IK SPEELDE VOOR MONTGOMERY
de du&Mfya*ityet
Hoe ik uitverkoren werd en hoe ik het leerde
CLIFTON JAMES OF
MONTGOMERY?
Niet Muenchen, doch we! het
Rijnland beslissend
Rotterdam heeft een
Hoe denkt ons land
over de politiek
der Sovjet-Unie?
OORZAKEN VAN DEN OORLOG
door Clifton James
(acteur, ex-luitenant Royal Army Pay Corps)
ftp een avond, toen ik in het Comedy Theater in Londen
bezig was mij te schminken voor een legervoorstelling,
kwam er een fotograaf mijn kleedkamer binnen, die zei dat
hij gehoord had, dat ik zoo op generaal Montgomery leek en
dat hij een foto van mij wilde maken. We leenden een baret
en een vliègervest, ik nam één van de karakteristieke hou
dingen'van den generaal aan, er werdén 'eeri paar plaatjes
gemaakt en in vijf minuten was de.zaak gebeurd.
Toen ik in Leicester terugkwam, werd ik aan het station
opgewacht door een stei opgewonden vrienden, die mij een
krant in mijn handen duwden. Er stond één van de foto s
in met het onderschrift: „Neen, U hebt bet mis, het is niet
generaal Montgomery, maar Ciifton James, enz.
Een paar dagen later belde het ministerie van Oorlog mij
op Luitenant-kolonel David Niven, de filmacteur, w,,de
weten of ik belang stelde in de productie van legerfilms.
Het duurde niet lang ot er kwam
een blief met de Instructie om mij
naar het Leicester-hotel te begeven,
waar lts „kolonel Lester" zou ont
moeten. Een beetje verwonderd over
al deze geheimzinnigheid ging *k er
he,jKülönei Lester" was In burger. Er
was niets bijzonders aan hem te zien.
Hü vertelde mij. dat hij in vredestijd
relaties onderhouden had met. de
tooneelwereid on dat hij nu voor
David Niven tp zoek was naar ta
lenten.^
Ik liet hem mijn knipselboek zien,
waarin ook mijn foto stond in
costuum la Monty. De kolonel
4 scheen wel belang in mil te stellen
en vóór. Ik wegging zei hij: „Ja. ik
gelool wel, dat u het geschikte type
bent."" Een dag ot twee later kreeg
ik een tweeden brief van kolonel
Niven, waarin hij mij vroeg om naar
Londen te komen voor een proef-
film. 4
Ik had met kolonel Niven afge
sproken In Curzon Street House. Hij
maakte een vriendelijk babbelje,
bracht me toen haar een andere ka
mer en liet mij daar alleen.
Toen kwam „kolonel Lester" de
kamer binnen.
„James", zei -hij, „vertel mij eens,
ben jij een goed vaderlander en be
reid onv iets te doen dat ons helpen
zal om den oorlog te winnen?"
„Natuurlijk mijnheer". -
,En zou Je je mond kunnen hou
den wanneer dat noodig tyas?"
„Zeker mijnheer''.;
y-:. I c Het voorstel
„Luister dan eens, James", zei
hij. „Je bent acteur en je lijkt toe
vallig op generaal Montgomery-
Zou je bereid, zijn "ln bepaalde om
standigheden voor den dubbelganger
van den generaal door te gaan?"
„Ik moet je er wel bij waarschu
wen", ging hij voort, „dat het baan
tje niet altijd even eenvoudig en
prettig is. Er zou wel eens gevaar
voor je persoonlijke veiligheid door
kunnen ontstaan. Nu?"
„Ik doe het,mijnheer*". ant-L
woorrfdo ik.
..Prachtig, meld Je dan morgenoch
tend op het ministerie van Oorlog"..
Den volgenden morgen op het
ministerie van Oorlog werd ik in een
kumér binnengelaten, waar „kolonel
Lester" met twee van zijn officieren,
major X en kapitein Y, op mij zaten
te wachten'.f;';. -''T,
Het plan was htel Gene
raal Montgomery zou oppivbevel*
hebber worden van de invasie in
Europa en de Duitscbers tieten
«Iets onbeproefd om er achter te
komen, .waar en wanneer de slag
zou aankomen. Een belangrijk
hulpmiddel daarbij was voor hen
de gedragingen van den generaal-
De bedoeling was um den vijand
in dit opzicht te misleiden.
Het was niet voldoende om Iemand
te vinden, .die. alleen, maar "op den
generaal leek- Het was noozdakelijk,
dat het: ook iemand .was, die zijn rot,(
kon. spelen.'.Die. rol zelf moest met"
zorg geschreven, gerepeteerd en uit-
geheeld worden op het Juiste podium.
„U gaat binnenkort naar het hoofd
kwartier",- werd *mij medegedeeld,
„zoodat u van dichtbij den generaal
kunt gadeslaan en zijn stem, zijn
loop, zijn gewoonten kunt bestudee-
ren. be generaal vliegt vaak, zoodat
het mogelijk is dat u ook per: vlieg
machine zult moeten reizen. Wij zul
len ',u. dus spoedig een luchtdoop
doen ondergaan om te zien of u er
tegen kunt. Wij kunnen geen lucht-
zleken generaal hebben!"
„Uitstekend, mijnheer", rk moet
bekennen dat ik een beetje Ln mijn
piepzak zat toen Ik buiten stond.
Van mijn plaats had ik een prach
tig gezicht op het schouwspel dat
zich voor mij af; zou spelen.'
Dezen ochtend werd de generaal
vergezeld door Sir James Grigg, den
minister van Oorlog. Iedereen sprong
ln de houding en salueerde. Een glim"
lach naar alle kanten en een groet,
een paar woorden met kolonel Daw-
uay en toen stapte hij met den mi
nister in zijn auto. Toen de auto op
trok, wuifde de generaal de burgers
onafgebroken toe, onverschillig ot zij
het eerst gewuifd hadden of
niet, In ieder geval wuifde bij zoo
lang als zij het deden en zij von
den. het prachtig.. Dit alles zou ik ln
de komende weken opsteken.
Invasie-repetitie
Om zeven uur kwamen wij aan een
uitgestrekt stuk strand. De zee was
vol schepen en landingsvaartuigen
stroomden naar het strand. Tanks
reden het land op, er werden man
schappen uitgeladen en al spoedig
baandea de tanks zich een weg land"
inwaarts, dwars door de prikkel
draadversperringen en begon de
fanterie op te rukken. Boven on
h^ofd dreun den dreigend de vlieg
tuigen
Generaal Montgomery en Sir James
Grigg gingen naar hef strand. Ik
volgde op twintig pas afstand. Monty
was overal tegelijk. Altijd opgewekt,
altijd behulpzaam, vol opmerkingen
vol vragen en met een open oog voor
de fouten die er gemaakt werden.
Om halfelf werd een conferentie
gehouden op het strand en zonder
;el poespas, ik merkte op hoe de
generaal naar alle meeningen luister-
dé, en het was heelemaal niet zoo,
dat alleen zijn eigen inzicht belang
rijk was.:
De rest van den ochtend werd be
steed aan het bezoeken van verschil
lende divisie-hoofdkwartieren. Al dien
tijd stelde Monty" een elndeloozen
stroom van kolonels, majoors en ka
piteins aan Sir James Grigg voor. De
lunch die gebruikt werd in één van
de divtsic-hoofdkwartieren bracht een
v -ikome onderbreking. De. chauffeur
cn ik slaagden er in in de manschap-
pencantine wat eten te bemachtigen,
rk stond hier in het brandpunt, der.
belangstelling. IK Voelde dat Ik een
verdachte figuur was. wte was Ik en
wat kwam ik hier doen? Er waren
vijf chauffeurs, die allen niet „Mouty-'
;in de woestijn geweest waren en ie
der van hen wist. dat hij éeo groot
man was. Dit gold. .vooral voor'Mon
ty's eigen chauffeur, een fijnen kerel?
voortdurend gewapend met een re
volver en dol op zijn „vrachtje". De*
ze keek mij er op aan. alsof hij ieder
oogenblik verwachtte, dat Ik zou
probeeren den generaal om zeep te
helpen. Hï.i bestookte mij met vragen
en bracht mij zoo in het nauw. dat
ik tenslotte maar een verhaaltje ver-
-;oa over dreigbrieven en een. paar
woorden liet vallen over Scotland
Yard en. zoo. Toen waren ze tevre-
den-.'-.'.
Toen Ik mij den volgenden morgen
bij „kolonel Lester", meldde, glim-:
lachte deze opgewekt.
„Het; gaat uitstekend."
„Neen, dank U 1"
zegt Montgomery (de èchtc), want
hj is een man, die matigheid in öï-
les betracht en zich ook niet door
de lekkere hapjes, die hem tijdens
een, diner worden voorgehouden, van
zijn stelregel laat afbrengen.
„Maar ik heb nog heelemaal niets
gedaan," antwoordde ik.
„Maar je hield je hoofd koel giste
ren en dat was al heel wat." legde
.de kolonel uit en hij voegde er aan
toe, „de generaal heeft je gezien en
hij was heel tevreden over de gelij
kenis."
>en volgenden dag bracht men mij
op het vliegveld van Heston. Daar
was een bepaald vliegtuig voor ons
uitgezocht, maar. dit was juist terug
uit Aberdeen en er scheen Iets aan
te mankeeren.
„We zullen deze nemen," zet de
piloot, met wien ik zou vliegen, op
eens, terwijl hij naar een machine
aan mijn linkerkantwees. Het hart
zonk mij in de schoenen. He was de
kleinste en armetierigste vliegmachl
ne van het veld.
Het weer, dat al slecht was .voor
wij startten, werd nog een graadje
erger, toen. wij in de lucht waren.
Toen we zoo ongeveer 75 minuten
"■-vlogen hadden, ontdekte ik een
suu. land, dat er uit zag als een
vliegveld, maar ongelooflijk klein.
Met een „daar gaan we" Het de pi
loot het toestel naar beneden duiken.
Een prachtige landing.
Den volgenden, morgen meldde ik
mij bij „kolonel .Lester", die er zijn
tevredenheid oiler uitsprak, dat ik
niet luchtziek was geweest.
Dieet van den generaal
"We bespraken toen de verschillen
de problemen, die zich zouden, kun
nen voordoen bij de eigenlijke ver
persoonlijking. Er viel mij opeens 'n
betangiljk punt ln,
„Ik weet dat de generaal geheel
onthouder is «h dat hij niet tookt",
zei Ik. „Maar wat eet hij eigenlijk?"
,,lk ben blij, dat je daarop geko
men bent, dezelfde gedachte Is bij
mij opgekomen en lk heb het hem
gevraagd. Zijn maaltijden zijn niets
bijzonders, behalve «lat hij nooit eiei-
ren eet ot iets van het varken." De
kolonel voegde er aan toe, dat een
eenvoudig dieet zonder alcohol mij
stellig geen kwaad zou doen.
op negen Mei deelde do kolonel
mij mede, dat ik samen met kapitein
Y dien avond tiaar Schotland zou
gaan. De generaal zou daar een paar
dagen verlof met visschen doorbren
gen. en dit zou een uitstekende ge
legenheid zijn voor verdere studie.
En dit keer wilde hij mij ontmoetenl
„Wat mij nu nog ontbreekt," zei
ik kort daarna tegen mijn kapitein,
„is een onderhoud met den generaal,
zoodat ik zijn stemkan „opnemen".
Dat vond de kapitein ook.
De tijd, dien lk tot dit onderhond
moest doorbrengen scheen eindeloos.
Éindelijk was het zoover en Y bracht
me naar den trein, waar kolonel
D&wnay mij van hem overnam. De
kolonel wees op een deur.
„Je kunt aankloppen en binnen
gaan," fluisterde hij.
Bi] Monty
„Binnen!" riep een stem.
Hij keek op en glimlachhte.
ïk zag, dat ik niet bevreesd be
hoefde te zijn over de gelijkenis. Het
was gewoon griezelig, zooals wij op
elkaar leken, lk behoefde slechts
mijn snor wat breeder te laten wor
den en mijn haar wat grijzer te ma
ken en ik was generaal Montgo
mery. Alleen de oogen waren eigen
lijk heel and - 3. Hij had de meest
doordringende blauwe oogen die ik
ooit gezien had.
Hij vroeg mij, of ik Inderdaad ac
teur was en. ik vertelde hem, dat ik
feitelijk mijn geheeie leven op het
toon eel gestaan had.
De generaal stelde t'dijv'érschillen-
de vragen over mijn loopbaan. Toen
bracht hij het gesprek op mijn toe
komstige taak.
„U laadt een groote verantwoorde
lijkheid op u, weet u dat wel' Durft
u het aan?"
Ik verzekerde hem, dat ik het aan
durfde en hij zei. dat hij er van
overtuigd, was, dat alles goed zou
gaan. Hij stond op. zoodat ik zijn
profiel goed kon bestudeeren, toen
gaf hij mij een hand en wenschte mij
geluk.
Vol zelfvertrouwen verliet lk hem;
„Monty" had een bewonderaar meer-
Dien. Zaterdagmorgen verliet„Mon
ty's" trein Dalwhinnle. Denzelfden-
avond vertrok ik naar Londen, dat
ik den volgenden morgen om tien
uur bereikte.
ik meldde mij bijhet ministerie
van Oorlog als sergeant van den in
lichtingendienst. Een halfuur later
kwam ik door een andere deur naar
buiten aLs luitenant van het Royal
Army Pay Corps.
(Copyright „Het Parool".)
Ullllll!! Illlll IIIII1I1
r-ft ol;n
stonde
OEN in Juni 1944 de invasielegers der geallieerde a kl(ia>
stonden om-don'aanval'té c/Jcncn 'op Hitlers Atlant:k
wall", HCtcn de JJuitschCfs niets onbeproefd om achter
1 Uef. juiste tijdstip van het beslissende offensief te kouten. 3
f ten celeer s-ymytoom voor hen was het doen en tuten van den
I oppert/cvOJiCbbCr Montgomery. Toen Hitlers spioiuieu in Spun- 5
1 jo dan oois Herlijn mededeeldendat Montgomery in Algiers
1 vertoefde en dus z\jn iuuasie&ctïu? ver fa ten 7ia<f. uicrcn Je Duit-
vchers cr van overtuigd, dat d: invasie nog niet voor de deur
1 stond. Dat was Juni 1944. Montgomery vcnoejUe te Algiers
Gibraltar, nam parades af, inspecteerde en confereerde. En -
1 toch.kwam op 6 Juni de '-lawine van het geallieerde of-
fcmdcf m Normandië los!En toch stonden de operaties onder
fj leiding van Montgomery. De Duitschers Icondén hwt oogen niet
I geloovèn, maar rij wisten dan-ook nietdat Montgomery..,. r - s
1 sen dubbelganger naar Algiers gestuurd had. Deze dubbel gun- s
2 gcr, de acteur Clifton. James, vertelt thans zijn ervarin-\ 2
gen .als„jlóuïi/'s". dubbelgdng°T,Jme hij ontdekt werd en hoe g
hij gelegenheid kreeg om zijn rol in te &tudccrcn: In een vol- g
s gend urlïlccl cal hij verhalen, hoe hij zes cn dertig dagen lang
de plaats van Engelands populaire» generaal innam.
^iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiRiiiiiiMiniiitiiiiniitiiiitiiiiiiiiiHiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiitiiimiiiHmiiiiiiiiiiniiiiiiiiiNiiifHiiiiiiNiiiiiiiiiiüi
taxiprobleem
Ondernemers voelen zich
tenachtergesteld
In. Amsterdam en Den Haag rijden
weer straattaxi's, na lange jaren, van
onderbreking. Te Rotterdam is zulks
nog steeds niet het geval. Waarom
niet, zullen velen zich afvragen.
Wij hebben ons ter informatie ge
wend tot den heer Holkers, voorzitter
van do vakgroep Wegverkeer, aid.
Rotterdam. Deze zeide ons, dat het
aanvankelijk in de bedoeling lag te
Rotterdam, evenals in Den Haag en
Amsterdam, een z.g. taxi-„pooL" te
stichten. Er zouden op verschillende
plaatsen in de stad taxi-posten ko
men, waarvan het publiek gebruik
z^»u kunnen maken. De kleine tax«-
ondernemers, voor een groot deel
vereenigd in de Rottardamsche Taxi
centrale, zijn tegen deze o-jol ge
kant. In de eerste plaats bezit Rot
terdam geen city meer en bovendien
heeft de ervaring geleerd, dat het
Rotterdamsche publiek de voorkeur
geeft aan luxe wagens zonder eentg
taxi-merk. Men belt hier liever een
luxe-wagenverhuurder op, dan ge
bruik te maken van een taxi-stand
plaats.
Over de loonen van de taxi-chauf
feurs is eveneens nog geen overeen
stemming bereikt. De werknemers
bond verlangt J38 J40 vast week
loon plus fooienreeht, hetgeen doos
de ondernemers te hoog wordt ge
acht, daar bij een dergelijk loon,
voor den chauffeur de prikkel om
te rijden zou ontbreken. In andere
groote steden Is het loon J15 plus
tfl»/» van het opgereden bedrag en
fooienrecht. De vakgroep in Den
Haag heeft eén taxi-prijs van Jfl.75
voor de le kilometer en 30 ct. voor
de overige, belaste kilometers voor
gesteld Ook hiermede kunnen vele
Rotterdamsche ondernemers zich niet
vereenigen, daar de onderhoudskos
ten van de 'auto's te hoog zijn. en on-
.itterdeelen slechts „zwart" verkrijg
baar
Verwacht wordt, dat B. en: W. een
overgangsprijs zullen vaststellen, die
beide partijen voorloopig tevreden
zal stellen. Nadien zoö een landelij
ke regeling volgen.
Onbillijke verdeel mg
Vóór den oorlog reden er te Rot-
terdam pl.na. 400 taxi's, waarvan er
nog* slechts circa 150 zijn overgeble
ven. Deze wagens verkeeren voor
het grootste gedeelte in slechten
staat, zoodat de ondernemers een te
groot deel van hun winst aan repa
ratie- en veraieuwingskosten moeten
besteden Voor autobanden wordt
slechts sporadisch een toewijzing
ontvangen; voor nieuwe wagens In 't
geheel niet. Het Directoraat-Gene
raal van Verkeer heeft in principe
afwijzend beschikt. De taxiondeme-
mers zijn hierover ontstemd. Zij heb
ben in den oorlog hun materiaal ter
beschikking van den G.G.D. gesteld
en thans trachten zij het publiek te
gerieven. Waarom kan men wel over
al spiksplinternieuwe auto's van het
allerlaatste model ontmoeten, die
door hun eigenaars slechts enkele
malen per dag gebruikt worden ea
dan nog als volkomen luxe!
Den Haag zou. meent men, bij haar
toewijzingsysteem wat meer reke
ning dienen te houden met het nut
tig gebruik van de toe te wijzen
auto's.
Begin Juli vroeg het Nederlanseh
Instituut voor de Publieke Opinie:
„Sommige menschen zeggen, dat de
buitenlandsche politiek van Rusland
uitsluitend gericht is op eigen veilig
heid, anderen, dat het een verove-
rings- en uitbreidingspolitiek is. Wat
is hierover Uw oordeel?"
58*/» van het Nederlandsche volk zegt
Rusland is op uitbreiding uit.
21Vi meent, dat eigen veiligheid Rus-
lands groote zorg is-
21*/» weet het niet.
De „kleine raan" heeft meer ver
houwen in Ruslands bedoelingen
dan de beter gesitueerden:
Laagstè inkomei
Lage Inkomens
Middenklasse
Welgestelde»
Maar üe politiek
den doorslag;
55V« 22*/» 23*/.
65'/. 18*/» 17*/*
77*/» 15*/. 8*/«
overtuiging geeft
E 2 -r
KV.P. 67*.'» 12*/* 21V»
Partij v d. Arbeid 51«;. 23"/. 25*/»
Anli-Rev. 74*/* 3*/»
C.P.N. 9*/» 81*/» 10*/»
Chr. Hist 64J/* 1?*/» 19*/*
■Partij v. d. Vrijheid 74*/» 9*1* 17»/*
(Copyright N.I.F.O. Het
Parool).
Naar Ned.-Indië kunnen per zee
post weer handelspakketten worden
verzonden tot een. maximum gewicht
van 5 kilo op risico van. den. afzen
der.
Studie-object
Na eenige dagen zou op een plaats
aan de Zuidkust een generale repe
titie van de invasie worden gehou
den. Generaal Montgomery zou de.
oefeningen bijwonen en fk moest
maar zorgen, dat. ikvlakbij hem
stond. Het zoti natuurlijk vreemd,
zijn.' wanneer een luitenant van. het
„Pay Corps!" overal achter den ge
neraal' zou aanloopen en daarom wer^
er besloten, dat tk voorloopig de rol
zou spelen van sergeant, bij den in-
lichtingcndienst,
Om haifvijf den'" volgenden morgen
haaide een soldaat mij .tilt mijn slaap,-.
Hij zette een. bak met koud water
voor rriU neer" en een kop even koude
thee. Een - kwartier later stond een
kapitein mei een jeep voor mijn
neus.
Daar gingen we en een halfuur
later reden we door de oprijlanen
van een landhuis.
„Het hoofdkwartier van den gene
raal",: zei.de kapitein.
Kolonet Daw n a y van de Gold-
stream Guards, een belangrijke fi-r
guur in Monty's" staf, stond ons op
te wachtenHij gaf mij een hand.
U weet wat u te doen heeft?"
„Ik geloof .het wel, mijnheer".
„Het voornaamste is dat u den
generaal overal volgt waar, hijheen
gaat; op een afstand van twintig pas-
sen achter hem":
„Uitstekend mijnheer".
„U bestudeert hem voortdurend en.
Iet op al zijn éigenaardigheden".
„Ik negrijp het mijnheer":.
„Mooi! U gaat met -een van de
auto's mee en als er zich moeilijk
heden voordoen komt u direct bij
mij. Alles duidelijk?*' I
-AAN ALLE PIETEN
A Is Piet heb ikvia,, ioeleéug ge
griefd gevóeld. Altijd is ff weer Keu
kenpiet en Zwartepiet en Dooicviet
Piet In t en Pietjepuk cn f Piet "dé
Smeerpoets. liet is allemaal e jen
onhcusch, zelfs als ze zeggen: hij
voelt, zich een hoele Piet. l
Af ede- Pieten, dat ié hard voor ons,
maar bedenkt, dat ■utamie.n dis Sein,
't noen .cn die van - mi, b.v. Lief-,
tinck cn Oud,' oolc Pieten waren en
zijn. En weten jjullie, dat je naam
is afgeleid van den oersteen, waar
uit de aurdé is opgebouwd f
Dentram, koppen op. Ze sullen dv-
niet verpieteren
Engelsche onverschilligheid en
Fransch défaitisme
Pierre Etienne Plandin, öie mi
nister van Buitenlandsche Zaken
is geweest onder Pétain, heeft te
Parijs voor zijn rechters gestaan.
Hijheeft daar een opmerking ge-
mi. Jet, waarvan de juistheid wei-,
nig af of toe doet. aan zijn :huld
of onschuld, maar die de verr'ien-
ste heeft de aandacht te vestigen
opeen feit, dat fn de discussie
over de oorzaken van den oorlog
al te zeer wordtverwaarloosd.
De overeenkomst van München
wordt steeds in het middelpi van
de kwestie geplaatst. Chamberlain
en Daladler zouden daar de beslis
sende fout hebben begaan uifc'.hul
peloosheid en gebrek aan trouw te
genover Tsjechoslowafeije, Men kan
niet gemakkelijk te veel kwaad
zeggen .van dat vergelijk, vooral
niet nu de verklaringen van "JNeu-
renberg bewezen hebben hoezeer
de beide West-Europeeschetaats-
li eden zich hebben laten overbluf-,
fen; Hoofdoorzaak van het .onge
luk is echter een andere daad van
hulpeloosheid en gebrek aan trouw
geweest: Het dulden dat Hitier' ln
Maart 1936 zijn troepen het <jn-
Jand liet binnentrekken. Op het
belang daarvan heeft Flandin te
recht gewezen.:
De Duitsche hezetting van Rijn
land was noodig, wilde Hitier in
Midden-Europa eenige actie kun
nen beginnen. Hij moest daarvoor
ln den rug. gedekt zijn, cn de West-
Dmtsche industrie moest 'voldoen
de beschut zijntegen geallieerde
acties. Zonder dat kon hij aan
geen optreden Oostwaarts denken
Spoedig was - bekend chh de
Reichswehr het plan der bezetting
van het Rijnland een dolzinnig
voornemen had. gevonden. Zij stel
de de troepen er voor beschik.) aar,
maar deze troepen kregen last,; bij
tegenactie der Franschen niet te
vechten maar zich onmiddellijk
over den Rjjn terug te trekken.
Ook wist men weldra, dat dé op
rukkende troepen niet van ammu
nitie voorzien waren geweest om:
een aanval te weerstaan.
Had Frankrijk gehandeld, dan.
ware, zooais de stemming in het
Rijnland toen nog was, het regime
daar ineengestort. Er zou, onder
passieve dekking van een Franse he
bezetting, een opstand tegen de
nazi-bonzen zijn uitgebroken. I»at
Frankrijk noch Engeland handelde,
maakte echter een verpletterenden
indruk op alles wat anti-naz* ge
weest was In dat gebied.
Hitier bereikte zijn doel. r-ij ion.
zijn Westwall gaan bouwen, ~n zijn.
veldtocht tegen Oostenrijk, Tsje-
choslowakye en Polen voorberei
den. Hij had weer eens geiük ge
kregen tegenóver waarschuwende
stemmen. Ditis het beslisser de
moment geweest. Hoe was dat mo
gelijkgeworden
Generaals cr tegen
Ia April 1936 maakte ik een va-,
canUereisje door. Marokko. De
Quai d'Orsay was steeds zeer gast
vrij tegenover bevriende journalis
ten. ik kon, ofschoon niet als jour
nalist reizende, opvoorkomendheid
rekenen van de Fransche autori
teiten.' .v*
Het was in een overgangsperio
de van één Resident-General op
een andere, juist voor de benoe
ming van generaal Noguès. De
post werd tijdelijk bekleed door
een jong Fransch diplomaat, Jean
Heieu. Met dezen had ik verschil
lende gesprekken. Ik vroeg hem
o. a. waarom Frankrijk niet een
maand te voren gehandeld had,
wijzende op de hierboven aange
haalde omstandigheden, .Deze .wa
ren ook Heleu weibeker Hij was
bitter gestemd. „He wet,, precies
hoe het gebeurd ls", zoo zeide hij.
„Want ik heb de notulen gehou
den van den. beslissenden minister
raad. De regeering wüde inderdaad
krachtig ingrijpen. Maar de gene
raals waren er eenstemmig tegen.
Voor verdediging, zoo zeiden zij,
zijn wij uitstekend, voorbereidvoqr
een offensieve actie zijn onze mid
delen onvoldoende. Het zijn de mi
litairen geweest die tegen de op
vatting der regeering in een actie
hebben verhinderd".
Dit was geheel overeenkomstig
de later gebleken „Maginot-men-
taliteit" van de Fransche leger
aanvoering. ook uitlatingen van
Daladier,, vóór deze beslissing, wa
ren overeenkomstig Helen's voor
stelling van zaken.
Hiermede is het ernstigste nog
niet genoemd .De Fransche regee
ring zocht steun bij de Engelschen.
De positie was volmaakt duidelijk.
Artikel 2 van het verdrag van Lo
carno (1925) zeide, dat,Engeland
ee" wederrechtelijke *-émilitarisa-
tie van het Rijnland als-' éen aan
val op Fransch grondgebied zou
beschouwen. Dit wilde zeggen, dat
Engeland in dat gevalmilitaire
hulp zou verleenem
Anthony Eden was toen Britsch
minister van Buitenlandsche Za
ken. Hij overzag de situatie, er
kende Engelands plicht, maar kon
daarvoor .geen belangstelling vin
den in het kabinet. Dit trok zich
van de te Locarno met zooveel
geestdrift aangegane verplichting
niets aan.
Eden wist toen te bewerken dat
de bijeenkomst van den Raad van
den Volkenbond, die het geval be
handelen moest, naar Londen werd
uitgenoodigd De Franschen
Flandin was toen minister van
Buitenlandsche Zaken hadden
daarvan "nog eenige verwachting.
De Raad veroordeelde Duitsch-
land. Maar het Engelsche kabinet
vond dit reeds genoeg. Het ver
loochende eenvoudig zijn verplich
tingen krachtens het verdrag van
Locarno, hoe zonneklaar die ook
waren.
Was er in Frankrijk militair de
faitisme geweest, in Engeland was
er volkomen onverschilligheid te
genover letter en geest van een
verdrag, dat volmaakt bindend,
volmaakt duidelijk en juist voor
dergelijke omstandigheden gesloten
was. Men besefte eenvoudig niet,
dat Hitier een gevaar vormde, wat
men te München daarentegen
weer in overdreven mate geloofde.
De Franschen mochten niet vrjj
uitgaan, eerst de duidelijk ede-
monstreerde houding van Londen
gaf den Duitschers volle gerust
heid. Van dat oogenblik af was
Hitler zeker V3n zijn zaak.
Toen was er geen stuiten meer
aan,
In die dagen hebben Maginot-
geest en eea zekere Britsche men
taliteit het ongeluk over Euro-a
gebracht. Te München kon reeds
onzekerheid bestaan voor staats
lieden, die niet van het Churehill-
type waren. In 1936 was er geen
verontschuldiging.
AMEB1KAANPGEE j.LUCHTFIETS" Zoo wordt dit éénpersoons-
toestelletje voor den „kleinen man" genoemd. Set vliegtuigje is ge
bouwd uitplastisch materiaal en aluminium, weegt slechts 8S0 Amcri-
kaansche ponden, moer heeft toch nog een snelheid van rond 140 km'
per uur en kan 640 km zonder tusschenlanding afleggen. Onlangs werd
het tentoongesteld in. een groot NewYorksch warenhuis, waar men er
direct al orders op kon plaatsen. Eet toestelletje verkeert nog in het
ezperimenteete stadium. Eet eal 800-—1000 dollar kosten
Wat dreef de Engelschen? De
invloed van den toenmaligen Sir
John Simon was groot. Hij had,
met Eden, in Maart 1935 Hitier te
Berlijn bezocht, na een voor hem,
den Britschen minister van Bui
tenlandsche Zaken, ongiorïeus
voorspel. Hitler had tegen hen
uitgepakt. Zij haden er weinig tus-
schen «kunnen krijgen. Wat hjj
ontvouwde bracht Eden in ontzet-
ting. Hij moest daarna Warschau,
Moskou en Praag bezoeken, en
waarschuwde dringend voor het
dreigende gevaar.
Simon echter vertelde op zij'n
terugweg aan een hooggeplaatst
Nederlander: „Ais men Hitler over
Rusland hoort praten, moet men
toch wel toegeven dat ér iets in
zit". Of „words to that effect".
Het is goed zoo nauwkeurig mo
gelijk te weten .waaraan, wij ons
ongeluk te danken hebben. En dan
is "het concentreer en op München
misleidend. Rijnland is beslissend
geweest.
M. VAN BLANKENSTEEN.
NEDERLANDS JONGSTE
GESCHIEDENIS
Sinds de groote Romeinsehe ge-
Bchledschrijver Taeitus aan een van
zijn belangrijkste werken öen titel
van Annates heeft gegeven Is dat
zelfde woord telkens en veel ge
bruikt overal waar ernstige, verant
woorde historiografie is beoogd:, wét
er gebeurd is en van alles de oorza
ken en de redenen. In het academi
sche maandschrift The Annals van.
Mei 1946, dat te. Philadelphia ver
schenen is door de zorg en onder
toezicht van de Amerikaansche Aca
demie voor Politieke en Sociale We
tenschappen is .Nederland beschre
ven ln 180 dichtbedrukte bladzijden,
Nederlanders tijdens de bezetting
door de Duitschers. De stol is in vijf
hoofdgroepen Ingedeeld en het aan
tal opstellen bedraagt eenentwintig,
elk geleverd door een Nederlander,
een; autoriteit op zijn gebied. De aL-
gemeene leiding berustte bij prof. Nl
w. Posthumus. Onze stadgenoot ET J.
Krop schreef over de Joden onder
het Nazi-regime, prof. Asselheigs
(Antoon van Duinkerken) over ons
Cultuurleven, en het Verzet is toe
vertrouwd dus vier aspecten er
van aan de heeren Bruins Slot,
H. C. Touw, W. F. Noordboek Hegt
en Jan M. Romein Men kan gerust
groote bewondering hebben voor dit
werk dat door Amerlkaansche voort
varendheid tot stand is gekomen om
de wereld te vertellen wat ons we
dervoer en hoe wij ons gehouden
hebben in de jaren '40'45, maar
men befcreure het met ons dat ee
een dergelijk omvangrijk gedocu
menteerd werk nog niet bestaat' ln
onze eigen taal.
