r
C
D
STADSNIEUWS
THOMAS ALVA EDISON
Een der grootste uitvinders
aller ti
Schouwburg is nu tochtvrij
wititt -uLt x'n
V.
Het handschrift in den loop
der
eeuwen
en
W^T7'W.
SCHIEDAM
NV ,DE EENDRACHT'I Georgette Hagedoorn
VIJFTIG JAAR
Van rommelzolder tot
modern bedrijf
r" teo drukkerü op coöperatieven
grondslag,, waar de personeelsle
den medezeggenschap in het be-
drijf zouden krijgen. Dat was het
plan, waarmede reeds in 1837 de
heer m. C. M. de Groot rondliep,
ren plan dat op 15 Februari van
hetzelfde jaar verwezenlijkt werd.
Op dien dag werden op een zol
der van een oude distilleerderij
door twee mannen en een loopjon
gen de eerste werkzaamheden ver
richt van de N, V. Drukkerij „De
Eendrach»"
Deze zolder bleek al spoedig te
.klein te zijn cr drie laar later,
werd het bedrijf verplaatst naar
het tegenwoordige adres aan de
Wretfrankelandsch estraat, waar
over een geheel pand beschikt kon
worden.
Door de stuwende leiding van
den directeur-oprichter "floreerde
de zaak meer en meer. Ook op so
ciaal gebied heeft de heer de
Groot z^n sporen verdiend. Zoo
stichtte.bi} ook ten behoeve van
zijn personeel een premievrij pen
sioenfonds.
In 1935. op 74-jarigen leeftijd.
overleed de heer de Groot en werd
de heer a. v. Pelt; sinds 1902 in
■•het beditif werkzaam, met de
hoogste leiding belast
Mede door het Initiatief van den
nieuwen directeur kwamenver
scheidene belangrijk*» uitbreidin
gen. tot stand. o.a. de bouw van 'n
geheel nieuw kantoor.
Ea Ru na vijftig jaar bevat hat
bedrijf een modem geoutilleerde
en centraal verwarmde hand- en
machinezetterij, binderij lln'eerde-
rij en drukkeijj. waar 26 mensehen
hun dagelUkschen arbeid verrich-1*
Saterdag 15 Februari wordt er
niet gewerkt bij drukkerij „De
Eendracht", dan is er feest, de
herdenking van het gouden jubi
leum- 's-Morgens vindt Tan ló tot
32, uur de officirele receptie plaats,
terwijl 's-avonds. het gezamenlijke
personeel zich met de •Ureot1'» 'n
-■hotel Bevprsherpen aan den disch
zal scharen, waar dan ongetwij
feld nog vele herinneringen uit
vrcpecer jaren opgehaald zullen
worden.
Burgerlijke Stand
GEBOREN: Edward, z v G Blauw
en J Rodenbursr. Rnttertj dijk 26:
levenl. kind van C H Gihiamse en
li l Haesakkers. Fr Halsplein 3.
T OVERDEDEN: M Sa! Tscb beroer,
81 j, weduwe van.J M Kradolfer.
Nwe Haven 225.
Was reen naar de Gorzen
geen R.LT.-faus?
:v. om van liet Westen -naar' bet
Centrum te komen is geen kunst.
.Vlet; autehnslijr^ébied^ldaar.
;V eetómo^itjkhetd':om^liét'*Cdii-:
trum van onzestad" te.;Jjerêlkert,'
"'Y'tvaar; men verbindingen heeft
•met station en Rotterdam- Doen,
:^'ic het altijd,' In letterlijken en
figuurlijken zin, in een hoek ge
zette ..Zuiderkwartier, moeten
^'öe frewoners altijd met lijn 2.
de beenenwagen?
Q'j Zou het niet mogelijk zijn, om
if in deze eeuw. de eeuw vansnel-
fceid en atoomenergie, waarin
afstanden en snelheden geen rol
fttieer spelen,, ons ook eens het
comfort te bieden om met het
doodgewone alledaagsche ver-
fvbèrmiddel, de bus, in het Cen-
'jtruni te komen?
Namens alle Gcrf&enbewoners:
L. ,C. Schneider,
-p. Franse.
Voor Het Katholiek Cultureel
Genootschap
Wanneer men meent dat het
Mtrideleeuwsche lied zfin waarde
vcor ons, twintigste mnrers. ver
loren heeft, dan is er gelukkig nog
een Georgette Hagedoonj die dit
'm r wij fel durft te trekken en met
terdaad bewilst dat deze liederen
Uog niets van hun schoonheid heb
ben Ingeboet, nog springlevend
rijn.
Voor het Katholiek Cultureel
Genootschap bracht zdj Dinsdag-
avthi een programma van Fran-
sche cn Vlaamsche chansons, waar
onder enkele nieuwere, zooals
Ballade de Florentin Prunler
van Georee Duhamel en liedjes,
die in het be»ln vair onze eeuw
gebracht werden door het- cabaret
„Le chat nolr".
Georgette Hagedoorn Is een
voorrirachtskunstenarcs die wij
zeer zeker onder de grooten kun
nen rekenen Haar mimiek is schier
onuitputtelijk er» doet de toehoor
ders het lied intens beleven. Hoe
wel zij in de oud-Fransche eeeste-
'Ijke 'lederen gevoelvol en devoot
karakteriseert, liet- haar grootste
kracht toch in het lichtere eenre.
..Le fard la cuis'n'ere". de Vlaam
sche liederen en de cabaretliedjes
T-f »4»
sprekend voorbeeld ran Pierre Ver-
(Vmrk. die vele van de gezonden
liederen harmon'e<1erlo. begeleidde
op uitstekend'» wijze.
De ovatie die wbracht. werd. na
dat ..le f aera" van Xanof voorb5j
eeijld was. dwone d® kunstenares
no-» tot ren toer1.'*" Een red to op
A**.Wn jofpnwccivif«» rbauron? h»-
sloot. deren arend dip naar een her-
halina doat. verlangen.
Gron»-<";ebe avond
De Seh'Pdamsche Gron prers. of
r^neekrerd roe het w" ureron
hUren irs her Ver-
ren:ehwrstovRH] bm op echt Or>
n ncrehe veer een*
om" te riin Er eernmen door
een keori:to eetored ?r> de trw*»»»-.
drocr-t de- provincie en e» rv'en
met eroo» rerres ren're «chetjes
te*» +oeTiee*e «ebracht.
it Mevr- Vroon zona een/tje "evens-
d'e re®* 'n r o»-:mnak r'e'e»
b!i haar streekgenooten
,t—t» Srflfi-.
d t Noo~de!ijke gezelso^ep zoowaar
ren o-rtersehe dens Een ^ei1^
re-menri'n- 5?"'--''no'-ee-d-s
Hakor-band de muziek verroncde.
s?oot avrml d'e in een teer"ge-
aoeghike stemming verliep.
Belangwekkende tentoonstelling in den
Rotterdamschen Kunstkring
uvoer fan fokvee uit Australii tn Indonesië. M<-.t de „Tabinta" arri
veerde dezer Jagen een collectie tokver uit jusiralie op Java. De dieren
moeien dienen ter aanvulling en lernienfring van het rasvee. dat op
Java tijdens de Japansche besetting en door extremistische actie ver
loren is gegaan. De kostbare Iiave wordt uitgeladen,
Agenda
Radioprogramma.
lVOF-XSn/.G rt februari
Avondprogramma
'f HliyERSVM l: 301 Af.: 6.00
l Handel Brahms: 6.30 Ned
Strydkr.; ^M Nieuws; 7.13 Le-
'.sing, 7-30 Eng. les; A.00 Nieuws:
ïiUjQShWeerover*:: 8.08 Radio Phüh
Ork.; 9-oo Causerie; 9jo Zongve*-
een.. 10.00 Nieuws; 10.15 Actueel
if geluid: ro.30 Piano; TOAS Avötui-
overdenking; 11.w Londensch
Philh Ork.;. 11.70 Mandolinata;
;4-j1.35 Gr pi:; re.oo Sluiting.
fHILVERSUM ff. M5 AI.: 6.00
U-Nieuws; 615 The Ramblers6.fó
Lezing: 7-Oo Kees Pruis en Rob
&ifyijiern. gr.; 7.15 Het nieuws un
Indiër 7 30 Lezing; 8.00 Nieuws'
K05 pingen i v. d. dag8.15 Ope
rétte; 9 So Sprookje; 10.15 Melodie
der verteXO.45 Orgel; It-Qf
i^Ntewi'S; tl.15 Op vleug'len pan
f(muziek: rr.ij Carroll Gibbons
\te.6o Sluiting.
DONDERDAG 13 FEBRUARI
Ochtend- en middagprogramma
HILVERSUM I. 301 Af.: 7-OQ
■.Nieuws: 7-1Gymn.; 7^0 Gebed
Gr 'P1-: 8 00 Nieuws; 8.15 Pluk
■(den dag; 9,00 Muziekkalender
Gevar concert9.45 Wie komt
nèr/iü mijn hokje?; 10.00 Leger des
Neils; >0-15 Morgendienst; 10.45
;PhiIadelphia-ark.; f t .00 Dê Zonn*-
bloemt' 45 F ant. ber.. uit Indo-
f nesü; 11.00 Angelus; 12.03 Zang.
i 1230'Klaas van Beeck; 12.55 Zonne-
^ïpijzet' 1 '0<n Nieuws;. 1.15 Vaudeville-
ork.; l-5o Vrottzt'envaria; 2.00
Cinderella-ensemble; 2.40 Causerie;
v .ï.üo flarmonie-ork.; 3.30 Bas-ban-
ton; 4 GO Bijbelleeing; 4.4S Kamet-
ork 5so Ccnod. Componisten; 5-45
f: fjuserner Singknaben.
HILVERSUM 4/5 M.: 7.90
- Nieuws: 7-t5<rGymn.; 7.30 G.r pl.;
.8.00 Nieuws; 8.15 Gr. pl.; 8.45
Klok-Symphar.ie; 9.15 Morgenwiy
ding; 9-30 IVaterst. en pol. ber
9.50Arbeidsvitaminen; 10.30 Van
(.vrouw l°t vrouw; 10.35 Hobo-
kwartet; 10.50 Kleutertje luister,
-u.oo Grenadier Guards Band; 11.30
-Lyra Trio; 1200 Quartet Francais
12.30 Ut 't Spionnetje; 12.35 Urge1.
i.oo Niruws; u's Melropole-ork
ï-t-45 Ld JO* Kiss; 2430 Causerie;
'jz.2o (Komermu2.; 3.00 Voor zieken
fenV gezonden; 3.20 Reprises; 4'0
y.Praatje4-15 De camera loopt; S-99
(Lezing; 5-*0 Welk diert; 5.30'The
iSkymaslers; 5.50 Het 'rijk over zee
To ÓüftJ:
12,13 en Z4 Febr-: Musis Sacrum 8
uur; Tooneéteeselschao ...Brede-
Toue' met .Het rto»»den fcair
12 Februari: RJk Volksbond S x
Magna Pete, met „Het Vierde
Beest".J
t 'm s
Passage 2. 6 45 en 9 15 u Za en
2. 4 30. 6.45 en 9.15 u VJJf bakens
Voor Cairo met Eneh von Stro
helm Op 'j toonrel The 4 Ra)leV«
- bicycle-act.
Monooole 2. 7 en 9 uur. Za 2 fl 7
en 9 uur. Zo J 5 7 en g nuf
Havenkwartier roet Jesn Gahin
Ft s t a o n d e o e d
12 'Februari VolKsgebouw. s uur;
Feestavond „BtindenzorR",
U^FebnsatJ- .voiJcsgebouw..'.8 uur:
Birnrtvéretnigb; g..yMnpèrestra t-
'f pi^'rlhutte-agenrta
Ponderdag vindt-in bet dlstributie-
iv t v. Gt Blpfer-svest -de Ultre»
kina piastf van nieuwe levensmiddk-
'en- en v*-*' rtneenkaar-
•®-r Wii.T er»an*. beein; mc'"
de letters Wa ftn Wis. Het kantoor
geopend van 3~ 12J0 en. 2—5 uur.
Men aient distrtbutiekear'en en le-
vensmïdd<4enkaar. K 701 mede te
nreneen'
Van krantenjongen tot
wereldvermaardheid
HET is grenst ins algemeen be-
kenü. dat Edi^un de zoon tvas
tan ren doodarmen arbeider van
NedorlsMiJscTie afkomst. Zijn moe
der stamd»' uit SchutUuid: was
•teer intelligent en ze gaf li nar
zuon de eerste lessen In lezen en
sellryven. Edison werd in het ge
hucht Milan iu Ohio gebuivti, zjji;
.ïongensjuren bracht hïi door in
Fori Huron in den staat Michigan.
Atld.w oihI nvjjs dan tla"
jnoeder schijut hjj niet te hebben
genoten en nij was op elfjarigen
tref'Ü'! r-fsls volkomen op r.leb-
74»lf aangewezen.
Hjj werd krantenjongen op deu
Grand Trunk spoorweg- ih welke
„funcüe" hij niet alleen uitge-
.str-pkte reizen maakte, maar o">k
gelegenheid had. om alle mogelijke
oc.'uur te verslinden. Hij voélde
ïlch. in het bijzonder aangetrokken
tot de scheikunde en hij kwam er
zelfs toe een soort scheikundige
werkplaats in te richten in een
.spoorwegwagon. Maar hij veroor
zaakte met zijn proefnemingen op
een goeden dag een ontploffing
waarbij de trein bijna in brand ge-,
r&akte, zoodat h|j van verdore
proefnemingen moest afzien.
Op twaalfjarigen leeftijd stelde
hij zich niet langer tevreden met
aPren maar kranten ce verkobpen:
hij stfehtte een klein krantje, dat
hij zelf drukte en hij noemde het
de „Grand Trunk Herald". - Hij
wilde graag telegrafeeren leeren.
daarom ging hij vijf maanden lang
eiken nacht de telegrafisten ge
zelschap houden enkeek bij
hen de kunst af- Weldra Kreeg hij
een zelfstandigen werkkring op
het telegraafkantoor in Porr Hm
ron en werkte vervolgens als-teTe-
graflst in* verschillende plaatsen.
In \zijn vrlje- uren was h ij- mecha
nicus en toenbleek zijnbewonde
renswaardige begaafdheid. Hij
deed verschillende uitvindingen op
telegrafisqh en ander gebied. Hij
richtte een fabriek op waarinhij
op een gegeven moment 300 ar
beiders £n dienst had. Maar dit
nam hem. te veel in beslag an in
1876 toen hij al meer dan 200
patenten'op zijn naam had .staan
- stichtte hij een werkplaats te
Menlo Park. een klein station aan
den Petmsylvania-spoorweg. 3S
knt van New York, waar hij
sindsdien zijn 'proefnemingen
voortzette.
De Tpovenaar van
Menlo Park
TOEN Edison - er voor het eerst
in was geslaagd om geluids-
triüihgen vast* te leggen in een
plaat van was en toen hij het
voorts klaarspeelde om" dezelfde
trillingen opnieuw te veroorzaken.
leek dit niet minder dan een mira
kel. Hij nam de menscbelrjke. stem
op en was in staat een ,.sp reek-
m»«thine" te laten werken. De ver
wondering steeg tot bewondering
toen Edison zgn telephoonuit-
<«mt. zijn microphodn. zijn aero-
phoon en zjjn megaohoon. allemaal
rindingen die ons nu - alledaags
voorkomen of die reeds'weer ver
geten zijn. Ook deed zijnquadru
ples-van zich spreken, waardoor
in denzelfden tijd; op één draad
vier telegrammen, en yvel twee in
dezelfde, de twee andere in tegen
gestelde richting, konden worden
verzonden, welk systeem in Ame
rika algemeen izx gebruik werd go-
•icmem K3ar het meest droegen
toch Edisons uitvindingen
D IJ liet samenstellen van da ex-
D positie In den Rotterdamschen
Kunstkring, die een Indruk geelt
van de schrijf- en boekdrukkunst-
van de late middeleeuwen tot be
gin 1800, heeft men zich en dit
zy met nadruk gezegd beper
kingen moeten opleggen, door uit
sluitend te1 putten uit Rotter-
damsch bezit als Atlas van Stollt,
Gemeente Archief en Bibliotheek,
Leeskabinet eu eenlge particuliere
verzamelingen.
Pretendeert, de tentoonstelling
dus allerminst een volledig beeld
te geven van de ontwikkeling van
schrijf- en boekdrukkunst, van de
geschiedenis van gebruikte mate-
r: len en grafische techniek van
de vroegste tijden tot heden, zij
bezit, misschien juist door die re»
latleve beperktheid, een aahtrek-
kelilke verdienste. Met het popu
laire standpunt, dat ..al dat ge
snuffel in vergeelde folianten en
stoffige paperassen" alleen wegge
legd Is voor de wetenschappelijke
happy few. rekent deze kleurige
bloemlezing doeltreffend at Daar
naast bevat rij een aansporing voor
onze stadgenoot en om. zoo zij In 't
bezit mochten zjjn van oude pa
pieren en manuscripten, eens na
te gaan wat hiervan van belang
zou kunnen zijn voor de cultuur
historici. die ieder document van
renige waarde met vreugde zullen
bestudeeren
ROTTERDAM
in het najaar
HET" ts alweer een maand gele
den dat onze nieuwe Schouw
burg zijn deuren opende en de dui
zenden bezoekers hebben er al van
veel schoons genoten. Maar zonder
twijfel zullen zij bemerkt hebben,
dat er in de Kunsttempel nog wel
bet een en ander voor verbetering
in aanmerking kwam. De tempera
tuur was niet altijd éven aange
naam. tocht gevoeliger) hadden wel
eens Teden zich te verontrusten en
dan- was er met de acoustisk ook
wel Iets niet in den haak. Wij vih-
den het prettig te kunnen melden,
dat er bard gewerkt wordt aan de
verbetering dezer onvolmaakthe
den.
In een persgesprek hebben de
beeren 't Hart, van de Kunst
stichting en Trouw, de directeur
van den Schouwburg,- daarover het
een en ander verteld. Gelukkig, zoo
zelden rij, ris de kolenposltie hier
zoo, dat een goede verwarming
voor deze maand nog verzekerd is.
In Den Haag en Haarlem daaren
tegen heeft men de. schouwburgen
al moeten sluiten wegens gebrek
aan brandstof.
Wat de tocht betreft, hiertegen
heeft men afdoende maatregelen
kunnen nemen. In de hall komt
een dubbel stel tochtdeuren; de
deuren die toegang tot de zaai. ge
ven zijn tochtvrij gemaakt en ver
der zullen, luiken, die bij de rer-
.chillende cab- zi'n aangebracht
het laatste beetje tocht weren-
Hoewel het tooneel verwarmd is.
kunnen de toeschouwers op de eer
ste rijen het deksels goed merken
als het doek opgaat. Ook dit zal
spoedig beter worden, zoodra de
motoren *eeters" ("wannelucht
blaasinstallaties) balten zjjn
gebracht, want nu moeten zij tij
dens de voorstelling stoppen, daar
zij niet geruischloos zijn. Alleen z,g-
orgelmotoren zouden binnen rustig
kunnen blijven doordraaien, omdat
zij dat onhoorbaar doen, maar he
laas zijn ze niet te krijgen. Bene
den In den rookfoyer wacht men
metsmart op motoren voor de
rookopzuiglng. Als die eenmaal
draalen. zal het er niet meer zoo
mistig zijn.
De acoustieb
Moeilijker ie het probleem der
acoustiek. Op het balcon is zij
voortreffelijk gebleken, maar in de
zaal zijn er plaatsen waar men
minder goed hoort, een z.g.n. zak.
zooals de heer 't Hart het aoemde-
Men hoopt echter ook hierin spoe
dig belangrijke verbeteringen te
kunnen maken. De wanden zijn te
hard. ZJJ zullen zachter worden ge
maakt en het absorptievermogen
zal met 15 worden opgevoerd.
Aan den achterwand, onder, het
balcon, komen gordijnen cn men
zal- doorgaan met .corrigeeren tot
bet euvel geheel verholpen, is en
y üiiflftve Stichting ,J2et Parool I rusten voor de toeschouwer
KPlaatselijk' directeur; B da Vries. jonder de gunstigst^ canstandlghe-
PL hoofdredacteurTh Ramaker I óea züju geest zal kunnen verrijken.
Aan verbetering der acoustiek wordt hard
•'••-'f- gewerkt
Gereduceerde prijzen
Onze schouwburg;geeft in de-
eerstvolgende weken o.m.;
Maandag 17 Febr.: Maria Stu
art door „Comoecüa".
Dinsdag 18 Febr.; „Vient de pa-
raïtre" onder auspiciën van
1'Alliance Francaise en het
genootschap Nederland—Fran
krijk: -
22 en 23 Febr.: Gljsbrecht van
Aemstel door de Start, met
medewerking van het R. Ph.-
Orkest.
24 Febr.: Cor Ruys met „Per
Luchtpost".
25 Febr.; „Familie-diner" van
Jean. Anouilh door Het Resi
dentie tooneel,onder ausp.
van „Eet Schouwspel".
26 Febr.: Butterfly fin nieuwe
bezetting).
10 Maart; Don Carlos .-Tonder
ausp. van de V.U.).
Ongetwijfeld zal het velen Inte
resseert:- dat men er reeds nu
naar streeft in het najaar eenlge
series voorstellingen te geven,
waarvoor de. prijzen tot 30 k 40
lager zullen krnnen worden gesteld.
In de komende weken kunnen we
wear belangrijke vertoonfngen te
gemoet zien.
ilectrotechnisch gebied by tot zyn
wereldroem. Maandenlang kreeg
hij slechts enkele uren slaap per
nacht, wekenlangkwam hij. ter-
wijl hij met z^n uitvindingen be
zig wan, niet uit de kieereti: Hard
werken was npodig voor het suc
ces. dat immers naar 'zijn teken
de woord, slechts resultaat is-van
één procent inspiratie cn negen
en-negentig procent, transpiratie.
Theoretisch waren - hem de voor
waarden bekend Waaraan een
lectrisehe gloeilamp moest vol
doen: de dra ad moest van kool
stof zijn: hg moest in eenjvacuum
loopen: rhet ^va^. waarin hti liep.
moestwan .^.a§ui-^ijnde.,drp,ad
Woest 'naar bin'néh wordeh ge-I'
vóerd 'door platina-dradén. die. her
metisch in gtós waren opgesloten.
Edisou slaagde ér in een gloeümnp
te construeerèn, ;dié aan al deze
voorwaarden voJdred. Het pro
bleem was opgelost..
- :-ri NNpN.
t Edison en Tólstoy
ZEER interessant is het feit dat
de geest van Amerilta en die
van ritusi and met elkander In .con
tact kwamen in den persoon van
Edison en van den beroemden
schrfjver graaf Leo Tólstoy. Edi
son had namelijk aan twee Ame-
rlkaansche journalisten, die in
Moskou waren, verzocht, naar het
landgoed van Tolstov te gaan en
dezen te vragen of Hfl bereid was
een beroep tot demenschheid te
richten in het belang van den we
reldvrede. Deze toespraak zou
dan in vièr. talen, Engelsch,
Fransch, Duitsch en Russisch, op
een gramophoon-piaat .worden
vastgelegd. Tolstoy ..was hiertoe
volgaarne bereid en de biograaf
van Tolstoy Berdjagerd ver
haalt hoe de bejaarde sehrifver
zich voorbereidde en..oefende om
de toespraken in de verschillende
talen zoo zuiver mogelQk ten ge-
hoóre te brengen. Dezegramo-
phoonplatenwerden later in dui
zenden exemplaren, verkocht, de
opbrengst werd bestemd voor vre-'
despropaganda. Belangwekkend is
hierby nog dat Edison, tóen Ipj
hoorde dat Tolstoy al zijn werken
met de hand schreef en copieerde,
den grooten Rus een dictaphoon
deed toekomen. Tolatoy heeft ge
tracht er gebruik van te maken,
maar de machine voldeed hem
toch niet. De beide mannen, de
grootsten. wellicht van hun tijd,
bleven in verbinding en bewezen
elkander wederkeerig kleine dién
sten. De grootheid van beider ge
stalten komt vooral ook in het
feit tot'uiting dat zi). ook'ten aan
zien van de toenadering- tussehen
de volkeren emmet name- tus
sehen Amerika en Rusland hun
tijd ver vooruit waren.
RINKO WIERSMA.
(Nadruk- Verbodeii)v
.Het zuiver» met de hand.ge
schreven boek is door eenige 'fraaie
specimina van Livres d'Heures. ge-
tijden- enReb»denboeken. psalte
ria hoofdzakelijk uit. de 15e eeuw.
verteeenwooTdivd Men leest den
toeeewiJden arbeid van de kunst-
rinn'ge monniken uit- de orachtle
gepenseeld» maïuscujen in rood
en goud. blauw of groen Van lo
caal belanc ztbi de oorkonde v*an
Karei de Stout» .tuH 14841ter
bevesriglne van onze stadsrecbt»m
en het vestleori» a»uwsche hand
schrift ot> perkament: Die rinne-
mlnve an Rotterdam door Jonker
Frans van Breder ode
Dp snelle groei van d» boekdruk
kunst waartoe vooral de opkomst
van den Derden Stand de srroote
stoot eeeft. ken niet verhinderen,
dst het handschrift rich tot laat
th de zestiend» eeuw blijft hand
hoven, nl bereikt bet onvermiide-
liik slecht? ren zeor beperkt pu
bliek En voor beschrijvingen en
kronieken bleef .men zich 'altoos
earme van de. schriifletter bedie
nen zooa's d» Chrouvk van Rot-
tordnm van -I27d1671 van Jacob
Lays en n»t merkwaardige Bri,ract.
nvt het Joumael van den Heer
Admiraal Matelief de -Jonge uit
?P 11605 tonnen.
1 Wiegedruklten
Nciode deed men afstand van.
versiering met de handde oudste
wiegedrukken of 'incunabelen en
ook de post-incunabelen nog- ge
ven blijk van die voorliefde; in het
alleroudste exemplaar: De proprie-
tatibus rerum. b(j .Olrich ZeU tn
1480 te Keulen „verschenen", valt
onmiddellijk de gelijkenis op tus
sehen schrijf- en drukletter; kapi
talen zijn met de hand versierd
en het hoek is ook verder aller
fraaist met de pen geïllumineerd
Voor Rotterdammers1 belangwek
kend rijn de heel oude drukken
>van Erasmus' werken, o.a. Adagia,
vele klassieke "drukkersnamen rijn
bij deze alleroudste proeven te vin
den: Aldus-Venetië, Froben-Busel,
van Waesberghe-Rotterdam. Plan-
tijn-Antwerpen e.a
Gaarne blijft men in 't gedruk
te. boek de eigen hand nog trouw.
Hoofdletters'worden rood ot blauw
aangestreept of; tot Iets heel bij
zonders gemaakt. Het Stedenboek
van BIaeu 11649) en het prachtige
plaatwerk van Maria Sibylla Me-
riaen (3719)Over de 'oorttoeling
en wonderbaarlijke verandering
der Surinaamsche Insecten, .en
VLAARDINGEN
Redactie. Emmastraa, rï,
Vlaardlngen
Agexitichap Vlaardlngen:
Groen Prlnstererstr t»
Vlaardinger Ambacht:
Merellaan Si
I VISSCHERIJ
"Vertrokken ter trawlvisscherij
VL' 200, L. Rog; -VL 80, C. van
qD5ten; Kw. S, Lr. v. d. PIas.
JUBILEUM VLAARD/ DUBBEL
MANNENKWARTET
Ter gelegenheid van zijn 15-
jarïg bestaan gaf het VlaEr-'
dingsch Dubbel-Mannenkwartet
oJLv. deri heer P. van Berkel
Maandagavond een concert in. de
zaal Harmonie.
ri' DIE SCHoPFUNG
De Gereformeerde Oratorium-
ver eeniglng ..Gloria in Excelsis
Deo"' gaf gisteravond een ge
slaagde uitvoering vanr Haydnis
Die Schöpfung". Piet van den
Kerkhoff, die de leiding had.
heeft er iets moois van weten te
maken. De begeleiding was van
het.-Rotterdamsch Phiiharmo-
nisch Orkest, terwijl de solisten
waren Dora van DoomLinde
man, sopraan; Louis van Tulder;
tenor;- Herman Scb ey,bas.
340. De boterham wa9 al voor de helft in de luchr
of beter gezegd in Daantjes onzichtbaren mond
verdwenen, (een de waard uit zijn verstarring ont
waakte. De verrassing was tr groot voor hem a<-
weest. hij sloot zijn oogetu zijn artnen en been en
weigerden langer dienst, hel dienblad met de resi
van bet omhijt viel kletteierid op den grond, «evol^d
door den waard zelf. die niet een trillende znclv
voorloop:» buiten westen was. Zie je.no wel. Daar.
je", riep ik: »De waard is flauw gevallen vai.
schrik om jouw onzichtbaarheid. Geloof je het r.u?'
..Eli zei Daantjes stem van achter de zwev»n<l'.
boterham* „Onzichtbnar ik? Onzin. Wat lamincr
die waard heeft ons hcele ontbijt oo den vnilen vloei
laten vallen, kunnen wc dat nu nop opeten
Ik was juist van plau.nu eens fliiik tegen die
eigenwijzen Daan uit te varen, toen erroffelei.de
voetstappen op dc trap klonken. ..Daar komt de
vrouw van den hotelhouder", zei ikL .Die beeft,haai
servies hooren vallen en «komt kijken wat er. aa'.
de hand is. I.et nu eens goed op, Daartje!" De
waardin was nu boven een bepon dadelijk 'te gillen
toen ze haar man op den vloer zag liggen. Z<;
stormde onze kamer in en riep: „Wat is dat? Wa»
is er rr.ei m'n man gebeurd en waarom zweeft dir
boterham in de lucht?" Zweven", klonk, nu Daii-.- J
tjes «tem ..Da's ot»zin. ik heb hem in m'n hand
ftaal alsjeblieft vlug een niemv ontbijt, de waard
.heeft alles laten vallen en ik heb reuzen hunger!"
•De waardin oaf ccen antwoord, ze staarde net zo>i
als zooeven de \vaard gaf een gil en met een zuch
tend '..„Si-nken'zwierde ze een keer om en zakn -
in elkaar naast...baar man! „Nu. Daantje", ze» «k
„Gelouf je bet nu?Hl"
ook de graven- en tiertogenboeken
uit de tweede helft der zestiende
eeuw vertoonen dezen zilt voor
sierlijke verluchting wel heel dui
delijk, Interessant is ook de Oor
konde üer Heerlijkheid Ameyilen
en Vlanen van, Simon August
Graaf van Lippe U700), een voor
vader van prins Bernhard.
Ook wanneer tie boekdrukkunst
een grooter afzetgebied gaat kra
gen. het lettertype strenger wordt
en zakelijk, en persoonlijke bewer
king onmogelijk, blijft uien zich
gaarne (vermelen met de speelslg-
heden van het schoone schrift. De
calUcgrafie viert hoogtij tot diep
in de 18e eeuw; mnstige schrijf
proeven en a-b-e's van Maria Scrlck
Spieghels der Schrijf kous te van
Jan van de Velde,heil- en zege-
w-enschen bi] alle voorkomende
gelegenheden. Typisch is 't schrijf-
kunstig grapje, dat Prins Frederdc
Hendrik voorstelt, geheel opge-
bo* wd uit ragfUn neergepende
teksten.
Een aparte vitrine is gewijd aan
de alba amicorum. als voorloopers
te beschouwen van de In de vorige
eeuw zoozeer geliefde „poesle"-ai-
bums. die. op het oogenblik weer
schuchter hier en daar voor den
dag gehaald worden.
In zoetigheid en braafheid doen
deze alba zeker niet voor de laat
ste onder. Popperig kAipselwerk,
opgeplakte haarvleehtjes. versierde
kaarten in snoeperige doosjes en
dat alles voorzien van romantische
Fransche opschriften en kneute
rige gedichtjes tn den trant, van:
A TAmitié étemelle.
Langs de wanden, rijn een groot
aantal platen en oorkonden opge
hangen Tot de alleraardigste be-
hooren de. kermis- eri nieuwjaars
brieven van Andrles Koek uit de
jaren 1746—1749. De schoolkinde
ren van thans kunnen rich geluk
kig prijzen, dat zij niet ln zijn tijd
geleefd hebben, schoonschrijven
wns een aoarte Ingewikkelde kunst
dat kunnen we uit Andries* werk
wel zien Maar b^J was kennelijk
een erg voorlijk en zoet, tjver^
baasje, die bij een onmiskenbaren
dlcliterliiken aanleg niet van ge
zond Hollandsch handelsinstlnct
«espeend was. zooals rijn volgende
fraai gekrulde kermisbrief laat
zien*.
Aan Mij Waarde Ouders.
Terwijl dat nu de kramen staan
Kom ik met dit geschriftje ann.
Om er eens wat ik leer te toonen
En soo gij mij een kermiskoek
Of wafer gaf L ik sal dan kloek
En naarstig rijn met dit
versebfionen.
Piet- de Leeuw speelde
onbeqriipeliik aoed
Plet rte L»euw herft te Montpelllpr
prestal)p-s van Wereld-klasse Keleverd,
dte ook als wareld-recortls zouden
zijn erkend Indleu be» tourtioot niet
óm het Europeesche- maar om het
wreld-kampioenschap ^eoritantseerd
was. Kó zullen ze misschien als
Europeesche records kunnen telden
maar niet als officieel* wereldrecords.
Van welk cehaltc ze zün blijkt, als
men ze verceiUkt met de offlcieele
wereld-records 4S'l en de. Xedertand-
«che records
Het wereld-record voor' het alg
gemiddeld» stasi sinds de wereld-
kamDioenschaoo»» va« -Januari' 1938
te Antwerpen Op naam van C Cote
(Frankrijk) met21.02.. Het Nederland-
•sche record, staat Finds Januari .19*2
op 'naam van P v d Pol met' 22.80
Plet de Leeuw haalde te Montpet-
ller 24.75 Het wereld record, voor het
hoogste gemiddeld» ln één partij
wordt gehouden door den Belg G
van Belle met 50 (wereld-kamploétv-
schappen Lyon April 1930) en het
NederlandscHe record door P. y. d
Pol. eveneens roet 50 (Nov. 19*3 Am
sterdam)
Plet de Leeuw maakte te Montpel-
Uer ri1n partij tegen Van Rassel uJt
in vijf beurten, dum»r een gemid
delde van 60 Deze helde verrichtin
gen zijn dus aanmerkelijk beter dan
de huidige wereldrecords, al worden
ze niet als zopdanlg erkend Het
wereld-record voor de hoogste serie
staat op naam van den Belg Gabriels
met 227 (wereld-kamplosnschap Pa
rijs Januari 1932) en het Nederland
sche record op naam van De Leeuw
met 218 (Rotterdam Januari (943)
Te Montpéllier maakte De Leeuw
zijn partij tegen Van Hasselt uit met
een slot-serle van 224. waarmee hij
de hoogste serie van Gabriels bena
derde en zijn eigen Nederlandsche
record overtroï. Sweerlng overdreef
dus met toen hij zei, dat Pi®t de
Leeuw te Montpelller onbegrijpelijke
Leeuw te Mon'pëlUer onbegrijpelijk
goed gespeeld had.
ZWALUWEN-WE DSTRIJ D
UITGESTELD
DO wedstrijd Haagsch Elftal—Zwa
luwen, die vanavond op het VUC-
terreln te 's-Gravenhage zou warden
gespeeld, zal geen doorgang vinden
en worden verschoven naar een la-
teren datum.
Coppi's uur-record toch
erkend
tnilteouitrn n^fUxtrfftinfj.J
BE nr.ltK in EN - volgens welke
er voor «Ie a s ORANJEFEESTEN
ven bon voor eer)
kruik «'ITTKAMPF
zou worden aangewezen zijn
t.eiaas onjuist.
M A A R
Nog een weinig geduld
Spoedig wordt Uw wencel, vervuld
Op cl Uw feesten, klein en groot
ötruks weer een, gluusje
Wlttkarop's vloelbnar brood.
De Burgemeester van Schledoro
garandeert roet z|jn fcnndteeke-
nlng de cchihéid van deze Schle-
damsL'he Jenever
Het congres van de D-C.I. heeft
zlqh ook; bezig gehouden met het
protest van den Franscben renner
Maurice Archambaud tegen dc ho
mologatie van Fausto Coppi's we
reld-uurrecórd Na heftige discussies
besloot hei congres roet 48 tegen 22
stemmen Coppi's weretd-recórd van
43. km 871 definitief te erkennen
Scheepvoqrt
AANGEKOMEN SCHEPEN
-.IT-.Febrüari.-,' 'v.
Hemiand, Oslo Comelder Lek-
hav. stukgoed; -Harpefjeli, Mon
treal Fjcll-Hjn IJselhav. stukeoéd;
Oksywie, Adam Hudig Veder b'j-
legger R'dam stukgoed.
12 Februari;;
Vienna. Harwich Hoek van Hol
land; Duiveland, Grangemouth
Scheepvaart- - en Steenkoienmij.
Jobshav std: Oranje Nassau, Har
wich, Hoek van Holland.
Alar, Stockholm Vinke boeien
rivier, ledig; Stad Haarlem, Huelva
Halcyonlljn Pernis pyriet.
VERTROKKEN SCHEPEN
11 Februari
Bury. Hull; Ponto. Antwerpen;
Jelo, Oslo via Adam; Bullfinch,
Londen; Levy Woodbury, Bermu
da voor orders; Veezienburgh, Mid-
dlesborough; Antwerp, Harwich;
Prague. Harwtcii.
Egmond. Montevideo via Ant
werpen; Hemiand, Rangoon; Son-
tay, Saigon.
Wind Noordoost flauwe koelte,
kalme zee, bewolkte lucht.
SCHEEFSBEWEG1NGEN
Abraham Baldvzin 9 van R'dam
te Hampton Roads; Amerskerk ver
trekt 18 vun R'dam via Antwerpen
en Genua naar Voor-lndië en Atis-
txmle: Aldebaran 8 te KSngslynn;
Aalsdijk 9 ie New York; Abro 8" te
LondenAktjo 'pass. 7 Splthead in
komend; Atlantic 6 te Plymouth;
Ail 7 te Ipswich; Agio! Victores
touts 8 van Aden; AmsdiJk 6 van
San Francisco naar Tacoma (niet
als gemeld),
Benjamin Hawkins 8 van R'dam
te Havre; Bredero vertrekt 22 van
R'dam ida Antwerpen en Genua,
naar Oost-Azië; Bacchus 7 van Ma-
racalbo naar. La Guayra.
City of Chester 8 van R'dam te
Lorenzo Marques; Cis'ula 8 van
Puri Arthur naar R'dam; Ctonfid 7
van Grangemouth naar Biytb; Coe-
ta 6 von Cowes naar Southampton;
Cormoran 7 te Goole; Czechoslova
kia Victory van New York naar
R'dam U te Antwerpen.
Delfzijl 8 van Par naar Snodland;
Deneb 6 fe Middiesbro; Democraat
pasi. 7 Yarmouthreede naar. Ips
wich: Douro 7 van Guayaquil1 naar
Manta; Doros 7 te Curacao.
Ek '4 van R'dam te Oslo.
Fivél 8 te Ipswich; Frisia 8 té.
Rouaan.
Gordias 7 van Demerara naar
Trinidad; Ganymedes 7 te La
Guayra.
Hast I 6 te Antloco; Haat IV 9
te Esbjerg; HeemSkerk 8 van Lon
den naar Boston Line; Hugo de
Groo* 9 van A'dam te Londen;"
Helena pass. 9 Splthead naar Duin
kerken..
Jo 9 te Londen; Jules M. Free-
bourg 7 van R'dam te Plymouth;
Jura 7 van Grimsby naar Londen.
Klipfontein 9 van Marseille naar
Zuid-Afrika; Kijkduin 8 van Cher
bourg naar Rarryhead: Kaap Falga
10 te Hirishais; Karel Doorman,
vliegdekschip,ID van Casablanca. 18-
te A'dam verwacht; Koningin Em
ma 7. te -Demerara.-'.7v
Lorentz vertrekt 25 van R'dfiun via.
Aniwérpen, Bgrdeaux \e*£h Oénua^
na an ■"Calcutta; "Leu vehaveh1 IP v'ah h
Hirtstiais' - te .'-Antwerpen SEiberty ■'•T-
te Middlesbro; LLst-tc; 2. te' "Corpus 7
ChristL •:.-7."7'". - 7
Muron 7 van Shoreham naar St.:
Brleuc: Maiden Creek 8 van Mobile
naar Beaumont; Mies 10 van'R'dam
te- Oslo; Mijdrecht vertrekt 12 van.
Buenos Ayres naar R'dahi; Maartje
10 te Rochester; Mudo 6 te Ply
mouth: Mulan 6 te Immlngham.
Narwik 8 v. Baltimore n. R'dam;
Nassauhaven 10 van Casablanca
naar Port Lyautey; Nettie 10 te
An'werpen; Noah Brown S. van.
R'dam te Galveston; Noordstad 8
van Goole naar Falmouth; Nero 8
van Cr'riobal naar Barrenaullla.
Oud - Beverland 7 te Dundee; Ol-
we 8 te Grimsby.
Prima 9 van Antwerpen te Lon-
den; Prins Bernhard 4 ,te Bergen;
Piet Hein 1 van Stavanger naar -
Sendnaes; Plato 5 te Tamplco.
Regeja 7 van Caen naar Goole. -
Sprfnvhaven 9 van R'dam te Lon
den: Samaria 10 van R'dam te St.
Thomas:. Srevus 10 te Londen; Sur-
te 8 van Hull te Goole; Soemba
pass. 7 Splthead inkomend; Sparta
6 te Boston Line: Stagen 7 van
SingaporenaaT Batavia.
Tiba pass. 10 St, Vincent naar
Montevideo; Ton S 7 te Kopenha-
een: Tawall 8 te Cochin: Tubo pass.
7 Spi'head f InkomendTwin 6 te
Middlesbro: Tuko 7 te Ipswich;
Trajanus -7. te La Guayra; Telamon
8 te Curacao; Tuskegee Victory 1
van Baltimore naar. Nederland;
Twinckenham 7 te Halifax; Tilly
10 te An'werpen.
Voiendam 21 Febr, te Buenos
Ayres verwacht;Van Galen, torp»-
dobootjager. 12 van Port Said. 26
te A'dam verwach'Verba 7to
Newlyn; Vaderland 8 bij Spurn
Headgeankerd: Van Heutz T van
Honskonanaar Swa'ow.
Wim 8 te Dieppe; Westerdam 11
van1 R'dam te New York; Wea .9
van Rochester; Wolanda 7 'van Lon-
den naar da Tees: Westland 7 van
Marypari naar Fremihgton; WUpo.
6 ..te' Hull: Weitèvreden.-. kustvaar-
tuig,. 7 van Ipswich naar- Boston
Linc.'V'7:
Zeehond 10 te FalmouhZeus 9
te Londen:. Zwerver -9 van Vllssin-
sen naar Harwich. -
Algemeene kennisgeving
Reden overleed tot onze
diepe droefheid, zacht en
ka'.ro. na een langdurig
lijden to de hope des
eeuwige levens, onze ge
liefde Man. vader, a.s.
Schoonvader. Broeder, Be-
huwri-Broeder en Oom
GEHARD KRABBENDAM
Echtgenoot van Jannetje
WUhelmlna Van Dijk
ln den ouderdom van 52
jaar.
j. W Krabbendam-
Van D'Jfc
E, S. Krabbendam en
Verloofde
Schiedam. 10 Febr. 1047
Fabrlstraat 28 b.
De teraardebestelling zal
plaats hebben Vrijdag '4
Februari a.s. op do alge
meene begraafplaais 'e
Schiedam.
Vertrek van het woonhuis
des 11.in. le 2 uur.
WÖNIXGKUrL
Vrije woning- met 5 ka
mers en keuken, .te Gouda,
in ruil voor woning te
Schiedam. Br. v. <L Palm-
j'traat 137, Gouda.
Distributiekantoor 10 Febru
ari. WH heermet zoontje
Loeki plus '2 rlj\vlelbanden
zich bekend m3ken. Telefoon
67554. .-_*
PASSAGE
Zondag 19 Febr. aan
vang 12 uur.v.m.
Populair
Orgelconcer;
door JOOP WALVIS
Prijzen der .plaatsen-
f 0.75, t. f 1.50, 2.
Kaartenverkoop van
Donderdag af aan de.
cassa.
Julfr m. b h zoek'. >merr.'
plaats vcor-hulp in huishou
ding ;n hotel of klem gezin.
•.vaar dienstbode aarwt-ztg Is.
Ook buiten Rotterdam.' - Fr.
br W P Di BrOersveld 153
Schiedam
Te koop: zuiver wollen hee-
renrübroek, Lorentzpleln 8.,
KorneL'
Vette werksler gevraagd voo»
(wee dagen per week. Mevr
ivoorwlnde, Rubenspiein 8
Siaapétage met kook ec
stuokfjeicgenheld: Netiestsnd
Schiedam AUeenst wed. Br
Na 734, Bur Brocrsvest 3.
