47 48 50 51 53 54 55 56 57 58 60 61 62 63 64 (S 67 68 69 70 71 71 73 74 73 76 79 80 83 90 91 91 93 94 95 99 110 101 IM 113 109 105 106 107 118 119 111 111 113 114 115 118 N9 UO 111 119 125 126 119 130 131 133 134 135 136 137 138 139 15 0 141 191 143 144 N5 146 14? 198 199 150 151 152 153 Specialist in modeschoenen en luxe lederwaren tel. 010-116843 tel. 020-247279 86 kleverig produkt; 87 vrouw van Abraham; 89 Frans lidwoord; 90 ontrouw; 92 sterke drank; 94 cij- fering; 97 roem; 98 damp; 100 modder; 101 rund; 103 vreemde munt (afk.); 104 deel van kasteel- muur; 106 boom; 107 familielid; 108 zeepwater; 110 pressie; 112 slordig mens; 114 kweekbak; 115 pit; 117 grote vogel118 Russ. rivier119 vervolgens; 120 tabak hebben van; 122 hevig; 124 vrouwspersoon (afk.); 125 boom; 127 prima; 129 afwate- ren; 131 ouderloos mens; 132 afkon- diging in Staatsblad (afk.); 134 vis; 136 gezond; 137 maaltand; 138 ge wicht (afk.); 139 zienswijze; 141 pek; 143 overzetplaats; 144 gebed; 145 onb. v.n.w.; 147 kledingstuk; 149 pijn; 150 rivier in Limburg; 151 Belg. stad; 152 amfibie; 153 haar- kleur. VERTICAAL: 1 dadelijk;2 voorzet sel; 3 boom; 4 bijwoord; 5 hemel- lichaam; 6 afdeling soldaten (afk.); 7 inhoudsmaat (afk.); 8 lopende re- kening (afk.); 9 onb. v.n.w.; 10 voor zetsel; 12 godsdienst (afk.); 13 vaar- tuig; 14 middag; 15 ruimte; 17 kader; 19 smal; 22 oneerbiedige scherts; 23 vruchtengelei; 25 tooi; 28 afhan- gende punt; 29 deel van huis; 30 bij- eenhorend stel; 32 slok; 34 gebakje; 35 krachtsport; 36 tot bederf over- gaan; 38 gordel; 40 mondwater; 41 urn; 43 ontkenning; 45 orgaan; 47 broeder (afk.); 49 anorvymus (afk.) 51 balk; 52 herberg; 53 stop op fles 54 hemellichaam55 daar; 57 diplo- matiek stuk; 59 droog; 61 deel van Afrika; 63 web; 65 titel (afk.); 66 vriendelijk; 68 partij in proces; 69 gietmodel; 71 lofspraak; 72 kompas- streek; 74 toen; 75 gissen; 78 plaats in W.-Duitsland; 79 roofdier; 85 grond; 86 stookinrichting; 88 tel- woord; 89 tongbewegjng90 kwaad- sappig; 91 strook (zeil)water; 92 graad; 93 vogel; 95 lange slungel 96 vlechtwerk; 98 labiel; 99 gewag maken; 102 meubelstuk; 104 zoog- dier; 105 metaal; 107 korf; 109 me- lasse; 111 mastbalk; 113 anonymus (afk.); 114 mogelijkheid116 slok, 119 derhalve120 ondiepe kom121 hechtpennetje; 123 groente; 124 vaste regel; 125 ladder; 126 griezelig mens; 128 herrie; chaos; 130 lust, re- gel; 131 alge; 133 haast; 135 tuinbed; 137 jongensnaam (afk.); 138 kloof in hand; 140 einder; 142 verenwisseling; 143 afgelegen; 144 sprekende vogel; 146 pers. v.n.w.; 148 pers. v.n.w.; 149 windstreek (afk.); 150 namelijk (afk.). Als oplossing moet, UITSLUITEND PER BRIEFKAART, alleen worden opgegeven hoeveel keer de letter A m het ingevulde puzzeldiagram voor- eomt.

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedams Nieuwsblad | 1979 | | pagina 9