11»» Joodsche kerkhoven in Rotterdam SS Verandert Londens politiek jegens Duitschland? MET GOUDERTS TERUG VAN DE VELUWE Wandeling over Utrechts; Jaarbeursterrein DE MAN. Dinsdag 22 April 1947 Tijdens..., maar ook na de besetting werd onderhoud verwaarloosd Grafschenner had de vrije hand Lof van den arbeid Mooie productiecijfers onzer mijnen Men wacht o.a. op Nederlands antwoord inzake nationalisatie Bordjes met „verboden toegang" bij de grindgraverijen Onderzoek van de regeering Australische leening aan Nederland TUINKALENDER muiieceehiee Wereldkampioenschap hockey in ons land Sïï De niet-zaltenman kan er Ook wat leeren Eenvoudig en vlot T EMIDDEN van lrisscha boterbloemen in het jonge^ras ligt een met zand bestoven dood vogeltje Op en om de Joodsche begraafplaats aan de Dijkstraat te Botterdam treft men nog meer dingen aan die, in schrille tegenstelling, leven en dood symboliseeren. In deze gebombardeerde omgeving staan vriende lijke eenvoudige huizen temidden van een harre zandwoestenij. Vlak oaast den doodenakker klinkt nit de werkplaatsen der gemeentelijke gasfabriek bedrijvig geklop en gehamer. zend «raven worden overgebracht naar het groote verzaraelkerkhof aan het Toepad, dal van veel re center datum is, Behalve da drie genoemde Israëlitische kerkhoven ia er in Rotterdam nog een vier de, n.l., aan den Hoopcn Oostzee dijk, Dit kerkhof bevindt zich, evenals dat aan het Toepad. weer in behoorlijken staat. Nor kort geleden werd er een nieuwen stcencn muur met een .zware toe gangsdeur omheen geplaatst. Veie Joodsche oud-stadgenootcn, die in Rotterdamsche aarde rus: ten, mogen dan door een niets on- zienden bezetter zelfs na hun dood zijn gesmaad, hun bleef het on noemelijk grootere leed gespaard, dat na hen komende gcloofsgenoo- ten trof. Evenals in Amsterdam overleefde in Rotterdam een ont stellend gering. percentage der Joodsche bevolking den tweeden wereldoorlog. Van de 12.000 Jood sche Rotterdammers ontkwamen nauwlijks 1200 aan de gaskamers van Auschwitz en andere ver schrikkingsoorden. Hoe vooral de kleine Joodsche middenstand door Hitler's beulsknechten werd gedecimeerd, blijkt' uit de leden lijst van den Rotterdamschen Marktkoopliedenbond. die begin 1940 ruim tweehonderd Israëlieten telde en op dit oogenblik nog...... twee. Intusschén leeft deze nog zoo In lange.dichte rijen staan de naar het Oosten gerichte grafstee- nea tusschen gras en onkruid. Hebrceuwsche en Ncderlandsehe opschriften op'de steenen duiden de namen aan van hen; die in Rotterdam leefden, werkten en er stierven. Bij sommige, rechtop staande steenen, kan. men zien, dat de opgemetselde, witmarme ren platen met inscripties moed willig zijn vernield. Nog liggen brokstukken marmer op menig graf.- Midden op het kerkhof, tusschen •honderden, véeïal eenvoudige gra ven. staat hoog en zwaar, een vierkant steenen monument met een bekranste pilaar. Op een witten tegel staat ge beiteld: Hier ruht MóritzMarx geboren am: 8 Tebeth 5608 15 December 1847 gestorben am: 11 Chesjwon 5649 1* October 1888 En op een andere, tegen het monument gemetselde tegel staat: „Sanff móge er ruhen". Eens stond er nog meer op de zen tegel. Maar dat is niet meer te lezen. Een vandalenhand heeft met een hamer of ander; zwaar voorwerp het marmer kapot ge slagen. Dezelfde grafschenner moet naar dit graf nog eens zijn teruggekeerd, want een derde witte tegel is. met teer besmeurd-... Waarom heeft deze karakter- loozeeen verbeten Duitscher; een verdwaasde N.S.B.'er? juist dit graf uitgezocht voor zijn schandelijke vernielzucht? Is 't de naam geweest, die hem Irriteerde? Heeft dit individu gedacht, dat de hier faegraveue een familie-lid was van den vermaarden wegbereider van het socialisme, Karl Marx? Als hij het dacht, was het ten on rechte. Want Moritz Marxeen veel voorkomende naam ..was. "een lïd'Vah'-'dê destijds bekende' bankiersfamilie, die een 130 jaar geleden uit Zuid^Duitschland naar Rotterdam kwam. Van wie hier rusten, zijn vele graven beschadigd. De toestand van het kerkhof zelf is haast een aanfluiting voor de stad. Door af wezigheid van een deugdelijke omheining, heeft iedereen ook de jeugd vrijen toegang tot het kerkhof, waar idoor het overgroei ende gras geen pad meer is tc be kennen en waar men zich xiiet ontziet, vuilnisbelten aan tc leg gen. Ook het" kleine Joodsche kerkhof tusschen Goudsche Singel en Jon ker Fransstraat, daar waar vroe ger de Jan van Loonslaan was,' hevindt zich in abominabel slechten toestand. Van deze uit 3610 dateerende begraafplaats er liggen vele leden vnn het be kende Pörtugeesche geslacht De Pin to zijn de omringende witte muren omgewaaid of omverge gooid. In het door regen- en sneeuwwater .over het geheele oppervlak gevórmde vunzige moe rasje. drijven matrassen on'straat- vuil. De prachtige, eeuwenoude blankmarmcren steenen .zijn met .vuil water of modder bedekt. Wanneer herstel? Naar dc Joodsche gemeente'in Rotterdam ons mededeelde, za! de zeer - geringe bevolkingsgroep weer in een kleine, doch hechte gemeenschap. Er is een Joodsche Coördinatie-Commissie, die zich belast met da verzorging van weezeni Zij helpt verder de terug gekeerde geloolsgenooten om zich weer een bestaan, tc verschaffen. De commissie heeft haar zij óns verklaarde, na de bevrijding groo- tcn steun ondervonden van de Rotterdamsche autoriteiten bij het toewijzen van woningen, het op bouwen van zaken, verleenen van overbruggingssteun enz. Ook tijdens den oorlog werd door illegale organisaties reeds veel gedaan voor Joodsche onderdui kers. Synagogen De synagogen aan de Boompjes, een cultuur-monument, ging tijdens de oorlóg verloren, evenals die aan den Botersloot en ver scheidene particuliere Joodsche godshuizen. Een van deze laatsten de vcreenigings-synagoge aan' de Joost van Geelstraat, bleef behou den. Daar is het, waar men thans de eere-diensten lioudt: kort ge leden nog ter gelegenheid van het Paaschfccst Georganiseerd door de Joodsche- Coördinatie-Commissie wordt er weer' godsdienst-onderwijs, gege ven aan de jeugd; voor de oude ren zijn cr weer cursussen, cultu reel e bijeen komsten en wijdings- diensten, Financieel© hulp ver leent de coördinatie-commissie zonder steun van gemeente of rijk aan behoeftige leden, wier aan tal in verhouding enorm is geste gen, omdat bijna allen niet alleen vele familieleden verloren, maar ook Hun gchecle bezit. Nog zijn op vela plaatsen in Europa de zwarte schaduwen van het anli-semitisme achtergeble ven; Moge Nederland en in het bijzonder Rotterdam zich in dit opzicht ook in de toekomst gun stig blijven onderscheiden. Nu uit erkentelijkheid voor de ge weldige krachtsinspanning van on ze mijnwerkers een aantal van hoa in Botterdam te gast is, is het goe.i de productiecijfers van de Limburg- scbe mijnen nog eens te bezien. In de eerste drie maanden van 1947 werden prachtige resultaten be haald, zulks in weerwil van de vaak ongelukkige omstandigheden waar in moest worden gewerkt. Zoo werd in de maand Maart 885.307 ton naart de oppervlakte gebracht, hetgeen een gemiddelde van 32.686 ton por werkdag beteekent, 73 van de dagproductie in 1938. In Weert werd voor binnenland- sche behoefte 707.011ton verzon den, terwijl.363.085 ton uit het bui tenland werd iogevoerd. Het motorschip ,Jlaas" dat Zaterdag met goed gevolg van de werf P. Smit Jr. ie water is gelaten. Vrn hef Joodsche kerkhof aan de Jan van Loonslaan zijn dc muren omgewaaid en omvergeworpen. Eeuwenoude, marmeren grafsteenen lig gen onder modder en straatvuiK. {Van onzen Londenschen •correspondent) Gelijk te voorzien was zijn politieke waarnemers zich bij de verschuivingen tn de samenstelling van Attlee's minis terie waarbij het toezicht op Duitschland thans ook forme el direct onder het Foreign Office komt gaan afvragen of deze verandering een wij ziging beteekent in de Britsche poli tiek ten aanzien van de nationalisatie van dc zware Duitsche industrieën, waarbij is gebleken, dat dc Brltschè re- gcering cenige weken geleden aan Frankrijk, België, Nederland en Luxemburg een nota heeft gericht mei het verzoek aan. deze regeering om haar zienswijze in deze aangelegenheid kenbaar te maken. Antwoord Is nog niet ontvangen. Engeland geeft thans tc verstaan, dat het niet verder kan gaan met dc natio nalisatie. voordot men het antwoord van deze betanghebhende partijen, die aandeelhouders in dc betreffende Duit- 'sebe industrieën zijn, heeft ontvangen. Men zal 2ich herinneren, dat cenige maanden geleden qcpubkcccrd werd. dat Engeland op het punt stond als eerste stap tot nationalisatie voor de zware industrieën in de Britsche zone .bewaarders" aan te stellen. Zoover is het tot nog toe niet gekomen, naar som migen zeggen, omdat "de Amerikanen het liever niet zouden zien. Wat nu een mogelijke verandering in de Britsche politiek in de Britsche zone door het brengen van het Controll Office onder het directe, toezicht van het Foreign Office, betreft, aan den eenen kant zou men kunnen aanvoeren, dat thans over wegingen van internationaal politiek karakter, als daar is een parallellisme met dc Amcrikaansche politiek, de be handeling van specifiek Duitsche pro blemen directer zouden kunnen gaan be ïnvloeden. Aan den anderen kant kan men erop wijzen, dat Bevin zelf altijd sterk voor de nationalisaticplannen ge porteerd is geweest. Wat betreft de houding van de Ncderlandsehe regee ring Inzake de nationallsatfekwestle: Nederland heeft nog niet op deze nota geantwoord, maar men weet, dat de Nedcrlandsche, regecrlng steeds, o.a. !n haar memorandum van 14 Januari over de Duitsche kwestie, In het algemeen heeft gewezen op dc gevaren van ex cessieve concentratie vaneconomische macht (daarbij zich overigens basee rend op een clausule van Potsdam) en heeft te kennen gegeven niet tegen so cialisatie te zijn, als dit maar geen na tionalisatie beteekent, ómdat vérgaande nationalisatie Duitschland in de toe komst Dog weer machtiger zou kunnen (Van onzen special en verslaggever) HET is wel een wonderlijke gewaarwording wanneer men achter zijn Bchrijftnfel gaat zitten om over „de goudvelden van Doornspijk" te schrijven, terwijl men de stofjes goud nog aan zijn vingers ziet kleven en er een groote mop ruwe bruine steen op de tafel ligt, waarin naast do schilfertjes glimmer de tallooze gele gouddeeltjes flikkeren in bet licht van de lamp; Goud op de Yehiwe. Het is waar! En na de publicatie in ons btèd van verleden week spreekt nu heel Nederland er over. Maar er is nog geen „goldrush" naar Doornspijk. Er is even een toeloop van nieuwsgierigen geweest, tuk op een gouderts-souvenir, maar men heeft dien stroom spoedig kunnen afdammen. Doornspijk ontdekte, weer eens in zijn „Blokhuit" opzochten, zei hij: „Ja. ik zou graag nog iels willen vertellen, maar men heeft raü al zooveel gevraagd, Ik ben volkomen uitgepompt, en bovendien mag ik niets zeggen." Op onze vraag, of de beer Van de Zwart eenig vermoeden had over de plaats, waar het goud van daan komt. gaf hij een uiteenztt- ting, die overeenkomt met het hierboven vermelde. De heer Van de Zwart wist verder van niets, tenminste, dat zei hij.'Alleen gaf hij als zijn meening te kennen, dat. een opbrengst van zes gram goud op duizend kg gesteente.al tot een Ioonende exploitatie zou leiden. Het door hem aan den essayeur ingezonden monster be vatte we!twintig gram.goud per duizend kg gesteente, „maar," zoo voegde de heer Van de Zwart er aan toe „dat stuk schijnt wel rij ker aan goud geweest te zijn dan devest". Behalve de door de regeering ge zonden deskundigen, heeft een vertegenwoordiger van de firma Drijfhout uit Amsterdam «10- 15 kg 'aan monsters/mee genomen. Do uitslag van het onderzoek hier van zal over ongeveer veertien da gen bekend worden. Vermoedelijk zal het terrein wor- dep geëgaliseerd en zal men be ginnen, kleinere, provisorische bo: ringen te verrichten. Eventueele grootere boringen zullen, wanneer de resultaten' gunstig blijken, moe ten worden, gedaan door de „Ra- taafsche", omdat alleen deze maat schappij in ons land de materialen hiervoor heeft,. Deze grootere bo ringen zullen echter enorme kos ten, met zich meebrengen, en de regeering schijnt nog niet voorne mens groote bedragen aan het onderzoek van dit „goudveld" uit te geven. Nu ligt het dorpje Doornspijk rustig als altijd tusschen de bos- schen en heidevelden en bij de grindgraverijen, op drie kwar tier afstand, is niets bijzonders te zien. Alleen desurvcilleerende politie-agent en de gloednieuwe bordjes met „verboden toegang" zijn een aanwijzing, dat hier iets gaande is.. Er is in de afgeloopen week dan ook wel het een cn an der gebeurd. In opdracht van het Departe-. ment van Economische Zaken zijn deskundigen, begeleid door burge meester De Vries, naar de grïnd- putten getrokken, om monsters te nemen, niet alléén van het grind, maar hoofdzakelijk van het zand. Dit laatste waarschijnlijk, omdat het verwijderen van eventueel in grind aanwezig goud veel hoogerc kosten met zich meebrengt, om dat daar vergruizingsinstaliaties aan te pas moeten komen. '»1. JYaar van daan Wat. zeggen de geologen ér van? In dc omgeving van Doornspijk ligt een strook van fijnkorrelige zanden, welke tot het zoogenaam de „Jaag terras" behooren, Onder dezelagen vindt men eerst fiin- zandigo afzettingen, soms met grind van smeltwater van glet- schers, die in den Ijstijd de Ve- luwe bedekten; Daaronder ligt een min of meer dikke grond morene van die gletschers cn daaronder een zeer dikke, soms geplooide laag. Dit zijn zand- en grindlagen, afgezet door den Rijn vóór den ijs tijd, toen deze rivier over een groot deel van Nederland langzamer hand zijn grind en zand deponeer de. Toen later in den ijstijd het landijs uit Scandinavië tot in Ne derland schoof, werden dc grind en zandlagen van den Rijn onder meer opgestuwd tot de heuvels van do Veluwe en Twente. Het is bekend, dat do Rijn- een goud-houdende rivier is. Even- bo ven Mainz tn Duitschland is een industrie geweest, waar het zooge naamde Rhein-gold vandaan kwam, Dikwijls heeft men uit den Rijn goud Irachtcn to winnen.' maar steeds bicken de exploitatie kosten boven het gewin te gaan. In 1001 werd ook in de buurt van Heliendoorn goud gevonden. Hier bleek het gehalte echter zeer ge ring. A Do goudvondsten in Doornspijk komen vermoedelijk uit dezelfde lagen. Op sommige plaatsen kan in de zand- en grindtagen een con centratie van het goud hebben plaats gebad. Dit kan ecnt; gevolg zijn van stroomcondidties tijdens de afzetting of van een toevallige accumulatie van enkele meer goudhoudende gesteenten, die door zijrivieren werden aangevoerd. Toen wij de heervan de Zwart, je het goud. in: de Van bevoegdo zijde te Canberra ie medegedeeld, dat Australië aan de Nederlandscbe regeering een leening van zeven-en-een-half mil- lioen pond sterling heeft toege staan ten gcbïiüke voor d© del ging van schulden, in oorlogstijd door de Nederlanders gemaakt in verband met legering van hun. luchtstrijdkrachten cn huur van gebouwen. DINSDAG 22 APRIL. Naar mate de lente voortschrijdt, verschij nen in den tuin ook wederom de onkruiden. Aanvankelijk zijn ze nog uiterst klein en teer, doch bij voch tig, groeizaam weer kunrten ze reeds in korten tijd de tuingewas sen overwoekeren, Boe eerder men gaat wieden of schoffelen hoe be ter. Dit werk kan het beste bij droog, zonnig weer geschiedenDe weg geschoffelde onkruiden zijn dan des te eerder dood. Bij vochtig weer is dit niet hef geval; ze kunnen dan nog blijven leven. Nburner moet "ten eenig onkruid volwassen laten -wor den: sommige Icunnen duizenden zaden voortbrengen en doordoor on telbare nakomelingen verkrijgen. Knockout van achteren i Dit Is een zaak van mannen on- der elkaar, loopende mannen en fietsende mannen. Nu zitten zy nier ahemaal rustig op de banken: Cor nelia vooraan op de plank zonder bekleeding, de kale zondaarszetelt: en een stuk of wat getuigen iets verder. Daar hebben we eerst Jo- i nas, de man die de klappen krceg.7; Als we hem goed begrijpen is het;; zóó gegaan. Cornells fietste met- eenïge anderen in de buurt van het stadion, om precies te zijn vlak voor de werf van Piet Smit, netjes op het fietspad. Toen hij Jonas passeerde, die uitwijkende voor een groote.; vrachtauto even het fietspad be trad, reed hij hem haast aan, rake- lings ging hij langs Jonas en deze gaf hem uit angst en van schrik een; j zetje in de zij, zoodat Cornells ging slingeren en ten slotte tegen een hek reed. Over en weer werd er wat onvriendelijks geroepen maar Jonas,;;; liep gewoon door- Toen hn zoo wat3: 75 meter verder gewandeld had;; voelde hij plotseling een hevige;^; slag op z'n kaak: Cornells was hem achterna gehold, woedend over het zetje in z'n zij waardoor hij bjjna van de fiets gesmakt was. Hij dien de Jonas nog eenige ferme slagen;:; toe en gaf hem tenslotte een kleun dat het arme mannetje achterover op straat sloeg. Een der getuigen zei dat Jonas wel zes meter door-h de lucht zweefde en tóen als een zoutzak neerplofte. Nou, nou, - kom, kom, sprak de officier, zes meter, dat is zoo ver als deze tafel k lang is en hij wees over het groene laken tot waar heel in de verte aan;; het andere einde de griffier Ijverig zat te schrjjven. Toen ontstond er nog een opgewekt debat over het; feit of men iemand van achteren.'^ een stomp op de kin kon toedienen.:;^ Beklaagde Cornells gaf eenige tref fende demonstraties van boksvaar- digheid, waarop de rechter angstig uitriep begin in rs hemelsnaam:: nu hier ook niet te vechten, 't ie s nu weer eens mooi genoeg. v 3 Twintig gulden vond de officier dat de boete moest bedragen. Ten ij slotte had Jonas, niet op het'fiets-f pad mogen Joopen, al deed hö het't dan om het veege lijf té redden vopr .1 den vrachtauto. De eischer kon.best s begrijpen dat Comelis kwaad wasï;5 geworden toen hjj, na dat duwtje van Jonas, in het hek reed, maar dat was nog geen reden om hemv; achterna te hollen en zóó af te tui-i; gen. De rechter vond, het ook en.;:: deed er vijf gulden af. -v.";' Nog druk redetwistend óver het''3 probleem of je iemand van achteren met een peun op de kin knockout^ zou kunnen slaan, verliet het gezel- schap stoere mannen de zaal. Tijdens een bijeenkomst van een der commissies van de Federation Internationale de Hockey (Fill) werd medegedeeld, dat de wereld kampioenschappen dames-hockey definitief van 9 tot 17 Mei 1948 te Amsterdam in het Wagenerstadion (Amstelveen) zullen plaats vinden, Amsterdamsch elftal naar Scandinavië .Hot Amslcrdamscho elltal dat op Dinsdagmorgen C Hei a.s. por vlieg- lulg naar Kopenhagen vertrekt Oh daar des avonds een. wedstrijd speelt tegen een vertegenwoordi gend elftal uit de Deenscho hoofd stad, is als volgt samengesteld'- Doel: Van Raalte (Blamv-Wit); achter: Rous en Wdders (BlAVit); midden: Stroker (Ajax), Altink (BI.-Wit), Van der Steen (Volew.); voor: DrSger (Ajax), De Jong (Volew,), Bruins (Ajax), Wieriz (DWS), Bergman (BI.-Wit). "die niet "mocht terugkeeren DOOR WILLY CORSARl Het moedwillig vernielde en be smeurde monument op het graf van iMoritz Marx. (Begraafplaats 3; O "DfjfcsfraaO. schade die berokkend werd aari dit kerhof, temidden van het oude; stads-centrum. zoo spoedig móge lijk worden hersteld. Ook de be graafplaats san .de Dijkstraat wordt zoodra de middelen dat tomaten opgeknapL Deze krijgt trouwens een geheel ander aan zien. In het kader van het stads plan zijn- door dit kerkhof n.l. twee verkeerswegen geprojec teerd. Daartoe zullen tz,t. de stof felijke resten uit ongeveer dul- Sigurd haalde even de schouders op! „Bedreigd is een. groot woord, Ik geef toe, dat "ik nogal overspannen was. toen ik dien brief schreef en Ik heb er-erge spijt-van 'gehad. .Maar, ik was er toen beroerd aan toe". „Dat begrijp ik",- zei. Erik voor zich starende. Een stem in zyn hoofd fluisterde: van dien dag af heeft hij Felix gehaat en om zich te wreken .Hij streek zich; over het voor hoofd als om die stem;te verjagen, als een zoemend giftig [Insect „Ellén heeft het me tenslotte alle maal verteld en heeft 'mij ook die boodschap laten lezen'V zei hij. „Ik heb dat papier in mijn portefeuille. Ik zal het je laten zien". Hij sloeg dan ander gade, terwijl deze Jas. Het duurde geruimen tijd, eer'Sigurd op keek en Erik dacht: overlegt, hij nu welke houding hij .moet aannemen? Hij haatte zichzelf erom, hij/voelde dat zijn wantrouwen groeide en groeide alseen r gezwel en tegelijk voelde hij ook woede tegen Sigurd. Het was-niet natuurlijk zoo'n onbe wogen gezicht te zetten als je iets dergelijks over jezelf Jas. Sigurd rea- comedie.. Dat" bewustzijn maakte hem plotseling ellendig. Hij raakte er van overtuigd, dat hij [zijn [vriend nooit werkelijk had, gekend, als het ware ncoit zijn gezicht had gezien, maar alleen een serie maskers. Hoewel, neen toch.... misschien die eene maal, toen hij Jaap naar de keel was gevlogen en toen was het;'zooals hij zelf gezegd had: het gezicht van een duivel. Hij hliiverde opeens. Wat had Sigurd ook weer gezegd? Als ik me laat gaan, weet,ik niet meer. wat ik doe.... - Ja, maar dit was niet iets geweest,' dat in razenden drift was gebeurd. Het was een zorgvuldig voorbereide en. koelbloedig uitge voerde moord geweest. Mijn God, dacht hy, geloof; Ik het dan. werke lijk? Neen het is.niet mogelijk. Nog altijd hoopte hij op een woord, op een -glimlach, op iets dat hem kon genezen van. zijn martelende wan trouwen. Eindelijk keek Sigurd op en zei bedaard: „Een merkwaardig briefje. Ik wil niet beweren, dat ik heelemaal niet geloof aan bovenna tuurlijke verschijnselen, maar ik. be twijfel toch erg of dit geschrevenia door een geest. Ik denk dat ik eens een praatje ga maken met mevrouw Vorly. Zullen we haar morgen op zoeken?";"'; :Zijn luchtige toon ergerde Erik zoo zeer, dat hij dacht: ik moet weg gaan. anders zal ik te veel zeggen en het heeft ook geen zin om langer te praten, hij vertelt toch niets.... Misschien kan iüj nictü vertellen. 1\/T ID DEN in een feestelijk be- -LV1 vlagde „-..IJtrechtsche. wjnkeL- straat kwam ik mijn vriend. Jan'te gen. Zijn gezicht stond,, ondanks de stralende zon en de vlaggen, op' zes dagen storm. „Ha, die "Jan",-riep ik opg-ewekL ,,'t Jonge, wat kijk je sip. Scheelt je iets? Moeilijkheden Jan spoot op: „We zfjn er belab berd aan toe? IJc zie er geen gat meer ln. K|jk eens naar mijn pak. Versleten als een afgetrapte vloer mat. Geen grein heb je meer aan je leveni Verleden week wilde ik Hol land'België hooren; mis, de buur man bij wie ik altijd ga ..luisteren, was een dagje uit en ik heb geen radio. Toes tellen zyn niet te krijgen, 's Zondags een fietstochtje maken gaat niet, geen banden; of ik. een paar schoenen zal kunnen koop en hangt af van een nummer op mijn. stamkaart. Belachelijke toestand eigenlijk,". Wie een mopperaar als Jan in Utrecht tegenkomt heeft een goe de remedie by de hand- de Jaar beurs. Ik haalde hem over eens een kijkje te gaan nemen. Zakelijk aangelegd z^n noch Jan, noch ik. We wandelden maar wat rond op *de Jaarbeursterreinen en kekén maar. We zagen den stand van Philips. Radiotoestellen en gloeilampen en scheerapparaten, maar ook nog veel meer. Geluide- filmprojectorcn, Röntgenapparaten, electronische meetinstrumenten, laschstaven, automatische telefoon centrales. luchtvaartzenders rijn een paar andere voorbeelden van dc veelomvattende Philipsproductic om nog niet eens te spreken van de speciale Philipsafdceling op do Technische Beurs aan de Croose- laan, waar bijvoorbeeld te zien is hoe perspoeder ten behoeve van de kunstharsf abrieken door middel van hoogfrequentgeneratoren voor verwarmd wordt, om zoo dienst te doen bij het persen van deurknop pen ofjashaken. Jan keek overal zwijgend naar, met gefronst voorhoofd, nu en dan slechts een brommerig „hmmm" uitend. -:v v; Maar nog steeds fronsend keek Jan naar ae vele Belgen, Fran- bed." Maar hij kon niet besluiten te gaan en plotseling, tot zijn eigen verbazing, hoorde hij zichzelf zeg gen: „Ik wou je nog iets vragen". „Ga je gang", zei Sigurd. Hij lag achterover geleund fn de kussens te rooken en zijn rustige houding, waarin Erik iets van vage ironie meende te voelen, dreef den ander tot verder spreken tegen zijn eigen wil in. Hij vroeg bruusk: „Wat deed jij in 1942 dien avond in onzen tuin?*/ Hij verwachtte dat de ander zou zeggen: dat was ik niet, maar in plaats daarvan zei hy bedaard: „Ik keek naar binnen in de hoop Ellen, even te kunnen zien". Eriks hart had zeer snel geklopt, toen hij die vraag had gesteld. Nu begon het steeds langzamer te klop pen, alsof het wilde stilstaan. „Dus 'je was hier ln Holland tij dens den oorlog", zei hij, „en dat heb je zorgvuldig voor ons verzwegen?", „Verzwegen? Ik heb het alleen niet ;verteld". - Erik had hem plotseling kunnen slaan. „Is dat soms niet hetzelfde? Wel wat vreemd, vind je zelf niet? Na bijna zeven jaren kom je ons weer eens opzoeken, iedereen vraagt je hoe je het hebt gemaakt tijdens den oorlog, wc vertelden je van dien zoogenaamden droom van mijn moe der en jij zegt niet eenvoudig: ik was daar .werkelijk, neen,'Je zwijgt Vind je zelf niet dat het erg vreemd is? Ik kon er ook een ander woord voor gebruiken". „Welk?", vroeg Sigurd kortaf. „Verdacht"." Het was.even zoo stil, dat het gonzen van een vlieg bij het raam een donker rumoer leek te worden. Toen zei Sigurd spottend: „Jfj bent tegenwoordig erg geneigd om men- schen te verdenken". Die spot deed Erik zijn zelfbeheer- sching verliezen, zoodat hij alle voorzichtigheid uit het oog verloor. „Ja", zei hij verbeten, „en je hebt genoeg je best gedaan om me van. die neiging af te brengen. En toen je dat niet gelukt is, heb je gepro beerd verdenkingen te schuiven op anderen. Bijvoorbeeld op die arme Anna Grovers. met je onzinnigebe wering. dat ze Felix had gehaat..v. en op Bennet en zelfs op mijn arme moeder. Het was verduveld handig van je en ik slikte, dit alles als zoete koek, ik vertrouwde nu eenmaal op je, weet je'r. Hij wendde zich af. Opeens voel de hij zich doodmoe en wat misse lijk. Achter zich hoorde hij Sigurds initeerend bedaarde stem vragen: „Wat bedoel je eigenlijk met dit al les?. Zou je niet wat duidelijkerwil- len. zijn?" Erik liep naar het geopende venster en leunde op de vensterbank. De koele nachtlucht, die langs rijn ge zicht streek, deed hem even goed. Toen hij weer sprak, was zijn stem wat heesch. „Ik bedoel" zei hij, zonder om te kijken, „dat ik nooit op de gedachte zou zijn.gekomen om jou te verden ken. Ik wist niet dat jij gek op Ellen was geweest en razend was, toen ze je afschreef voor Felix, ik wist niet dat je hem haatte. Dat alles begrijp' ik nu pas. Of wil je soms ontkennen, dat je hem haatte?" ..Hij keerde zich met een ruk om cn keek den ander aan.. Sigurd stak een nieuwe sigaret op en keek daar naar. Hij antwoordde langzaam: „Neen, dat ontken ik niet". Erik knikte. Hij sprak door op matten toon: „Je haatte hem en wil de haar;niet aan hem afstaan, je dreigde en toen je haar toch verloor, wilde je je wreken". Plotseling barstte hij uit met een stem,, die schril oversloeg: „God, hoe heb je dat kunnen doen.... Jijr Nu keek Sigurd op en keek hem recht aan. Voor het eerst, verloor zijn gezicht de onbewogen uitdrukking, die Erik zoo geïrriteerd had- ''"Het werd zeer bleek. Erik herinnerde zich, dat hij nog eens het bloed zoo had zien wegtrekken uit Sigurds ge zicht cn het toen plotseling had zien verwringen fn duivelsche woede, eer hij Jaap aanvloog. „Wat heb ik gedaan?" zeer zacht, maar er lijk dreigende ond< fltem. gentijnen en zelfs Arab leien en Tii-A nesiërs .die op de Beurs rondliepen;.; „Wat moeten die lui eigenlijk ahc-%;; maal hier. Is ons land de laatste ja-*| ren niet genoeg leeggehaald..Heb-j;[ ben we zelf. zoo genoeg aanalles,';» dat we -ons kunnen pcrml tfeeren, alles wat we maken, of tenminste het beste van wat wegmaken,* maar»: aan het buitenland te verkobpeh?y?7i En Is die heelo J aar beurs eigenlek niet een wat al te ••vrooakleurige% voorstelling van zaken?"dulddc:zya;| bitter commentaar. -ïL-U.-fö Ik deed myn uiterste bést om'met y het air van Iemand die vol kom en'op, de hoogte is van alle aspecten van h het economisch leven, Jan eenig y begrip bjj te brengen van do bedoe- ling van zoo'n Jaarbeurs. ;,Kijk eens, wc staan cr niet'al te best voor, dat weet Ie zelf. Toonen we nu aan het buitenland onze beste krachten, laten we zien dat; we met de btsto wil bezield rijp., en. dat niet alleen, maar ook, dat we 9 in staat zfjn producten, en goedo producten te maken, waar de We reld om vraagt, dan schieten we .daar in zooverre mco op. dat hier bultenlandsch geld binnenkomt. Het buitenland betaalt dc artikelen, die - wij uitvoeren on met dat bulten-''.' landsche geld kan Nederland weer allerlei producten koopen die' het,", zelf niet kan voortbrengen. Dan kun jy op den duur een nieuw pak j; koopen, wanneer je daar zin in,:/ hebt, Ie kunt ie een radiotoestel aanschaffen, als Ie dat lust, en Ie hoeft niet eerst te wachten tot Je nummer aan dc beurt is, als je naar:H dc schoenenzaak wilt stappen om- Jo een paar nieuwe trappers te la- I ten aanmeten. Sr.ap jc het een£ beetjo voegde ik cr schoolmees terachtig aan toe. „Goed weer oigenHjk", mompelde -^ Jan toen we het Jaarbeursterrein 3 verlieten, en keek monter naar da blauwe lucht. Zoo'n bezoek aan. de% Jaarbeurs kan nuttig zijn, óók voor nict-zakenltedcn

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Rotterdamsch Parool / De Schiedammer | 1947 | | pagina 3