Berlijn - Sjanghai van Europa
Bananen genoeg, maar niet
voor ons!
Liggend of geknield verricht
de houwer zijn werk
heöen./.,
Madame Tussaud leed
verliezen
Kinderen in de verstrooiing
kostbare
En immer loert de
dood
Harlinger haven
weer vrij
Duitschland in de hongercrisis
Komende verkiezingen krachtmeting
tusschen bezettingsmachten
AIJLE problemen van Duitschland, komi mento Berlijn tegen, alleen
overschaduwd door een ander probleem, het Russische. Berljjn is
verdeeld in vier sectoren, een Russische, Amerikaanschc, Engelsche en
Pransche. ITet wordt bestuurd door de Komraandanlura, tvaarin de vier
bezettingsmachten paritair vertegenwoordigd z(jn «n die Berlijn ale een
geheel bestuurt. Maar Berlijn ligt in de Russische zone." Het is door
di/nne corridors, de spoorlijn Berlijn-Hannover en Bcrljjn-Hamburg en
de autostrada Berlijn-IIannover, met dc Westelijke zóne verbonden. Al-
Vs wat Engeland in zijn sector wfl aanvoeren moet over dezen overbe
lasten verbindingsweg komen, terwijl de Rossen de normale aan vo erge-
bieden voor Berlijn, o.m. de streken die vroeger de groenten verzorg
den. geheel in handen hebben.
Daardoor hangt Berlijn als- het
ware in de lucht. De samen
werking in de Kommandantura is
goed en In elk geval ls de persoon
lijke verhouding dat De Russen oe
fenen ook daar hun gebruikelijke
tactiek uit van overvragen, onder
beden en uitstellen, maar de ande
ren hebben zich min of meer aan
de2e tactiek aangepast.
Niettemin probeert Rusland
zijngunstige positie uit te bui-
ten. De levensmiddelenaanvoer
is In de Russische sector soms
gunstiger dan in de andere. De
Magistral, het Bcrïijnsche Ge-
xneenteapparaat ligt in den Rus-
eischen sector en de Russen heb
ben daarvan gebruik gemaakt
om in dit instrument zooveel
mogelijk aanhangers te benoe
men van de S.E.D., de verkapte
communistische partij, die on
der hun dwang, door versmelting
van dc S.P.D. en K.P.D., is ont
staan.
De Bgrlfjnsche Universiteit ligt' In
bn Russïschen sector. Hoewel een
/stltuut van de gemeen te-in-haar-
geheel, oefenen de Russen toch een
voort durenden druk uit op het uni
versitaire leven daar. In den Brit-'
schen sector hebben de Engelschen
nu de Technische Hoogeschool weer
In bedrijf gesteld, wellicht met de
bedoeling er een democratischer
tegenhanger van de „Russische"
van te maken. Van zulke tegenstel
lingen is Berlijn vol. De kranten
van de S.E.D. worden in .den Rus-,
sischen' sector gedrukt, aangezien
de S.E.D., daar over een pnbeperk-
te paplervergunning beschikt. Aan-
gezien hun verkoopcijfer in de. an
dere sectoren zeer is gedaald, wor
den zdj in bet "Biet-Russische Ber
lijn gratis verspreid. .-; Omgekeerd
v. worden in den Britschen sector
kranten gedrukt, waarvan een be-
langrijk. deel, via de koopers, clan
destien in de. Russische zöne/ ver-
dwijnt. •;■•/-/ /"-r
Vanuit den Russïschen sector
opereert de NJK.YJX, opvolgster
van de Oepeoei maar iedere sector
heeft/zijn contra-spioDnage.. Vier
.bezettersmachten, vier legers, vier-
polltieken bewegen zich door elkaar-
heen. Men moet zich dat, natuurlijk
weer niet te dramatisch voorstellen.
Het leven beweegt zich aan deop-
pevvlakte rustig voort en zonder in
cidenten. Men moet. in de politieke
.jnM doordringen om te s too ton
op Hp- «panning !cn het net ran
intriges
S.P.D. contra S.E.D.
Dit alles vindt zijn terugslag op
de S.PX). In Berlijn. De Russen
hebben gepoogd onder dwang S.P.
D. en K.PX).te vereenigen, maar
een kern uit de S.PJO., waarinde
Jongesocialisten Germer en Schulz
een rol speelden, rebelleerde tegen
Terwalvischvangst
Zestienduizend blauwvisschén
het limiet
VterUWn' walvlschvaarders verge-'
ïeldvan 130 Jagers, zullen ln het/ko-
mende seizoen, 'dat ap 8 December
begint, in de Zuidpoolzeeën /tér wal
vischvangst- gaan. De totale beman
ning van deze schepen bedraagt vijf
duizend koppen, 'waarvan 430Q Noren.
Met zeven walvischvsarders hebben,
üe Naren hét grootste/aandeel 'in de
excedlUe. Engeland zendt vier. traan-
kokerijen uit, Japan twee en Neder
land een. te weten de Willem Ba-
rendsz. Men Is van plan. evenals in
hei vurige seizoen het aantal gevan
gen vfsschen te'beperken fcn de li-
..miet le bepalen op zeslienduizend'
.stuks.
Mistvercïrijvers
:H In Amerika deed men de eerste -
succesvolle proeven met het ver
branden van olie. onder hoogen. druk
om mist boven vliegvelden te ver
drijven. .Benzine van slechte kwali
teit of dieselolie of zelfs gezuiverde
petroleum .wordt onder zeer hoogen
druk öoot buizen langs de start
banen gepompt en door talrijke
fünestraalpijpen de luchtV in.,ge
snoten. zoodat zij wordt geatomi-
eeerd. .Door de atomiseering kan zij
met groote kracht en een minimale
rookontwikkeling branden. De Inten
se hitte - doet zelfs den diksten' nus.fc
in vier of vijf minuten verdwijnen
en. ofschoon het niet. noodlg is, den
mist tot op grocter. hoogte dan on
geveer 100 meter te verjagen, brak
de hitte onlangs bij v' een proefvol-
komen door het compacte.'mlstdek
heen tot den helderen hemel op.
meer dan 1000 meter boven het
vliegveld.
.10 OCTOBER
Ieder kent natuurlijk de 'tuin
kers of bitterkers, depikant sma
kende groente, die ln rauwentoe
stand^ wordt gebruikt, Deze 'i'kan
door een ieder worden gekweekt,
ook door hen, die geen 'tuin; bezit-;'
ten. Men behoeft slechts wat. tuin
kers ln een kistje,of bloempot.met
sardete zaaien en deze op dè
vensterbank te plaatsen. Reeds na 5
twee drie. weken kan het worden
gesneden.. .Indien op dezeWijze
Iedere maand;wat tuinkers In een
pofcv ;of kistje wordt gezaaid, dan
kan een ieder .aldus den. geheel en
winter versefce tuinkers inde ka
mer oogsten.
S. L.
die geweldspolitiek en richtte de S.
P,D. weer op, op het sindsdien be-'
roemd .geworden congres in V- Zeh-
lendorf.' Daarna heeft de ;:.S.PT>.
zich volk -men hersteld. Haar pres
tige, 'is geweldig i gestegen door haar
strijd tegen de; S.E.D. Zij is de
partij/ diéuitspreekt, wat ln de
Russische zóne verzwegen moet war
den. Als 'zoodanig: voelt de Bèrhjn-
sche SJ»J3. zich dan ook woord
voerster voor de geheel©, Russische
zóne.
De uitslag van de. komende Ber-
ljjnsche; verkiezingen Is'van enorm
belang, omdat hU zal aantoonen, wie
van de bezettingsmachten den sterk-
sten greep heeft gekregen- op het
Duitsehe volt. Het is een kracht
meting:, niet alleen tusschen Duit
sehe parijen, maar ook tusschen be
zettingsmachten. S. TAS.
Souvenirjagers stalen
decoraties
voor meer dan 25.000 dollar aan
souvenirs ls tydens den oorlog ont
vreemd uit Madame Tussaiid's be
roemd panopticum ln Londen. l)e
bezoekers die dit 180 Jaar oude;
wassen-beelden museum' de laatste^
jaren hebben bezocht hebben veelal
hun handen slecht kunnen thuis
houden,want tal van zwaarden, rin
gen, kronen en decoraties zUn van
de beelden afgehaald. vT'-?/'.
Zoo ls de kraan- van koningin
Victoria, een imitatie, van geperst
papier, handig van het met kant ge-.;
drapeerde hoofd 'gelicht. Napoleons
met juweelen bezette scepter ging
denzelfden weg. Zevep schitterende,
decoraties verdwenen van de borst,
van koning Edward VU..'diedaar nu
staat in een sjofel Jasje;' zonder
medailles, en .het museum heeft geen.
'bonnen om de gescheurde jas. tever-
"vangeja; -M"'1!
Een ondernemend verzamelaar
wilde een trouwring' van de hertogin -
van Windsor - bemachtgen Toen" hij
merkte, dat deze stevig vastzat, nam"
'hij. den. heelen .vinger mee. ,;'t Was
elgénlljk maar een halvering, zei
een beambte verdrietig, maar w©'
moesten er een geheel nieuwen arm
voor maken, want het aanzetten van
een vinger is technisch onmogelijk",';
Goerlngs decoraties waren ook; zeer
gewild. Eiken morgen werdeen
nieuw Ijzeren kruis om den hals van
den „dikbuikigen luchtmaarschalk ge
hangen en eiken avond was het weer"
weg. Ook gipsenimitatie-kruizen
verdwenen prompt. „Ntaar dat is nu>
allemaal uit Goerlng, Goebels en-
Hess gaan de smeltkroes in. want we
hebben tvas noodig en- deze heeren
zijn: niet meer up to date'!. Alleen
Hitler, zal overblijven als herinnering
aan den grootst en. strijd in de ..his-,
;'torIe. a
Oorlogsroman van
Dola dc Jong
EN DE AKKER IS DE WERELD
van' Dola de Jong (Querido, Am-
sterdam) schijnt in Amerika, waar
het ^tijdens den .oorlog ln vertaling
verscheen, een gunstig onthaal te
hebben gevonden. De neiging om
hieruitte concludeeren, "dat deze ro
man voor Hollandsche verhoudingen
dan wel een meesterwerk ma et zijn,
dient men streng te beteugelen. Zoo
als wQ allen weten, maakt, het een
enorm verschil of „over there" een
literair er itl.cu s aan het .woord
'is (een Allan Tate b.v.) dan wel een
dier vlotte verslaggevers, voor wie
het boek van de maand- en de best
seller hoogtepunten van literatuur
zijn.;
Het ls :mij niet inogen gelukken
vast te stellen in welke handen Dola
de Jong gevallen, ls, al doet de ver
gelijking met Flaubert, waarvoor de
op den omslag geciteerde W. <.G. Ro
gers geenszins terugschrikt, mij het
ergste vreezen wat W. G. Rogers be
treft. 'Overigens moet/men zich door
een „goede" pers van dit soort even
min tegen een boek laten Innemen
als door slechte critteken. En de
Akker in de "Wereld bereikt
voor Holland een vrij behoorlijk Ti-
terair peil. Het bezit daarbij een be-,
langrijke documentaire waarde, en
geeft van. een zekere onverschrok
kenheid, blijk in 'hethanteeren van
onderwerpen, 'die' de genoemde Ro-'
gers van Wreedheid" doen spreken.
Een kmcfèrköionie
„Wreedheid" genoeg In dft relaas
over uitgewekenen uit alle landen,
die zich hjdens den jongstea oorlog
ln Tanger tot een kleine kolonie
hebben vereenigd. Aangezien het
grootste contingent er :van gevormd
wordt door kinderen'beneden de 13
die zich niet zonder hardwilUge za
kelijkheid. door moeilijkheden heen
slaan, waaronderhet geslachlelijke
een voorname plaats Inneemt (een 8-,
jarig meisje, spant hierbij de kroon),
lamen geneigd, aan Invloeden te
denken van den kant van. den En
gelschen romancier Richard Hughes.
Het ultra-zakelijke kind, in groeps
verband met dngewüden galgenhumor
reageerehd op een exceptioneele si
tuatie," ls ln .K 1 g h W i n d i n J a-
m a 1 c a klassiekgeworden.Maar. In
dit geval kruipt de -literairegenealo
gie toch wel geheel weg achter wat
de schrijfster ter plaatse kan hebben
ervaren en opgeteefcend. '"rrs
Trouwens,H 1 g h, W i n d t ii J a-
males is in de eerste plaats - een
Ironisch spel,Mictgeen o.aj tot uiting
:komt in 1 de volkomen uit lucht
gegrepen beschuldiging "van .Aet. door
piraten gexoofd.e; sexueel .vroegrijpe
meisje,- .welke beschuldiging. door
ledereen gretig geloofd, de piraten
toch nog aan de galgbrengt. Bij
Dola de Jong gaat het veel ernstiger
toe, sexueel zoowel als landerszins.
Op den humor ln dit verbaal .mag
men dan. ook geen al te hooge ver
wachtingen- bouwen; de schrijfster;
laat het hij pogingen in die richting,
waarvan het resultaat ons wat bleek
jes voorkomt. De tragiek van dit
kleine, verstrooide leven ln een: half
vijandige omgeving zit. haar merk
baar. hooger. Op pag. 154 e.v,vLndt
men een gesprek - tusschen de ver
waarloosde kinderen en- een; paar.
Amesrlkaansche dames in. haar dik-
gezoolde zelfgenoegzaamheid: dit is
al het „grappigste" waartoe zij zich
verleiden laat. Maar hier ls de ten-
denz" ook meteen ronduit satyrisch.
Te veel symboliek
Duitsehe; Poolsche, Hollandsche,
Belgische en Eransche kinderen,
door het toeval saam gelezen, Joodsch
of „Arisch", leven samen met een
Hóllander en zijn vrouw en bebou
wen den „akker", ö.w.z. een dor,
steenachtig terrein; dat zij zelf .moe
ten begieten om wat aardappelen en
groenten; te kunnen kweeken voor
de markt. Zij leven als halve paria's,
geplaagd door armoede, vliegen"en.
de kans .óm door de politie opgepakt
te worden, of zelfs door handlangers
van de Gestapo, waarvan üe 17-ja
rige D uitschee Hans nan het eind
van het boek het -slachtoffer wordt.
Het zijn kinderen, „die het initiatiei
tot verder spelen verloren: hadden,
nu hun, spel "was onder broken",—
y- DOLA. DÉ JOÉO-
Gunstig onthaal in: Amerika.
de bekende rijpheid van het jonge;
kind, dat óp zichzelf gesteld, plotse
ling even volwassen blijkt te zijn als
de volwassenen; en door soortgelijke
conflicten beheerscht. Misschien had.:
Dola de Jong - grooter dingen be-i;
reikt, indien zij zich meer op deze
hopelqoze onderneming geconcen
treerd had. haar boek had een epl-;
sche allure kunnen verkrijgen, Thans:
gaat de „akker", halverwege* hetl
verhaalnoodgedwongen 'verlaten," te
zeer schuil achter desymboliek .van
den „akker 'als de wereld", en de
.„kinderen als het zaad". Deze sym
boliek alsmede de soclaalcritische
Inslag, die hier en daar om aandacht
vraagt, overtuigen ons minder dan
wat aan „couleur locale" rake dè-:
tails en met vinnig-nerveuze pen
geschetste levensbeelden, ls bijeenge
bracht. Het Internationale wereldje
ln zijn diverse facetten zou men zich;
ln ruimer dimensies weerspiegeld
kunnen denken dan; hier is geschied
Niettemin blijft een zeker contact
metde realiteit, dwars door het
schrljnend-skurrlele onheroïsch-ver-
geefsche 'van het mlnlatuurleven, dat-
hier voorbijtrekt en óndergaat, vol
doende gehandhaafd.
Donderpadjes
De stilistische behandelingis een.
van- de zwakste kantenvan. dit;
boek .De- bekende korte volzinnetjes
van- het modernisme, die leuke don?
derpadjes,: die de echte kikkerspron-
gen van den Stijl moeten naboot
sen, .stellen den-romancier ln staat
veel- te zeggen ln weinig woorden;
maar als hij niet oppast, wordt; het
éClr. „xiiaLó zeggeil ctiet -véeï woor
den". Omdat dit- procédé tot een:
gemakkelijk laisser-aller verleidt,
ls het-'••juist zoo moeilijk toe te; pas
sen. Buitendien strookt het m.l. niet
met het Nederlandsche taaleigen: het
is een Fransch-Esgelsche...uitvinding
en als zoodanig slecht over te poten.
BIJ Dola de Jong ontaardt het nogal
eens tot een stljllooze. loslippigheid,
waarbij de concrete notities plotse
ling onderbroken kunnen worden
door tbeorethtsch-psyehoïogischa
cónstateerlngen omtrent „een. mani
festatie van-het Ik-gevoel" "b.v. On-
hollandsche- wendingen („bij gaf.
kennis van zijn. onderscheidingsver
mogen", „voor dat beeld had hij een
„rang gevoel", en passeerde
wat opgewonden verbolgenheid,
waarmee hij anders zijn ontstem
ming aantoonde"), enkele hoekige'
zinnetjes ook, lijken mij meer aan
gehaaste, slordigheid toe te: schrijven
dan aan onkunde of wansmaak.
S. VSSTDUK
l Prentenboeken
'Ép. verschijnen weinig en nog minder;
gcede prentenboeken, terwijl de jeugd,
de kleinste, toch noodzakelijk re«?tl3
met het boek vertrouwdmoet gera-
ken. Wij ontvingen dezer dagen een
goed prentenboek „Van, Petertje dié
wegliep" met teekenlngen, zeer
fraaie foto's en een leuke tekst van
Heieen BlemoncL De - uitgave van
Carpe Diem Barendrecht was yoor:
Carré Ter Brake lnR.'dam, die
..er zóóveel, kinderen als er hoekjes
zijn blij. mee kan .maken.
Cannes vol sterren
En met de mannen, die
films maken
Onze speciale, verslaggever die ge
durende eenige weken het filmfesti
val te Cannes heeft bijgewoond
schreef, vlak voordat hij de thuisreis
aanvaardde:,
Het succes van de films hier was
groot én de premières waren indruk
wekkend, want Cannes zit vol ster
ren, die zich op de groote, avonden
laten zien: Michele Morgan,. Erich
von Stroüeim,. Marcel: L'Herbier, Dalio
Delannoy..,.Velen zochten naar
Jacques Prever-, Carné's "befaamde
scenarioschrijver, die volgens de 'be
richten .ook ln Parijs: den .trein naar
de Co te d'Azur bad; genomen. Een.
journalist van een plaatselijk blad
vond hem. tenslotte - in het gehucht
St Jean, 10 KM. van Cannes.; Hij
droeg eenzwembroekje en zei:- „Ik
kom niet. Ik houd niet van,al dat;ge-
doe. Hier ls liet' veel leuker, én stil
ler. Maar vergeet niet mijn. groeten.;
overte brengen. Eatén ze - hun best
doen. En avant, mes enfantsl"
Maar,ln plaats van hun best te doen
maken de kinderen ruzie met elkaar:
de heer Harold .Smith, van de Ame-.
rika arisch r film,, heeft verklaard, dat
de Russen actie voeren tegen zijn
product én, om te 'plagen, galabijeen
komsten organlseeren op oogenbllk-
ken, dat ernet belangrijke werken
uit de U.S.A. worden gedraaid, u
ziet het: zelfs; ónder deze; jubelende
zon is er niets nieuws. Alleen zeg. je
In .it klimaat: '.'.Nou ja, ik ga tóch
maar zwemmen"; Als men. dat. in-alle
klimaten deed zou üe wereldvrede
verzekerd zijn..,.
Marcel, Ca mé;, de kleine levendige
Franschman'* heeft me nog verteld
dat hij „Des visiteurs- du .Soir" ge
maakt heeft tijdens-dé Duitsehe be
zetting.- Bij vluchtte ln de historie,
maar nu 13 hij voornemens 'werk' te
makenin de sfeer van „Qual des'
brumes'! en „Le jour seiléve". Mijn
film - „Les portes de la nuit",Dei
Carné, die bijna af ls, zal dat bewij
zen. Verder ga Ik met Alexander Cox-
da drie films maken en dan een ge
baseerd op Voltaire's „Candida" en
„Visie des enfants perdus",:
De Fransche film:zal zich dus .weer
vrijelijk kunnen ontwikkelen, in 'de
periode van. maakwerk Is afgesloten.
DUIKERS PIKKEN EEN BANAANTJE MEE
NA met een .vaart
je van bijna 35
km per uur de over
tocht van Jamaica
Raar Europa in re
cordtijd te hebben -
afgelegd, Is vorige
week het gloed
nieuwe turbine-
„stoomschip Coma-
yagua van üe Uni
ted Fruit Cy.' te
Rotterdam aange
komen en heeft ta
de Jobsha^en de
-grootste ooit aan
gevoerde lading ba
nanen, n.L 40.000
trossen, gelost.
•Slechts 5000 tros
sen van. het totaal,
dat binnen één
werkdag met de
speciale transpor
teurs/ uifc het Ijs
koude inwendige
van het witte schip
■In een lange reeks
werd overgefc-^aentj
Is - voor Nederland -- •-
bestemd, - de rest .Geen pareïvisschers,maar...... Botter-
gaat naar Zwitzer- damsche lamncnduikcrs
-land/'"-C-7
Het is heelemêèi niet leuk;, dat van dit >tparHjtje" het leeuwendeel
in Zwitsersche magen gaat verdwijnen, maar het is nu eenmaal niet
anders, dat dè Zwitzers over zóóveel dollars beschikken, dat 2Ü 2ich ,dle
weelde veroorloven kunnen. We moeten ons trouwens mét het Idee ver
zoenen, dat voorlooplg nog heel wat banaantjes onzen neus voorbij
zullen gaan. Men is thans namelijk zoo' ver gekomen, dat, evenals voor
den oorlog, geregeld bananenbóoten deRotterdamsché haven zrullen
aandoen. Ook al valt er maar zoo nu en dan een kleinigheid, voor ons
.afj/het moge niettemin tot tevredenheid stemmen, dat het gelukt is de
aanvoer en doorvoer van bananen naar Rotterdam te brengen, niette
genstaande- buitenlandsche concurrenten er op uit zijn ons dit werk uit
handen te nemen. Slechtsals transLtohav'en maakt Rotterdam kans op
een redelijk bestaan, öp voldoende werk ln dè haven; de terugkeer van
de fruitimport beteekenteen stapje nader tot het herstel van onze
vooraorlogsche positie in dat opzicht.
„Bananenduikers"
/.Zullen wij/ als gewone burgers, het voorlooplg meteven weinig
deviezen als bananen moeten, doen, dat 'geldt, wat de bananen betreft
zeker niet voor bepaalde ondernemende knapen, die wij in de Jobshaven
rond de Comayagua. in actie zagen. Een Rotterdamsche jongen zou
zichzeil niet zijn, als hij geen kans zou zien dit bananenmïjntje aan te
boren. Ontkleed tot op zijn ónderbroekje en met een. gonjezak om hals
of arm dook hij' van de kade in het frissche nat en poedelde als een
hondje achter'de. bananen aan, die bij het transport in het water zijn
gevallen. Een voor een liet hij ze dan ln de zak verdwijnen. Bibberend
en;blauw van de kou je,moet er wat voor over hebben! klauterde
hij de kant op met een zak bananen, waarnaar wij, minder ondernemende
burgers, kunhen kijken. Overigens zij het den „bananendulkers", zDoals
de bootwerkers de jongens noemen, van harte gegund, want er zi]n
minder sympathieke manieren om zonder bon aan schaar sche artikelen
te komen. Dittó sport of zij in dit jaargetijde gezónd is, zullen we ln
het midaen laten-— éh ze levert witop!
AAN HET KOLEN FRONT
stof en duisternis wordt de
brandstof gewonnen
ÏN de etalages van de winkels In
Heerlen, Sittard, Kerkrade lig-'
gen 'handdoeken, sokken, over
hemden, japonnen tentoongespreid
in. een hoeveelheid en van een
kwaliteit, die den ;.3olIander" doet
watertanden. Maarvoor den
vreemdeling zijn'al die spullen on-:
bereikbaar. S.M.V. is hier de too-
versp'reuk.Stichting Mijnwerkers-
voorziening. De bezoeker van verre
lsgeneigd misprijzend de schou-
ders óp te. halen: die mijnwerkers"
hebben het dan toch nog zoo
kwaad biet. En wanneer hij even
later tegenover 2ooTn mijnwerker
zit, dan duurt het geen halve mi
nuut 'of - met verhitte koppen zitten
zij te; debatteeren.
„Zijn onze .havenarbelders/Nonze
menschen uit de hoogovens, onze
boerenarbeiders, dan géén harde
werkers? Waarom worden jullie
bevoordeeld?"'
„Omdat wij onder heel andere
omstandigheden moeten werken.
Diep onder den grond ln het stof
en in de duisternis".
„Goed. 't Zal best zwaar werk
zijn, maar wat1 drommel.leder
zijn' vak. En hebben, jullie.jt' nu.'
werkelijk zoo moeilijk?
„Moeilijk? Zijt ge wei eens on
dergronds geweest? Ga mee naar
beneden, dan zullen we TJ toonen
wat het beteekent mijnwerker te
Zijn.'J.M,:r
Gestoken in het grauwe mijn-
werkerspak en voorzien van; een
electrlsche lamp suizen we. even
later de diepte in. De kool valt
tien meter, in de seconde en bin
nen drie-kwart minuut zijn we be
neden:' driehondertachtig meter
onder den grond. Zoohier.
werk t de mijnwerker dus He t valt-,
nogal mee. Een -hooge breede
ruimte, goed verlicht en de lucht
is er frlsch. Vergist U niet. Dit is
pas het voorportaal van het infer
no, dat U wacht. Reeds staat de
Pullman/ .klaar: een personen-
treintje 'met een locomouefje, 'dat
op samengeperste lucht' rijdt. - Zit
ten we? Vooruit dan maar. Schok
kend; en. rammelenddenderen we
dedonkere aarde in. Boven onze
hoofden flitsende lampenvoorbij.
De zoldering eerst nog hoog, wordt
lager; de zijwanden komendichter;
büelkaar.y Het locomotiefje grilt.
Een wissel. Een bons.' Stóp,. "We
rijn. in de'iluchtsluis. Verder weer.
Opnieuw ben bons. Stop. De twee-
.de deur/ Een bedompte lucht komt
ons tegemoet.En' steeds; nauwer,
steeds lager wordt degang.
Stop. We stappen uit. Twee
glimmend zwarte gezichtenkijken-
ons aan,/ Naast ons, staat een. ko-
.lentrein. We strompelen voorbij /en
beantwoorden onwennig den mijn-
werkersgroet „Ghick auf". Nu.',
wordt het toch oppassen, want de
gang wordt nog: nauwer en we
moeten gebukt loopem Dan op
eens. is er geen gang meer,
maar een zwarte helling, ZLtten.
commandeert onze gids. Glijdend
en schurend schokken we de diep
te in, Hier werken ze dusO;-,
nee, want rondom" ons is het dood-,
stil. Alleen het suizen van een
luchtbuis verstoort de stilte. Maar
waar zijn ze dan. de houwers, en
de stutters, üe delvers van de
kool? We strompelen verder, steeds
verder, steeds gebukt. Dan flikke
ren lichtjes in de verte en zie....
de nauwe gang verbreedt zich hier
tot een spleet in de aarde: we
hebbende „peiler" bereikt, het
kolenfrcnt, dat - reikt van de 3B0
me ter-gang naar de 500 meter.
- Bij dè;-houwers
EN onze gids wi/it: daar werken
de hoawers. En hij noodigt ons
uit: laten We te. gaan bezoeken.
De kolenjaag is hier ongeveer
een meter dik. Even hoog isde
gang, waar we nu. half zittend,
half liggend doorschuiven. Voor
ons een rij van paaltjes, die de
aardlagenstutten. Uit de diep te
klinkt het dof gedreun van de af-
bouwhamers, die de kolenmuur
in brokken 'daveren. De bonkeu
kool glijden naar beneden en zou
den de nauwe gang spoedig ver
stoppen, maar de transportband
voorkomt dit. De helling ishier.
ongeveer dertig graden en wolken,
kolengruis verduisteren het uit-
zicht en benauwen de atmosfeer.
Ja hier werken ze; liggend op hun
zij; of als het kan geknield.'
Boven hen vierhonderd meter
aardlagen! -j
We, glijden, naar beneden, soms.
den transportband, dan weer
er naast/ ons vastklemmend aan
de stempels, dan weer onhan
dig ons vastgrijpend aan .een
brok steenkool, dat direct loslaat
en gaat glijden. Van links en
rechts schuift de zwarte massa
naar beneden in de peillooze diep
te en wij schuiven mee.. Een kwar
tier, een half uur,: dri kwartier
Komt er. dan hooit eeneind
aan deze benauwenis?: Maar voor
ons duurt, het maar, een uur, doch
de houwers staan hier zes uur
lang te hameren en ze schreeuwen
de lastige bezoekers die hen maar
in den weg zitten en het werk,,
ophouden/'.goedbedoelde doch on
begrepen waarschuwingen toe.. Pas
op! Hier ligt een pijpleiding; daar
haagt eeh luchtslang. ginds, ver
spert een/paai den weg, .//--•//
Halt. Even rust.Verder maar
weer. Dan. davert een afbouwha-
mer .voor ons en knarsend zet zich
de transportband weer in bewe
ging: Commando's in een onver
staanbare mijnwerkers teal klin
ken over en weer/ Hoe moet dat
zijn;-wanneer de. stutte- het: niet.:
meer', houden en de harde in 'el-'-
kaar zakt? Die arme drommels,
■zwetend in hun4 ruwe pakken, zyn
immers- kansloos. :":Z':,-;'-/ j;
Gelukkig,voor ons Is het einde
daar. De spleet gaat over in een
breede gang. En kijk, daar .staan
ook; weer de kolenwagens en .een..
Vreugde der seizoenen
't Is kil, zel/Desiderla, zullen
■we. en verliefd keek zU naar
het zwarte ding in; den. hoek; van
de kamer/ Ja, laten we, spmk
ik opgewekt,want ik voelde iets
feestelijks, Hoe troostvol het laven,
dat men over het eindeen het
begin, over 'uit en aan zich ge
lijkelijk verheugen kan, dacht lk.
en - ik aag weer dat kleine kreng
uit het schraalste der jaren, dat
leefde op een stukje stoelpooten
een theekopje kolen, eenige malen
per dag, vóór het eten,, en dat dan
nog tot taak had, onze ontvlees
de botten te verwarmen. O, die
'verheugenis., toen Monty en de
zon ons kwamen bevrijden en uit
deze ellende trekken. En nu al
weer het feest van-dezen negenden;
October: Moortje, de hooge cilin
drische. compleet met kit en pook
op haar oude plaats en een berg
voer voor haar op. zolder.
Hak, zei de bijl, en geurend
spleet het drooge blonde hout.
Ruischend. en ratelend vulde zich
de eerste kit ea met een.calorieën-
rijke krantvan wel vier pagina's
gewapend, schreed ik eenigszins
plechtig naar den kamerhoek.
Koud en onbewogen accepteerde
Moortje de hors-d'oeuvre, die ik
haar vakkundig toediende en ik
vond het prettig en passend dat ik
knielen moest om de eerste luci
fer uit een vol doosje, nit een vol
pak onder het rooster te,houden,
En daar had je weer'de eerste
tonen van de wintersche kamer
muziek: zoevende, knapperi.de -en
knetterende geluiden afgewisseld
door het: geritsel der eerste an-
thracietjes. die zich een weg banen
door het/ verkoolde aanmaakhout
om hun plaats op het rooster ln
te nemen en met gloeienden ijver
hun stralende taak te gaan ver-
vullen....
DESIDERIUS.
De laatste obstakels ln de nieuwe
Wülemshaven. te Hartingeri zijn.
thans opgeruimd. De schepen kun
nen nu weer over de' gehéele lengte
van de kade lossen en .Iaden. Een
kraan-ponton, ^en 7 00-ton metend
overslagschip eri een bok van de
scheepswerf „Welgelegen", werden,
na te zijn gelicht, op het droge
gebracht.
zwarte machinist grijnst, ons me
delijdend toe. Stap in! Een per
sonenwagen is niet aanwezig. Nu
ja/ dan maar in den kolentrein.
Bonkend, hotsend gaat het" votet
over de rails Nat bezweet, roet
zwart, hijgend en met ontvelde
handen rijden we terug. De
schacht. De kool. Tien meter per
seconde...i We suizen omhoog en
begroeten het daglicht als een, ge
vangene, die de vrijheid na jaren
weer aanschouwt,
/Mét andere/ oogen
DEN volgenden ochtend, aan het
ontbijt lezen we een kort be- J:
richt in de krant;, tengevolge-van
een. instorting zijn vijf nrijnwer-
kers bedolven; de Iljfcen van vier
hunner zijn nog niet gevonden.
We lezen het bericht met andere
oogen dan we vier-en-twintig uur
tevoren gedaan zouden hebben,
En de letters S.M.V. hebben voor
ons een nieuwe beteekenïs gekre
gen. Anderen mogen1 het debat
over de al dan" niet vermeende
prioriteiten der mijnwerkers, voort
zetten. discussieeren over produc
tiecijfers eu arbeidsprestaties. Wij
hebben, hoe vluchtig/hoe onvolle
dig, hoe oppervlakkig ook, den
mijnwerker bezig gezien aan het
kolenfront zelf, hebben even.heel
even zijn harde lot gedeeld. Het
theoretische dispuut blljve. voor de
anderen, gereserveerd.
Pakketten voor marinemannen
Kerst- en Si. Nicolaas-pakjes voor
militairen der -koninklijke marine
kunnen tol en met: 15 October a.5.
worden aangeboden aan de poslkan-
toren. Slechls. pakètten die tot en met
dezen datum worden ingeleverd, zijn
verzekerd van een .tüdlge overkomst.
De adresseering moei luiden.: .naam
en voornaam, rang en 'stamboeknum-
mer„ p.a Marine-postkantoor Batavia...
De frankeering voor paketlen naar
Nederlandscb-Indlë per zeepost .is
als volgl: toi cn mei l kg f 1.S5. lot
en met 3.kg f 2.20.en^-tal en met 5 kg
f 2.75. -./. v/./.:
R G D, wordt verplaatst
Het Bureau'van" de Vakorganisatie 1
voor Gedistilleerde Dranken en het
Rantsoeneerlngsbureau van deze or
ganisatie zullen van Woensdag Iff Oc
tober af. bovengenoemde bureaux ge
vestigd zijn: Westmolenstraat 2 (hoek
Lange Haven) te Schiedam. Het tele
foonnummer blijft" 69340.
B.B.C. op nieuwe wegen -
.Sedert 29 September zendt/dé.'
B.B.C. tusschenzes' en twaalf -uur
n.m/ op de golflengten 203.5 en 514.5;
m. volgens een geheel - nieuw sy
steem uit, dat voor luisteraars/die de
radio niet slechts zien als een ge
makkelijk 'middel tot ontspanning,
buitengewoon veel aantrekkelijks
biedf. In djt zgn,Third Program-
me" kan men opera's en tooneel-
stukken lnbun geheel "beluisteren
(Shaw's „Menseh en Oppermensch"
nam vier uren: ln beslag!), evenals öq
nieuwste gramofoonplaten en tal
rijke eerste uitvoeringen op muziek-4
gebied: Internatio -s. autoriteiten
op wetenschappelijk en cultureel
terrein als Karl Barth/Jung, André
Gtde, De Madariaga, zijn uitgenoo-.
digd voor het houden van. lezingen.
Generaal Smuts opende de rij. Op-
merkelijk is ook, dat een radiocrltl-
oüs de luisteraars in -staat 2al .stel
len,hun oordeel aan. het .zijne te
toetsen.
Ongetwijfeld zal ook in Nederland -
voor dit nieuwe experiment veel be-
;'=ng5"»iling bestaan.