ONZE REGEERING GRIJPT IN
VRIj ONVERVEERD
Loonbepaling een zaak
der overheid
Socialisatie
Vrijwilligers opgeroepen bed,te ca door dc 9cIdsan£criJ19
mw
ZATERDAG 14 JULI 1945
ONAFHANKELIJK DAGBLAD VOOR ROTTERDAM EN OMSTREKEN
5e JAARGANG NUMMER 90
stop
Prinses Juliana neemt
afscheid van Canada
Kedictie. Administratie en
Advertenties
EES'DKACHTSWEG 42
Tri. 25430 C3 lijnen)
en K.L.M.-G EBOU VV
COÖLS1NGEL
Telefoon 24399 en
Inlichtingendienst. 2 7 S 3 9
Abonnementsprijs p, week
OAT, p. Kwartaal 4.—
losse nummers ƒ0,10
HET PARGD1
De eerste Vrijdagarort -toe&praah van
minister Schermerho t n
■Beroep o» nattinh to, ig-
/witt en het nationtial
eergevoel
De minister-president prof. 3r.
®W. Schecmechorri hield voor ra-
14io „Herrijzend Nederland" nija
eerste Vrijdagavond-toespraak,
|„ter overdenking der gesamenlij-
ke moeilijkheden van den dag".
,,Tot de zaken, die in de
[sterkste mate de aandacht -blijven
|trekken, zei de niin.-pres., be-
fhoort in de eerste plaats het
lliarbeidsleven, pe staking - in Rol-
M&terdam is gelukkig teneinde, zij
''Ighet ook, dat de achtergronden
Van dit conflicl dog niet volledig
[iujA opgehelderd,. terwijl ooit ftt
ig'ders dergelijk© stakingen 'dreigen;
Daarom wil ik nog enkele din
gen duidelijk zeggen.
Niemand zal willen ontkennen,
dat wij op economisch gebied in
een uoodloestaud yerkeeren, die
slechts zeer geleidelijk en op
vrij' langen termijn tot wat men
noemt oen iiorinalen toestand kan
worden teruggevoerd. Tnssehen
loonen en prijzen bestaat geen
evenwicht. Het is-voor dft ar
beider» zelfs moeilijk hun distri
butiepakket te betalen, hier en
|j|daar zelfs onmogelijk. Aan den
g^ianderen kant ziel uien, dat. ouder
den dwang van vraag-en aan
bod werkgevers bereid zijn fan
tastischejoon en te betalen, die
met de dddr .de regeering toe
gestane loonsverhoogingen geen
enkel verband houden. Gedwon
gen door de zuigkraetil der
groole st-eden kan door z.g. ae-
coordloonon zelfs de oogst in
gevaar worden gebracht.
,Kr zijn ook leekenen, dio erop
wijzen, dat bepaalde elementen
in do arbeiderswereld bereid
zijn van den verwarden toestand
op economisch gebied misbruik
te maken, ook door slaking. De
weg van oncontroleerbare loons-
veriiooging leidt naar den weg
van prijsstijging, die een inflatie
tengevolge heelt, waardoor in
de eerste plaats de arbeider
die in dit proces altijd tc laat
naar boven komt, de dupe wordt.
De repcering heeft dc overtui
ging dat dit proces in Nederland
gestopt kan worden en dat in ons
land, zelfs in een toestand waarin
het verkeert, 'n inflatie niet nood
zakelijk is. Wij moeten hierbij
echter aan één voorwaarde vol
doen op ieder terrein metvol-
dbendei kracht doorgrijpen. Wij
zijn Van plan dit zonder cenige
reserve te doen, zoowel door fi
tte nclyele maategelen tegen den
waarvoor minister Eieftinck dezer
dagen de eerste stop heeft onder
nomen, als wel maatregelen tegen
loon- en prijsopdrijving.
Dit brengt noodzakelijk met zich
mede, dat dc regeering liet peil
van do loonvorming nicl enkel
kan overlaten aan dc ^feer van
onderhandelingen tussclmn werk
gevers cu werknemers. Do loon
bepaling is in laatste instan
tie een zaak van de overheid,
zooals dat ook met de prijsbe
paling het gevat is. Weet liet
Nederlandsche volk, en zoo ja,
l>eseft hel, dat do staat op al
liet voedsel, dat in ons land
wordt ingevoerd, per jaar 575
millipou verliestDat 'wil 'zeg
gen, dat wij aan dó bevolking
575 miilioeu guidon minder in
rekening brengen dan-; tvij in het
buitenland moeten betalen. Weet
tt, dat dit bedrag bijna even
groot is als in normale tijden
de ge-lioele stantsbegrooling he-"
d roert
Wie zulke getallen hoort, moot
begrijpen, dat, wanneer de over
heid, d{us dat wil zeggen hel.
geheel© Nederlaudstïhe volk) zul
ke enorme offers brengt om dc
kosten van levensonderhoud al
thans dragelijk to houden, het
minstens even noodzakelijk is dat
de loonen van overheidswege in
de hand le houden, liet kabinet-
Gerbrandv heeft reeds met do
noodzakelijkheid daarvan reke
ning gehouden."
Nadat dc minister-president,
eenige artikelen had aangehaald
uit de ..verordening op bijzon-
dcre arbeidsverhoudingen" -0101
betrekking lot1 de loonsv-erhoo-
gtngen, ging hij verder;
„In haar consequentie toege
past beteokent deze. verordening
dat do regeeerjng in dezen over
gangstijd de loonen vaststelt,
waarbij; natuurlijk de. betreffende
organen worden geboord. Er kun
nen zich nan den anderen kant
echter gevallen voordoen,, dat
loonsverbooging niet alleen kan
worden toegestaan, maiir ztdfs
geboden is."
De stafelngen
„In een overgangstijd als deze
moet de arboidersyvorold beden
ken, dat stakingen niet zoo zeer
zeer moer gericht zijn tcgon
den werkgever doch regelrecht
tegen de overheid zelf en legen
het welzijn van hol Ncderland-
sche volk, dat door deze over
heid wordt gerepresenteerd. IX-
overheid is dus verpliclit thans
stakingen naar diea maatstaf te
behandelen.
Zij slaat niet op het stand
punt, dat tegen stakingen straf
maatregelen moeten worden toe-
gepash jrnaarneemt, het stand-:
punt in. dat op het ©ogenblik:
waaxrtp eea staking uil breekt van
onderii,■indelen geen sprake kan
zijn. Dat de regeering in zulke
gevallen niet lijdelijk kan toe
zien, staal wei vast, maar dat
kan niet langs dun weg van
onderhandelingen. Wanneer na
het inwinnen van de adviezen
van werkgevers- en arbeiders
organisatie» een besluit is ge
nomen door de rugeering en
er dan 'och gestaakt wordt, kan
van de regccrhtg niet anders
worden venvacht dan dat zij
met kracht optreedt,"
„Wij wenseheti van den staat
geen monstorapparaat te maken,
maar de omstandigheden van
vandaag maken hot noodzakelijk
dal de slaat op enkele punten
van ons nationale leven met
kracht ingrijpt en met de grootst
mogelijke zekerheid den rechten
weg gaat."
„IX enorme offers, die de
staat zich moet getroosten op
het terrein van de prijzen, wij
zen eveneens in dc richting,
dat overlieidsleidiüg op dit gebied
onvermijdbaar is. Wij zijn ons
er" van bewust, dat dit allo
punten zijn, waarover iiet Nc-
di-.rlamlsdirr v'olk zich 8-Lrate
moet kunnen uitspreken. Wil
men den machtsstrijd als eoni-
gen grondslag, of wit men .een
slap zetten, up den iveg van ont
wikkeling en wil men een re
geling in gemeenschappelijk over
leg onder toezicht van do over
heid met bel recht van sta
ken als psychologische uitlaat
klep op den" achtergrond? Do-zo
rcgcering pleit mot hartstocht
voor de laatste methode en het
is slechts noode dat wij zelf
van dezen weg afwijken, iiet
zijn do omstandigheden die dit
dringend noodzakelijk maken. In-
tussehori slaat vanzelfsprekend
vast, dat overal waar geschil
'en in redelijk overleg kunnen
worden nneelost, dit ook zal
co!-otiren. Zonals ik echter reeds
zei: zoolang er gestaakt wordt,
is er van overleg geen sprake
en overleg is alleen mogelijk
met die organisaties, die bereid
zijn langs deze lijnen to wer
ken."
„Willen wij de kosten van het
levensmiddelenpakket dragelijk
doen zijn en tevens de ontzag
lijke verliespost doen verdwijnen,
dan zal bot in de eerste piaats
noodzakelijk zijn, dat de dure
voedingsmiddelen, die thans wor
den ingevoerd-, worden vervangen
door goedkooperc, die wij zelf pro-
dnceerett: graan en aardappelen.
Maar, niet alleen uit een oog
punt van kosten, maar ook uit
een oogpunt van hoeveelheid. Ifct
is gewctisckt, dat onze oogst
volledig binnen komt. Gehikt
dil niet, dan staat een vermin
dering van de rantsoenen voor
de dour, met af dc ellende, die
wij zoo goed kennen.
De tcgeerlng zal er daarom al
les op' zetten de oogst binnen te
latca halen. Besloten Is daarom
over tc gaan tot het doen van
een, oproep om vrijwilligers. Mi»'
ulster Mansholt' zal daaro ver hin-
nes zeer korten tijd rDcdcdeelia-"
gen doen. Een organisatiehier
voor wordt Inmiddels opgezet.
21» Vervolg p«g. 2
Dnl, evenals na don vorig en oor-
lohet vraagstuk der Rocialï-
saiie wederom in het brand
punt tier belangstelling i& komen tö
slaan, is gemakkelijk to verklaren.
In oorlogstijd treedt duidelijker dan
ooit aan het licht, dat het private
winststreven 'in UI van gevallen niet
tte jfTüOtèt mogelijke produetio cn dc
liDDgrpte efficiency per bedrijfstak ga
randeert, zoodat een ver gaand sUats-
ingrijpen dan algemeen vrordt aan-
vaunJ. WaarOfn zou <lii ovorheidstoe-
iclit dan in vredestijdniet gehand-
haard worden In alle gevallen waarin
vaststaat, dat de welstand van dö>
giouU massa der bevolking onmiddel
lijk betrokken Ls bij het beheer dezer
bedrijven? Hierbij staat niet de vraag
{>l> den voorgrond of de leiders van
particuliere bedrijven ongeschikter zijn
om het bedrijfsbeheer tc voeren dan
de bestuurders van overhoïdsHcïmnen,
doch liflj S^Lat tnu cou verschil in
doelstelli». Zetfa al zullcu particu.
Hero bedri] fsleidci^' van privaat kapl.
talUliscli sbtidpunt bezien hun onder*
neming misschien voorbeeldig bestuurd
hebben, dfin i)0g zal in
vïillen hot particuliere winsislrcvrj)
moeien wijken voor liet algemeen
belang*
I n de eerslo plaats dojilten wij
aan l)e ^'ederliiiulsdjc Bnuk.
Het epreckl van/elf, dat liet
rechtsherstel cischf, dat het oude
bankinstituut in ccro wordt hersteld,
doch daarna dient zoo v spoedig ^nio-
gelijk een nieuwe
getroffen» WimrVïj de N.H. wederom
i« een staatsbank wordt getransfof.
mcerd. He bi kuch;-'''en buUenlaiid^clie
'mortelatro r pólitiek is to
ziuik vaa algemeen Tandsbclang. -dun
dat deze aau c«u particuliere in.
stelling kan worden ovorgelafeu. Door
middel van dc' staatsbank kan de
overheid tevens toezichtoefenen op
liet beleid der particuliere banken,
daar deze in laatste instantie toch
alle afhankelijk zïjn van do centrale
bank*
Hiernaast k? bet besfuursb&Iijpd^'
onzo „zware" "mduslrieniijnen
ovens voor onze vol fes wel V?
dusüdanige befeekenis, dat ook hier
cïe sociaïisutie volfedfg dient te wor
den ingevoer-i, Öb wederopbouw en
de behepi'schïng van ouzo economie
is met deze nationalisatie ten zeerst©
gebaat, daar de overheid hierdoor
ecnïge der belangrijkste steiUeïposllies
van ons economisch leven in handen
krijgt. Ook kan ïn dit verbond de
vraag gesteld warden of hel voor de
tïringend vercischte coördinatie van
ons gehavende vervoers apparaat niet
wcuischelijk /ou zijn op dit gebied
eveneens lot ver strekkende soctali-
palrn over te gaan.
Vervolgens kan er op gewezen
worden dat lipt onlogisch ij», dat bcv
drijven, wier 'afzet voor een belang
rijk deel afhankelijk Ia van overhefds-
jnEtelIingen of semic.overheïdRbedrif-
ven, private winsten imikcn. Hier zou
door socialisatie hel staatsbudget met
het bedrag der door de particuliere
bedrijven gemaakte winsten kunnen
worden ontlast
„Het is mij ©en groot voorrecht
hier hedenavond als gast te mo
gen aanzitten van (len gouver
neur-generaal ca prinses Alice
on van andere vertegenwoordi
gers vail Canada," aldus H. K. II,
Prinses Juliana aan een af
scheidsmaal t© Otlaiva, voor Haar
vertrek naar Nederland:
Zij herinnerde aan do geluk
kige omstandigheid Haar kinde;
rón naar Canada' over "te kun
nen brengen: „Uier hebben zrj
vijf jaar ïang dn alle-veiligheid
en -in een gezonde cn sympathie
ke sfeer verkeerd, tvaarbij zrj
niets dan vriendelijkheid en wer
kelijke vriendschap hebben on
dervond en."
LX Prinses wees op het be-
langrijke aandeel, dat do Cana-
deesche strijdkrachten in de uit
eindelijke zege gehad hebben en
besloot met een dronk uit te
brengen op dc blijvende vriend
schap Itisschtai Canada 1 ©n Ne
derland.
is, ecu kleine £toop families liet
sociale leven in een bepaalde streek
groDtendccls belicerscht, kan üoor so-
dalisatïo deze feodaal aandoende ver
houding worden doorbroken.- Kaast
dit sociaal-politieke element bezit de
jjiak ook nog een algemeen politiek
"uEpeut. Dringend lijkt ons namelijk
yemsïchtj» dai in,- -do toekomst alle
bedrijven, dte lietrokken zijzx bij de. fa^
"bricage van oorlog^aterlaïiilpdcwr den
Staal wonlon aver^enomeu. Het js
alleen uit zedejijk ooppunt reMs niet
Ie verantwoorden, dat particulieren
dit handwerk lieheerscften en er winst
anxïe maken. n
Dr. L. J. ZLM.MERMAN.
Betreffende de socmlisatie von
den grond, kan bet volgendo
worden opgemerkt. In ons land
wordt een belangrijk doet tier agrari
sche productie verkregen m bedrijven
dio daarvoor absoluut Ie klein zïjn.
Door -middel viLn acuik&alio vitn
JiuUsch grondgebied kan een etük
hnd beschikbaar komen, dat groot
genoeg zou zijn om bet bedrijf van
den kleinen, boer in ons land tot
een gemiddelden omvang van 10 ïf.A-
fo vergrootten. Het geannexeerde ge
bied zou uiteraard, ovorheidsbezit moe.
ten blijven, doch do herverdecling van
den bodem, dio in ons land zoumoe
ten plaatsvindon, wil raon alle boer
derijen op ru tioneole grootte brengen,
zon - d ermate ingrijpend moeien zijn,'
dat socialisatie van den grond do eonb
ge dool treffende oplossing vormt.
Het vraagstuk der socialisatie heeft
echter nog' andere knaten dun uitslnb
(end - die van economischer» aard.
Wanneer, zooala dat bijv. met: de
UxtioÜndüatrio In Twente, het geval
m
„NOU TABÉ DAN". Het eerste
contingent vrijwilligers in den strijd
tegen Japan is van de Schhfcaóe
vertrokken om, na een kort verblijf
in Brabant, opgeleid te worden in
Engeland, Ben laatste zoen tot af'
scheid.
