Felle aanval op De Geer
Lente ook in Duitschland
Het bedrijfsleven
MEMORANDUM-GERBRANDY
Oud! mm. - president beschuldigd aan desertie
H
ij nei
naar
een compromis
met den vijand
jrivOF: >ik;' p., s. gerbrandy
Democratie in den aanval
Persbesluit
O
Y ET feit, dat het wetsontwerp
I—I op de bedrijfsscbappen door.
het ministerie in- ruime dis
cussie Is gebracht buiten
het kader van hetpar-;
lement vóór de verkie
zingen, heeft ten gevolge gehad,
dat bei doel, dat het .ministerie
voor oogen stond, niet is bereikt
Men moet'waardeering hebben voor
het sportlef gebaar waarmee mi
nister Vos en zijn collega's, meer in
het bijzonder* de Excellenties Lief-
tinck, Drees, Mansholt, Ringers,
De Booy en Van Schalk, alle be
langhebbenden in kennis hebben
willen stellen van den inhoud van
bun voorstel. Wanneer men.demo
cratie en openbare behandeling
van zaken bepleit, dan is hiermee
een voorbeeld gesteld, dat in een
giooten kring van ondernemers en
werkgevers in de eerste dagen van.
dit jaar naar waarde werd geschat.
Het Centraal Werkgevers verband,
de Sticb ting van den Arbeid, ver
schillende Kamers van Koophan-
del, groepen werkgevers in clubs
als .Sociaal Overleg" vereeniga,
hebben op waardige wijze. nawoor
verspreidmg der teasten met oöjec-
■tieve toelichting hunnerzüds,. ge
zorgd te nebben,-Hun bezwaren te
gen het ontwerp besproken, gefor
muleerd en ter kennis van het mi
nisterie gebracht.
Het Ministerie zal zeker niet ver
wacht hebben, dat handel en in-
dus trie het ontwerp zonder meer,
ais een uitweg uit velerlei moeilijk
heden, in een koor yan eensgezinde
instemming, zouden hebben be
groet. Het ging er juist om de
critiek uit. te lokken. Voor welover
wogen suggesties hield men zich met
name aanbevolen. Het ministerie
was natuurlijk voorbereid op te
genwerping^ Alles ging goed, tot de
verkiezingen een ander element
dandat van gedegen, principieele
en felle critiek in de discussie
brachten.
WIJ zijn laat met de verkie
zingspropaganda.' De Par
tij van den Arbeid werd
pas begin Februari opgericht. De
fusie nam daarna nog veel tijd in
beslag. De Partij van de Vrijheid
kam half Maart met haar .eerste
manifest en.moest toen alles nog
voorbere den.
Oók andere partijenhadden
problems van interne organisatie.
Zalen, en papier zijn schaarsch. Br
heerschte een betrekkelijke rust tot
voor kort. Maar nu is de politieke
arena opengegooid. Het. vunzige
schandaal van De Gelderlander is
de meest krasse en meest absolute
tegenstelling van het van beide
zijden op zoo hoog peil gevoerd de
bat De VriesSchermerhom. Wjj
weten nü hoe het kan en hoe het
.niet moet. In de critiek cp het
ontwerp bedrijfsschappen is een
element van onwaarachtigheid ge
treden. Het gaat b^j velen niet
meer om het ontwerp, maar om het
ministerie, dat met dit ontwerp
kwam. Dat is even kwalijk als ge
vaarlijk. Wanneer men elkaar gaat
beoordeelen niet naar wat in con
crete gezegd en gedaan wordt, maar
wat in abstracto over en weer als
axioma's van opvattingen terecht
of ten. onrechte, met of zonder
vooroordeel als geldend worden
aangenomen, dan zal met één slag
verloren zijn, wat wij gedurende de
bezetting aan onderling begrip en
onderlinge waardeering, aan eer
bied'voor elkanders eerlijke opvat
tingen gewonnen hebben.
DE Federatie van Nederiand
sche Bedrijven maakt het in
dit verband wel erg bont.
Haar blad nadert in toon en uiting,
vaak de grens der persoonlijke ver
dachtmaking. De demagogie is niet
van de lucht. Lieden, die vroeger
en nu voor de politiek geen waar
deering hadden politici be
schouwden als tweederangslandge-
nooten vermengen in. deze zaak,
op inconsequente manier, de poli
tiek met-hun economische critiek.
Men kan bezwaren hebben tegen
het- ontwerp. Schrijver dezes heeft
ze ook. -
Critiek is er om geuit te worden,
om de zaak van het ontwerp, maar
niet om een ministerie of een mi
nister te treffen, waartegen men
op geheel ander gebied bezwaren
--heelt..:
Het bedrijfsleven moet georgani
seerd worden. Daar zal ledereen
het over eens zijn. Dat de overheid
t als hoedster inhet algemeen be
lang, daar niet onverschillig tegen
over staat, is toch niet zoo gek. De
staat past overal millioenen bij.-Ei,
zijn geen of weinig ondernemingen,
die niet op een of andere wijze,
direct of indirect, staatssteun
genieten. Dit wordt heel gewoon
gevonden en onvermijdelijk door
dezelfde menschep, «Üe het be
zwaarlijk achten, dat men dan ook
eenige contröle en eenig toezicht
van de zijde der gemeenschap moet
aanvaarden, niet achteraf, ais er
moeilijkheden gerezen zijn, maar
bij het begin.
De regeering heeft in het-ont-
werd en In de behandeling 'n paar
psychologische fouten gemaakt.
De discussie heeft zij tot inzet van
verklezlngslawaai laten degradee-
ren. In de terminologie van het
ontwerp is de titel van commissa
ris inplaats van voorzitter zeer on
gelukkig. Voor 1940 was een onaf
hankelijke voorzitter, die bij sta
king van stemmen besliste, en die
de uitvoering van een besluit voor
korten tijd kon schorsen, volstrekt
niets ongewoons,-maar in 1946
heeft men nu eenmaal zeer be
grijpelijk. afkeer van commissa
rissen, ook a] hebben ze niets me' r
bevoegdheid dan de voorzitter van
vroeger, v
Mr, H. WILLEMSE
„FEEST DER MUZEN»
De manifestatie, van „Dei Kurist
gaat door het "Vrije; Land", die deze
maand zal gehouden worden, heeft,
ook een nieuw maandblad „Feest
der Muzen" onder redactie van
Hail G. Hoekstra en Ed. Hoomik
opgeleverd. Onderwerpen op de
verschillende gebieden van de
Kunst betrekking hebbend, worden
er in behandeld. CorrieHartong
schrijft over: De Dans heeft vooral
vrijheid noodlgrS. Vestdijk stelt de
vraag: Wat is literatuur? en ge-,
sprekken worden gehouden "met" Jo
Vincent, Fien de la Mar en ChariL
Kohier.
„Bezield door de gedachte van het geroepen zijn om
He overwinnen, heelt hel Londènsche kabinet zijn da—
gelijk-schen en wekeiqkschen arbeid verricht, trachten
de alles dienstbaar te maken aan het ééne, groote doet.
Van die taak en die opvatting heelt het naar beste
weten getracht het Nederiandsche volk deelgenoot te
maken, opdat Regeering en volk in de verdrukking één
zouden zijn. "Wat tn het kader van dit beleid1 paste,
•werd bevorderd, wat tegen dit streven Indrnischte,
moest daarom ter zijde gesteld. Bij dit beleid-,, dat één
en ondeelbaar is geweest van September 1940 tot Mei'
1945. gedurende welken tijd veel tegenslagen ons deel
werden.'hebben wij nooit veronachtzaamd het beginsel,
dat de ministeiieele verantwoordelijkheid een hoeksteen
Is in ons Staatsgebouw en zulks 'olijit, ook al is er
tijdelijk geen Parlement Nooit is er verzuimd bij car-
dinale beslissingen ons dit beginsel voor oogen- te stel-
letj, al is een enkele maal verschil geweest over de
toepassing".
Aldus oud-minister Gerbrandy in het laatste hoofd
stuk van zijn lang-verbeide en thans eindelijk versche
nen en publiek verkrijgbaar gestelde omvangrijke nota
over het Regeeringsgebeid gedurende de oorlogsjaren in
tonden.
De nóta>vormt een hoek van 250
bladzijden en bevat 19 hoofdstukken,
die te zamen de hoofdpunten van bet
gevoerde beleid behandelen. Ver
scheidene. dezer hoofdstukken zijn
van uitvoerige documentaire bijlagen
voorzien, die nadere olflcieelc toe
lichting geven op het behandelde
onderwerp. Na een kort inleidend
hoofdstuk, dat het heengaan van de
Regeering naar Kinden behandelt,
spreekt prof. Gerbrandy. uitvoerig in
twee hoofdstukken over de lotge
vallen van de Regeering zelf. Eerst
over het heengaan van den heer De
Geer en daarna over de wisselingen
inzijn eigen kabinet.
De figuur De Geer
Breedvoerig en steunend op tal van
doenroenten- behandelt prof. Ger
brandy de rol, die de heer Dë Geer
voor en na zijn aftreden als minister
president heeft gespeeld. Zijn be
toog, hoewel, volkomen in den mede
deelenden trant gehouden en. zonder
eenlg spoor van. felheid, heeft het
karakter gekregen van een uiter
mate scherp requisitoir, dat de figuur
van den heer De Geer voorgoed de
verdiende plaats in onze staatkundige
geschiedenis toewijst. Reeds in het
eer3te hoofdstuk - wijst prof. Ger
brandy erop, dat cte heer De Geer
faalde ln het leiding geven aan het
kabinet. Terwijl het meerendeel der
J7iinlsters gedurende de oorlogsdagen
ook. *s nachts bijeen bleef, althans
beschikbaar bleef op het Departe
ment van Economische Zaken, ver
toefde de heer De Geer eiken, ook
den meest, kritieken nacht, thuis. De
leiding die hij in deze dagen gaf, was
niet krachtig, in Londen mani
festeerde zich spoedig zijn onduide
lijke houding,, die, naar later bleek,
neigde naar een compromis met den
vijand. De heer De Geer verzette
zich tegen het capitulatie-commu
niqué, waarin de positie van Neder
land als doorvechtende natie duide
lijk werd gesteld. HIJ weigerde öe
tcekenlüg van het A.L besluit. Hij-
hield een radio-toespraak, die Sn
Engeland een allermiserabelsten in
druk maakte.
Drie maal kwam hU itt de ver
gadering van den Ministerraad
met een of ander opzet, gericht op
het vinden van* contact met den
vUantl. Als voorbeeld drukt prof.
Gerbrandy tn zijn nota een eigen
handig door «Jen heer De Geer ge
schreven en geteekend voorstel af,
dat bewaard bleef. Dit voorstel
luidt als volgt:
„Naar aanleiding van het beroep,
door den. Führer van het Duitsche
RUk In zj}n Rijksdagrede van 19
Juli ƒ,1. gedaan op. redelijk eh ge
zond verstand, ter beëindiging van
den oorlog, verzoekt de Nederiand
sche Regeering te mogen vernemen,
óp" welken grondslag (met name
wat de positie van Nederland be
treft) de Führer zich voorstelt, dat
op dit oogenblik vruchtbare be
sprekingen ter bevordering van
den vrede zouden kunnen worden
geopend".
<w.g.» DE GEER.
Ie zijn eerste onderhoud met Mr.
Churchill had h|j al gesuggereerd
een soort vrede van Amiens",
Het laat zich dénken, dat deze
houding crltlsche reactie wekte. De
ongerustheid van H. M. de Koningin
steeg. Tegen het einde van Augus
tus 1940 vroeg de heer De Geer ont
slag, zonder dat deze aanvrage be
titeld kon worden als „vrijwillig".
De heer De Geer werd niet meer
opgenomen ln het nieuwe kabinet,
hoewel hijzelf om de portefeuille
van Financiën vroeg. Na zijn aftreden
leefde hij vrij teruggetrokken in
Boxmoor bulten Londen. H. M. de
Koningin verleende hem op grond
van zijn verdiensten ln het verleden
en omdat zijn houding toen nog niet
aan oneervolle motleven scheen te
moeten worden toegeschreven, krach
tens éénstemmig besluit in den Mi
nisterraad, een hooge onderscheiding.
Was het daarbij gebleven, dan had
de heer De Geer zijn rust in eere
kunnen genieten. De heer De Geer
echter vertoonde spoedig de neiging
om Engeland te verlaten en zich
naar Zwitserland te begeven. Dé Re
geering verzette zich daartegen, om
dat zij de. overtuiging-was toegedaan,
dat Zwitserland, blijkens haar tn-
lichtingen, reeds vol Duttsclae spion
nen. eerlang hetlot van Nederland
zou deeien en dat de heer De Geer
dus, - wanneer hij ..zich daar zou be
vinden, vroeg of iaat ln banden van
de Duitschers zou vallen, die zich
zelfs tegen zijn wil propapandistisch.
van hem zouden bedienen. Aange
zien de heer. De Geer echter vurig
verlangde naar den troost van het
familie-contact, werd in overleg met
hem besloten, hem in de gelegenheid
te stellen zich op Rijkskosten naar
Nederlandseh-Indië te begeven, waar
hem een bepaalde regeerlngsop-
dracht zou wachten, in Neder-
landsch-lndlë bevonden zich twee
,van zijn kinderen.
Naar möië
Onder deie uitdrukkelijke af
spraak begaf de heer De Geer
zich naar Lissabon. Spoedig echter
bleek de Nederiandsche Regeering
uit inlichtingen van haar gezant
- aldaar, dat de heer De Geer zich
In Lissabon tegen tiitdrnkkeljjken
wil van de Regeering en ln strijd
met een afspraak, waaraan bU zich
zelf had onderworpen, met het
plan rondliep zich niet slechts naar
Zwitserland, doch naar Nederland
zelr te begeven en deswege contact,
opnam met dc Deutsche autoritei
ten in Lissabon. De Nederiandsche
gezant en de Nederiandsche zaak
gelastigde hebben verschillende
malen met hem gesproken, hem het
bijzondere van zijn positie voorge
houden, hem de mogelijkheid voor
oogen gesteld zijn vrouw naar Lis
sabon te laten overkomen, hem
herinnerd aan zijn uitdrukkelijke
afspraken. Het hielp alles niets, De.
heer De Geer beloofde nader be
raad, tcrwUi hij het passage-biljet
naar Berlijn al ln zijn zak had.
Eenmaal ln Nederland terugge
keerd, publiceerde hU een brochu
re waarin Hitler ais de Führer
de Koningin werd niet met name
genoemd als „de meest bevoegde
autoriteit" ten tooneele werd ge
voerd. HU zond den tekst van deze
brochure tevoren naar Londen en
beloofde haar niet te zullen publi-
ceeren zonder toestemming van de
Koningin. Die toestemming werd
hem nimmer verleend; doch binnen
enkele dagen was de brochure ge
publiceerd.
Is het wonder, dat de heer Ger
brandy aan het slot van zijn hoofd
stuk meedeelt, dat hij in begin Juni
1943, vóór zijn aftreden als Minister
van Justitie, opdracht gaf een voor
onderzoek in te stellen t eneinde te
komen tot een .antwoord op de
vraag of strafrechtelijke vervolging
van den heer De Geer op haar plaats
was? De nota deelt het resultaat van
deze opdracht nfet verder mee;'
steenberghe cn Weiter
In het tweede hoofdstuk wordt bij
zonder in den breede aandacht he-
steed aan het heengaan van de
heeren Weiter en Steenberghe uit
het kabinet Terwijl het heengaan
van andere ministers met enkele
regels wordt afgedaan, publiceert
prof. Gerbrandy hierover zeer lange
documenten, die bovenal in het Ucftt
stellen, dat de aanleiding tot de
ontslagaanvrage der beide katho
lieke ministers gelukkiger gekozen
bad kunnen worden.
in de volgende hoofdstukken be
handelt prof. Gerbrandy verschillen
de maatregelen, door de Nederiand
sche Regeering In Londen getroffen.
Eerst den maatregel tot behoud van
het Nederlandsch vermogen, dan
een monetair accoord met Engeland,
vervolgens de beschikbaarstelling van
de Nederiandsche handelsvloot ten
hate van de geallieerde oorlogvoe
ring en de wijze, waarop onze mili
taire macht, met name de Konink
lijke Marine, tot de oorlogvoering
werd aangewend.
Buitcnlandsch beleid
In het achtste hoofdstuk ontwerpt
Prof. Gerbrandy een beeld van de
positie van Nederland temidden der
overige staten van de wereld. Daar
bij schetst hij de kern van het bul-
tenlandsch beleid ais volgt:
„In daad en woord steeds tot uiting
brengen, dat de strijd gewonnen zou
worden, omdat hij niet verloren
mocht worden. In de oorlogvoering,
loyaal en welbewust als gelijkge
rechtigde alle krachten ter beschik-
Churcill komt ook in
Rotterdam
Het programma van zijn
bezoek vastgesteld
Zooals gemeld zal de right
honourable Winston Spencer
Churchill van 8 tot 13 Mei In Ne-,
derland vertoeven op uitnoodiging
van H. M. de Koningin en de Ne
deriandsche regeering.
D& heer Churchill zal vergezeld,
zjjn van mevrouw Churchill en
miss Churchill. De gasten zullen
verblijf houden in heb palels op
den Dam te Amsterdam.
Het vliegtuig waarmede de heer.
Churchill den overtocht maakt, zal
Laag over Walcheren cirkelen, al
vorens het op Schiphol landt.
Donderdag 9 Mei wordt den heer
Churchill door de regeering een
dejeuner aangeboden.
Des middags om 3,30 zal de Brit-
sche staatsman in de vereenlgde
zitting der Staten Generaal worg
den toegesproken door den voor-:
zitter en de rede van den heer De
Vos van Steenwijk beantwoorden.
Vrijdagmiddag vindt de eerepro
motie plaats in de St. Pieterskerk
te Lelden. Zaterdag 11 Mei zal de
stad Amsterdam den heer Chur
chill een goudenmedaille aan-^
bieden.
Zondag 13 Mei zullen de heer en
mevrouw Churchill en hunne doch
ter dejeuneeren op het palels
So est dijk.
Tenslotte zal op 13 Mei een be
zoek aan Botterdam worden, ge
bracht. Na een officicele ontvangst
door den burgemeester, een de*
jeuner in het raadhuis en indien
daarvoor tijd is een rondvaart door
de havens verlaat de heer Chur
chill ons land in den namiddag.
king stellen tegen den gemeenschap-
pelijken vijand, daarom alle mede
werking verleenen in de militaire,
maar ook In de economische en psy
chologische oorlogvoering. Tegenover
andere Staten de consequenties van
het staan aan de zijde der geallieer
den beslist, maar beleidvol trekken.
Medewerken aan die maatregelen,
welke in den loop van den gemeen-
schappelUken strijd het onderling
overleg als nuttig en noodzakelijk
erkent Helpen bevorderen oen na-
oorlogsch herstel der Internationale
samenleving,; met open oog voor de
eigen plaats van het Koninkrijk der
Nederlanden voor de grenzen aan een
unlverseele internationale organisatie
en Japansehe gevaar en voor de
noodzaak, vast te houden aan begin-
elgen, voor het permanente Duitsche
selen van moraal en recht"
De overwegingen, welke de Ne
deriandsche Regeering ln Londen er
toe brachten het herstel van het
gezantschap :bi| den Paus te bevor
deren, ondanks de vroegere afwij
zen öe houding van. het parlement,
mogen hier nog even in bet kort
worden samengevat:
Ten eerste: HetVaticaan werd
in den oorlog een waarnemingspost
van groot belang op diplomatiek
gebied.
Ten tweedet Verscheidenen onzer
bondgenooten onderhielden nor
male betrekkingen met het Vati-:.
eaan; gelijkheid van politiek, in
dezen zin tra? gewenscht
Ten derde: De versterking -van
de diplomatieke relaties tusschen
het Vaticaan en Japan in ISC
maakte het temeer gewenscht, dat
de daarvoor lo aanmerking komen
de geallieerden, die tegen Japan
levensbelangen hadden, te verdedi
gen,. In de representatie op het-
Vaticaan niet ontbraken
Ten vierde: De houding van de
Roomsen-Katholieke geestelijkheid
en van het Roomsch-Katholieke
volksdeel in Nederland, voor wie
destijds het verwerpen van de voor
het gezantschap op de begroeting
aangevraagde gelden toch een
teleurstelling had beteebend, ver
diende in de behandeling van deze
zaak ernstige overweging
Daarnaast ls getracht zooveel
mogeiyk te pellen, welke de reac
tie van Protestantsche zijde in Ne
derland zou zUo Op grond van de
hem door ztl.i ambtgenooten ver
strekte Inlichtingen kon de minis
ter van Bultenlandsche Zaken con-
cludeeren, dat het herstel meer
toegejuicht dan becritlceerd zou
worden"
De hoofdstukken XI en XH han
delen over de oorlogsverklaring aan
en de oorlogvoering tegen Japan. Zij
bevatten, geen schokkende mededee-
lingen. Dan komen aan de orde de
maatregelen in verband met de be
vrijding van Nederland en het herstel
het financieel beheer, den voorlich
tingsdienst en de verhouding tot de
overzeesche gebiedsdeel en Prof. Ger
brandy besluit zijn boek met eenige
beschouwingen, waarin hij nog eens
de zwaarte van de oorlogstgak deed
uitkomen en de laatste doeleinden
samenvat, waar het om ging.
Mr. J. A. W. Burger;
EEN fijn ontwikkeld, levend
rechtsgevoel, dat bestaande
toestanden,, hoe gewend
men er aan moge zijn, doorloopend
op hun werkelijken zin blijft on
derzoeken, heeft den Dordtschen
advocaat, mr. J. A W. Burger,
reeds vroeg in. den oorlog tot de
overtuiging gebracht, dat de ver
dere uitoefening van zijn praktijk
in uen rechtloozen staat, welken de
Duitschers hier hadden gevestigd,
geen zin had. Wijn en geschenken
vormden machtiger argumenten
dan het recht en deze overtuiging
bracht hem er toe den weg naar
Londen te zoeken, waarheen zijn
goede kennis van de Zuidholland-
sche zeeboezems hem, en onder
zijn hoede elf anderen, bracht
van den vijfden op den zesden Mei
van '43.
Enkele maanden na zijn aan
komst werd deze nuchtere, met een
sterk gevoel voor humor begiftigde
advocaat, die reeds in zijn studen
tentijd overtuigd was van de nood
zaak, dat .ieder intellectueel ten
minste een goed gefundeerd inzicht
heeft van richting, waarin de sa
menleving moet worden geleid, van
hoefd tot voeten in de bestuurs-
vraagstukken betrokken.. Zijn be
noeming tot minister van BLnnen-
landsche Zaken, waarvan de Ko
ningin op merkwaardige wijte rr -
dedeeling deed, toen zij hem en
een aantal andere Engelandvaar
ders onderscheidde, plaatste hem
midden in het politieke leven.
De Londensche ervaringen deden
dezen overtuigden socialist en de
mocraat duidelijk inzien, waarheen
de terugwerkende krachten na zijn
ontslag en dat van de andere mi
nisters het bestuur van ons lan^
poogden te dirigeeren, op een
m:4swm
oogenblik, dat ons volk slechts door
krachtige democratische vemieu-
ningsmiddeien zou kunnen worden
geholpen. -
Slechts in een volledige overwin
ning van de Partij van den Arbeid
ziet de oud-minister een mogelijk
heid om in den korst mogelijken
tijd tot herstel van rechtszekerhe
en van de.sociale en economische
verhoudingen te komen.
„Geen van de politieke partijen
met uitzondering van de P. v. d, A.
zal hier na de verkiezingen har r
program, voor zoover zij dat heb
ben, kunnen uitvoeren, omdat geen
van de andere partyen een regee
ring zal kunnen vormen, op -
meerderheid, in het parlement be
rustend. Slechts de Partij van
den -Arbeid zal die meer
derheid kunnen behalen en
ons volk dient in te zien, dat zij
om die meerderheid te vormen, vol
ledig dient mede te werken «art die
overwinning, ,wy hebben een ur-
gentieprdgram, dat slechts dingen
belooft, welke te realiseeren zijn,
HERSTEL IN BEELD
Do regeoringavoovllciitingsdienst
beeft een brochure uitgegeven, die in
beldstatistick een overzicht geeft
van het. herstel in ons land sinas dc
bevrijding. Overzichtelijkheid is Mer
nagestreefd en de duidelijkheid wordt
nog ten zeerste verhoogd door de
smaakvolle typografische verzorging
en uitvoering-. Deze publicatie zal in
de eerste plaats in do Engelsch spre
kende landen .worden verspreid. Bin-
neuk or t zullen ook een Franschcen
Nederiandsche editie verschijnen.
en welke ook gerealiseerd zullen
worden, indien wij de vereischte
meerderheid zullen behalen. Ai n
anderen zullen coalitie-regeeringen
moeten vormen, d.wjz, zij zullen
compromissen moeten sluiten, wel
ke de uitvoering van. haar program
zal verhinderen. Een compromis-
re geering zal nimmer den wederop
bouw van ons land kunnen aan
pakken op een wijze, zooals wij dat
zullen kunnen doen. De huidige
regeering, ook een compromis-re-
geering, is daar een voorbeeld van.
Wat ons verweten wordt, kan
slechts dit compromis worden ver
weten. Dat ons volk dit wel inziet!
Een niet volkomen overwinning
van de Partij van den Arbeid zal
den. wederopbouw en het herstel
van de rechtszekerheid jaren ver
tragen."
(Van omen pmrlemeutsredacteur).
ln. het vooriooplg verslag, van de-
Tweede Kamer inenke het Ingediende
wetsontwerp Wijziging TijóellJk. Pers-
besluit 1945 wordt vaak zeerscherpe
critiek geuit op; vrijwel alle onder
deden. Sómmige leden - trokken zelfs
de rechtskracht van. dit besluit In
twijfel, terwijl anderen, die niet zoo
ver zouden willen gaan, niettemin
van oordoel waren, det eeij geheei
nieuwe Perswet o i de verkiezingen
tot stand behoort te worden gebracht.
Deze "leden wenschten zuivering en
ordening streng gescheiden te houden
en gaven dc voorkeur aan een conti
nuatie van den'bestaan den toestand,
totdat behoorlijk rechtsherstel op
grond van een deugdeUJke. wettelijke
regeling kan volgen. De navolgende
bepaling: „Geen. ontzetting heeft
plaats wanneer hef feit begaan werd
uit noodzaak, dan wel met het' oog
merk en ln de redelijke veronder
stelling. daarmede uiteindelijk eeft
Nederlandsch belang te dienen", zoo
als deze voor het bedrijfsleven, geldt,
■werd door een aantal leden ook. voor
de perszuivering gewenscht geacht.
Voorts werd critiek geuit, op de
samenstellin der perszulveringscom-
missie en op de werkwijze, waarbij
een ambtenaar van het bureau Pers
zuivering Qlsr openbaar aanklager op-
treedt cn conclusie neemt. De nieuw
ln te voeren mogelijkheid van be
roep,, aldus eenige leden, zou wette
lijk ook geopend dienen te worden
ten. aanzien van reeds afgedane zaken.
Minder algemeen bezwaar werd ge
maakt tegen, liet openen van de mo
gelijkheid. om *n zgn. besmetten naam
tijdelijk of voorgoed-te doen verdwij
nen; dan dient echter, vast te stain,
dat de appreciatie ten aanzien van
bepaalde bladen, voor zoover zij reeds
van voor de bezetting dateert, daar
bij geen rol speelt. Van andere zij öe
werd geadviseerd, het publiek vrij te
laten of het verontwaardigd wil rea-
geeren dan wel zich opnieuw wenscht
te abonneeren. Over de onderbewind-
stelling. Hepen de.meenlngen,zeer sterk
uiteen; dc tegenstandera waren van
oordeel, dat deze maatregel niet past
in het kader van den rechtsstaat.
Gerbrandy onderscheiden
in een bijzenderen ministerraad
heeft de voorzitter van dien raad,
prof. ir. \V. Schermerhom den
oud minister-president pvof. mr.
P. S. Gerbrandy toegesproken en
daarby gewezen op üe zware taak,
welke deze tn Londen gehad heeft.
Dank zij u, aldus spr., heelt - s
land een roemrijke plaats kunnen
innemen onder de strijdende vol
ken. Gij hebt snel weten te han
delen in de o ogenblikken, waarin
dit noodig was. Onder uw leiding
heeft minister Van Kleffcns de
diplomatieke betrekkingen met het
Vaticaan en de Sovjet-Unie kun
nen herstellen. Beide beslissingen
zijn van vérstrekkende beteekenia
geweest. Als blijk van een onbaat
zuchtige en daadwerkelijke activi-
tein verleent, aldus spr., de Ko
ningin u het grootkruis van. de Or
de van den Nederiandschcn Leeuw.
Maar geen.'stad of dorp langs de
JRijn of zij is vernield of beschadigd
(Van onzen specialen verslaggever! dat by voorbeeld maandenlang in
de vuurlinie gelegen heeft, ls nog
al beschadigd en ook Nijmegen
heeft een leelyke klap gehad. De
,tskyline" van deze steden, als
men het zoo mag noemen, is
echter nog niet veel veranderd.
F onzen tocht doorhet
Rynland werden wij verbluft
door de schoonheid van de
natuur. Wie zou denken, dat
Duitschland slechts een rookende
puinhoop zou zyn, heeft het mis,
want vroeger dan In Nederland
groenen de hoornen en geuren de
bloemen In al hun heerlijkheid en
de Rijn blijft even mooi, ook ftl
zyn alle bruggen stuk en liggen er
honderden wrakken in de rivier.
Hei; nation aal-socialisme was ge
wend met slogans te werken. Op een
groote fabriek langs den Rijn za
gen wy nog vaag zoo'n zin uit de
Hi tl er-periode op een grooten muur'
geschilderd: „Arbeit, Trotz und
Glaube, sichem cue Wacht am
Tthein". En nu de bordjes zjjn ver
hangen gaat men door met slogans;
thans heet het: „Neues Leben blüht-
aus den Ruinen", Het klinkt mooi1
en het is bovendien volkomen waar
ook- Wie de schoonheid van het
bloeiende geboomte rondom de oude
RUnruïnes h-jeft leeren bewonderen,
zal evenzeti: de schoonheid .kunnen
waardeeren in de ruïnes van de
twintigste eenw, als zij omgeven
door bloeiende Meidoom, appel-,
peren- en pruünenboomen.
Het Zevengebergte, een oud en
geliefd vacantieoordvoor vele Ne
derlanders .en Engelschen, maakte
in de warme voorjaarszon een on-
vexgeteUjken indruk, ook al "is de:,
fraaie stad Bonn ernstig geschonden
en is de streek van Remagen hevig
toegetakeld. Te Godesberg, dat vrij
wel onbeschadigd is, passeerden wij
het Hotel Dreesen, waar Chamber
lain in 1933 de gast van Hitler was
en boven op den berg ligt nog altyd-
het hotel Petershof dat den Engel
schen gast tot slaapplaats diende.
Alles een onzalige nagedachtenis
aan hen die den oorlog hebben wil
len uitstellen, wetende, dat hij toch-
zou komen. Königswlnter, de
Drachenfels, Rolandseek, al deze
plaatsjes zien er nog even lief uit
als weleer, wanneer .wij ze gekoes
terd zien in het zonlicht .en omge
ven door het prille groen.
„Vater Rhein"
De Duitscher-spreekt met de ons
bekende en de zoozeer door ons ver
achte: weeë sentimentaliteit van
„Vater Rhein" en inderdaad, aan
alles kan men merken, hoezeer de'
rivier zijn aantrekkingkracht behou
den heeft. Het zal echter nog wel
jaren duren voordat de nog bestaan
de haat zoodanig.is afgekoeld, dat
Duitschland -weer een vacantle-oord
voor de buitenlanders zal worden.
Dit laatste hangt overigens voor
een goed deel van de Duitschers
zelf af en wat dat aangaat behoe
ven wij niet veel goeds te verwach
ten.
Een vergelijking.
Wie zou denken, dat Neder
land zwaar door den oorlog is ge
troffen, heeft het ten eenenmalc
mis, wanneer hij een vergelijking;
met Duitschland maakt. Wij voe
ren over de Nederiandsche rivie
ren van Rotterdam naar Lobith;
men ziet dan nog wel enkele
liecle bruggen cn enkele onge
schonden dorpen af steden. Tiet,
Als men echter de Nijmeegsche
bruggen onderdoor is, heeft men de
laatste bruikbare bruggen gehad,
want alle Rijnbruggen op Duitsch
gebied zijn zoo' grondig vernield, dat
er aan herstel nauwelijks kan1 wor
den gedacht.
Geen stad of geen dorp langs den.
Rijn of het heeft de slagen van
den oorlog moeten incasseeren; zelfs
de ongeschonden boerenhoeven zijn.
een. zeldzaamheid. Het begint al
met de stadjes Emmerik, Rees en
Wezel. Slechts stoffige roodgrijze
ruïnes, met hier en daar nog een
bruikbare woning, zyn van deze ty
pisch Duitsche: stadjes overgeble
ven: Verder stroomopwaarts komen
wy- langs het groote industriecen
trum van het Ruhrgebied. Richten
wy de kijker op de groote fabrieken
dan kan men overal Beschadigingen
van zulk een omvang waarnemen,
dat herstel welhaast onmogelijk;
lijkt.
Keulen
Hoogerop komt men. langs het in
dustrieel e Krefeld en langs de eens
zoo fraaie luxe-stad DÜsseldorf.
Beide hebben zwaar geleden, doch
een beschrijving van de schade te
Keulen ïykt welhaast een onbegon
nen taak. In de buitenwijken van
deze eens zoo machtige stad ziet
men nog wel een enkel bewoonbaar
huis, doch het centrum alsmedb ahe
groote industrieën In de voorsteden
zij* slechts gevelresten en puinhoo-
pen. Wij moesten onwillekeurig een
vergeiyklng maken met Rotterdam
in. de Meidagen van 1940. Keulen is
echter niet voor 20 maar voor
80 verwoest en boven deze ruïne
torent boog uit de Dom als symbool
der oude beschaving. Hij lijkt .wei
nig beschadigd, doch deskundigen
gelooven, dat het herstel eeuwen zal
kosten. Als men weet, dat er aan
den bouw van dezen prachtigen
Gothischen tempel bijkans tien eeu
wen ls gewerkt, behoeft ons dit nog
niet af te schrikken. Het is in ieder
geval te liopen, dat men by den
wederopbouw van het verwoeste
Duitschland niet in eeuwen behoeft
te. rekenen.
ZEG I1ET MET BOLLEN
De tentoonstelling van Nederiand
sche tulpen te Moskou, georganiseerd
door het centraal bloembollencomité
te Haarlem, een groot succes ge
werden. De Nederiandsche delegatie,
die met het vliegtuig, dat de bloe
men heeft overgebracht, Is meege
reisd, beeft aan alle Russische auto
riteiten bloemen van de voornaam
ste variëteiten gezonden, welke zeer
de bewondering trokken. De delega
tie werd uitgenoodied, om bij-de 1
Mei-parade te Moskou aanwezig te
zijn. De ontvangst van de Neder
landers is zeer hartelijk en er wor
den onderhandelingen gevoerd oVf
den invoer van bloembollen in -Ru-
land.