W
BLIJFVOETPROBLEMEN
EEN STAPJE VOOR
ItXly'
Gas!
vakantie-
haar een
grote
beurt
DOE MEER MET MARMITE
WOENSDAG 19 SEPTEMBER 1979
38-521
OPGANG VOOR
KIWi
i FRUIT
Een gezonde kat is er een die
overloopt van energie, met glan-
zend vel en heldere Zijn gezond-
heid hangt in hoge mate af van
zijn voeding. Ieder die zich een kat
wil aanschaffen, moet er zich ter-
dege van bewust zijn dat een kat
van huis uit een roofdier is, afkom-
stig uit woestijnachtige gebieden.
Zijn organisme is totaal anders
dan dat van de mens. Het is dan
ook falikant verkeerd hem alleen
restjes van de tafel te voeren. Een
kat heeft in de eerste plaats eiwit-
ten nodig. Deze zijn te vinden in
spiervlees, gekookte vis, hart, lon-
gen en lever. Dit laatste mag hij
maar in kleine hoeveelheden, daar
lever teveel vitamine A bevat.
Vooorts heeft hij kleine hoeveelhe
den mineralen nodig (zoals cal
cium) en vitaminen. Koolhydraten
op het kattemenu, maar suiker
verdraagt een kat slecht.
Hij krijgt overigens voldoende
suiker in de vorm van lactose met
de melk mee naar binnen. Katte-
voer in blik is gewoonlijk goed
samengesteld. Trouwens, een
kwart van de katten krijgt niet
anders.
Een volwassen kat moet mini-
maal tweemaal per dag eten. In
totaal ongeveer 250 gr. per dag
waarvan 50 gr. uit droge brokjes
mag bestaan. En indien u het dier
een warm hart toedraagt, geef het
eten dan niet z6 uit de koelkast.
Duur? U moet rekenen dat een
kat zeker meer dan een gulden per
dag kost. Indien alleen blikvoer
wordt gegeven is dit meer. En wie
dat niet voor zijn huisdiertje over
heeft, kan er beter niet aan begin-
nen. Niets is zo zielig als een
verwaarloosde kat.
Kiwi's hebben de laatste ja-
ren grote opgang gemaakt. In
onze fruitmarkt hebben ze zich
een redelijke plaats weten te
veroveren. En waar het er nu
uitziet zullen kiwi's in de ko-
men-
de jaren een nog groter markt-
aandeel voor hun rekenimr
gaan nemen.
Waaraan is deze grote vlucht nou te
danken? Wei, in de eerste plaats is
dat natuurlijk de uitstekende smaak
van deze vrucht. De kiwi bestaat uit
heerlijk groen vruchtvlees met in het
midden een rozet van kleine zwarte
eetbare pitjes. Een tweede reden is de
grote culinaire waarde van deze
vrucht. Zij is zowel zoet en hartig
uitstekend te combineren met allerlei
ingredienten en mede door de groene
kleur ook geschikt als garnering. Om
u een idee te geven volgt hier een
lijstje.
Allereerst zijn ze uitstekend te ge-
bririken in vruchtensalades en vruch-
tengebak. Verder passen ze voortreffe-
lijk bij ijs en natuurlijk kunt u ze ook
alleen als dessert verorberen. Bij vlees
en hartige borrelhapjes vormen ze net
de finishing touch die nodig is. Ze
hebben het bijkomende voordeel dat
ze vlees mals maken, omdat ze een
eiwitsplitsend enzym bevatten. Wrijf
taai vlees dus voor de bereiding in
met een rauwe kiwi-vrucht en u zult
versteld staan van het resultaat.
Een derde reden voor de opgang
van kiwi's is te zoeken in het feit dat
ze erg gezond zijn. Zij is bijzonder rijk
aan vitamine C. Een vrucht bevat er
aanzienlijk meer dan men per dag
nodig heeft.
AFKOMST
Het kiwi fruit werd sinds 1900 uit
China in Nieuw-Zeeland gei'mpor-
teerd.
Hierdoor ontstond de oorspronkelij-
ke naam: Chinese kruisbes. De Mao
ri's gaven hem later de naam kiwi,
naar een kiwivogel die alleen in
Nieuw-Zeeland voorkomt. Nieuw-
Zeeland is dan ook de voornaamste
leverancier van kiwi's. Frankrijk ex-
porteert er ook wel wat maar in
verhouding is dit te verwaarlozen.
TE K00P
Vanaf mei tot ongeveer rond Kerst-
mis zijn kiwi's in ons land verkrijg-
baar. In januari en februari zijn er nog
Franse kiwi's te koop. De vorm van
deze vrucht is ovaal rond en de schil is
bruin en behaard. Indien kiwi's be-
waard worden bij een temperatuur
van 0 tot 1°C kunnen ze wel een half
jaar goed blijven. Op de fruitschaal in
de kamer komen ze snel tot rijping en
zijn ze binnen enkele dagen geschikt
voor consumptie.
OMZET
In het afgelopen jaar heeft de omzet
van kiwi's een recordhoogte bereikt.
Ongeveer tachtig miljoen vruchten
vonden hun weg naar de consument.
Jean Martel (49) uit het Zuid-
franse plaatsje Grasse heeft ver*
moedelijk de duurste neus ter
wereld. Hij is verzekerd voor
meer dan twee miljoen gulden.
Terecht. Hij kan er alleen al
zo'n 900 verschillende basisolien
en essences feilloos mee onder-
scheiden. Maar hij is bovendien
in staat, met behulp van zijn
kostbare reukorgaan, parfums
te scheppen die een wereldsuc-
ces zijn geworden. Hij heeft nu
voor het Zweedse cosmeticacon-
cern Pierre Robert een geheel
nieuw parfum samengesteld dat
alle eigenschappen heeft van
een geurige voltreffer. Het heet
Nifty.
De mens is niet bepaald het best
ruikende wezen. Als wij ons vergelij-
ken met de Duitse herdershond die
zeker 45 keer of met een hert dat 600
keer beter ruikt, dan brengen wij er
riiet veel van terecht. Wij zijn dan ook
meer kijkers, onze ogen moeten ons
vooral inlichten. Toch kunnen wij nog
heel wat ruiken, zeker zo'n 400.000
geuren. Vele daarvan kunnen ons
maar matig behagen. Geuren blijven
veelal een mensenleven lang bij ons
hangen. Zij zijn vaak de hefboom voor
herinneringen aan gebeurtenissen van
soms heel lang geleden, ook van de
periode voordat wij leerden praten, ja
zelfs uit de allereerste babytijd!
En als we zeggen dat iets ,,niet
lekker smaakt" dan bedoelen we
meestal dat we het niet prettig vinden
ruiken. In de mond proeven we in
wezen maar vier smaken: bitter, zout,
zoet en zuur. We snuffelen niet voor
niets aan alles en nog wat (wijn!)
voordat we de mond openen. Een van
de ergste dingen die ons kan overko-
men is het verlies van ons reukvermo-
gen. Het doet zich wel eens voor als
we flink verkouden zijn (,,Ik heb
helemaal geen smaak meer") maar
het wordt een ramp als het blijvend
is. En dan hebben we het alleen nog
maar over gewone stervelingen.
Als Jean Martel zijn reukvermogen
kwijt zou raken is hij verder machte-
loos. Maar veel geuren onderscheiden
en er dan een nieuw parfum mee
maken dat ook nog in een behoefte
voorziet en over de gehele aardbol een
succes wordt, dat is een kunst die
maar door weinige parfumeurs wordt
beheerst.
Het lijkt op componeren. Eerst is er
de grondmelodie, het thema, dan
komen daaromheen de aanvullende of
contrasterende noten in allerlei har-
monieen, vervolgens wordt het uitge-
schreven voor tal van instrumenten of
de menselijke stem. En als we dan
naar zo'n razend ingewikkelde uitvoe-
ring luisteren, spreken we van een
mooie, lelijke, aangrijpende, vrolijke,
trieste (vul zelf maar verder in) com-
positie. Zo gaat het ook met parfums.
Zelfs bij een eenvoudige samenstel-
ling, een tussendoortje zogezegd, ge-
bruikt Jean Martel toch altijd nog
minstens vijftig componenten.
GRASSE
Hij is geboren in Grasse, tien kilo
meter ten noorden van Nice en wil
voor geen goud ergens anders wonen.
Hier is het centrum van de geurenin-
dustrie zoals die op de glooiende
vlakte van de kust van de Middel-
landse Zee tot aan de bergen zo'n drie
eeuwen geleden is ontstaan. Het was
toen een echt schapengebied. De hui-
den werden in looierijen bewerkt en
van het leer werden onder andere
handschoenen gemaakt. En die roken
niet bepaald lekker. Toen kwam ie-
mand op het idee ze te parfumeren
met rozen en jasmijn die overal in de
rondte groeiden. Dat sloeg geweldig
aan en sindsdien zijn de velden zover
het oog reikt bedekt met bloemer.
welker geuren nog steeds onmisbaar
zijn zoals vooral rozen en jasmijn
maar ook mimosa en lavendel. Of-
schoon de chemische industrie er in
geslaagd is de meeste geuren synthe-
tisch te vervaardigen wordt in het
gebied van Grasse met zijn ideale
klimatologische omstandigheden. vooi
groei en bloei toch nog altijd <?p de
klassieke wijze gewerkt.
MISTDEKEN
*8 Avonds voor zonsondergang legt
zich veelal een mistdeken over de
jasmijn die daardoor vocht opneemt
en dan het'hoogste geurrendement
geeft. Nog voor de zon op is komen de
plukkers. Een ton (1.000 kg) blaadjes
is nodig voor het verkrijgen van een
liter jasmijn-extract. Maar voor de
zon aan de hemel staat en de nevel is
opgelost moet het plukken gebeurd
zijn. Dan is gewoonlijk niet meer dan
twee of drie kilo blaadjes verkregen.
En daarvoor waren dan al meer dan
40.000 bloemen nodig. Per kilo
f 12.000,-.
Met de roos gaat het precies anders-
om. Als die gedurende de dag veel
warmte heeft opgenomen is het beste
moment aangebroken. Het plukken
gaat veel vlugger dan van jasmijn,
goede vakkrachten kunnen het tot
honderd kilo brengen maar uit elk
blaadje worden slechts enkele drup-
pels geperst. De prijs is er dan ook
naar. Voor een kilogram echte rozeno-
lie betaalt u zo'n 12.000,-, jasmijn
doet zowat de helft. Toch zijn zij nog
altijd qnmisbaar want de juiste geur is
in het labOratorium nog nimmer
'geevenaard.
Grasse is niet altijd het geurencen-
trum geweest, ook al is het gegrond-
vest op oude tradities. Al meer dan
zesduizend jaar geleden gebruikten de
Egyptenaren reukstoffen zoals wie-
rook, mirre, saffraan, cederhout. Zij
zonden die als rook ten hemel. Per
fumum zeiden de Romeinen later. Zo
ontstond het woord parfum.
GRIEKEN
De Grieken beschikten over gecon-
centreerde bloemengeuren maar de
grote opbloei kwam onder de Romei
nen. Dure dames hadden fraaie flesjes
met parfum maar ook badwater, wij-
nen en allerlei levensmiddelen kregen
een vleug van een lekker luchtje mee.
Dan staat de ontwikkeling, net als
met zoveel dingen, eigenlijk een dikke
duizend jaar stil.
EXCLUSIEF
Door de ontstellend hoge kosten
bleef parfum iets erg exclusiefs. Pas in
de negentiende eeuw, zeg maar na
1830, met de opkomst van de nieuwe
koolstofchemie, werden tal van geu
ren synthetisch bereid. De parfumwe-
reld heeft ontelbare geuren ter be-
schikking maar er is een basisbestand
van een duizendtal. Daarmee werkt
Jean Martel dan ook. Hij componeert
zijn parfum dat uit drie groepen
wordt opgebouwd allereerst uit de
topnoot, dat is het lekkere luchtje dat
meteen ruikbaar is als het flesje
opengaat. Vervolgens is er de middel-
noot, de tweede fase die vrijkomt als
het parfum is aangebracht, per tradi-
tie op die plaatsen waar de bloedva-
ten dicht onder de huid liggen, achter
de oren, tussen de borsten, op de
slapen. Tenslotte is er de grondnoot,
de geur die urenlang waarneembaar
blijft.
Vakantie is uitstekend voor
de conditie, maar je haar
heeft vooral in de warme
landen heel wat te lijden van
de zon en de zee. Hoe dat
komt en wat je ertegen kunt
doen, vertelt Peter Kuilman
van het Voorlichtingscen-
trum van L'Oreal.
Kuilman: ,,Als je een haar onder
de microscoop legt, zie je, dat de
buitenkant wordt gevormd door
schubben, die dakpansgewijs over
elkaar liggen. Het beste kun je ze
vergelijken met de schors van een
boom en in principe hebben ze
dezelfde funktie, namelijk be-
scherming. Haar heeft de eigen-
schap dat het makkelijk vocht
aantrekt. Daarbij gaan de schub
ben van het haar openstaan. Als
na een bad in zee het water
verdampt, is de kans groot, dat
kleine zoutkristallen tussen deze
schubben klem blijven zitten. Het
gevolg: poreus en gemakkelijk te
beschadigen haar, dat gauw klit."
Om het haar weer in een goede
conditie te brengen en te houden
adviseert Peter Kuilman: ,,Was na
elke zee-, zon- en stranddag het
haar met een milde shampoo met
daarna een cremespoeling, die het
haar sluit, de hoofdhuid soepel
maakt en er bovendien voor zorgt
dat het haar weer gaat glanzen".
Kuilman: ,,Zonlicht heeft sterk
ontkleurende eigenschappen, denk
maar eens aan de invloed op ge-
kleurde stoffen, behang, verf e.d.
Het effekt op een mensenhaar is
nogal verschillend en sterk afhan-
kelijk van de conditie en de kleur
van het haar. Bij de een komt er
een rode gloed over het haar, bij
sommigen vergeelt het en bij weer
een ander verechiet het tot een wat
slordigecoupe soleil".
VERSCHOTEN
,,Als dat verschoten haar niet
bevalt, dan kun je er op twee
manieren iets aan doen", aldus
Peter Kuilman. „De eerste manier
is het gebruik van een kleurverste-
viger, daarbij moet je echter wel
bedenken dat het een tijdelijke
oplossing is. Een kleurversteviger
legt namelijk een dun filmpje om
het haar, wat door het wassen weer
verdwijnt. Een tweede manier om
de verkleurine definitief weg te
>werken is het haar met een kleur-
fehampoo te behandelen.
Als je dan bovendien nog een
kleurshampoo kiest in de eigen
haarkleur, dan ziet verder nie-
mand dat je de natuur een handje
geholpen hebt.
Het is overigens wel verstandig
een kleurshampoo te gebruiken,
waar een z.g. „neutraliseerbad"
bij zit. Zo'n bad zorgt ervoor dat
de structuur van het haar verbe-
terd wordt en dat het weer veer-
kracht krijgt."
Wat het verzorgen van het haar
na de kleuring betreft, geeft Peter
Kuilman het volgende advies:
..Gebruik een zachte shampoo; de
agressieve sterk reinigende sham
poo haalt niet alleen de kleur
eerder weg, maar de conditie van
het haar heeft er vooral onder te
lijden".
De meeste babies hebben
prachtige voeten en toch hebben
slechts weinig volwassenen - en
opgroeienden - voeten die niet
op een of andere manier mis-
vormd zijn. Slecht passende
schoenen in de kindertijd dra-
gen belangrijk bij tot de voet-
problemen in later jaren.
Nu uw kinderen weer naar
school gaan, schenk dan eens wat
extra aandacht aan hun voeten,
die het weer hard te verduren krijgen.
Vergeet niet dat ze bijna tweederde
deel van de dag hun schoenen dragen!
Dure schoenen kopen met de ge-
dachfce dat die wel wat langer zullen
meegaan is niet zo verstandig. Het is
veel verstandiger om wat minder kost
bare maar goed passende schoenen te
kdpen die eerder vervangen worden
zodra ze niet meer de juiste maat
hebben. Winkeliers die een goede
kwaliteit kinderschoenen in diverse
breedtes in voorraad hebben zullen,
normaal gesproken, altijd de voeten
meten en goed passende schoenen
leveren. Als ze dit niet uit zichzelf
doen, dringt u er dan beslist op aan.
Laat uw kinderen nooit de schoenen
van oudere broertjes of zusjes dragen.
Schoenen vormen zich naar de voeten
van degenen die ze dragen en de
voetvorm van het oudere kind kan
volkomen anders zijn dan die van het
jongere. Een economische raad is de
volgende „houd er niet een zondags
paar op na" want kindervoeten
groeien vaak zo snel dat ze eerder te
klein worden dan te oud.
Denk er ook aan dat sokken - en
dan speciaal stretchsokken - de bewe-
gingen van de voet kunnen tegenwer-
ken en de tenen kunnen samenpersen.
Vaak kan je aan de teennagels al zien
of sokken te nauw zijn want nagels
van jonge Jrinderen zijn zacht en
onder druk buigen ze.
Bij zeer jonge kinderen zijn de
beentjes van de voet nog zo zacht en
kneedbaar dat ze door de druk van
schoenen vervormd kunnen worden
zonder dat de kinderen daar direkte
hinder van ondervinden. Bovendien
groeien kindervoeten met schokken en
stoten wat het voor moeder nog moei-
lijker maakt om uit te maken wanneer
de schoenen en kousen te klein gewor
den zijn. Vermijd problemen door
daar erg goed op te letten. Zet het
kind blootsvoets op een stuk papier en
zet dan een streepje bij de hiel en bij
de langste teen. Dat is beslist niet
altijd de grote teen. Teken ook de
breedte van de voet aan. Een maand
later herhaalt u dit op hetzelfde
papier en dan kunt u gemakkelijk de
groei controleren. Doe het met beide
voeten.
PIJNLIJK
Schoenen hebben beslist geen pijn-
lijke inloopperiode nodig. Goedpas-
sende schoenen moeten ongeveer een
centimeter langer zijn dan de voeten
met voldoende ruimte voor de tenen
om goed te kunnen bewegen. Ze
moeten goed sluiten om de hiel en op
de wreef en het meest ideaal is
natuurlijk de mogelijkheid om de
sluiting te kunnen verstellen.
LEPER
Leder wordt per traditie beschouwd
als het beste materiaal voor schoenen
omdat het nog het meest op de
menselijke huid lijkt. Het geeft de
voet gelegenheid te ,,ademen" en het
scheurt niet gemakkelijk. Steeds meer
worden echter kunststoffen gebruikt
in de schoenindustrie. Mits zij even-
eens luchtdoorlatend zijn kunnen
deze kunststoffen uitstekend zijn. Zo-
len van kunststof zijn vaak veel ster-
ker dan leer of rubber. Maar wat ook
de keus mag zijn (of de prijs) denk er
aan dat de pasvorm het allerbelang-
rijkste is.
ledere moeder weet hoe moeilijk het
is een kind er van af te brengen om
mee te doen met de laatste schoenra-
ge, die op het ogenblik de z.g. trim-
schoenen zijn. In feite zijn dat vaak
niet meer dan een paar gewone gym-
nastiekschoenen. In het begin kunnen
ze heerlijk zitten maar als ze geduren
de langere tijd iedere dag gedragen
worden kan dat beslist schadelijk zijn.
Ze geven de voet geen enkele steun
zodat deze na een tijdje zo breed
geworden kan zijn dat het echt moei
lijk wordt om nog gewone schoenen te
dragen. Zij kunnen er ook de oorzaak
van zijn dat voeten gaan transpireren
of uitdrogen. Zij mogen daarom be
slist geen twee dagen achtereen gedra
gen worden.
Daar voorkomen beter is dan gene-
zen moet aan kinderen reeds vroeg
voethygiene bijgebracht worden op
dezelfde manier waarop hen geleerd
wordt voor hun gebit te zorgen. Zij
moeten ze iedere dag wassen, goed
afdrogen (speciaal tussen de tenen) en
de nagels moeten recht en niet te kort
afgeknipt worden. Pas op voor infek-
ties, in het bijzonder als uw kind
regelmatig zwemt of op blote voeten
gymnastiek doet. Als u vreest dat hij
wratten of voetschimmel heeft gaat u
er dan mee naar de dokter of naar een
goede voetverzorger.
'fit 1,-,v,V,1
.1 i?*V-
,4. '.v
Marmite, de pittige pasta In het
bekende potje kan voor meer doel-
elnden gebrulkt worden als alleen
maar op de boterham. Het is te
combineren met velerlei soorten
groente, vleessoorten en dergelijke.
Bovendien is marmite erg gezond
omdat het veel vitamines en minera
len bevat. En dat is natuurlijk nooit
weg.
Marmite tortilla (voor 3-4 personen)
25 gram boter of margarine
1 theelepel Marmite
175 gram gesneden uien
3 grote eieren
3 eetlepels water
225 gram gekookte koude aardap-
pelen
125 gram gekookte snijbonen
peper
- Smelt de boter of margarine In de
koekepan, laat de marmite hlerin
oplossen en fruit dan de gesneden
uien. Klop de eieren op met water en
peper en voeg het bij de uien.
Vervolgens snijdt u de aardappelen
in plakjes en voegt deze met de
snijbonen aan de uien toe. Laat dit
op het vuur staan totdat het el
gestold is. cm een mooi knapperlg
korstje op de bovenkant te krijgen
zet u de tortilla, In de pan, even In
een voorverwarmde oven. U kunt de
tortilla zowel warm als koud serve-
ren.
Marmite paateitlea met kip en
champignons
2 biikjes champignons ragoOt
1 theelepel Marmite
100 gram gesneden champignons
225 gram fijngesneden, gekookte
kip
450 aram kant-en-klaar korstdeeg
,(ca. 12 pasteltjes)
peterselie, zout en peper
Verwarm de ragoOt en voeg de
marmite, verse champignons en de
kip toe. Naar smaak wat zout en
peper. Rol het deeg uit op een met
bloem bestoven aanrecht en snijdt
uit het deeg rondjes van 12 cm.
Verdeel de vulling over de pasteltjes
en strooi de peterselie er overheen.
Vouw de pasteltjes dlcht, waarblj u
de randjes goed moet aanduwen.
Plaats de pasteltjes ongeveer 20 A
25 minuten op de bakplaat in het
midden van de oven op stand 6
(200° C).
O Marmite Tortilla met daarachter
de kip- en campignons pasteltjes.
