IN DE PLAATS VAN MONTGOMERY
Mijn D day-bezoek aan Gibraltars rots
SCHAKEN
Waarin G1JSBERT als leraar
tekort schiet
- v '.v-
DOOR CLIFTON JAMES
Het doek gaat op
Nederland—Canada
VOOR DE JEUGD
(Acteur, ex-Iuiter»ant Royal Army Pay Corps)
7OÓDRA ik mijn' studie van generaal Montgomery voltooid
had, werd er een'repetitie, op touw gezet, „Kolonel,
Lester" verscheen in gezelschap van majoor X en nog een
majoor, dien ik. nist kende. Deze majoor keek mij aan, alsof
hij zijn oogen niet geloofde,
„Verbazend!" mompelde hij, „eenvoudig verbluffend
v Een rij stoelen deed dienst als auto, een andere rij stelde
een vliegtuig voor. En terwijl kapitein Y als mijn adjudant
fungeerde, namen wij de scènes door van mijn vertrek per
vliegtuig, mijn aankomst, 'overstappen, in de'z auto en mijn
ontmoeting met den gouverneur van het gebied, dat ik zou
bezoeken.
We deden het steeds weer opnieuw, tot „kolonel Lester
de overtuiging had, dat ik ieder gebaar en iedere houdingvan
den generaal onder de knie- had eri zijn stern volkomen
imiteerde.
D-day stond voor de deur, maar nog was de tijd niet ge
komen om mijn werkelijke bestemming bekend te maken.
Zelfs ik mocht die nog niet weten.
Dc volgende dagen werden besteed
aan de aanschaffing van mijn uitrus
tingsstukken. Gewapend met bonnen
en een chèqueboek en in gezelschap
van mijn belde „regisseurs" liep ik
verschillende zaken af. Ik kreeg een
nieuwe battiedress, die door een mili
tairen kleermaker voor mij vermaakt
werd en mij toen werd afgenomen.
Toen. ik het pak terugzag, was het
voorzien van al die sterren, balken en
strepen, die- bij een generaal behoó-
xen. Een gewone soldatenbaret zooals
„Monty" altijd droeg, werd opge
knapt jhet.de twee beroemde distlnc-
v :tieven Ir*-i-<•-
Op vrijdag 26 Mei kreeg Ik opdracht
mij naar het repetitielokaal te bege
ven. Hier zou Jkmijn volledige Mont"
gamery-uitrusting aantrekken, gefo
tografeerd worden en generale repe
titie houden. .En dan dienzelfden
avond zou het doek opgaan! Nog
herinner ik mij de hartkloppingen,,
die dit bericht mij gaf.
Eerste, optreden y-V
Ik verkleedde mij achter een scherm
en mét angst en beven vroeg ik mij
af, hoe .ik ontvangen zou worden
wanneer ik te voorschijn kwam. Ik
trok mijn battle-dress aan, maakte
mijn haar een beetje grijs en mijn
snor wat breeder, zette mijn baret op,
haalde diep adem en stapte de kamer
in.
Het werd opeens doodstil.„Het is
Monty zelf", zei iemand zacht.Ik
haalde verlicht adem.
Men zette mij het plan uiteen. Ik
zou naar Gibraltar 'en Algiers gaan,
tri'gezelschap van brigade-generaal H..
mijn staf-officier, en kapitein M, die
als mijn adjudant zou fungeeren. Met
belde heeren-maakte ik dien middag
kennis. In het huls van dén brlgade-
generaal zou ik mij dien avond verr-
kleeden en om kwart voor negen zou
een auto mij naar' hètNorthoIt-vlIeg-
veld brengen. Onderweg moest ik
eerst 'n regenjas over mijn. Uniform
dragen en m'n eigen kepi. Inde buurt
van het vliegveld zou; ik. dan, mijn, Jas
uittrekken, mijn baret opzetten en als
generaal Montgomery bij; :het vlieg
tuig arriveeren.-
We hielden generale repetitie ln
volle bezetting. Opnieuw speelden.wij
aankomst- en vertrekseènes rnaar hu
was het ..draaiboek" completer. Een
afschrift* van bet „draaiboek" was
vooruitgezonden naar Gibraltar.
Op het vliegveld Zouden vertegen
woordigers van alle onderdeden op-
gesteld staan. Wanneer het vliegtuig
stil stond,zou brigade-generaal H,
mijn staf-officier, uitstappen —seen
-korte pauze, en dan zou tk hem vol-,
gen. Ik moest den groet beantwoor-
den en zeggen: „Goede morgen hee-
ren. Waar is Foley?" -f:
Majoor Foley, de adjudant van den
gouverneur, moest dan naar voren
komen. Ik moest hém dan een hand
.geven, over den tocht praten en dan
tegen hem zeggen: „Kom Foley, zul
len wij eerst maar eens naar het huls
van den gouverneur gaan om te ont-
bijten? Ik heb niet 200 bar veel tijd":
Dan zouden wij naar het huls van den
gouverneur gereden worden.
Er volgden nog meer scènes een
met den gouverneur, dan mijn ver-
trek. de aankomst te Algiers en de
rit door de straten naar mijn eigen
lijke -bestemming.-
Ik heb In den loop van mijn toaneel-
cerrlère mét heel wat regisseurs ge
werkt maar kolonel Lester" was een
van de ongemakkelijkste. Steeds weer
begonnen wij opnieuw, maar tenslotte
was hij er dan ook van overtuigd, dat
er niets meer verkeerd kon gaan
Valsche vïnger
Er was nag één punt waarover ik
mij. steeds zorgen had gemaakt In
den vorigen oorlog was ik den mld-;
delsten vinger van mijn rechterhand
kwijt geraakt en ik vond, dat daar
wat aan gedaan moest worden, want
Monty droeg, zelden handschoenen
en wuifde altijd met zijn rechter
- hand. ik had het er eens met-'„kolo
nelLester"over gehad, maar daarna
hadden >vU. ei" noDlt meer over ge-
sproken Nu werd er iets op gevon-
den Van 'watten en vleeschkleurlge
pleister maakte -kapitein.' Y, heel; han-
een. valsche. vinger, .die op zijn
-plaats geplakt werd. Het leek net
«ent alleen alsof de generaal zich ln
zijn vinger gesneden had. Natuurlijk
moest deze vinger op zijn plaats blij
ven zitten tot Ik mijn rol uitgespeeld
had!
ik trok mijn eigen uniform weer
-aan. het Montgomery-costuum verd
in een koffer gepakt en aan mijn ad
judant ter hand gesteld en X en Y
.namen mij mee uit dineeren. Gedu
rende den maaltijd deden die twee
hun best mij op te vroolljken. Ik
voelde mij rusteloos, echt als iemand
zich voelt op den eersten avor.d van
een voorstelling; 'wanneer, leder lid
van het gezelschap zich afvraagt of
het stuk het zal" doen of ais een bak
steen zal vallen.
Ten slotte gingen, wij naar de flat
van H. waar wij ook „kolonel Lester"
en mijn adjudant vonden. De kolonel
ginif vrijwel direct door naar -het
vliegveld, terwijl ik een kop koffie
kreeg en naar mijn kleedkamer ge
bracht werd, waar ik mij 'gereed
maakte voor mijn groote roL Ik trok
mijn costuum aan, deed wat nummer
20 schmink op mijn haar en snor en.
de verandering was compleet, tk keek
nog eens goed: of ieder.onderdeel in
.orde was en zorgde er vooral voor,
dat leder spoortje nicotine van nujn
vingers af was!
We stapten in de auto's, waarbij ik
er goed a3n dacht,dat de generaal
altijd links zat. Mijn hart .lapte als.
een stoomhamer. De brigade-generc-ai
die naast mij zat, klopte mij eens op
mijn arm. Het was een rit. dien ik
niet gauw zal vergeten. Eindelijk
kreeg ik. een seintje, 't Was zoo ver!
Ik werkte mij uit mijn regenjas en
verwisselde snel mijn Kepl voor de
baret. Tien seconden -tang duizelde
ik. Het leek natuurlijs naar metk
Mijn uniform was niet goed, mijn ba-
'piiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiuiiiiiiiiiiiiiiiiiitiuuiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiriiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiniiKiiii^
IT is het ticeede deel van het boeiend relaas van den too-
neelspeler Clifton James, luitenant in het Britsche leger'
tijdens den eersten wereldoorlog, die omstreeks D-day de 5
rol speelde van generaal Montgomery, am de spionnen van Eit-
ter in den waan te brengen, dat de opperbevelhebber van dé in-
1 vasiestrijdlcrachten der geallieerden, in- Gibraltar en Algiers ver-
toefde, zoodat de Duitschers er van overtuigd waren, dat de g
H groote. aanvalop den ,^itlantikicall" nog niet] in zicht was. s.
i Maar Monty zelf vias niet van söninvasie-koofdlcwartiergeweken s
".g en mede door dezen grootschen truc werden de Duitschers op 6
Z Juni 1944 'volkomen verrast. Dit] is het verhaal van het bezoek 1
1 aan Gibraltar van Monty's dubbelganger, ln het volgende en - g-'
laatste deel zal James den lezers, van ,JIet Parool", vertellen, s.
hoe hij in Algiers voor Montgomery spoedde. ::-§r
^iniütii»iiiiiimiiiii!nuimiiiHimn liiritiii ititiii mti üiitniii iiutuniijtiiimiiü ittii;niuiini ihiiiiiiitiitiiimuBïiittmt^itiiinfi hmfiHiniili
als wij 'maar geen" asch en peukjes
achterlaten, heeft hij gezegd,"
Wat heb Ik-van die sigaret genoten!.
Mijn pogingen om wat te slapen
waren vergeefsch. Slechts nu en. dan
vielen mijn oogen even dicht. Om
half zeven verscheen eindelijk Iemand
van de bemanning, met een pot thee.
Toen wij ons gewasschen hadden,
kwani de piloot ons waarschuwen,
dat wij binnen tien minuten ln Gi
braltar zouden zijn. z
En daar zagen wij de rots,; dreigend
en maj estueus In het licht van flon
vroegen morgen.. We draaiden een
paar rondjes en begonnen toen te
landen. Ik zettemijn baret op en be
reidde mij voor op de volgende sce
nes..
Dé deuren vande machine gingen
open en brigade-generaal H. en de
adjudant stapten uit. Ik aarzelde
even, haalde diep adem en stapte dé
trap af. De chefs van alle onderdee-
len stonden voor. het vliegtuig.opge-,
steld en salueerden. Terwijl ik terug
groette stapte ik op hen toe en sprak;
„Goede morgen heeren. Waar is. Fo
ley?"
onmiddellijk kwam er een majoor
naar voren.
„Goede, morgen Sir, Ik hoop,dat
een prettige reis heeft gehad."
Ik gaf hem een hand en na een paar
minuten gesproken, te hebben zei. ik;
„Kom, Foley, zullen wij eerst maar
eens naar het huls va n den gouver
neur gaan om ie ontbijten? Ik heb
niet zoo bar veeltijd."
Naar den gouverneur
Tot zoover verliep alles volgens de
plannen.Wij liepen naar een. grooten
open auto en Foley hield het portier
voor mij open. De bemanning stond
voor het vliegtuig ln de houding en
ik groette haar nog eens speciaal. En
daar gingen wij.'
Met twee M.Pi-motorrijders voorop
reden-wjj rechtstreeks naar hét gou-
verneui'shuis,. overal, onderweg ge
groet en toegewuifd. Ik wist dat ma
joor Foley, inhet geheim was maar
voor. den chauffeur en een officier
die naast mij zat hielden wij den
'schijn op.
„Zoo, Foley, er Is hier niet veel
veranderd, sinds ik den laatsten keet
hier ben geweest."
-„Inderdaad niet veel. Sir.We heb
ben de havenwerken eenbeetje uit-
gebreid.'". v
En zoo. voorts en zoo voorts, en al
dien tijd zat Ik maar te glimlachen
en te wuiven tegen de geestdriftige
toeschouwers. „Monty" was naar de,
rots gekomen!
We stopten voor het gouverneurs
huls en Foley sprong uit den wagen
ret zat verkeerd. Ik léék nat ïooveel
op Montgomery als Hitier.
.- Opeens zag Ut: een meisje wulven
toen een man drie meisjes en
twee mannen kinderen ledereen
wuifde! Met bovenmenschelljkein
spanning rukte ik mfj los uit mijn
verdoovlng en begon terug te wui
ven.
Overal gedurende het verdere deel
van den rit stonden menschen te
wuiven cn te glimlachen. Militairen
sprongen in de houding en salueer
den en ledereen glimlachte vriende
lijk. Met, naar ik hoopte, een echten
Monty-gtimlacb groette ik terug.
Toen wij het vliegveld naderden,
nam 'n motorrijder van de militaire
politie de leiding. Hij bracht ons
dwars over het veld naar een prach--
tig toestel. Er naast stond de be
manning ln de houding, de gezag
voerder, een knappe jonge kerel met;:
tal van onderscheidingen,een paar
passen ef voor; Aan den anderen
kant stonden hooggeplaatste officie
ren van het leger en de luchtmacht.
Niemand van hen kan geweten heb
ben; ..dat hij zich druk stond te ma
ken .vóór een doodgewonen luite-
hant.
De brigade-generaal stapte uit en
ik volgde hem. Iedereen salueerde,
en ik groette terug. „Kolonel Lester"
kwam op mij toe ennam beleefd
zijn hoed af. Ik denk, dat hij de rol
speelde van „iemand van Bülten-
Landsche.Zaken"!
„Ik hoop dat U. een goede reis. zult
hebben, Sir", zei hij, terwijl hij mij:
de hand schudde.
NAiat de kapitein.'van. de beman-,
ning, een van de persoonlijke'piloten
van den ministerpresident, aan mij
voorgesteld was, stapte ik inhet
vliegtuig.
Het toestel bood plaats aan vijf en
twintig personen. Verder bevatte het
een badkamer en een kleine keuken.
De bemanning, van wie ieder lid
apart door „kolonel Lester" ingelicht
w.ü en die eén .eed van geheimhou-
ding hadden ;afgelegd, zat voorin.
Deuren en zware gordijnen scheld-1
den hen van de passagiersruimte.
Het toestel zettezich '-in 'beweging.
Iedereen wuifde' en ik zwaaide texmg.
Tóen kwam de machine met een...
lichten sprong losvan den grond
De lucht in
- Met een zware zucht van opluch
ting zakte de brigadier achterover
jii zijn .stqeh
„Het gaat fijn, James!" 'riep hij
,ult. „Een sigaret?" Hij. hield mij zijn
koker, voor, 1'
Ik keekhem ontsteld aan.
„Neen het mag", steldé hij mij ge-'
2*tet$ mocht aan het toeval worden overgelaten. Alle manieren en
Kenmerkende bewegingen tan generaal Montgomery moest dé
„double Clifton-James tot in. de perfectie imitccren en dal hij hierin
slaagdebewees de landing te Gibraltar, waar niet de minste arn-
waan onder manschappen cn belangstellenden rees: Integendeel dc
spionnen seinden rusliff near Berlijn, dat „Uwity op de rots Kas".
Nadat, hij het portier voor mij open
gehouden had, volgde, hij; mij het huis,
binnen. ■--f,
Toen Foley mij alleen liet, stond ik'
•te"trillen op mijn beenen van de ze
nuwen. Ik kleedde mij volgens af
spraak in het uniform vóór het Mid
den Oosten en toen ik mij gewas
schen en geschoren had, voelde ik
mij al een stuk. kalmer Een keilner
bracht mij met een' breeden glim
lach mijn ontbijt. Voor hem was ik
de groote „Monty". Ik"groette hem
vriendelijk terug en deed net of ik
bezig was'met eenige kranten.-
Zoo at ik aan de smetteloos witte
tafel mijn ontbijt, bestaande uit een
groot bord pap, gevolgd door. toast
met marmelade. Er was geen twijfel
mogelijk dat ik ln Gibraltar was
geitenmelk in dethee! ik schoof
mijn stoel achteruit en zocht naar"
mijn sigaretten en bedacht mij
toen. dat ik niet mocht rooken. Ik
kon verder niets, anders doen dan
wachten op den terugkeer van Foley
De zweetdruppels stonden, mij op
-mijn voorhoofd en Ik- haalde mijn
zakdoek te vt orschijn. Juist toen ik.
hem weer wilde opbergen; dacht ik
aan mijn instructies. De zakdoek was
speciaal gemerkt met de initialen van
den generaal, ik liep de kamer door
en liet het stukje khaki-Llnnen op'
den grond vallen, waar het later door
een bediende gevonden, en stellig ola
een souvenir beschouwd zou worden.
„Hallo Rusty
Er was nog*steeds geen taal af tee-
ken van Foley, en de tijd begon te
dringen Ik zou 'om kwart over negen
weer vertrekken.Ik begon mij juist
ongerust te maken, dat er misschien
iets mis* gegi-ah zou zijn, toen Foley
.verscheen.. -
..Klaar? Prachtig, ga mee".
We gingen de breede trap af. en
daar beneden voor de deur van zijn
stu éervertrék, stond generaal sLr
Ralph Eastwood, gouverneur val Gi-
braltar
..Hallo, Rusty", begroette ik hem
grinnekend bij .zijn bijnaam. „Hoe
gaat het Jou?"
„Fijn je weer "eens-te zien, Montyl"
riep hij uit. ;,Klóm blnri.n een. praatje
maken". v!
Wij gingen 'naar binnen, en toen de
deur dicht was; riep hij uit;
„Dat is" ontzettend, James. Het Is
geweldig! Hoe vond je mij?"vroeg
hij opgewonden. „Deed ik het goed?"
ik verzekerde hem, dat het perfect
was geweest, en dat deed hem buiten
gewoon veel genoegen. .Vervolgens
bespraken wij het' verdere deel van
het programma. v:- ":;K.
Na ons gesprek zouden de gouver
neur en ik een wandeling door. den
tuingaan maken. Ik was al gezien
door da menigte in de straten ;':en
moest7 opnieuw. gezien worden. ']s„-
waro n vele Spanjaarden onderde
menigte en misschien ar.déren, die
het nieuws van Monty's aanwezigheid
ïa Gibraltar over de grens zouden
brenger., wanneer zij 's avonds naar
1 "s terug gingen. Toch moest het
geheel niets van het karakter van
een demonstratie hebben.
We besprakenuitvoerig wat vrij
zouden doen en zeggen tijdens onze
wandeling en bepaalde zinnen zou
den mij aangeven, waarnaar ik maesk
.kpken en wat ik moest doen.
„Ik hoop. dat ik Je niet ln de steek
zal laten Jame3'\ zei de gouverneur
•ten slotte, „ik heb er reusïchtig plei-
zier in".
Ik zette mijn beroemde naret op en
wij wandelden den tuin in. Ik voelde
onmiddellijk de' „atmosfeer" aan.
Overal waren Spaansche werklieden
bezig met werkzaamheden oan het
huls, en ofschoon ik kon merken dat
zij nadrukkelijk doorgingen met hun
werk zonder eenige aandacht aan ons
te besteden, kon ik toch zien, dat
zij druk met elkaar fluisterden.
De gouverneur en ik wandelden
langzaam het hoofdpad alzonden op.;
de werklieden te letten.
„Het ls hier niet veel veranderd, hè
Monty?" zet sir Ralph.
„Neen, niet veel. Je weet. Rusty,
dat ik altijd prettige herinneringen
aan dit oude huis bewaard heb".
„Ja, het is een prettig huis. Zooals
je ziet. bouwen wij er nu eén vleugel
aan. Dan hebben we wat. meer ruim
te. Kom eens naar dit bloembed kij
ken? ik heb het wat grooter laten
maken. Maar zelfs zoo doen de rozen
het aan dezen kant nog niet gewel
dig".
We'stonden naar de bloemen te kil-
ken. We babbelden wat, tot sir Ralph
opeens zei; „Zeg Monty. herinner jij
Je deze fries nog?"
Dit was een van mijn wachtwoor'
den. We Hepen dwars door den tuin.
naar het beeldhouwwerk en bewon
derden het.
„Ja, ik herinner bet mij nog", riep
llc luid. „Een pr chtig stuk werk;
maar 3k zie, dat het afgebrokkeld ls
sinds ik het laatst hier was".
Ik zag Iemand uit eenraam naar ons
kUken; er ging vlak achter oris
iemand langs. Wij wandelden verder
en detleD nog tal van dingen om dq
illusie te bevorderen. Tot de gouver
neur op zUn horloge keek en op
merkte, dat het tijd werd om op te
stappen, we wandelden langzaam
naar het huis en gingen.zijn werk
kamer binnen.
,,Dat was prachtig", zei hij, „Een-
mooi stuk werk".
Spoedig daarop moesten wij naar
het rilegveld. Majoor Foley ging óns
voor naar de auto van den gouver
neur en hield het portier voor ons
open.
oangzaam reden de. gouverneur en
tk door de wuivende me.nigte; naar he1
vliegveld. Hier weer 'het bekende
schouwspel. Hooge officieren van al
le wapens met de bemanning van het
vliegtuig, allen netjes in de houding,
terwijl aan den rand van het veld. op
het gerucht van bet groote nieuws,
troepen militairen en Spaansche
werklieden waren .toegestroomd om
to kijken.
Ik stapte uit en samen wandelden
wij naar de menigte aan den rand van
het veld en toen terug naar het vlieg
tuig, waar brigadegeneraal H. op
ons stondte wachten.
Nu naar Algiers
Er vooral aan denkend, sir Ralph,
als gouvèrneur van Gibraltar, het
ee.it te groeten, schudde ik hem de
hand, salueerde vervalgens voor de
anderen eri stapte in het toestel, ge
volgd door H. en den adjudant.
De bemanning nam haar plaats 1n
en de deuren gingen dicht. De moto
ren raasden en langzaam taxtde de
machine over het veld, onder gewulf
van de toeschouwers. Dertig seconden
later lag de rots van Gibraltar als
een dreigend silhouet tegen de helde
re lucht achter - ons.
>e spanning was gebroken. Gretig
accepteerde ik een sigaret van H.
„wat vond u er van sir?" vroeg ik.
groote rookwolken uitblazend.
„He geloof, dat het een groot succes
was", zei de brigade-generaal, „Maar
rust nu maar goed uit, want Ik heb
gehoord, dat wij om twee uur ln Al
giers moeten zijn".
(Copyright „Het Praool"
Radioprogramma
ZOXDAG IS AUGUSTUS
IHT.riiRSCU 1, 301,5 M. S.OO
Nieuws: 8.15 Van man tot man;
9.30 ■ilörgenwjiUng0.30 Nieuws;
9,45 Hoogmis'11.00 Trio; 15,00
Angelus; 15.QS Gr.pl,; 15.15 In 't
boeckhuys; 18-50 Lunchconcert;.
13 00 Nieuws; ISJ5QLunchconc.;
IS.40 Apologie; 14.00 Gr.pl..14,15
fvajóner repelJïe; 14.SU ILurhaus-
concert, Kesideriiieórls. o.l.v. Jan
Out1GJL5 Bcercn en tuinders;
1G.SO. Ziekenlof"17-00 Kerkdienst;
18.SO Voor de Ned. Str. hr.; 19.00
Gr.pl.19.80 Nieuws; 30-00 Sport;
20,15 Gr.pl.21.30 U engelen aan
den waterkant; 32.00 Nieuws; 25,20.
Avoudgeb.; 82J85 Gr.pl.; 82.45 En
semble Ormendu25.15 Gr.pl.
niLVEKSGM II, 415,5 M; 8.00
'Nieuws; 8.15 Voor hrl platte land;
8.80 Gr.pl.; 8.55 l'oAduivenber.;
9.00 Aan dichters hand; S.15 Gr.pl.;
9.45 Geestelijk teven; 10.U0 Itelig.
poccié; 10.80 Prot. Kerkdienst
12.00 Gr.pl.; 12.50 Roort zegt het
voort; 12.40 Viool en piano; 15.00
Nieuws; 15.15 Les gars deParis;
13A0 De spoorwegen spreken; 14-00
Gr.pl.; 14.05 Boekbespreking; 14.30
A-msterd.- FOhtie-tiarmomecoTps;
16.05 biimpraatje15J5Q Verv.
Amsterd. poL-Harm, corps; 15,50
Haagxch gemengd koör; 16.10
A vro 's Bcportagcdienst;l7.ÖO Le-
nzig17 AO Br ar our en charme
18.00 Nieuws; 18.15Verv.Bra-,
vour en charmé; 18,45 Reportage;
19.00 Radio potpourri; 20.00
A' xcriws.20-15 K urtiaus, concert
Eeaid. ork. o.l.v. Ignacé v'on 'Neu-,
mark; 21.15 Gr.pl.;21.30Avontu
ren van den gentleman bandiet.
A lonzo Mg Tavish; 22.00Orgel
22J5 Zang; 22.45 Gr.pl;; 25,00
j\i tewvs; 23.15 The bkymasiers;
25:45 )Gt.pi.
MAANDAG 19 AUGUSTDS
HILVEXSUM 1, SOif M. 7.00
Nieuws; 7J.5 Ochtendg.; 7.SO Gr.
>1;; 7-45 Eenwoord voor den dag j
S.2Ö Gr.pl.8£0 Gr.
9A5 Ochtcndber.; 930 Gr.pl.;
Morgendienst; 11.U0 Zang-
recital11.15 7 an oude eii nieuwe,
schrijvers11.55 Zangrecital; 11.45
Earn, her.; 12.00 l'he Travellers;
15.00. Nieuws; 15.20 Orgel; 18.45
All Round Sextet14.00 Voor jonge
moeders; 14.80 All Round Sextet
(verv.); 14.45 Gr.pl.; 15.00 Omroep-
ork.; 16.00 Bijbellezing; 16.45 Cel-
ïorecital 1715 Cinderella; 17.45 'Rijk
over zee; 18.UU Umaereua; 18.50
■Voor: de Ned, Str.hr.; 19.00
Nieuws; 19^0 Gr.pl.; 19.50 Sport-
praatje; 19.45 Landboitwrubriefc;
20.00 Nternvs; 2U.U3] otksconceri
Residentie ark.; 21.00 ;Zijn 'uw kin
deren knap ofdom; 2U0 Verv-
Voll'sconc Res. ork,; 22.00 Nieuws;
SZjfO Gr.pi.; 82.45 Avonaóv'
25.00 Gr.pl;; 23.15 Staunton IVe-
reldschaaktoitmooi; 23.50 Gf.pl.
HILVERSUM II, 415,5 M. 7.00
Nieuws; 7.15 Ochtendg7J0 Gr.
pl.; 8,00 Nieuws; 8.15 Gr.pl.; 9-15
M or gen w'.; 9.50IFaterst. en Tol.
ber9.50 Arbeidsvitaminen; 10.80
Korte gesprekken; 10.85 Ens. Jetty
Cantor; 11.00 Op len uitkijk; 11.15
Ens.Jetty Cantor; 11.30Gr.pl.
12.00 Lyra Trio; 12-80 In 't spion-
netje12£5 Orgel; 18.00 Nieuws;
13.15 Ens, ■Bandi' Buiogh.; 14.00 De
Kwintetspelers14.45 Lezing; 15-00
Hetverlief de cabaret; 15.45Voor-
dracht „Meester Pemcwip"16.00
Viool; 16.SO Disco matinee; 17.00
Ook Engeland heeft componisten;
17.50 Gr.pl.; 18.00 Nieuws; '18-15
The Romancers; 19.15 vraagge
sprek; 19.30 The S7;ymasters20.00
Nieuws; 20.05 Opera-cone.; - 21.15
Hoorspel „De Fancy-Fair"; 22JO
Fluit en piano; 22.50 Dutch Swing
college; 23.00 Nieuws; 2SJ5 Ens.
Johnny van Beest; 23.45 Gr.pl.
De vreugde der bevrijding, die de
Canadeezen ons ruim een jaar gele
den bereidden, heeft, ons r Hen zacht
moedig en mild gestemd tegenover
dit Noordamerlkaanscbe volk, ons
allen, behalve dr. Euwè, die Dins
dag j.i. in Groningen den canadee-
schen kampioen Yanofsky de teleur
stelling van een gedecideerde neder
laag bereidde! Het ls niet aardig van
dr. Euwe, maar schaken ls nu een
maal geen aardig spel, waarbij ge-
voelsmotieven een rol mogen spelen
en, bovendien,', het tournooi te Gro
ningen is tè belangrijk.
Do partij dr. Euwe—Yanofsky is
geen imponeerende strijd van twee
tegen elkaar opgewassen grootmees
ters, Veeleer heeft" men den indruk,
dat in deze partij de docent! dr.
Euwe zijn 21-jarlgen leerling Yanofs
ky een doorioopende cursus in open-
ning- en eindspelbehandellng geeft
En deze doo:ioopende cursus ls niet
alleen leerzaam voor Yanofsky, ook
onze lezers kunnen van de wijze les
sen van dr. Euwe proflteeren. zoo
dat wij de partij in dezerubriek
aan .een uitvoeriger bespreking zul
len onderwerpen.
Wit; dr. Max Euwe
Zwart: A. Yanofsky
Nimzo-Indische verdediging
I. d2-~d4, Pg8tè 2. c2c4, e7—e6 3.
Pbl—c3, Rf8—M 4. ea—e3,
Dö zgn. Rubinstein-variant, die. ten
onrechte, ais te rustig en kleurloos
wordt beschouwd.
4.,....., d?-dG. Deze oude, liever ge
zegd, verouderde voortzetting v. wij
len Nimzowitch ls vrijwel tiit de tour
nooipractijk verdwenen, minder om
dat zij weerlegd ls dan wel om het
feit. dat betere systemen voor den
zwartspcler zijn gevonden. De méést
gebruikelijke voortzetting is 4.
d5, 5. Rd3, c-o 6. P£3, c5 7. 0-0, PcG.
8. as, Rxc3 9. bxc3, b5! met goed
spet voor zwart.
5. Pgi—e2!, Deze sterke voort
zetting ls na 4, d5 niet^oo aan
bevelenswaardig wegens 5. dxc4,
6. Da4+. Fcfl 7. a3, Rd8 8 G4, Rd7 9.
Dxc4, e5!10,f4, exd4 met goed spel
voor zwart.
5.; 0-0 6. a"a3!Dwingt
zwart tot prijsgave van het raads-
heerenpaar. ln de Nimzo-Indische
verdediging geschiedt dit veeHmldisi,
maar zwart heeft dan in de meeste
gevallen compensatie door een snel
lere ontwikkeling.
6. Rb4xc3 .4-, 7. Fe2xc3, e6—e5.
De opzet van d7—d6: Rc8 krijgt een
vrije diagonaal en vroeg of laat kan
zwart met exd4 of eSc4 ln het cen
trum een woordje meespreken.
8. Rfle2,. Hier staat de raads
heer beter dan op d3, waar een mo
gelijk e5e4 wordt uitgelokt.
8DdB—67 9. 0-0, RC8—15? Dit
komt neer op verlies van twee tem
pi. iets dat zwart zich zeker niet
kan veroorloven. RcS speelt men eerst
dan. wanneer de positie Inhet cen
trum zich heeft verklaard. Juist is
Fc6
10. f2—f3>, PbBc6 11. Fc3—
Dit is belangrijk stérker dan 11. d5.
Pb8i, I2.e4, Rc8 en zwart komt met
a7—a5, Pb8—d7—c5 nog tot een dra-
gel'-ke opstelling.
II........ Pf6Xd5 32. c4Xd5. Pc6—bfi 13-
e2-e4, Rfa-cfi 14. Rcl-e3De les
in openingstheorie ls afgeloopen en
zij is afdoende geweest. Wit heeft
een open c-lijn,het raadsheerenpaar
en ten minste twee tempi ontwifcke-
lirigsvoorsprong: een wel heel groote
oogst na slechts 14 zetten!. Het...pielt
voor het talent vam den Canadees dat
dr. Euwe in het volgend gedeelte nog
zijn vollen schaakkracht moet Inzet
ten om de overwinning veüfg te
stellen.
24e5Xd4, 15. Ddl Xd4, f7-f5!
Zwart blijft.niet bij de pakken neer
zitten en tracht door .vereenvoudi-
Gingen het zwarte spel verdedigbaar
te maken. Indien hij toe zou laten
dat wh tót I3-U en e4-e5 zou komen,
zou de partij inderdaad spoedig uit
zijn!-
16 Tal-cl,
Misschien was 16. Tfdl een nuance
sterker geweest Dm .de nu volgende
geforceerde ruilvoriant te ontgaan,
Maar dr. Euwe vreest vereenvoudi
gingen allerminst!.
lfi, C7-C5! 17. Ö5XC6 e.p.i Fb8X
C8 18. Dd4-a4, f5Xe4 19. DaiXe4, De7
Xe4. 20- f3Xe4.-TfSXfl 21. Re2Xfl,
Rc8-eK Dreigt met dC-d5 een. laatste
vereenvoudiging tot stand te bren
gen, die practisch de remise bezegelt;
Doch nu wordt het dr, Euwe toch.
to gortig!
22, Rft-bSt, Een zeer fijne zet,
die het witte voordeel vasthoudt
22.Ta8-ca. Relatief het beste.
Op 22, Fe5 VOigt 23. TC7. bG, 24.
RaB! en zwart kan geen vin verroeren
(24. J.d5? dan 26 Rb7 ;enz.j. ter
wijl 22. .Rdl f3alt op 24.Tdl!
met winst van pion ,dS. De ..tekstzet
kost weliswaar ook een pion, maar
een nieuwe vereenvoudiging wordt
bereikt, waarbij het raadsheerenpaar
verdwijnt en een eindspel van raads-
heeren van ongelijke kleur overblijft,
dat, zooals bekend, groote remise-
kansen geeft.
23 Ttb5Xc6, TC8XCS 24- TclXcG, b7X
Xc6 25. Re3Xa7, De betere stel
ling heeft tot een gering materieel
voordeel geleid: de winst van een
pion. Nu gaat dr Euwe college geven
ln eindspel-vraagstukken!
25- Kg8-f7 2G a3-a4! Verleidt
zwart tot de volgende manoeuvre,
die oogenschjjnlijk den verloren pion
a»terugwint.
26. Re6-b3. Belet het gezamelijlc
oprukken der pionnen (b2-b<J), va^
pion a4 aanen dreigt Rc2 met her
overing van pion e4.
.27. a4-a5!. Rb3-c2 (zie diagram)
27. Ke8 ontgaat de -witte combi
natie, doch redt vermoedelijk da
partij niet Met 28, Rd4l gaat pion g7
verloren in ruil voor e4 (28 ......g67
dana6-a7-enz.) en wit verkrijgt twea
vrijpionnen op twee vleugels, hetgeeu
een elementaire voorwaarde is voor
het winnen van ,dit soort eindspelen.
Doch om een combinatie te ontgaan,
moet men deze eerst zien!
28 Ra7-cS!l, Nu ls alles duide
lijk! Na 23. ,...,.dxc5 loopt de witte
a-pion ongehinderd door. hetgeen
thans eveneens dreigt, zoodat zwart
geen tijd heeft om pion d6 te dekken.
28. Rc2-d3 met eenige) 29. Rc5X
d6, Rd3Xe4. Gedwongen, anders volgt
30. e4-e5.
3®. a5-a5, C6-C5 31. Rd6Xc5. h7-h5. Wfl
heeft nu twee pionnen meer en mérk
waardig genoeg is de. winst nog een
probleem!
32. Kgl-f2,Rc4-d3 Het is van belang
de pionnen te dwingen naar de
zwarte velden tegaan, zoodat zij
zonder hulp van den koning niet
kunnen oprukken.
33. a6-a1, Rd3-e4. 34. g2-g3, KfS-eS.
Slaagt 2wart erin met den koning het
veld b7 te bereiken dan is de partij
geheid remise. En hoe moet wit dit
verhinderen?
35. Kf2-e3Re4-g2 36. Kf3-f4!,'
Dit houdt den koning vast, want op
36. Kd72 volgt 37. Kf5-g0 en wint
36. g7-g6 Wat nu? Speeltwit
Kg5 dan volgt Kf7 en wit bereikt
niets'omdat zwart niets anders dact
dan met den raadsheer heen en weer
te wandelen op de diagonaal hl-a8.
Wandelt de witte koning naar den
damevleugel dan wandelt de zwarte
collega mee naar b7 en het is remise.
Inderdaad: wat'nu? Ln werkelijkheid -
is. thans een studie ontstaan: wit
speelt en winti
37. g3-g4üDe pointe van de
zen zet wordt pas een tiental zetten
later duidelijk. Over het algemeen
verhoogt het rullen van pionnen de
remisekansen: hier ls het do eenigo.
maar dan ook. de eenigo weg naar.
do' wlnstl
37 h5Xg4 38. Kf4Xg4. Rg2-hl
39 Kg4-g5, Ke6-f7. Voortoopig is nog
heelemaa! niet duidelijk, waarom de
g-plon tegen den h-pion moest wor
den geruild..
40.Rc5-d4! Rhl-g2. 41. h2-h4,
Rg2-hl 42 b2-b4, Rhl-g2 43. b4-
b5, Rg2-hl;
41. Rd4-f6!. RhL-gZ 45.h4-h5ll,
De verrassende finesse
van het omspelen van den
raadsheer. c5-d4-f6. Met één
slag is het geheele decor ver
anderd: zwart staat verloren.
45. g6Xh5 (gedwongen)
46, Kg5-f5!l, De laatste
probleemzet! Er dreigt eenvou
dig 47. Rh4! gevolgd door Kf5-
e5-d6-c7 en dé witte damevleu-
gelpionnen lappen naar daraa
Wanneer zwart tracht to ont
snappen met .46.Ke8 dan
volgt 47. KeS!' en. de zwarte
koning komt niet uit de' strik
Wit wint eenvoudig met Ke5*
d6-c7enz.:.;.:';..:•-'N
2wart geeft .de partij derhal."
va op. CHR. VLAGSMA
Nadat ze Meisje Uyl
met vereende krach
ten op de lestak had
den gehesen, waar
ze onmiddellijk weer
in slaap viel, vroeg
jongen ,Uyl: „Zijn
mensen ook zo on
gelukkig els ze
moeten denken?"
weet ik niet",
zei Gijsbert.Kijk,
Jongen, de mensen
zijn" heel knap. Ze
kunnen van alles,
wat wij niet kunnen.
Zij bouwen bijvoor-
beeld'huizen om .in te wonen.'Ik_beri omdat ze het zulke verstandige vor
er vaak in geweest. Die huizen zijn gels vinden. Is dat soms niet uiterst
erg mooi. Maar de. mensen zijn er*vi)s bekeken?" „Dat, zijn opgezette
niet tevreden mee, want soms goot- uilen lichtte Gijsbert haar in. „ean
en ze dié huizen weer. kapot met en de -uil doet zo iets niet". „Ik
dingen, die veel lawaai maken en zou het dacn'riep meyrc
dan hebben ze ineens niets meer om en keek hemels. „Nee, m<
in te wónen. Dan zijn ze heel treu- zou u niet, als u de men
rig. Maar als ze eerst hadden -nage-: 2e* Gijsbert. „V/elles" .zei
dacht/ zouden ze hun hui2en niet- Uyl-. „Nietes", zei Gijsbert.
kapot hebben gegooid. „Ze makenriep mevrouw nog eens
veel dingen, waax ze van houden ka- daar toen ineens mee
pot", vervolgde hö peinzend. „Yan besefte, dat het .niet
mij hielden zè ook, maar toch vril- w®s ».»P® fheosen .zijn niet
den ze me met Kerstmis opeten..;;"; zei Gijsbert overredend, „ik
Ineens begon hij te lachèri. „Och *oc^ -niet „pat doet er niet
"Jongen Uyl, de -mensen denken wel ■"toe zei mevrouw koud,, „je .hoeft
dat ze wijs zijn. maar ze zijn alleen ze ook nie, te kennen".En dat was
m. j^r hele rare snuiters" en hij moest op zich zelf bijzonder wijs opge-
nog harder Jachen toen hij bedacht, ojctkt. Jongen Uyl zat op. zajn tak
dat hij Gijsbert konijn, de: mensen .grote ogen. aan 'te horen.
waarempel te slim was afgeweest. ..Hihihi zei hij opeens, „en toch
„Hihihlhl", lachte Jongen, Uyl mee.. riJ" de nmensen rare snuitersülMe-,
En zo lachtep GUsbert en. Jongen Uyl wer? ineens dnemaal zo
samenhartelijk over de mensen en dik van verontwaardiging, toen ze
Gijsbert zei nogmaals nadrukkelijk. daaf haar zoon zulke dingen hoorde
dat hij het maar rare snuiters vond zeggen- stak een woedende, vlerk
en op. dat moment was .er vleugel- haar Gijsbert uit, die ineen dook,
geruis en stond mevrouw. Uyl naast want mevrouw Uyl was angstaan-
'hem. die boos keek.Gijsbert hield jagend in haar toorn. 7 „Het is- maar
midden ln de lach op en Jongen beter dat,u gaat, nu.,d'rect"; zei ze
Uyl verslikte zich ln Zijn laatste hl.' met een ingehouden krasstem, „u
„Hoor ik het goed?" vroeg me* leert mijn kinderen niets dan
vrouw, „leert U .mijn. kinderen,dat kwaads U knaagt aan de grondves-
mensen rare snuiters zijn?"' „Ja ten van het uilenleven met uw slech- y
zéker, mevrouw-', zei Gijsbert. „want té uitspraken over de mensen. Boven-
dat zijn zc." „Dat Lijkt me al een dien, voegde- zij ervernietigend
heel oneerbiedige manier om óver ze toe, bent niet eens eer
te spreken", "zei mevrouw Uyl ijzig, -maar een gewoon-'.konijn";
„U kunt mijn kinderen<wel van alles bewoog zich .in de. richting
vertellen, misschien wel dat de men- uitgang „Jammer". zeihij
sen helemaal niet wijs zijn!" „Nou zoontje Is niet eens zo
daar was ik bijna aan loe", ze! Gljs- goedendag" en na deze
bert stralend. „Maar meneer!. Ekster verdweeo hij stuntelig ln
heeft mU verteld, dat de mensen MARIAN
uilen op hun schrljfburcaux zetten, (Wordt vervolgd).