Katalysator
in de auto:
een lapmiddel
Die spaarrekening
van debank metde
isinderdaad
extra aantrekketijk
Daarom heet-ie natunrlijk de
Girospaar Extra Rekening!
bondsspaarbank
euh
©UK Inlichtingen: Tel. 079-511014.
I
TRmiurlljRzfih er lehptlr speRegeis:
feuteP
*H/i3cok°nt
WOENSDAG 30 JANUAR1 1985
5-147
Hoge rente en tot 5.000- per maand vrij opn|men!
spaarrekeningen hebben een hoge rente, maar u kunt niet toJens
de looptijd zonder meer geld opnemen. De bank met de S doet dat aajers:
nebben de Girospaar Extra Rekening die u meer vrijheid biedt.
Sparen en toch vrljzlj^^^^^
p d Girospaar Extra Rekening kunt u zowel contant als giraal storten
Er is geen minimum of maximum inleg. Dat maakt u zelf wel uit. f o/
En ook wanner u wilt storten. De rente is hoog en bedraagt thans
kunt u elke maand over een deel van uw geld vrij beschikken. /u
Een h
per maand tot f 5.000,— vrij opnemen* en dat kan alleen gira
ger bedrag mag ook, maar dan wordt er 2% in rekening gebrat it
He rente is dus hoog en u kunt toch aan uw spaargeld komen.
Kom 'ns langs voor informatie.
w
Bij u in de buurt is de bank binnen loopafstand.
Schiedam
he''chri^"'
111 rsusge'd
rrfuim[nrf*iirir "i**
Wie oppervlakkig de
kranten leest, zou den-
ken dat de auto de
hoofdschuldige van de
zure regen is. Ook zou
de loodvrije benzine en
de katalysator mis-
schien het hele pro-
bleem verhelpen. Welnu,
zo eenvoudig zil het ver-
haal niet in elkaar. It.
Hein Kleinsmit bracht
klokje en klepeltje bij
elkaar. Een uiteenzet-
ting.
Zure regen. Een voortwoekercnd kwaad dat steeds
sneller om zich hcen grijpt en langzaam maar zeker ons
milieu aantast. Bomen sterven af, de vegetatie kvvijnt
weg. Zure regen is een eenvoudige naam voor een vrij om-
vangrijk proces. Vochtige lucht (regen, snceuw, mist en
dauw) kan bepaalde stoffen meedragen. Die stoffen bc-
hoeven zelf niet zuur te zijn. Bacteriele processen zetten
deze stoffen in zuren om. Hierdoor verandert de zuur-
graad in de bodem en komen vervolgens stoffen vrij die
schadelijk kunnen zijn voor de plantenwereld. Vooral
naaldbomen zijn zeer gevoclig.
Die, wat we ook hier ge-
makshalve maar zure regen
zullen noemen, „regen", woidt
volgens onderzoek van TNO
voor 45% veroorzaakt door
zwaveldioxyde, voor 35 pro-
cent uit ammoniak en voor
twintig procent uit stikstof-
oxyden. Die ammoniak komt
hoofdzakelijk in het milieu via
de bio-industrie. Voor de an-
dere twee stoffen, zwavel- en
stikstofoxyden, zijn de volgen-
de bronnen van belang.
Krachtcentr.
Industrie
Huishouden
Verkeer
Zwavel- Stikstof-
oxyde oxyde
56%
28%
13%
3%
31%
19%
5%
45%
Doorrekenend kwam TNO
tot de conclusie dat de auto
tien procent bijdraagt aan de
vorming van ztire regen. De
auto neemt namelijk een fors
deel van de stikstofoxyde-uit-
stoot voor zijn rekening. Nu
zitten in het milieu nog meer
onvriendelijke stoffen, waar-
voor de auto als boosdoener
kan worden aangewezen. In de
eerste plaats is dat de koolmo-
noxyde (voor 65% afkomstig
uit de auto-uitlaat) en de kool-
waterstoffen (CH-verbindin-
gen), die voor ongeveer een
derde de auto als bron kennen.
WAT DOEN?
Met de enorme toename van
het wagenpark nam ook de
uitstoot van de onaangename
gassen toe. Gek genoeg ver-
drievoudigde de NOx- (stik
stofoxyden) uitstoot. terwijl
koolwaterstoffen en koolmo-
noxyden minder in de lucht
werden gevonden.
Om nu die uitlaatgassen van
een auto schoner te maken is
de katalysator uitgevonden.
Het is een oplossing, maar ze
ker niet de beste.
Zo'n katalysator is dus ei-
genlijk een soort stofzuiger,
die de lucht zo goed mogelijk
ontdoet van milieu-onvrien-
delijke stoffen. Grofwcg ver-
Ioopt het proces als volgt: in
het eerste deel van de in de
uitlaat gemonteerde katalysa
tor worden stikstofoxyden en
koolmonoxyde omgezet in na-
tuurlijke stikstof en kooldio-
xyde. Hierbij mag maar een
minimalc hoeveelheid zuur-
stof aanwezig zijn. In het
tweede deel van hot in
strument wordt koolwaterstof
omgezet in kooldioxyde en
water. Hierbij moet cchter een
overmaat aan zuurstof aanwe
zig zijn.
Een ingewikkeld proces dus.
Te ingewikkeld om in de uit
laat te laten plaatsvinden. Er
zou immer een luchtpomp no-
dig zijn. Vandaar dat. als nu
gesproken wordt over een ka
talysator, we het eigcnlijk
hebben over de driewegkata-
lysator. Hierin vindt het hele
oroces ook plaats, maar een
imbdasensor meet constant
e zuurstofconcentratie in de
alleen als uw saldo toereikend is
uitlaatgassen. De gcgevens
worden naar de carburatcur
gestuurd en daar wordt de
mengverhouding lucht/brand-
stof zonodig aangepast.
KNALDEMPER
Een katalysator is van de
buitenkant een gewone knal-
demper. In het mctalcn huis
zit de zo'n duizend a vijftien-
hondcrd gulden kostende
..stofzuiger". Het is een kcra-
mische massa. die goed
bestand is tegen hoge tempe-
raturen. De cellen van de ka
talysator worden bekleed met
een flinterdun laagje kostbaar
platina of rhodium. Platina
treffen we in het eerste deel
aan rhodium in het tweede
deel Maar zoals reeds gezcgd:
de katah sator is wel een. maar
niet de oplossing voor het uit-
laatgasprobleem. Zoals reeds
opgemerkt is hij duur, ver-
hoogd hij het brandstofver-
bruik, is moeilijk toepasbaar
bij kleine auto's en kan abso-
luut niet tegen lood. Vandaar
do loodvrije benzine. Ook een
verkecrdc afstclling van de
motor verminderd snel de 1c-
vensduur van zo'n katalysator.
LAPMIDDEL
Autoconstructeurs zijn het
er vrijwcl unanicm o er eens
dat de katalysator eon lapmid
del is. Natuurlijk is men in
staat om hem te bouwen en
auto's met zo'n schoonmakcr
in de knalpijp hebben ook veel
schoncre uitlaatgassen. Maar
con paar kcer verkeerd tanken
en de katalysator functionccrt
niet meer Onderzoek in Ame-
rika. waar evcnals in Japan al
enige jarcn katalysatorauto's
rond rijdcn. wees uit dat 56
procent van de wagons een
..loodvergiftigde" en dus niet-
werkendc katalvsator hadden.
POLITIEK
Politick is in Duitsland - en
anderc landcn zullen snel vgl-
gen - de cis geformulcerd dat
vanaf 1986 nieuwc auto's moc-
ten voldoen aan nicuwe (Ame-
rikaansc) uitlaatgaseisen. Om
de verkoop van milieuvriende-
lijke wagons te stimuleren is
een belastingvrijstelling aan-
gekondigd voor katalysator-
auto's. Deze loodvrije rijders
zijn wel gedoemd hun autova-
kantie in eigen land te houden.
want elders is loodvrij nauwe-
lijks verkrijgbaar.
ANDERS
De motorconstructcurs me-
ncn ccn anderc. before oplos
sing te hebben gevonden: een
nieuwe motor waardoor het
verbrandingsproces wordt
verbetcrd. Deze zogonaarr.de
High Compression Lean Burn-
motor is goedkopcr dan oudc
motor plus katalysator. Ook
za! hij ten opzichte van de hui-
digc.verbruikcijfers tien pro-
cent voordeligcr met brand-
stof omspringen. De katalysa
tor hceft ongeveer tien procent
nicer nodig. De uitlaatemissie
voldoet problcemloos aan ge-
steldecisen.
ROTTERDAM. 4. 5. 6 EN 7 FEBR.
GR00THANDELSGEB0UW
(5 FEBR. 09.00 UUR 0CHTEND-
CURSUS EN 13.00 UUR
MIDDAGCURSUS)
1NUCHT1NGEN
tel. 079-511014.
ONDERWIJSCENTRUM VAN DE
BEDRIJFSTAK H0RECA
«'8,ieSodres
Het examen Cafebedrijf wordt op 6 juni 1985 in 10 plaatsen
afgenomen. De aanmelding sluit op 9 april 1985.
Horeca examens
