DE DUITSCHE SCHADELOOSSTELLING
GENERALE SYNODE HERVORMDE KERK
Dinsdag 30 October 1945
ONAFHANKELUK DAGBLAD VOOR ROTTERDAM EN OMSTREKEN
60 jaargang nummer 189
-= VRIJ ONVERVEERD =r
Weinig schot in annexatievraagstuk
Schermerhorn over
actueele problemen
Soerabaja weer rustig
Nieuw staatshoofd in
Brazilië
§1
it Ovèr/eg-Kï' plaats van - siriid vf
Mor^èneerste bijéeii-
komst f
WEERBERICHT
American
spoken
Attlee naar Amerika?
Sfeer van rusf
Redact» L- en AdminUtri:
EENDRACHTSWEG 42
TcL .25430 (3 lQnenV
Abonncincntaprijs pi week
i p. kwartaal 4-—>
fï'.ó 9 t) nummers 0.10
Banki erAmsterd. Bank
vte Rotterdam, giro U53.
HET PARGDI
A d v e r tc n Ue CD
Inlichtingen-
dien b t:
SCHIEDAMSCHE.
SINGEL
Telef.nt», 27839 21155
21158 21399
'Advertenties ultll. 21155
Inlichtingendienst; 21158
zijn op het vermijden van ar
moede, dan op het. bevorderen
van welvaart. Het is niet de
bedoeling, bet geheele bedrijfs
leven in een N.V: te .vereenigen,
maar wel, om bij dedistributie
van kapitaal engrondstoffen
naar bepaalde richtlijnen 'te han
delen. 7;
In een te Groningen- gehou
den persconferentie heeft de mi
nister-president, prof. ir. W.
Schermerhorn, enkele belangrijke
mededeelingen gedaan.
Wat het annexatieprobleera be
treft, zeide minister Schermer
horn, dat dit niet een ,-Neder-
landscb, maar een internationaal
probleem is. Zoolang de interna
tionale toestand zoo blijft, als hij-
is, en er vrijwel op geen enkel
punt overeenstemming is tus-
schende groote mogendheden,
kan Nederland moeilijk zijn
houding inzake annexatie van
Duitsch gebied bepalen en met
positieve plannen komen. Na de
mislukte conference*van- Londen,
behoeft men geen groote ver
wachtingen (c koesteren. Annoxa-
lie zonder Daitschers noemde de
minister pract'sch' uitgesloten.
Overigensmeende minister
Schermerhorn te moeten consta-
teereh, dat do belangstelling 'voor
hel - annèxatiepróbléem afnemen:
de is:: Komt dit,- omdat lndlë' zoo-
zeer.-ohie£aahdacht"rvi:^gl ?£jHis-';
achién' niet. "Voor"eenvolkssten£
mlng; zou de minister nietsvoe
deri,; om<latlos van de genoemde
"bezwaren,*V hét vólk"""niet, óver
voldoende gegevens beschiktj om
op dit moment tot eenverant
woorde beslissing Ie komen. De
ingestelde staatscommissie hesft
reeds: een rapport uitgebracht,,
doch zal nu ook de technische
vraagstukken nader bekijken. Te
vens zal zij zich bezinnen op do
vraag; of Nederland lijdelijk een
d van Duitsch gebied bezet
kan-houden en onder beheer kan
nemen.Als van annexatie op
groote schaal wordt afgezien, kan,
zij ook nagaan, welke gntnscor-'-
r tcties wen ssl o ijk etu noodzake-
lijk zijn j Betreffende de schade-
loossleiiing ze de de minister, dat
Nédérland thans een officiecle
uilnoodlglng heeft ontvangen een
missie te zenden naar, de Allied
Control Council te B.erlijn. Admi
raal Doorman zal van dezé mis-,
sie "Ue,. leiding krijgen en deze
zal een soort Nederlandsch ge-,
zantscliap te Berlijn zijn. Een
en ander beteekent, dat er nu
wat schot in de zaak komt.*. Er
wordt door de geallieerden nu
eéh !ijst\ opgesteld van Dutische
bedrijven, die afgebroken zu'ien
worden. De groote vraag'is ech
ter, of, hetgeen daarvan voor
de geteisterde landen beschikbaar
wordtgesteld, ons te pas kap
komen. Wat hebben wij aan ver
ouderde installaties? Men moet
zich van de schadeloosstelling
niet al te veel voorstellen. Het
is voor den minister een groote
vraag, of het wel gewenscht is,
een groot vacuum in dit Europa
te scheppen. Hier spelen ook
politieke factoren een rol.
Do overheid zal de groote
lijnen moeten trekken voor den
opbouw van het economische
leven en daartoe heeft Neder
land een planbureau ingesteld, al
zal dit voorioopig meer gericht
Naar aanleiding van de felle
botsingen/ die te Soerabaja heb
ben plaatsgevonden tusschen de
nationalisten eu de Engolsche
troepen, - zijnSoekamo, Hatta en
Sjarifoeddin in allerijl naai deze
stad vertrokken. Zij troffen een
complete oorlogstoestand aan. Het
Engelsche garnizoen word bele
gerd en aangevallen door met
Indonesiërs bemande tanks, van
Japansche origine. - Aan beide zij
den waren vrij veel slachtoffers
gevallen. 7:'7
Soekarno bleek hevig onthutst
over den toestand, waarin hij de
stad aantrof. Onmiddellijk., beval
hij den Indonesiërs de wapens
neer te leggen. Dank zij het ge,
volg geven aan dit bevel is dë
situatie.- :thansjaaiimerltelgkiiy^Tv
heterd-t;^.,^,;', i
J Hét is .waarschijnlijk, dat door
deze gebeurtenissen de conferen
tie met t deNed erlandsche autori
teiten zalworden, vertraagd.
i Volgens berichten is, iri Bra
zilië een revolutie;, uitgebroken.
Zij is op Maandagavond begon
nen. Het. resultaat hiervan is,
dat president Vargas is afgetre
den en is opgevolgd door -rech
ter Linhares van het hoogge
rechtshof. Volgens - officiecle ver
klaringen wordt Linhares .bijge
staan door Bebarros, die eenigen
tijd j: geleden als hoofd - van de-
federale politie was vervangen
door een jongeren broer van
pre«:d'"-t Vareas.
......ia Ègypt the 8lh Army it on the move again" (In Egypte is het
achtste leger den opmarscb weer begonnen), zei Churchill op 23 October -
1993 door de radio. En onze harten klopten weer vol nieuwe hoop, want:
dit luidde den beroemden veldslag van El Alamein in. Met een diner,
in; bet. ,Claridge;'Hotel, te .Londen; is:'dezehistorische 'datum/-herdacht
en Churchill - en maarschalk - Montgomery, de held van dezen gioriexijken -
opmarseh,* zaten, betaden' met. onderscheidingen, hierbij aan.
IIet gaa.t:.;eri.dit'*-ko<?r om,
döformeele beletselen uit den
weg te ruimen, waardoor do keik
zoo vaak den schijn wekte: een
religieus 'genootschap te zijn in
plaats van een. belijdende kerk.
Het door Koning Willem I in
1810opgedrongen keurslijf, wordt
uitgegooid. Een nieuwe werkorde
wordt opgesteld, die moet lij
den tot een nieuwe kerkorde.
Niet langer wil do kerk zich
vérliezen in ohtleriingen rich-
jVIorgen ;Hervormingsdag '1945
is.j'het - een historische dag
voor de.iNederlandsche Hervorm
de Kerk. In het kóór van de
Nieuwe.iKerk te Amsterdam zal
daar de uit 30 predikanten en
15 ouderlingen bestaande Gene
rale Synodebijeenkomen,voor
de ëerslo.,jnaaI sedert de ver
gadering van- 1018 te Dordrecht,
die yan,, zoo groote;;. beteekenis
is geivëest voor het gelieele Ne-
derlaridsche. volk. De Generale
Synode' van 1915, evenals haar
voorgangster "een bewogen tijd
perk. injonze geschiedenis afslui
tend, móej oveneens hoogst be-
langrijke;;be.s!üiten nemén en be-
krachliBen?
ACHTEN HET NIEUWS
In den nacht en denochtend vrij
koud mot miat over groote declen
des lands. Later opden dag licht
bewolkt, droog oh vrij zacht, zwakke
wind.:,,
T TITGESTREKT langs dcn„ ocver
van dc Hudson wacht de grootstr
vloot ter wereld, zoo juist terugge
keerd van 's werelds grootstevovcr-:
winning ter zee. Tegen de2en achter
grond ontwikkelde Truman het' pro
gram der Ameriksan^che natie. De
Amerikaansche oorlogsmachine 2al de
vruchten der overwinning bewaken en
iedere agressie den kop indrukken.
Het isolationisme is nu ook offi
cieel begraven. Voortaan voeren de
Amerikanen een-actieve buitenland
sche politiek. Dat is zwak gezegd.
Want Amerika stelt zich er niet
mee tevreden zijn belangen te be
schermer., „die over de gehcele we
reld Bverspreid zijn", bet neemt'prac-
tisch de functie aan van politie
agent, die'de orde in de geheele we
reld gaat handhaven.' Amerika is de
leidende wereldmacht geworden en
trekt daaruit .de consequenties.
Het politieko overwicht der Verce^
nigdc htatcn steunt niet alleen op een
railitair, maar ook op economisch
overwicht.-Vandaar het progressieve
karakter van dit o.vcrwichf, Amerika
heeft geen staat te overheerschcn. Het
heeft ex geen. behoefte aan andere
vo.lken met geweld een ontwikkeling
voor te; schrijven. Het moet er slechts
voor waken, dat zijn economisch over
wicht niet door oneconomische mid
delen wordt te niet gedaan, daarom
eischt Truman vrije zeecn en vrijhan
del in lederen vorm/.
Daarom ook is Amerika tegen de
machtspolitiek. Overal .waar de
markt yrij^is,overheerscheh de Ame-
rikaansche waren.' De machtspolitiek
sluit een brok markt voor hen-af met
niet economische middelen, dus een
stuk oneerlijke concurrentie. Dg
machtspolitiek drijft zichzelf steeds
verder, het overwicht alleen- op mili
taire middelen, dan moet men steeds
meer steunpunten bezetten en een
steeds groóter gebied, onderdrukken.
Amerika heeft aan de vreedzame con
currentie genoeg, die .vermindert met
de kleinere -statem ^Daardoor kan
Amerika de aanvoerder worden der
gcheelc' democratische wereld van
allen, die-belang hebben bij een sta
tus ,quo. Een- wereld van democrati
sche naties is dus een minder, Amcrit
knansch belang. Want zij verschaffen
Amerika dc vormelijkheid der
vriendschap 'alle steunpunten, die.
het noodig mocht hebben. Hier. vallen
de belangen ;van Amerika cn van de
geheele democratische wereld samen.
Truman heeft' zich dus uitgesproken
tegen de machtspolitiek en voor den
wereldbond. Het was een machtig
woord, wel, in staat den slag to/over-
stcmmenrwoirr^dc Molotof in Lon
den de deur. achter ?ich had dïcht-
geworpen. Het zal ook wel bedoeld
zijn als onderstreping van den brief,
dien Truman aan Stalin gezonden
heeft In elk geval is dit taal, die
men in Moskou verstaat
Ontegenzeggelijk heeft Amerika
thans een'overwicht, maar wij weten
niet welk gebruik het daarvan zal
maken, noch hoelang dit overwicht zal
aanhouden In vijf jaar is het geheim
der atom aire-1 energie gemeengoed en
komt de atoombom de militaire ver
houdingen niveDceren. Gisteren be
reikten de-.- Vereenigde Staten^ hun
hoogtepunt Het is een schitterend
punt, maar het b er smaL
tingsstrijd. Het; is gcbleten, dat
alle sCroómmgerï den :i wensch
koesteren bijeengebracht te wór
den in. het /gemeenschappelijk ge
loof - in; Jezusi Christus.Reeds
heeft; het interkerkelijk;:fgesprek:
tot verrassende conclusies ge-
ieid;p,Een hereenigingA van aïle
Protestanten;- in oecumenischen
zin,- is. op den.duur niet denk
beeldig. a
Daartoe; zal," het -noodig zyn
zekere raisbruiken- te verwijderen.
In positieven ,zin zal de; Her-
vórmdeKerk /een-levendgetuit
genis moeten i uitdragen,staande
midden, in de maatschappij.
"P en voorbeeld* van do wijze,
waarop" hiermede reeds een
aanvang is gemaakt, ziet men in
dev" instelling van den jeugdzorg-
raad, - èen kerkvobgdijraad, - een
zendingsraad en vete andere ra
den.. Ja, 'als laatste .aanwinst
een hervormde' raad voor pers
en .publiciteit, waarbij twee z.g.
'pers-predikanten zijn aangesteld.
Deze revolutio wortelt in den
v e pc Isg eest tegen liet moderne
heidendom; een geest, waarvan
velen zich op 10 Mei 1940 eerst
recht bewust werden. Over dó
ontwikkelingsgang,' die tot de bij;
een roeping van de Generale Sy
node heeft geleid, oen -ander
maal. -
Volgens de „Evening Stan
dard'' zou Je Britsche eerste-
minister Attice waarschijnlijk nog
voor Kerstmis een bezoekbren
gen aan Amerika. Hij zou een
openhartige gc-dacli ten wisseling
met president Truman willen heb
ben óver alle hangende interna
tionale kwesties.
T-T ET js meer dan jammer, dat do
achteraitstre vende krachten in
óns land met hun min of meer oorlog-
zuhcüg laweit legen Soekarno' in aller,
lei jonge harten een soort Atjeh-cxpe-
ditie-geeet hebben wakker geroepen.
Jammer, want het geaprek met Indo
nesië, dat zoo noodig is, dat zelfs het
eeni£ noodige is, wordt er moeilijker;
door. Moeilijker v<?or de Indonesiërs,
die er door moeten gaan twijfelen aan
do vernieuwing van Nederland, ten
aanzien van zijn bedoelingon jegens
Indonesië, moeilijker voor onszelf, die',
na veel oningelosfco beloften, toch al
da handen* vol zullen bebbon om
onze wederparlij in ons to doen ge-
looven, moeilijker voor de rogecring,
die een recent gesprek met minister;
Lógemann heelt er ons nog oeas van
overtuigd van zins is, rollen
ernst te maken met de vervulling
van do belofte van 1342. Dat ge-
weid ten slotte nimmer da „op
lossing" van een probleem Is, min-
derwaardig hoeten moet in do schat
ting van eiken domocraat, heilloos
in zijn gevolgen, gapingen makend
in plaats van kloven overbruggend,
haat zaaiend instede van vmlo slich
tend het is, ook na dezo vijf jaren
van blood en tranon, in duizenden
harten nóg niot doorgedrongen.
Do wagens, waarop „onze jongens"
naar hun verzamelplaatsen trekken,
dragen krijgslusUgo opschriften. Het
Nationaal Jongeren Verbond schreit
om sterk gezag on het denkt daaThij
aan kanonnen en mitxaillears. In-,
diach'-gastea van den. ouden stempel
•weten hoe het "-' moet::; „eerst -de
2wocp <woverV terug .in jo hok/ en
din zullen- wij praten". Hot klinkt
org heldhaftig, allemaal, en vooi;-een-
militair machteloos vocals bet Kc-
derlandscho van dit oogonblik, boven
dien nog bombastisch. Maar diArover
rouwen wij niob Do- grootste tamp
van dit oogepblik ware, dat wij be--
schikbaro mocht^ haotoerden, en wij
gclooven, dat het voor Nederland
reden tot groote voldoening en ge
rustheid is, dat soldateske beethoof.
den een kleine minderheid vormen en
dat'do rogeoring zich niet door hen
op sleeptouw nomen Iaat. De situatie
is al moer dan delicaat ©n précaic
genoeg. Complicaties 'door goweklto<v
passing kunnen; haar in oen ca tas trof o
doen verkocren. Beide partijen, do
Indonesiërs en wijzelf, moeien zich
zelfbehoorschiog opleggen cn do hoof
den koel houden- Dat Is niet gc.
makkelijk, want or is al van aflos
en nog wat gebeurd, onherstelbaar, dat
geschikt is om aan een of belde
zijden 't rustig© ovenwicht, waarzonder
geen overleg slaagt, te verstoren.
Daartoe behoort ook hot gestook te
gen Soekarno, wiens houding ons
geenszins sympathiek is, maar achter
wien zich Iaat niemand dat feil
miskennen ook alle principieel
democratische, anti Japansche natio
nalisten bebhon geschaard.
U ET gaat waarlijk' niet om Soe
karno, maar om do toekomst
van de verhouding Nederland-In
donesië, een probleem, dat zonder
Soekarno nauwelijks minder delicaat
zou zijn dan het nu is. En het "gaat
de lawaaimakers óók niet om Soe
karno, want als er geon; Soekarno
was, zou hun hart niet minder fel
gekant zijn tegen de politiek van
vrijmaking binnen den Rljksband.
Do berichten van do laatste dagen
wijzen er op ,dat ©r overleg tusschen
do regcoring en do nationale bewe
ging ontstaat Stellig zal dat overlég
nog tot allerlei moeilijkheden lolden.
Maar lawaaierige propaganda en sa.
belgekletter, kunnen dio mocilijkhedoV
alleen maar vergrooicn. Wie het be
lang én van Nederland ën van Indo
nesië dienen wil moet cenerzijda steun
verleenen aan de verwezenlijking, van
het beginsel dej vrijo en vrijwillige
samenwerking van béide landen, an
derzijds de sfeer van rust £n bezon
nenheid bevorderen, die voor de ver
wezenlijking de eerste voorwaarde U.
HOOG WATER TE ROTTERDAM.
31 Oct: 1© tij. 1.18 u.t 2e lij 13.51 u.
