Er wordt iiard gewerkt
in de textielindustrie
Demonie en romantiek
van Hendrik de Vries
JAARBEURS OPENT
V. HAAR DEUREN
l\hv
Vertraging ontvangst
reliefpakketten
Russen beproeven
Duitscbe wapens
KONINKLIJKE TREIN WEER INt ONS
LAND TERUG
Tooneel van amateurs
Maar de achterstand
is geweldig groot
[V*ji onzen specialen verslaggever)
r -.' f ELEN vragen zich af waarom
V J de Ywentsche textielindustrie
Y 200 langzaam op gang komt.
Diegenen echter, die in de ge
legenheid zijn om als het ware stap
Voor stap het herstel te volgen, ma
ken geen geheim van hun verbaasde
bewondering, dat het nog zoo .betrek
kelijk snel gaat. Men vormt zich ge
woonlijk geen denkbeeld van de
- weergalooze ontreddering, die er na
het vertrek der Duitschers werd- aan
getroffen. Om hiervan althans een va
ge voorstelling te verwerven Is het
noodig'te beselfen, dat de fabrieken,
voorzoover ze door het oorlogsgeweld
onbeschadigd zijn gebleven, verstoken;
waren van alle grondstoffen. .Toen. de
eerste katoen werd aangevoerd en de
kolen ook mondjesmaat kooden.wor-
den verstrekt, geloofden velen,, dat.
nu de industrie weldra weer-op «volle,
toeren zou werken. Dat was echter
een zeer naief geloof, dat zijn basis
vindt in de onbekendheid met de be
hoeften van de groote bedrijven der
Twentse be textiel-lndustrle.
Om zich een denkbeeld te vormen
van die behoeften, moet men. zich
vergelljkender wijze voorstellen hoe
In elk gezin op dit oogenblik. gebrek
is aan textlelgoederen. Voorraden, die
een twtnttgvoud van de vroeger la
de magazijnen opgestapelde goederen
zouden uitmaken, zouden tegenover
het thans beerschende gebrek, weinig
meer effect hebben dan de druppel
water op een gloeienden steen.
De kasten zUn leeg.
Vóór den oorlog diende de produc-
tie om aanwezige voorraden aan te
vullen. Men schafte zich kleeren aan,
<Le raen. nu ja, .wel noodlg had. maar
dlc tenslotte toch: aanvulling- betee-
kentlcn van'wat men bezat- .Thans-
2ijn onze kleeren-* en linnenkasten
leeg. Ons beddegoed vraagt dringend
om vernieuwing. En het ongeduld,
waarmee men het weer op gang ko
men van de textiel-lndustrle afwacht
ls alleszins begrijpelijk. Men moet
echter beseffen, dat onze kaal-geplun
derde textielbedrijven er precies zoo
voor stondon en...., bU het begin
moesten aanvangen.
leder kent uit zijn schootjarcn nog
wel Starfngs gedicht:
„JFof kost het een moeite, zorgen en
vlijt,
ccr het graan van den akker
ols brood van den bakker
Door het heelgaatje glijdt."
Maar die moeite, zorg en vlijt zijn
kinderspel vergeleken bij het afwis
selend en langdurig arbeidsproces,
'dat van de ruwe katoen, in balen
aangevoerd, de geweven, gebleekte,
geverfde en gedrukte textielgoedcren
maakt, waar thans allerwcge de be-
georte naar uitgaat. Toen de - eerste
katoen kwam kon men een aanvang
maken met "net spinproces, maar hoe
eindeloos lang duurde het nog vóór
de wevers aan den slag konden gaan,
voor de - weversboomen met de garens
voor de schering, achter de eerste ge-
louwen, konden worden opgelegd en
de spoelen konden werden voorzien
van de-dra-den. voor den inslag.
Maar toen kon de zaak toch gauw
op gang komen?
.Wie zich dit als eenvoudig' voor-.
- 8telt/heeft" van de werkelijkheid wei-
ntg.begcip. in de weverijen te.Ensche--
aö zijn in normale tijden honderden
getouwen in bedrijf. Men stelle- zich
de hoeveelheden garens voor die
zulk een bedrijf verwerkt. Men den-
ke zich ook in, dat men voorraden
Standpunt der posterijen
Kaar aanleiding van klachten," die
Vrij ontvingen ove de vertraagde ont
vangst van geschenkpakketten uit het.
buitenland, hebben wij ons om inlich
tingen tot den Pakketpostdienst te
Rotterdam gewend.
Aan de hand van de ons verstrekte
Inlichtingen, van-de Juistheid waar
van wij ons konden overtuigen.' heb
ben wij het volgende vastgesteld: Ket
publiek dient er rekening mee te
houden, dat het dikwijls lange onder
weg zijn van de pakketten, voor een
groot deel een gevolg is van de ver
traging, die ln Amerika ontstaat,
waardoor het vele weken .duurt eer
de pakketten naar Rotterdam „worden
verzonden.
Vele pakketten komen als/ gevolg
van de ruwe behandeling .bij het ver
laden in Amerika, ln slechten staat
aan, zoodat zij opnieuw verpakt moe
ten worden.
Niet zelden blijkt bij aankomst, de
Inhoud van de pakketten te zijn ont
vreemd, voordat deze Nederland heb-
- ben bereikt. Sinds halfFebruari
worden alle aangeteekende briefp&k-
Jes uit het buitenland, alle geschenk-
pakketten uit West-Indtö en voor een
deel ook dlc uit Amerika, ingeklaard,
d.w.z. dat boven een bepaald aantal
of gewicht aan slgarelten, sigaren of
tabak, belasting moet worden betaald.
Dczg maatregel ls genomen tegen het
op groote schaal clandestien invoe-en
van rookwaren, en dus tevens gericht
tegen den zwarten handel.
Ondanks vele moelllikheden. waar
mede de pakketpostdienst te.kampen
heeft, gebrek aan opslagruimte,
tekort aan vervoersmiddelen heeft
men in enkele maanden tijds. niet
minder dan 600.000 pakketten-ver
werkt en ls men ln staat om 2000
pakketten per dag in Rotterdamte
bostellen, roodat de circa 10.000 stuks
die het s.s. Edam, enkelo dagen ge
leden voor Rotterdam meebracht,
binnen een week werden thuisbe
zorgd.
Duitscbe geleerden en technici,
die onder Russisch toezicht werken,
rijn sinds korten tijd. bezig, om, als,
experiment,; vanaf geheim; gehouden
plaatsen aan de Baltlsche kust V2
projectielen: af. te schieten. De Rus
sen volgen daarbij het. voorbeeld
van - de. Ecgelsche onderzoekers, die
ta October on Cuxhaven proefnemin-*
gen met dit wapen namen.De
bommen, waarmede de Russen aan
het experimenteeren 2Hn, werden
door hun troepen deels in afge-
werkten;Vtoestandini-een -geheime
Duitsche fabriek in Mecklenburg in
bes]ag genomen.
Een. nader bericht méldt, dat de
Russen zichsystematisch op de
hoogte stellen - vanalles, wat de!-
Duitschers wisten over de atoom-i
bom,de V-wapensen. andere mo-.'-
deme uitvindingen 'opoorlogsgébied.-
Natuurkimdigen, die een Duitschen-
cyclotroon voor atoomsplitsing, hiel
pen ontwerpen, 'werken nu - voor de
Russen,'
noodlg heeft om het bedrijf in gang
te houden. En dan moet men boven
al beseffen,dathet heele complex
van bedrijven, datmen met. deh
naam spinnerijaanduidt, en dat voor
elk- bedrijf over dertig vijftigdui
zend spoelen beschikt, ookln nor-
male tijden niet meer produceert dan
er wordt verbruikt, Dat wü dus zeg
gen, dat de spinnerij, dient om.-.--,:.de
voorraden grondstoffen, voor de, we
verij aan te vullen.
Er wordt hardJgCTPerkt.
Wij gelooven dat dit beeld van ver
gelijking vrij duidelijk is. Evenals de
goederen, die op hetoogenbllk hier
en daar verkrijgbaar zijn, nauwelijks
de moeite van bet noemen waard
zijn, vergeleken bij de enorme be
hoefte, die er in de hulsgezinnen be
staat, zoo Is ook de productie van .de
spinnerij-bedrijven bij lange na niet
voldoende om de weverijen op gang
te krijgen, laat staan te houden. Er
wordt ontzaglijk" hard gewerkt om
den achterstand in te halen. Wij
spreken thans niet van de duizend
en-een andere moeilijkheden, die
overwonnen moeten worden. Minister
Vos heeft kort geloden, tijdens zijn
verblijf in. Amerika, verzekerd, dat
de Ne der lands che productie-capaciteit
tegen het einde van het Jaar het
vóóroorlogsche peil weer zou berei
ken. Zou dat ook voor de Twentsc'ne
textlel-industrie gelden? Of zou de
minister in het belang van de ge
voerde onderhandelingen, de cijfers
een beetje naar boven hebben afge
rond? De deskundigen knikken be
dachtzaam, maar geven op deze vra
gen noch een bevestigend, nóch een
ontkennend antwoord. Zij willen den
minister klaarblijkelijk niet tegen
spreken. Men zal zijn uiterste best
doen; wie meer verlangt elscht" het
onredelijke!
N.V.V. en bisschoppelijk
verbod
In zijn vergadering van 18 Maart
ji. hield het bestuur vaa het N.V.V.
zich uitvoerig bezig met den vasten
brief der Nederlandsche bisschop
pen, waarin, het N.V.V. opnieuw als
een voor katholieken verboden or
ganisatie wordt aangewezen. Deze
uitspraak werd algemeen als., zeer
teleurstellendeii grievend voor de
in het N.V.V. belichaamde vakbe
weging gezien - en. bovendien als
schadelijk voor1 de nationale sa&m-
hoorigheid. Deze aangelegenheid
werd van zoo grooten ernst geacht,
dat binnenkort een vergadering van
alle hoofdbesturen der bij 't N.V.V.
aangesloten vakbonden zal worden
bijeengeroepen om de houding van
de algemeene vakbeweging vast te
stellen.
De voormalige burgemeester van
New York, Fiorello Laguardla, is be
noemd tot directeur van de UNRRA,
als opvolger van Herbert Lehman.
DEIJVEN DE TANKS. Eerst thans zijn foto's vrijgegeven van eert
dcr,gedueht$te hulpmiddelen der dmcnkaansehe marine bij de landingen
in den Stillen Oceaan, o.m. op Okinawa. Tanks can dertig ton werden
voorzien van een aanbouw van ijzeren pontons, gevuld met sponsrubbcr,
enreden vanaf landingsvaartuigen het 1cater in. Zv vormden, «iutcluur-
oorlogsschcpen, die cat moordend vuur op de kust onderhielden, terwijl
de infanterie aan land ging.
De zware tante voeren vervolgens op eigen JcraeJit naar het strandj
waar de pontons, door middel can, een drufc 0p ccn knop, afgeworpen
werden. De bovenste foto toont de tewaterlating can zoo'n tank ca»
een landingsvaartuig af. Op. de onderste ziet nu» de tank op het
strand, vóór de pontons zjjn afgeworpen.
Veel buitenlanders
worden verwacht
OP Z April zal de Utrechtsche
Jaarbeurs, ba 4V» jaar. gesloten
te zfjn geweest, haar deuren
weer openen, ln verboden
de Duitschers hei bonden van de
Voorjaarsbenrs en namen tevens de
gebouwen ln beslag. Na de bevrijding
bleven zc nog lot einde Januari bU
de geallieerde autorite1 ten in. gebruik.
Pas 1 Februari kwam denderde hal,
die in 1S4L was voltooid env waarin
geen gas, geen elec£xicitelt, e«n wa
ter! elding of rfoleerlng was •- aange-
bracht, vrij. Deze mankementen heeft
men inmiddels verhoIpen. De .gebou
wen hadden bU het bombardement op
het station van Utrecht schade opge-
loopen en -waren bovendien door de
militairen erg -uitgewoond. In den
korten tijd, die ter beschikking stond,
is er hard: gewerkt en men Is er
trotsch op. dat de deelnemers thans
reeds met het opbouwen .van hun
stands kunnen, beginnen.^. De inrich
ting ls sober, doch het geheel is goed
bruikbaar.
Daar in 1942 de meeste deelnemers
hun stands geheel hebben afgebroken,
was men thans ln de gelegenheid de
grocpsindeeling streng door te voe-
L 'if
Het interieur is geheel verwoest
SINDS eenige dagen staat do
koninklijke trein weer op zün
oude plaats bij de centrale
werkplaats van dc Spoorwegen in
Utrecht. Maar er is niets meer over
van de oude glorie van deze rytui--
gen, die H.-M. de Koningin in 3902.
ten geschenke werden gegeven door
dorNed. Spoorwegen, öcen ruit is
heel, overal getuigen-kogelgaten van-
de hachelijke avonturen van den
tïein in co oorlogsjaren. Het eens
zoo schitterende interieur is volko- -
men vernield, slechts; hier en daar
ziet men, -rondom: een spijker nog
enkëlo vierkante.. centimeters van een
Perzisch tapijt, die vaag, herinneren
aan den rijken in'
s, 'de
inboedel; Do banken
WVCU,
draaien, af te rukken was, hebben
do Duitschers- uitden koninklijken
trein gesloopt.
In plaats van warm-gekleurdo
klcedcn, bedekt nu een Jaag
nntto sneeuw den vloer. Ter
wijl een kachclpgp onnoozel in
don wand steekt en aan ccn. beha-
gelijke trein-vurmte herinnert, zet
jo nu je kraag op als je door do
tochtigo gangen en leeggeroofde sa
lons loopt. Slechts het wapen en do
sierlijke W met het kroontje erbo
ven duiden op de vroegere bestem
ming.
Dc trein heeft in do oorlogsjaren
midden in do vuurlinies gestaan,
vooral toen het Duitsche opperbevel
hem als hoofdkwartier in Cbarkow
gebruikte. Ken der wagens, n.l. het
badkamerrijtuig, iB in den slag ge
bleven en nog niet teruggekeerd.
Radio Oranje meldde indertijd,
dat do. Russen een der wagens buit
gemaakt hadden. Do vier andere,
het solourijtmg, do slaapwagen, het
rij tuig voor het gevolg en dó/. keu
kenwagen kwamen vrij wel onbescha
digd terug vau het front. - Een;
Duitsch papiertje op den buitenkant
gepinkt: vertelde,dat do wagens na-
gezien .moesten worden. Eenigcn tjjd
later, kwam do staking en' ;do Duit-
schers'; sleepten .den koninklijken trein,
weer; weg, maar nu kwamen de rij-
tuigen;:'niet- onbeschadigd:"?;térog,;:
hoewel1 het Duitscho papiertje nog
jalt\jd; zegt, dat er hetccn cn ander
gerepareerd moot worden./Ook het/
rijtuig van de directie van do spoor
wegen is totaal vernield met hetzelf
de ti-ansportuit Duitschland terug
gekeerd.
Vriendelijke geste
- Dofirma „Wagons lata", op het;,
oogcnblik nog./de eenigo fabriek van
slaapwagens inEuropa, heeft, toen-:.
G dotvan deh'-. koninklijken trein
bekend weid,..de Koningin een'rqtnig
coxsto klas en/een sïpapwragcn aango-
Bovenste foto De vernielde KoninTc-:
lyke trein terug op vadcrlatidschen
bodem. Onderste fotoEet trieste
overschot van het prachtige inte
rieur van den rootealon, waar vroe
ger schitterende landschapschilde
ringen de wanden bedekten.
boden, welke bcido'zeer comfortabel
zijn en voor gebruik gereed staon ia
de hall van de Centrale Werkplaats.
Ook de directio van de Ncd.
Spoorwegen i3 uit den nood gered
cn kan keus maken tusschen het sa-;
lonrijtuig van Bautor en dat van
Seys Inquart. Van een vriendeljjka
gesto is hier echter geen sprake.
Onderwijzers en dienst
plicht
/- 0p de vragen1 van - den heer Van
Bochovo "betreffende het veileenen
van vrij stelling van opkomst ondor
de wapenen aan hoofden van sdió-.:
len en /onderwijzers, heeft de heer
Van dér Leeuw, minister van onder
wijs, kunsten en wetenschappen ge-
antwoord^' dat het/ overleg met zijn
ambtgenoot/, van/i/oorlog over de
vraag in hoeverre.' aan hoofden/ cn
'ondertviizers vrijstelling van opkomst
onder 00 wapenen zou kunnen wor
den verleend, tot resultaat heeft ge-
liftd, - dat zgn 4 ambtgenoot bereid ia
"aan hoofden van scholen beneden-,
donrang. van officier, en, in zeer bü-.
zoudero gevallen, ook' aan onderwy-'
zërs van bgstanu vrijstelling van 0p-;:
komst onder do^ wapenen te vorleenen./
ren. Ook heeft men er dit jaar Tiaar
gestreefd, een harmonischer geheel te
verkrijgen dan vroeger het geval was,
door voor te schrijven, dat de ont
werpen voor de Inrichting der stands
aan de technische commissie moes
ten worden voorgelegd. Hechtte deze
haar goedkeuring aan het outwerp,
dan werden ook de noodlge grondstof
fen door de Rijks bureaux toegewezen.
De belangstelling voor de Jaarbeurs
-is dit jaar bijzonder groot. Niet alleen
zijn alle gebouwen tot dc laatste plaats
bezet, maar men heeft bovendien nog
een aantal tijdelijke gebouwen opge
richt Van de 14» deelnemers Js on
geveer 1/3 afkomstig uit het buiten
land, in de eerste plaats uit Enge
land, maar ook uit Amerika, Tsjecho-
Siowairije, 2witserland. Frankrijk,
Belgfë en Zweden.
Vóór den oorlog maakten de 'hul-
tenlandsche deelnemers slechts1/5
van het geheel uit, van wie het gros
dan nog uit Duitschland afkomstig
was. Dit jaar was het nog niet/mo-
geibk veel bultenlandsche propaganda
te maken, doch het feit, dat de
Utrechtsche Beurs de eerste ls, ril?-,;
weer open gaat, en dat nóch In Lon
den, nóch ln Brussel dit Jaar een
Beurs wordt gehouden, alsmede het
verdwijnen van deLelpzlger Messe,
waren dit Jaar voor Utrecht wel bui
tengewoon gunstige factoren.
Men verwacht ook veel buitenland-
sché bezoekers, - vooral uit" Engeland.;
Ongetwijfeld gaat "net reizen naar het
buitenland nog mét/vele bezwaren ge
paard, maar het béstuur van de Jaar
beurs doet allé--mogelijke moeite om
deze.moeilijkheden te verlichten.Zoo
heeft men „bijv. met Zwitserland een
/oyefeeDkomst gesloten, waardoor Zwit~
"sersche kooplieden ;ln stea t worden
gesteld de Utrechtsche Beurs te be
zoeken enNederlanders om naar de
Beurs van Bazel ré gaan. Dit resul
taat bereikt men: door, een soort clea
ring in het klein,waarbij - de Beurs
als. gel-dschletster .optreedt.'; Er is voor
gezorgd, dat bultenlandsche bezoekers,
dJe met hun auto-komen, op de Jaar
beurs een toewijzing voor benzine
kunnen krijgep.
De inzendingen zulleit "vooreen
groot deel de. tijdsomstandigheden
weerspiegelen. Het sterkst zün verte
genwoordigd de groepen bouwmateria
len, machinerieën, chemische industrie
voedlngs- en genotmiddelen en schoe
nen. Een geheel nieuwe groep womt;'
gevormd door het speelgoed» waarvan
vroeger Duitschland -de voornaamste
leverancier was. De herlevende Ne-
derlandsche Industrie is van plan- op
deze Beurs te toonen, watzij pres
teert. En wat bijzonder verheugend
ls, vele artikelen 2ullen ook geleverd
künnen worden.- ;/-,.-/-./•
Dichter met fabelachtige
techniek
EEN Ncderlandsch dichter heeft
(j zich zóo boeiend ontnoOckeld als
de GroningerHendrik de Tries,
wiens oeuvre nog steedsniet die
algemeene .bekendheid- geniét waar
het aanspraak op maakt. Eet is niet
gering, een dergelijke ontwiklcclingsr
ïvrve: van het Duitsdie expression-
nisme - der eerste verzen naar dé
uiterste soberheid, van het. onmiddel
lijk daarop volgende werk, met uit
stapjes onderwijl naar de rhetoriel:
van JWderd&k, vervolgens naar de
Jtarde, rijmlooss granictb lokken der
^Atlantische Balladen.'om einde-
fgk, onweerstaanbaar door het bal-
lÓdcsïce genre gegrepen,een voor-
löopig rustpunt te vinden in volte-
liedachtige sproken, waarbij men als
voorbeeld beurtelings dc Spaansche
copla en de balladen der Duitsche
rornanïiefc en pre-romantiek herkent.
Een dergelijke opsomming, zon den
indruk kunnen wekken, van een chaos.
Doch hiervan is geen sprake bij Een-
ctrüc de Vries: rynontwikkeling
volgÖer strenge lijnen, en op enkele
rhetarische zangen d la Bilderdijk
naf .apart uitgegeven cn meer als
,Jtors d'oeuvre" te beschouwen, is
dc onderlinge samenhang tusschen
de' verschillende phascn zoo onmisken
baar, verneemt men het uiterst per
soonlijke stemgeluid, van. dezen dich-/
ter zoo ondubbelzinnig door alle tra-
vestië» heen, dat men. op de gedach
te cm kunnen komen, dat hij zich
letterlijk - iederen zijsprong veroorlo
ven kan, zonder het spoor bijster te
worden. /-/...
DAT deze poëzie baar hechte
cu Quaantastliare- eenheid
schenkt moet voornamelijk ge-
zoclit worden in een mentaliteit, oie
met den nlgemeenen term .Roman
tisch" - ia te orasclirgn-eiu.^ Hendrik
de Vries was reeds romanticus vóór-
dat hij zich met de Bniréche roman;
tiek verbroederde. In wezen is hn
nooit een modern dichter geweest, al
kon - zjja poëtisch, idioom, alsmede
zijn voorliefde voor het. duistere en
macabere, voor den angstdroom en
alle nachtelijke verschrikkingen, een
tijdlang voor modern- dóórgaan: Waar
dc moderne dichters van- de 20-er
jaren fik denk nu met name aan
'Herman van den Bergh, eveneens
een dichter aan wïen niet genoeg
aandacht wordt besteed)1, wel dege
lijk do demonie in hun verzen ken
den, daar was het toch. in de eerste
Slants do demonie van den dag, da
emonie van do bameiido- zonnen van
Vincent van Gogh inz^n latere pe
riode.. Trouwens, ook. met meer ae-
tueele stroomingen, zooals het aux-
realisnié, heeft onzo- Groningseno
dichter nieö gemeen, om^mka zijn
- breidellooze fantaaie, die ziek echter
steeds verre houdt van het absurde,,
dat de volstrekte vcreenzelving met
den droom nu eenmaal opleveren
moet. In z^n incest wildo cn smstero
verbeeldingenis een menacnelnke
inhoud nog voor het bewuste denken
aanvaardbaar^' angst, extase, wan
hoop, woede, 'yerkleeden zzch Juer
niét onherkenbaarin ehünenteire
droomsymboliek, maar worden door
den lezer, zij het: ook met behulp van
ZWEDEN KOOPT
STRATOSFEER-VUEGXUIGEN
De Zweedsche Luchtvaart My.
Sila heeft bij heti: Amerikaansche
Boeing concern vier zjp. „Strato-
'ltners" besteld. Deze- geweldige
vliegtuigen. kuruiezE aQ: passagiers
in Europeeschen dienst, en 40 k 50
passagiers in transoceanischen
dienst vervoeren. Hun snelheid be
draagt 310 mijl per - uur,, zoodat in
14 uren van New Yarfc naar Stock
holm kan worden gevlogen. De toe
stellen zijn uitgerust met een lucht
druk-cabine, waardoor op een
hoogte van 8 900® mi kan worden
gevlogen» i;::'/-'/r ..Vv::-':-..
Opvoeringen van
„Geuzewaard"
De kennis van het Nederlandsche
'volk' omtrent de nooden en behoef -
ten van het amateurtooneel Is helaas
zeer beperkt. Het Is de verdienste
van de Maatschappij tot Nut van het
Algemeen, dat rij enkele jaren voor
den, oorlog een onderzoek heeft in-
gesteld naar de mogelijkheden van
ontwikkeling van het dilettanten-
.tooneel/"/,/./;y/'.".1. /-.
Een der meest treffende -xesulW;eh
Van deze enquête ls geweest, dat Is
komen vast ré staan, dat jaarlijks on
geveer één miliJcen bezoekers 1 de
voorstellingen: van het beroepstooneel
bijwonen, terwijl de kunst, die het
amateurtooneel biedt, ieder Jaar
wordt genoten door ongeveer drie
millioen toeschouwers. Dit verschijn
sel wekt geen verwondering, wanneer
-men bedenkt dat het beroepstooneel
zich over het algemeen slechts be
paalt tot de grootere- bevolkingscen
tra, doch dat het amateurtooneei
zijn vertakkingen uitstrekt tot in de
verst yervrtjderde hoeken van ons
land.
De taak der beoefenaars van de
amateur-tooneelspeelkunst ls zich
dienstbaar te maken aan' de cultureeie
verheffing; van het Nederlandsche
volk." Vooral In de kleine provincie
plaatsen, waar het beroepstooneel
zelden of nooit zijn kunst brengt,,
dient het amateurtooneei te beseffen,
dat het den plicht heeft mede te
werken aan de opvoeding van het pu
bliek doov bet spelen van stukken,
die/uit cultureel/of litterair oogpunl
de moeite van/het spelen waaid sijs,
zonder datzij noodzakelijkerwijze
zware problemen behoeven te behan-
;delen..,/;vv..
'De Nederlandsche Amateur Tooneel
Unie heeft het,Initiatief genomen om
het amateurtooneei in üe /gelegenheid
te stellen getuigenis af te leggen van
zijn wil tot vernieuwing.. Haar lei
ding stelde, zich voor ter gelegenheid
van de feestelijkheden, bij de her
denking van de bevrijding van ons
In bijgaand artikel geeft mr. J.
de Sliecle, voorzitter- van de Ne
derlandsche Amateur Tooneel_
Unie, een beschouwrég; o ver het
imateurtooneeL De- dilettant-ioo-
neelvereenIgingen, die» tot ln. de
versie uithoeken van; ona land
worden aangetroffen, trekken
jaarlijks ongeveer drie mlUloen
toeschouwera. V
het dichterlijke symbool als angst,
citasc,.wanhoop of woede aan den:
l^jvo ervaren. Do measchdyko aan
doening- wint het steeds van het
boeiende/raadsel.1 Het/Egt-/vóór/ de
hand, dat deze; /Aiur^ani8tiacliein-
slag,die op een min of//meer/vol
tooide wereldbeschouwing, aangewezen.
is, sterker aan den dag moest tre
den naar gelang de dichter als
1 xüptej het cerat 5n de ^At
lantische Balladen", waarin" hetiwe-
xeldrijk Atlantis als dichterlijke
droom, doch tevensals werkelijkheid
van een samengesteldkarakter als
menscheiyko totaliteit/ op grandioze
wijze gesoggereerd is,/ later in de
Coplas ^Spanje ia wel -ons diet land
lgenoemo, waar dé; me nach/hét
onbetwistbaarst /de maat van, alle
dingen isJ) en in do Duitsch georiën
teerde balladen, die niemand voor-
copieëp naax Goeth'o of Schiller zal
houden, maar waarin de klassieke
geest van eenvoud cn afgewogenheid
tocli even meritbaar doortrilt als /dö
romantische gemoedsgestel dit ei d van
één, die zich hardnekkig tot de
nacntzqde van het leven is blijven
bepalen. Hendrik de Vries is .een
merkwaardig voorheOld van hoc vei'
men zich als rozaanticus.menschelijk
verruimen kan (tot het .dtlaasieismc"
toe), zonder ziclizclf ->uw te wor
den.
- Tijjmioovcnaar
EEN hveede factor, die de cenlieid
in dit dichtwerk- waarborgt, is
do fabelachtige techniek, die De
Vries nooit in den steek; laat, in
welk poëtisch avontuur liij"zich oqk
wenscht - te storten. In ons- land -is
hij de rijmtoovenaav bij •■uitnemend-,
heid. Daar hg een."
groot en veelzijdig
dichter is, die zich
niet op één procé
dé fixeert, heeft
hg ook het rgm-
loozo vers beoefend
en met verb! uffen
den uitslag; maar
desondanks 2£l
men hem toch
Btecds blgven be
schouwen als den
man van de sonore
binnenrijmen
dubbelrijmen,
die
In dc YOlkenbondsvergaöering,
die op 8 April te Geneve zal bijeen
komen' met het oog op dé liquidatie
réan den volkenbond en de overdracht
van de werkzaamheden vanden
volkenbond op de Ver. Naties, zal
Nederlandvertegenwoordigd zijn
door:jïir, mr. F.- Beelaerts van Blok
land,-leider der.: delegatie,prof. mj.
J. VP. Al 'Frangois en m^vr. C.<rA-
Kluyver. Als secretaresse' wordt aan
de delegatie /toegevoegd mej.; mr. M- -
Z.-'N.-' Wlttevecn. "V -
land, in Mei een. groote manifestatie
te organiseeren van het gezamenlijke
amateurtooneei. 1
HEX GOEDE STUK
Het vinden van het goede stuk^
was voor het bestuur vamde NJtiT.U.
geen gemakkelijke- opdracht Het
moest aanvaardbaar zijn voor alle re
ligieuze bevolkingsgroepen, een klei
ne bezetting hebben» op- alle-;toonee-
2en kunnen worden gespeeld en,.-rén-
slotte diende de inhoud: betrekking
te hebben- op de bezetttegsjaretv die
achter ons liggen.
Het gekozen, oorspronkelijk Nedeiv
landsch tooneelwerk van. Dr. Eline
Verkade-Cartler van Dissel; „Geuze-/
waard", speelt tentijde' van het uit
breken der staking ln, 1943 ln. een
denkbeeldig dorpje in.- de- Betuwe.
Zes mannen en éém vrouw spelen
in drie bedrijven een der spannendste
episoden van het Nederlandsche-ver
zet; het stuk vraagt slechts één décor,
de kamer van den- burgemeester van
"het dorp Geuzewaard. '.•/'/--/./.
ig. igmt in ge
vallen, dat ieder Eeiidrüi de Vries
ander dichter al
lang met de handen in het hnar zou
zitten. Opmerkelijk hierbij is, Z dat
dergelijke met rijmklank volgesme.de
verzen nergens een indruk van over-
ladenheid wekken, althans niet wan
neer men zo hardop leest of hoort
voorlezen, zonder zich van tc voren
van het rijmschema op de /hoogte
to hebben gesteld. In E 0 b ij c n.'
Hendrik de Vries' oorlogsbunöel
(„in het verborgene 1 gedrukt bij
Do Bezige Bg, in de serie Quous-
quo tandem), vindt meh op pag. 11-'
niet alleen de rijmen „hardheid-
zwartheid",: „reod meer-broodheer-
noodweer" maar ook. het uitermate
vermetele „tien. jaarzien haar",
waarvan de beide rijmklanken door
niet minder dan vijf Tegels.; yarn, el
kaar gescheiden zga, zoodat yrgwel
niemand het rijm meer hoort, als hg
het niet ziet of er opmerkzaam, op
is gemaakt.Dit rijm, dat meniff
lezer, voor een. gewrongen rederg-.
kerskunstje zal'' houden,:..is echter
wel degelijk., ccn goedklinkend, „na
tuurlijk" rijm,cn wel, dank zij de
subtiele accenivcrdeelin^r het ac
cent valthier namelgk niet op
„laar", zooals men zou verwachten,
maar op „tien", zoodat do rijm
klanken ook naar het accent identiek
3?jj twaalf jaar getergd, jou tipft
J jaar.
Soms denk ik: de honden zien
haar.
Meer dun ccn virtuoos
IN dit gedicht is op één bladzijde
een wereld gesuggereerd, wnar-
over een novelle te schrnven .zou
zijn. Een vader ligt'b noènta met
znit dochtertje naar den storm .tëi/
ltusteren, en beiden herdenken do.
overspelige moeder, unct hB«
taans cho zwartheid1 die op het kind
nog een duistere fascinatie uiÉoefèatj S
daar waar de vader haar beeld ge*
heel tracht uit /te bannen» Do vct*.
schillen met de' tradióneolo vqoïbeel-
denzgn evident: een romanticufl
van den ouden stempel had aim "dit
gegeven stellig een ballade van20
bladzijden gewijd IDeze beknoptheid/V
treft men niet overal in. denoundel
aan: in do moor lyrisch© verzen van
brccden adem staat Do "Vries zicK
ook wel eens de luxe toe van een tra*
ger uitspinnen inner duistere en /de
monische verbeeldingen.
minnaars 1 allo eerwaardige romantl*'
sclia rcquisieten zijn aanwezig, ge
vangen in het kloppende rhythms ran
den grooteten virtuoosonzer dicht
kunst. Maar Hendrik dc Vries, ia
veel meer dan een virtuoos alleen,'
want op dit; overgeleverde stranden.'
heeft hy de figuraties van oen to
taal eigen Bprookjoswcreld gebor-
duurd, dio niet af te doen is als Uto
echo van wat honderd; jaar geleden
do gemoederen: vervulde. Daameo
wordt, niet ontkend, dat zonder do
Duitsche romantiek deze poëzie .on-;
denkbaar zou zyn. Maar wie hier
zonder meer van epigonisme, zou bril
len spreken,bedenke, dat het ten
slotte niet de schuld van Hendnk de
Vries is, dat hij honderd jaar1 later,
geboren 1 .*erd danenkele Duitschers.
S. VESTDIJK. :v/
Eet dcerWi gehavende Sclievenxngcn maakt zich op om zoo mogelijk Jn
het komende seizoen nog gasten te kunnen ontvoMgai. Er. zal Mg heel,
.wat verzet-moeten worden voor het zoover
