Succesformule van Co-op
geboren uit sociale nood
Even terug naar het verleden
Tachtig jaar actief in het Waterweggebied
RIJNMOND/WEST
WOENSDAG 6 OKTOBER 1982
De bakermat van de Coope-
ratieve verenigingen in het
Rijnmondgebied ligt in de
Kethelstraat in Schiedam.
Hier verkreeg de cooperatie-
ve gedachte namelijk tachtig
jaar geleden gestalte. Op 22
September 1902 leverde de
bakkerij aan de Kethelstraat
de eerste broden af aan de le-
den van de cobperatie.
De cobperatie, een organisa-
tie die uit sociale nood werd
geboren, groeide in het tijds-
bestek van tachtig jaar uit tot
een keten van winkels, die
niet alleen in Schiedam maar
ook in Vlaardingen, Maassluis
en andere Nederlandse steden
als paddestoelen de grond
uitschoten. De idee achterde
cooperatieve verenigingen
bleek al snel een succesfor-
mule te zijn. Het principe van
een co-op berust er voorna-
melijk op dat de klanten te-
vens de aandeelhouders zijn.
Grond, gebouwen, machines
en transportmiddelen waren
immers gemeenschappelijk ei-
gendom. Op basis hiervan
kregen de leden-verbruikers
jaarlijks een dividend uitge-
keerd. De winst kwam dus
ook ten goede aan de klanten.
Andere voordelen van een
cobperatie waren de verbeter-
de arbeidsomstandigheden
van de werknemers zoals
goed loon, kortere arbeids-
duur en geen nacht- of zon-
dagswerk alsmede het vor-
men van een kapitaal voor
nuttige zaken voor de ge- S
meenschap als - herstellings-
oorden, vakantiekolonies,
woningbouw. Kortom een
zeer progressieve opzet van
een organisatie, die de levens-
standaard van de burgerij wat
opvijzelde.
Contact
Noodzaak
Belang
40-524
Banketwinkel Hoogstraat 12,
SCHIEDAM Vanaf vandaag kail
men in het Coop-gebouw aan de
Kethelstraat 10 te Schiedam een
tentoonstelling bezichtigen die
is getiteld: „Alsof je een emmer
leeg gooit". Deze expositie, die
vanmiddag om 16.30 uur is
geopend door burgemeester Te
Loo, geeft een indruk van de ma
nier waarop vrouwen leefden van-
af de eeuwwisseling tot vandaag.
De tentoonstelling is gesplitst in
drie onderwerpen namelijk: het
huis (hoe vrouwen het huishouden
draaiende hielden en houden),het
werk (hoe was en is de positie van
vrouwen op de arbeidsmarkt) en
de straat (waarin de strijd voor het
vrouwenkiesrecht, de acties voor
het recht op werk en tegen beper-
king van vrouwenwerk en de strijd
voor het zelfbeschikkingsrecht van
vrouwen over hun eigen lichaam
tot uitdrukking komt). Wie na het
bezichtigen van de expositie nade-
re achtergrond-informatie wenst,
vindt dit in een uitvoerige bijbe-
horende catalogus. Hierin staan
onder meer een aantal vraagge-
sprekken met vrouwen, tussen de
20 en 80 jaar, die vertellen wat ze
in hun leven hebben meegemaakt
en verwerkt.
De tentoonstelling is geopend:
op woensdag 6 oktober (van
19.00 tot 22.00 uur), donderdag
7 oktober (van 14.00 tot 17.00
uur en van 19.00 tot 22.00 uur),
vrijdag 8 oktober (eveneens van
14.00 tot 17.00 en van 19.00 tot
22.00 uur) en zaterdag 9 oktober
(van's morgens 10.00 tot 16.00
uur).
De Co-op Nieuwe Waterweg maakt deel uit van een wereldorganisatie die
haar oorsprong vindt in Engeland. Een aantal flanelwevers in Rochdale legde
in 1844 de grondslag voor de modeme verbruiks-cooperatie. Dit voorbeeld
kreeg pas in 1902 navolging in Schiedam met de oprichting van de Algemene
Cooperatieve Bakkerij. later gewijzigd in Cooperatieve Bakkerij en Ver-
bruiksvereniging 'Door Eendracht Sterker In Vlaardingen werd twee jaar
Het hoofdkantoor van de Co-op
Nieuwe Waterweg aan de Kethel
straat 10 ademt een ouderwetse sfeer
uit. Het lijkt er in eerste instantie
meer op alsof het personeel samen
een hobby bezigt dan op een bedrijf
waar toch aardig wat geld omgaat.
Uiterlijke schjjn? Feit is dat er bij de
cooperaties vele mensen zijn die zich
al jaren met hart en ziel voor de zaak
inzetten. Zo iemand is mevrouw Sies-
werda, de secretaresse van het dage-
lijks bestuur en tevens sedert veertig
jaar lid. De bewogenheid met de co
op is haar met de paplepel ingegoten.
Haar vader was destijds bestuurslid
van een vereniging in Den Helder.
later (1904) de cobperatie 'De Voorloper' gesticht. In 1965 kwam het tot
een fusie tussen deze twee verenigingen om zodoende een groter draagvlak
te verkrijgen in de regio Nieuwe Waterweg. De heer H. van der Lee is reeds
47 jaar aan de co-op verbonden, waarvan de laatste 27 jaar als directeur. Hij
praat onder andere over het verleden.heden en toekomst van de co-op. Een
boeiend relaas.
*Het uitrijden van de bakkerswagens.
"Dat contact met de leden-verbrui
kers is in de loop der jaren jammer
genocg verwaterd. De klanten hadden
toen toch meer het idee dat de win-
kel ook van hen was. Er was een veel
sterkere band dan met elke andere
bakkerij of kruidenier. Ik kan me
voorstellen dat de huidige klanten
van de co-op dan anders ervaren. Ik
voel me echter nog steeds helemaal
thuis in een co-op winkel. Dat mede-
verantwoordelijk voelen voor de zaak
is nog aanwezig", aldus mevrouw
Sieswerda.
Die band met de leden-verbruikers
werd vroeger versterkt door het uit-
keren van een dividend. De bood-
schappen werden genoteerd in een
huishoudboekje en op basis daarvan
werd jaarlijks een bedrag uitgekeerd.
"Ik herinner me nog goed dat het
voor vele gezinnen een feest was wan-
neer het dividend werd uitgekeerd.
Dat gebeurde meestal tegen Sinter-
klaastijd en dan kon men een extra
centje wel gebruiken. In de dertiger
jaren waren de crisispakketten van de
coop overigens wijd en zijd bekend.
Bovendien kregen de afnemers bij ge-
boorte, sterfte of trouwerij een extra
uitkering in de vorm van bijvoorbeeld
twee weken gratis brood".
Het aantal afnemers van de co-op in
Schiedam steeg alleen in het eerste
jaar van bestaan van 170 naar 412
leden in 1903. De Cooperatieve ver
enigingen in Nederland hebben wei-
nig dieptepunten gekend en zijn lang-
zaam blijven groeien zodat in de ja
ren zeventig een totaal aantal leden
van 350.000 werd bereikt.
"Een dergelijke instelling als de co-op
was vroeger gewoon noodzakelijk.
Van overheidswege was het allemaal
nog niet zo goed geregeld als nu. Niet
voor de consument maar ook niet
voor de werknemers. Behalve dat bij
de co-op de arbeidsvoorwaarden in
tegenstelling tot particuliere bedrjj-
ven beter waren, produceerde de
co-op ook kwaliteitsartikelen. De
winkeliers rommelde vaak maar wat
aan. De meeste ellende vond plaats
bij de bakkerijen. Vandaar dat de eer
ste cooperaties in deze branche
'sprongen'. De mensen hadden be-
hoefte aan een vertrouwde bakkerij,
waar de broden gelijk van procede en
gewicht waren. Sommige bakkers til-
den hier niet zo zwaar aan. Waar de
burgers weerd de dupe van waren".
De cooperatieve bakkerijen hebber
het daarom vaak aan de stok gehad
met de particuliere bakkers, die het
er niet op lieten zitten dat hun klan
ten werden afgenomen. Terecht ove
rigens. De chef-bakker van de vereni
ging is nog wel met de weegschaal
langs de deuren gegaan om de broden
die de mensen van de particulieren
hadden gekocht, te wegen. Dan wa
ren de mensen zo overtuigd, je gaat
natuurlijk niet meer betalen voor een
kleiner brood. De co-op ondervond
in die beginjaren grote tegenstand.
Zo werden leegstaande panden niet
aan de vereniging verkocht. Deson-
danks waren er op een zeker moment
260 cooperaties in Nederland.
De heer van der Lee vertelt dat er
momenteel in het Waterweggebied 14
supermarkten en 5 slijterijen zijn ge-
vestigd. De co-op keert thans geen di
vidend meer uit, terwijl het gebruik
van de afnemers ook niet meer wordt
geregistreerd, (vroeger kreeg men im
mers op basis van het verbruik een
uitkering).
"Desondanks is het belang van een
dergelijke vereniging nog steeds aan
wezig. Elders in de wereld spreekt
het nu sterker dan in Nederland met
de huidige voorzieningen. Een co-op
heeft veelal een controlerende func-
tie en moet een zeker tegenwicht ge-
ven aan de monopolie-positie van de
grote bedrijven.
*De kruidenierswinkel Singel 210
"Het is namelijk heel gevaarlijk als
enkele bedrijven alle touwtjes in han-
den hebben en dus de prijzen kunnen
bepalen. Zolang er nog een co-op is,
kunnen de mensen daar voor hun
boodschappen tegen redelijke prijzen
terecht. In Nederland traehten we Je
prijzen zo laag mogelijk te houuen.
Ik beweer eeht niet dat een co-op
goedkopcr is, maar we zijn ook niet
duurder dan de concurrent. Boven
dien moet je niet alleen naar de prijs
kijken, maar ook naar de service. En
daarin schuilt de kracht van een
co-op, naar mijn mening: de consu
ment winkelt in een vertrouwde om-
geving. Dit is het beeld van de co-op
zoals het door de jaren heeri is ge-
groeid", besluit de heer Van der Lee.
*1 Vie de strooppot zonder Worsen volschept mag hem gratis meenemen.
SCHIEDAM- Tegelijk met het 80-
jarig bestaan van de COOP Nieuwe
Waterweg viert het Coop-Museum
haar eerste lustrum, hetgeen gevierd
wordt met een aantal (door het be
stuur van de Verenining van Vrien-
den van het Cooperatiemuseum geor-
ganiseerde) activiteiten. Deze feeste-
lijkheden worden gevierd in ,,'t Win-
keltje" en het „Coop-Museum" aan
de Kethelstraat 12 te Schiedam.
De ter ere van het jubilcum georga-
niseerde activiteiten in het anno
1920 ingerichte winkeltje (waar aller-
hande „oude" producten verkrijgbaar
zijn) bestaan uit: een uitstalling van
150 blikjes met oude afbeeldingen en
opschriften uit de collectie van Adin-
da Bot te Vlaardingen, snoepjes ra-
den )wie het juiste aantal, in een at-
gesloten ouderwetse stopfles zittende
snoepjes raadt of er het dichtste bij-
zit ontvangt een prijs) en stroop
schenken zonder morsen (hierbij is
het de bedoeling op de ouderwetse
manier, dus met behulp van een enor-
me pollepel, de stroop zonder morsen
in het potje te krijgen). Wie dit lukt
mag de stroop gratis meenemen. Wie
het niet lukt moet er voor betalen.
Daarnaast zijn in 't Winkeltje (speci-
aal ter gelegenheid van dit vijf-jarig
bestaan ontworpen) affiches, buttons
en ansichtkaarten verkrijgbaar. Tevens
is er door de familie Ouwendjjk een,
20 a 30 minuten durend, dia-klank-
beeld over het ontstaan van de Cobpe
ratie gemaakt. Dit klankbeeld draait
permanent in een aDarte ruimte.
Niet alleen 't Winkeltje is echter be-
trokken bij de feestelijkheden rond
het vijf-jarig bestaan, maar ook het
Coop-Museum. Allerlei schenkingen
hebben er namelijk tot geleid dat de
bestaande expositie-ruimte moest
worden uitgebreid met een tweede
zaal. In deze zalen worden onder an
dere boeken (uit de bekende Haka-
jeugdbibliotheek), foto's, affiches en
allerhande gebruiksvoorwerpen en
cadeau artikelen uit het verleden ten-
toongesteld.
't Winkeltje en het Coop-Museum
zijn ter gelegenheid van hetjubileum
geopend op: donderdag 7 oktober
(van 14.00 tot 17.00 en van 19.00
tot 22.00 uur), vrijdag 8 oktober
(van 14.00 tot 17.00 uur) en zater
dag 9 oktober (van's morgens 10 tot
's middags 4).
