w
Havenherstel: een derde gereed!
Waar komt Amsterdams
nieuwe raadhuis?
Een nieuw hoofdwerk van Picasso
heöen
Brand en roof teisterden ons
klokkenbezit
Werk E Waalhaven,'de vallei
van de arbeid
Plomberen met
beton
Nieuw voorstel: aan
de Amstél
„Hij houdt de mensen voor de gek", zegt men
in Antibes over de schilder
Zon en schaduw
T
Wenen in Amsterdam
"V
Rotterdam verloor
het meeste
Zaterdag 12 Jali 1947
3
HET HERSTELLEN van de vernielde Rotterdamse havenbekkens
maakt goede voortgang! Naar men. ons van de «tide van
Gemeentewerken vertelde heeft men thans naar schatting een derde
van het totale werk achter de rug, wat zeggen wil, dat dit moeizame
vcmieuwingswerki waarvoor ongeveer 1009 arbeiders dag in dag uit
in touw ztfn, geheel volgens het vooraf opgezéttp schema verlooft.
Dit mag eén buitengewoon gelukkige omstandigheid heten, daar
immers het herstellen der verwoeste havens heel licht aanleiding
kan geven tot tegenslagen, die Ingenieurs en -technici van de ge
meente onmogelijk kunnen .vOTrztem^Aj^:/'^:;-
Een uitgebreid eri interessant karwei van deze aard, dat, getuige
de vele excursies er heen bU binnen- en buitenlandse waterbouw
kundigen een geliefd studie-object geworden is, is thans in volle
gang in de enorm grote bouwput tussen Pier l en de Noordwal van
de Waalhaven, officieel „Werk E Waalhaven" geheten.
HET is eên ietwat onherbergzaam
oord, dit hoekje van Rotterdams
grootste havenbekken. Open als het
ligt voor de koude Oostenwinden
kan men er zich 's winters in Siberië
wanen. In de warme zomerdagen
daarentegen doen de van het witte
zand en beton terugkaatsende zonne
stralen de lucht trillen van de hitte.
Echter, weer of geen weer, in deze
vallei van de arbeid" gaat het werk
gestadig voort. Aan de Zuidzijde
rijst het imposante lichaam van het
grootste gcmëentedok omhoog. Men
is druk doende de vele gaten in de
bodem, door de Duitse springladin
gen veroorzaakt, te repareren. Onop
houdelijk weerklinkt het daverend
geratel der pneumatische klinkha
mers op het ijzer. Men weet, hoe
iemand wij zijn niet tew'eten ge
komen wie! op het vernuftige idee
gekomen is tegelijk methet herstel
van de kademuur, ook het zwaar
beschadigde gemeent^dok in de bouw-
put te zetten om te repareren,. Eerst
tóen het dok op de speciaal daarvoor
aangelegde zandplaat droog kwam te
liggen kon men nagaan of het mo
gelijk was.bet zeven pontons tellen
de gevaarte te herstellen. De Duitsers
hadden' de springladingen in de
pompkamers gelegd, wat de ravage
des te groter heeft doen zijn, Niette
min bleek, dat de vernielingen, hoe
ernstig ook, toch konden worden ge
repareerd. Met dit werk werden- de
firma's Kloos te Kinderdijk en Penn
Bauduin te Dordrecht belast. Het
35 meter brede dok is bij het zinken
in tweeën gebroken. De beide stuk
ken. 75 en 100meter lang. kunnen
eerst nadat ze weer drijvende ge
maakt zijn; aan elkaar worden-'ge
voegd,
Scheepsbouwers aan "de Zuidzijde,
de Noordzijde is het domein der be
tonwerkers en metselaars! Daar
spuwt met dreunend geluid «en grote
betonmolen bakken vol specie leeg.
een dikke brei, smeujig wegzakkend
tussen het ijzeren vlechtwerk in de
lange bekistingen. Smalspoor-loco
motief jes met lange slierten kipkar
retjes op sleeptouw puffen driftig
been en weer voorde aanvoer van
materialen - als zand, stenen en ce
ment. Hoog boven dit alles uitste
kend. rijdt.-wendt en keert een elec-
trische Wolfkraan, met haar lange
arm reikend waar zij maar wil. Een
uniek geval, deze combinatie van
scheepsbouw en kademuurbouw!
Nergens ter wereld nog is het voor
gekomen, dat men een bouwput
maakte om daarin ruim een halve
kilometer kademuur te bouwen en
er tevens een droogdok ter reparatie
iri te zetten.
Waterbouwkundig probleem
HET MAKEN van de bouwput be
tekende Op zichzelf reeds de
oplossing van een waterbouwkundig
probleem. Het gedeelte van de Waal
haven, dat door een ongeveer 200
meter lange zanddam bekleed-met 'n
dunne laag klei van het water afge
sloten werd heeft een grootste leng
te van 550 meter bij een breedte van
ca. 165 meter. Uit het binnenmeertje
moest ongeveer tien# meter water
worden gepompt, wat geleidelijk aan
gebeurde, wilde men niet het risico
lopen dat de wallen zouden inzak
ken. Toen het leegpompen gereed
kwam, was een dal ontstaan waarin
een-normaal huis van drie "etages
tot aan het dak kan verdwenen!
In de zanddam werd een. aantal
bronnen van verschillende diepte
geboord. Met behulp van peilkokers
meet ,men geregeld de stand van het
water in de dam, een controle nodig"
om het verloop van de waterstand in
de dam te kunnen bestuderen. Ook
langs de in aanbouw zijnde kade
muur is een uitgebreide bronbema-
ling aangebracht, waardoor het mo
gelijk Ï3 zonder last van het grond
water in de diepte te werken. Mid
den in de vallei staat, als een inboor
lingenhut op palen, een pomphuis
opgesteld, waar twee krachtige cen-
trifugaalpompen ervoor zorgen, dat
het steedsbinnendringende kwelwa
ter in de Waalhaven verdwijnt.
DE BOUW van de ruim 500 meter
lange kademuur is zover gevor
derd, dat men thans duidelijk drie
stadia kan ónderscheiden. Bij de
drooglegging bleek; dat de in de ka
de muur gegravenbommen ernstige
schade" söihs tot aan de bodem toe
aan de casson-fundering hadden
veroorzaakt. Voor zover nodig wor
den de. verwoeste caissons met pneu
matische beitels afgebroken en de.
gaten met gewapend beton gedicht
of wel „geplombeerd", zoals ir. Sol-
lewijn Gelpke, onze technische gids,
bet zeer toepasselijk noemde. Op het
aldus ontstane oppervlak .wordt een
L-vormige betonmuur" ter dikte van
ongeveer 1.30 meter en geschraagd
door bredesteunberen gezet, welke
muur van. de waterlijn af wordt
voorzien van basaltblokken. Op het
Oostelijk gedeelte, waar men met de
bouw-begonnen is. zijn de arbeiders
ZATERDAG 12 JULI. Wan
neer men voor kef volgend jaar
voor de tuin, balkon of huiskamer
Geraniums (Pelargonium) en Fuch
sia's wil kweken, dan kunnen deze
zeer goed in Juli of Augustus wot-
den' gestekfj1 Als stekken worden
kortledige, gezonde scheuten geno
men, die onder een zg. oog of knoop
of onder een paar 'aderen worden
afgesnedent De onderste bladeren
worden tof op de stompjes van hun
steeltjes weggesneden. Men -steekt
de stekken iir een bloempot met
goede, zandigs aarde of vochtig
scherp zand-en plaatst ze in het
licht op de vensterbank, doch niet
tn de felle zon. De dar Ce wordt nor-
madi vochtig gehóuden. Nadat de
-stekken goed zijn beworteld, wordt
iedere sjek in sen bloempotje met
goede aarde overgepla t. In deze
vetpotjes blyven ze de gehele win-
ter- Omstreeks Maar, worden ze
Cl de, betende yeraniumpot-
ten overgeplantt s, L.
Hef metselen met zuike zware
basallmoppen vereist stevige
Spieren!
reeds bezig met het metselen van de
basaltbekleding. Een ongewoon
zwaar werkje is dat, daar de tiental
iën kilo's wegende, basaltmoppen
met de hand op hun plaats moeten
worden gezet. In het middengedeelte
is het gieten van de L-vormige be
tonmuur in volle gang, terwijl op het
laatste gedeelte men nog doendg is
met de knetterende luchtbeitels het
oerharde beton der zwaar gehavende
caissons stukje voor stukje weg te
knabbelen.
Tegen het einde 'van dit jaar hoopt
men de kademuur zó ver gereed te
hebben, dat het water in de put kan
worden toegelaten. De gehele zand
dam moet dan weer worden wegge-
baggerd. Daarna zal een even groot
stuk -kademuur in hef verlengde
van de thans in aanbouw zijnde
wordén opgericht, maar dan met be
hulp van een voor de kade geslagen
damwand. Met de voorbereidende
werkzaamheden^ is reeds een -begin
gemaakt. Is het gehele werk voltooid,
dan zal Rotterdam een moderne ka-
demuur yan rond een kilometer lang
rijker zijn. De diepte Vóór deze kade,
welke met portaalkranen en ruime
moderne loodsen speciaal geschikt
wordt gemaakt voor het overslaan
van stukgoederen, zal 10.65 meter
beneden N.A.P. bedragen. De groot-
ste vrachtschepen zullen er dus kun-
nen meren. .-
Overzicht van het werk in de bouw
put Waalhaven, Links het op een
zandplaat liggende gemeentedok,
dat daar wordt gerepareerd. Rechts
de in aanbouw zijnde kademuur.
Vooraan is men reeds bezig met hef
aanbrengen van de basaltbekleding.
Voor wie niet van geklets
houdt
toestel uitgevonden, 'dl? "u.en
muziek ontvangt en automatisch
op een ander sfaiion overscha
kelt. zodra iemand langer dan
een minuut spreekt.
Het instrument werkt door het
tellen van de pauzes. Bij normaal
spreken zijn er. 15 tot 20 oauzes
per minuut en bij muziek twee
tot drie.
j\a een zeker aantal pauzes
treedt de auiomatische afstem-
mer in werking totdat op mu
ziek is afgestemd.
De uitvinder hoénide hét toe
stel slechts een interessant expe
riment en zei dat hij pief van-
plan is er ièis mee té begfnneri?
(Van onze Amsterdamse corres-
pondent)
Heel onverwacht is de bouw van
een nieuw raadhuis weer aan de
orde gekomen. Een nieuwe phase is
aan de lange reeks van de al reeds
bestaande toegevoegd. Btapels pa
pier zjjri over dit de hoofdstedelin
gen bezig houdende probleem al be
drukt en vele dagen en nachten zijn
volgepraat over een onderwerp, dat
nog lang ons zal bezighouden.
Over het - bestaande is ieder het
eens. Het Amsterdamse raadhuis is
alleen al'wat de ligging betreft voor
de. hoofdstad weinig representatief
en het is te klein om alle gemeen
telijke diensten een onderdak te
verschaffen. Daarom is er indertijd
een stuk bijgebouwd, waardoor al-
(Van onze Parijse correspondent)
yN'het dorp Antibes meesmuilt men over
1. Picasso. „Un brave type, mais il se moque
des gens", een goeie vent,'maar hij houdt de
mensen voor de gek. Men is overigens dank
baar voor het geschenk, dat hij voor Antibes'
Kasteel - thans museum - bestemd heeft. Het
is vele millioenen waard en men verwacht,een
.toeloop van bezoekers, zodra de Picasso's wór
den „vrijgegeven";*''.
Men kan. het geld goed gebruiken. Maar men
neemt de schilder niet au sérieux. Men weet
niet precies, wat hij de afgelopen winter in de
bovenzaal van het Musée C^rimaldi, die hem
tot atelier heeft gediend, .precies heeft uitge
spookt. Maar men kent zijn. vroegere werk. „II
se moque des gens."
7n Antibes isvoorPlcasso een nieuwe petto de^
aangebroken. Zijn kleuren wérden .lichter, zijn
vormen, vtolijker. al vinden veten, ook in Anti
bes, zijn hele werk nog altijd maar „rare".
Een van zijn vroegste schilderijen,
uit de tijd, dat ht) de mensen nog
niet voor uc i
rengevecht voor. De voorgrond is in
de schaduw, de rest in de zon. Zoals
men weet, worden bij stierengevech
ten de plaatsen naar deze schelding
geklasseerd. „Sol" (zon) is het
goedkoopst, „sombra" (schaduw)
net duurst en daartussen vindt men
steeds de rang „sol y sombra", zon
èn schaduw.
Men zou dit schilderij van Picasso
„Sol y sombra" kunnen, noemen,
omdat de schilder zich voorname
lijk beziggehouden heeft met het-
gezamenlijk bestaan van de werel
den van zon en schaduw, met het
naast-elkaar, stellen van. zonrood en
schaduwrood, van. zonblauw ven
schaduwblauw, "enzovoort.
Vroeger: zon en schaduw
Picasso wil daarmee méér dan de
zuivere impressionnisten. .HQ wil
vooral de aandacht vestigen op het
drama, dat zich hier heeft afge
speeld. In deze koele schaduw is ge-'
moord. In dit duister staat de moor
denaar, toegejuicht door een fees
telijke massa, verblind door haar
hartstochten en door de zon. De
stier, die kort te voren nóg de on
stuimige hoofdpersoon was, is nog
maar een schaduw en straks niet
meer dan een bloedvlek in het
zand.
Voor de uitdrukking van zijn be
doelingen komt Picasso mét het im-
pressionnisme niet uit. Hij heeft een
taal nodig, die geschikt is voor een
veelheid van bedoelingen. Hij is in
staat tot lyrische hoogten of diep
ten, geeft meermalen blijk van een
zeldzame vertedering over leven en
schepsels, inaar h(i is tevens en-te
gelijkertijd critisch, satyrisch, bit
ter en honend, Men is in het alge
meen wel bereid, om mèt een schrij
ver of schilder te bewonderen, te
protesteren, te grinniken of zich te
vertederen, maar men heeft ge
woonlijk moeite om' al deze dingen
tegelijkertijd te doen.
Dat eist Picasso iJü wel. Hij
tracht, de scheidingen op te heffen
en volledig te reageren: sol y som
bra, verheerlijkend en protesterend,
zali^sprekend en blasphemerend te-
In al zQn experimenten'herkent
men deze gemeenschappelijke trek:
hij zoekt naar een vorm voor zijn
gecompliceerde bedoelingen, hij
zoekt naar een vereenvoudiging, die
de bedoelingen intact laat en de
rest overboord gooit. H« ontleedt
niet alleen zichzelf, maar ook zjjn
object. Hij schept een eigen anato
mie, .zoals de medicus voor andere
doeleinden de zg'ne maakt. Hij
spreidt de ogen, de neuzen en de
botten naast elkaar uit, zoals de
aardrijkskundige, een land op een
andere schaal projecteert en uit
strijkt op een plat vlak. En zoals
deze de steden door cirkeltjes,, de ri
vieren door blauwe lijntjes aan
duidt, zo heeft Picasso zijn eigen
symbolen voor. de vaste punten in
zijn wereld.
Het-resultaat.is bekend: Wonder
lijke, groteske en vaak afstotelijke
vertekeningen, die sommigen in
vervoering brengen (de snobs mee
gerekend), die velen als een per
soonlijke belediging ondergaan; die
anderen er toe brengen te zeggen,
dat hij de mensen voor de gek
houdt.;
Men kan Picasso moeilijk anders
dan even complex zien als hij de
wereld ziet. Sol y sombra, ergerlijk,
en bewonderenswaardig, mooi en af
schuwelijk,- subliem en absurd, maar
altijd, krachtig, altijd fascinerend,
altijd eén -groot' schilder. En. al
schijnt in zijn constructies menig
maal het menselijke aan een bizar
plastisch experiment opgeofferd,
bg nader inzien, bij een grotere ver
trouwdheid met zijn grammitica,
viqdt men dat menselijke vaak
weer terug, minder verwrongen, en
vertekend dan men verwachten zou.
Thans: vooral zon
In. Antibes is Picasso de vorige
winter aan zijn .nieuwste période
begonnen. Er zijn 16 grote en kleine
schilderijen en een meer dan mans
hoog drieluik. Enkele zijn op lin
nen en op houten panelen, maar de
meeste zijn op fibrociment (eter-
niet) geschilderd. Na een lange pe
riode van schaduw en verbitterd
thans een bruikbare raadszaal wérd
verkregen. Aan'de door de omstan
digheden ontstane decentralisatie
van de diverse instanties viel niets
te veranderen. Voor het Bevolkings
register en de Burgerlijke Stand
werd eên deel van de dierentuin,
Artis vrijgemaakt en officiële ont
vangsten worden; vaak in verschil
lende andere gebouwen gehouden.
Waiarmoet het .nieuwe raadhuis
komen? Die vraag heeft ons eerst
het Paleis-Raadhuis vraagstuk op
geleverd. B. en W. en de gemeente
raad, meende men, moesten in ieder
geval op de Dam zetelen en de
trouwkoetsen moestén zeker voor
de hoofdingang van het Paleis kun
nen voorrijden. Het Paleis blijkt
zelfs daar niet bruikbaar voor te
maken en het plan werd als onuit
voerbaar afgewezen. Intussen
kwam de plaats van het voormalige
Paleis van Volksvlijt op het Frede-
riksplein vrij en met een prijsvraag
werd het voorstel tot het bouwen
van een stadhuis op die open plek
over te gaan beëindigd. Over de be
kroning van de inzendingen op die
prijsvraag is naderhand nog lang
gediscussieerd en ten slotte werden
twee paar architecten uitgenodigd
om verder hun ontwerpen uit te
werken. Toen kwam de oorlog. Na
ruim twee jaar komt eensklaps een
totaal nieuw voorstel: Een raadhuis
aan de Amstei in de voormalige Jo
denbuurt. Dat betekent nieuwe te
keningen, nieuwe lange- uiteenzet
tingen en commentaren, nieuwe de
batten In. en buiten dé Raad en de
oude vraag of het werkelijk tot een
nieuw'Stadhuis zal komen.
Het Rijksmuseum te Amsterdam
herbergt een zeer bijzondere ten
toonstelling va» Weense Kunst
schatten. Niet minder dan twaalf
Titiaans zijn in te zien, eenschat
aan Kunstnijverheid en Italiaanse
bronzen. Er zijn Vlaamse primitie
ven, hoogrenaïssancisten. Titiaah
en Tintoretto, drie zelfportretten"
van Rembrandt,, diens beeltenis van
Tito en Vermeers „De schilder in
het atelier". Voorts Velasqüez cn
dan manuscripten, wandtapijten,
ivoren sieraden, paramenten cn. dit
alles van een onovertroffen schoon
heid.
Enige tijd geleden berichten
wij, dat Pablo Picasso vorige
winter ih Antibes aan de Góte
d'Azur vele Schilderijen zou heb
ben gemaakt, die hij zorgvuldig
achter slot en .grendel hield.
Sommige beridJen spraken vari
een muurschildering, andere van-
vijftig schilderijen. Onze Parijse
correspondent heeft zich tót hét
geheimzinnige lokaal toegang
weten te verschaffen en geeft
hierbij, behalve zijn indrukken,:
tevens enige foto'sdie hij bij
deze gelegenheid wist te nemen.
protest is hfj tot de volle zon terug
gekeerd. De taal Is dezelfde geble
ven. Hij heeff zich gehouden aan de
fèstyieerde, synthetische anatomie,
ie men van hem kent. Maar in
zijn nieuwe sol y sombra overweegt
de sol.
Zijn kleur is licht en joyeus, veel
geel en blauw, de atmosfeer is die
van eén heideriB feest aan de Mid
dellandse Zee. Dansende vróuwen,
huppelende geitjes, fluitende satyrs
en centauren met blauwe zeeën en
lichte zeilen daarachter. Er is een
onweerstaanbare vrolijkheid. Zjjn
idioom blijkt een taai kn lenig
voertuig, even. geschikt voor de
dionysische „sombra" van gisteren
als. voor de apolJinische ^sol" van
vandaag.
Er is een geitje, dat even krach
tig als aandoenlijk teder ia. Er is,
als rechterluik van het grote eter-
nieten tryptiek. een kostelijke cen
taur met drietand, die in afwjjking
van de meeste zijner soortgenoten
twee buiken heeft, een ménsenbuik
en een beestenbuik.
Op tafel staan nog de potjes met
de kwasten, de flesjes en de zakjes
■oeder, waaruit de schilder zijn verf
eeft gemengd. Er ligt een verza
meling geglazuurde tegelscherfjes,
afkomstig van een oud mozaïek,
waarnaar h\j met minutieuze zorg
vuldigheid zbn kleuren heeft ga-
maakt. Er Jiggen een paar afge
trapte espadrilles. Picasso heeft
hier enige maanden lang van 's och
tends vroeg tot 's avonds laat ge
werkt. Door de vensters ziet men,
evenals op sommige van zijn „rare"
schilderijen, de blauwe, blinkende
Middellandse Zee. II se moque des
gens? Ik geloof er geen woord van.
Goüidkoori#
Zo'n halve of hele wand met boe
ken in'ja'kamer staat weï. Je komt
wel-eens een mannetje tegen dat je
maar zo zo vindt, maar zodra je
die. hier in zijn kamer voor zijn
enorme boekenkast ziet staan ijjkt
hij nog zo dom niet. 7
Graag en vaak neus ik in boeken
kasten. Bij de meeste mensen staan
de boeken van wijsheid en schoon
heid, en die met mooie of voorname
banden, op een makkelijk voor het
oog te ontdekken plaats. Maar bij
na niemand bezit alleen .maar boe
ken die hem" eer aan doen?; eén
massa ..lectuur" is er ook altijd'bij
en die tref je dan aan de kanten,
achter de een beetje toegescho
ven gordijnen aan. Of, zoals bij mij
thuis, heef" hoog, op de bovenste
planken en helemaal onder op.
Jaren gaan er soms voorbü dat je
■die leesrommel niet aanraakt. Vrou
wen weten dat precies op de duur,
als ze lange tüd je geestelijk leven
bespied hebben.
Ik heb -vel eens gehoord dat zij
haar clandestiene minnebriefje^,
verstoppen in die boeken-óp-doocf-
spoor. De mijne zie ik er. niet voor
aan. Die is niet zo onnozel om com
promitterende bewijsstukken te be
waren, of misschien wel trouw,
maar dat weet men nooit zeker.
Want hoe weinig kent men zijn
naaste. Zo heb ik b.v. nooit geweten
dat mijn vrouw een geheime snaar-
manie had. Van .de week heb ik het
ontdekt. Ik had een film gezien,
die naar een griezelverhaal was ge
maakt. Ik herinnerde me dat ik het
boek bezat helemaal boven in de
kast natuurlijk.1 Laat ik nu in dat
boek, bii 'het doorbladeren, drie
brief jes van viif en twintig guldeii
vinden. Ik wist zeker dat ik ze er
zelf niet had in gestopt. Dat kan
eenvoudig niet: zóveel zakgeld h<L
ik nooit gekregen. Mijn gade
dus op deze wonderlijke wijze "aan
het sparen geslagen z\in.
En nu zou ik wet eens willen we
ten of het doodgewone vulgaire
goudkoorts, is geweest, die mij een
nacht deed opblijven om alle boe
ken secuur te onderzoeken, in wol
ken van stof gehuld, of dat de her
innering aan die minnebriefjes ver
stoppende dames mit heimelijk par
ken speelde.
Verachtelijk was het in iéder ge
val, wat ilc deed.
Gevonden heb ik niets meergeen
cent en geen lieve letter. En nu
schaam ik me zo tegenover 'mijn
goede boeken: Wat moeten zü wel
niet denken van m'n gesteUik le
ven. DEÖIDERIUS
DE Duitsers, die alles roofden, nat zfl voor hun oorlogsmachine kon
den gebruiken, hadden het ook op onze bronzen klokken voorzien..
Een "paar mannen sprongen in de bres. Z\J vervalsten inventarislijsten,
lieten klokken onderduiken en slechts aan enkele ingewijden was bekend,
wat er-met ons klokkenbezit gebeurde. Na de bevrijding werden de klok
ken, die nog niet in de Duitse smeltkroezen waren verdwenen, opge
spoord. Na een zorgvuldig onderzoek vond men een methode, om ge
schonden klokken te herstellen. Zo kon bijna 50% van de Nederlandse
klokken worden gered.
Al voor de oorlog had de Neder
landse Regering een lijst laten
samenstellen van de klokken van
monumentale waarde, die ons land
rijk wasNWanneer onze Regering in
geval van oorlog behoefte zou krö-
gen aan brons, zouden deze klokken
voor de smeltkroes gespaard blij
ven. Zij kregen een certificaat en
werden gemerkt met een „M".
Troi de Duitsers in het kader
van hun „metaalvordering" de klok
ken uit de torens haalden, kreeg de
Inspectie Kunstbescherming van
hen gedaan, dat de „M"-klakken uit
het Westen des lands konden wor
den opgeslagen onder hoede en ver
antwoordelijkheid van deze Inspec
tie. Onder allerlei voorwendsels wist
men de Duitsers er toe te bewegen,
nog een aantal klokken van kunst
historische waarde in ons land te
laten. Wel stelde de Duitsers de
voorwaarde, dat deze door Duit
se deskundigen zouden- worden
„nachgeprilft" z'tf werden met
een „P" gemerkt maar intussen
is het hierdoor toch gelukt, een be
trekkelijk groot aantal waardevolle
klokken aan de metaalroof te ont
trekken. -
Nasporingen
De vrede was nog geen maand
oud, toen een commissie van de
Rijksinspectie Kunstbescherming
zich op weg begaf naar Duitsland,
om nasporingen te doen naar ons
geroofd klokkenbezit. De hoop, dat
een belangrijke partij klokken nog
niet versmolten zou zijn, is'fldeï ge
bleken, Een klein aantal werd terug
gevonden; de rest was al geofferd
aan Duitslands „totaler Krieg".
Toch. dank z|| de sabotage en
de activiteit van de verantwoor
delijke mensen is op deze wijze
bijna de helft van ons klokken-
materiaal gered, w.o. al het his-
storlsch waardevolle.
Het transport van de klokken
door Craig Rice
- Vertaald door Ada Campers,
141)
„Zit me niet te jagen", zei April. „Zulk soort operaties kun
nen soms uren duren". Ze peuterde de kogel eruit, stopte
hem m het zakje van haar blousje en plakte hem vast met
een uitgekouwd stukje kauwgom. Toen. keek ze critisch naar
het portret „Hij ziet ér vreselijk gek uit met dat ene oog En
bovendien moestenwe de politie^eigenlijk Iets geven waar
ze over kunnen piekeren1'.
Op de tafel in dé bibliotheek-stond "eén: half verdorde ge
ranium. April plukte er een bloem af en zette die in Oorrt
Herbert's linkeroog. Toen wendde ze zich tot Dinah, Laten
we de vingerafdrukken van da£ mesafwassen", stelde ze
voor. „En dannou, ik vind, dat de politie wei-eens wat
kan dóén voor de kost".
Dinah staarde haar1 aan. en. zei: i,Lieve Hemel, wat,oh
o ja!" Ze waste het mes af en April liep naar boven om een
lippenstift te halen;
„Kom ermiet met Je handen aan", zei ApriL „Neem een
keukenhanddoek, zo ja".
Op het lemmet van het mes schreef ze met grote,'rode
letters: „Een waarschuwing", Toen pakte ze het voorzichtig,
met de handdoek, beet en zette het op de schoorsteen, met
de punt naar de geranium gericht. „Zie zo", zei ze, „en la
ten we hem nou als de wind smeren".
Ze gingen door de keukendeur naar buiten en liepen de,
achtertuin door. In dc struiken aan de voorkant van het huis
klonk een. geluid van, zware; stappen. Van heel ver kwam
het zwakke, naargeestigegeluid van: een sirene. Ze waren
nog niet goed én wel in hun eigen tuin, ófApril stak een--
vinger in haar mond en liet de horderoep weerklinken. Het
volgende ogenblik kwam Archie. de tuintrap opstormen, naar
hen toe. Vr \-x'
•Archie", zei April, „roep er een paar van de Bende hier,
VlUg!"
„Opbellen?"; vroeg Archie,
;,Nee, alarmsignaal".
„Upin upordupe", zei Archie. Hij:stak twee vingers in zijn
mond, en liet een serie lange en korte fluittonen horen. Di
rect kwamen er andere fluittonen als antwoord. „Ze komen
d'r aan ".rapporteerde Archie.
Het geluid van,de sirene kwam steeds-dichter bij. Maar
de Bende was er eerder dan de overvalwagen. Tenminste,
het grootste deel'ervan. April inspecteerde ze, smerige broe
ken, gescheurde truien, ragebollen. Ze leken allemaal min
of meer op- elkaar, en ze leken allemaal op Archie. Ze legde
hen uit, wat ze doen moesten.
De Bende had hetdirect door. v •l
Ze liepèn met de kleine Carstairs mee tot achter het huis.
Ze waren er net, toen- het geluid van de sirene wegstierf en
de overvalwagen aan de voorkant van het huis stopte.
Dinah deed zeepvlokken en heet water in een kopjesteiltje
en April haalde de borden van tafel, zette ze op het aanrecht
en greep een theedoek. Archie en de Bende begonnen in de
achtertuin haastig een potje te knijekeren.
Het duurde ongeveer tien minuten, voor, ze zware voet-
stappen en boze stemmen op het pad haast het huis hoorden.
ik zeg jé," zei de stem van Bill Smith, hees-van
kwaadheid, „dat-het de plek is, waar ik in die satanse val
kuil gevallen ben. Dat was weer een streek van die...."
„Maar al die. struiken Jagen plat", zei-dé stem van McCaf-
ferty.
„Dat heb ik gedaan", zei-Bill Smith. „Ik ben erop geval
len". -
De stem van het agentje klonk verslagen, toen.bö"zei:
„Ja, maar het zag er toch net uit «lsof..,. en dat jongetje
•zei,-.'.,"
Toen klonk de zwaxe stem van O "Hare: „Hoor-'s McCaffer-
ty, als je er negen van jezelf hebt grootgebracht...."
Op dat moment bonsde Bill Smith op de achterdeur. De
twee meisjes kwamen naar buiten. Dinah met zeephanden
en April met een bord en een theedoek.
- „Morgen!" sjilpte April. „We liepen net over U te denken.
Wilt U niet binnenkomen en een kopje koffie drinken?"
„Nee, dank je", zei Bill Smith. Hij zag er spinnijdig uit,
„Luister eens. Ik wi], dat jullie me vertellen.
JPssssst", zei-brigadier O'Hare fluisterend,, maar tóch Ötd-
delijk verstaanbaar. „Laat mij dat maar opknappen. Tenslotte
heb ikHij schraapte zijn keel en zei: „Goede morgen,
jongedamél"
„Commissaris O'Hare!" zei April opgewekt. „Wat leuk!
„Hoe maakt U het?"
„Alleen maar brigadier", zei O'Hare. „Ik maak het uitste-
- kend, en jij?"
„O, best", zei ApriL „U ziet er goed uit!"
„Jy ziet er aardig uitl" zei de brigadier.
„Ja hoor 's, fluisterde Bill Smith, „als ik nou naar een
toneelvoorstelling wou gaan
O'Hare stootte hem aan en zei: „Jongedame, ik heb je'een
heel belangrijke vraag te doen, en ik weet, dat je de waar
heid zult zeggen, omdat niemand er door in moeilijkheden
komt cn omdat je ons er mee kunt helpen".
April keek hem met grote;ogen aan.
/„Vertel me eens. jongedame", zei O'Hare met zijn vrien
delijkste stem, „waar is je broertje het laatste uur ge
weest?"
„Archie?" zei ApriL Haar gezicht was een en al verrassing
en 'stomme verbazing. Ze liet bijna de theedoek vallen.
Toen zei ze onschuldig, overtuigend en volkomen naar waar
heid: „Hij heeft ons geholpen en ging door met het bord
af te drogen.
Billé Smith duwde de brigadier op zij en zei: „Waarmee
heeft hij jullie geholpen?"
- Nu nam,Dinah het woord, opvallend manoeuvrerend met
haar zeephanden en de natte vaatdoek, die ze nog steeds in
haar handen had: „Ik weet wel, dat we het hem niet hadden
moeten vragen, omdat hij een jongen is, en die behoren geen
huishoudelijk werk te doen, maar er is zo'n hoop te doen:
tafel afruimen, de vuilnisemmer Ieeggooien, de rommel uit
de prullemand: verbranden, blikjes openmaken en mieren
poeder op de vloer van de veranda strooien
Bill Smith; staarde eerst haar en toen McCafferty aan, die
helemaal ulj'het veld geslagen was.
„Je hebt .toch soms geen angstige droom gehad?" zei hij
yzig.
McCafferty schudde zijn hoofd. „Ik zei U toch, dat ik dat
huis bewaakte en deed wat mij opgedragen was", zei hij
verdrietig. „En toen kwam dat jochie aanvliegen, helemaal
overstuur, en gillend dat er een moord gepleegd was. Wat
moest ik doen?" (Wordt vervolgd.)
De bronzen kerkklok van de'Sf.
Maartenskerk te Tiel, gewicht 1615
kg., werd electrisch gelast. Binnen
kort zal haar sonore galm weer
over Tiels: daken klinken.
naar hun rechtmatige eigenaars i3
een heel karwei. „Kunstbescher
ming" laat dit liever niet aan on
bevoegden over en zorgt zelf voor
het vervoer en voor de plaatsing.
Wat onmogelijk leek
Binnenkort zal dus een groot aan
tal nieuwe Wokken moeten worden
gegoten en men stelt er uiteraard
prijs op, dan ook goede klokken te
fabriceren. Om meer inzicht te krii-
fen, hoe men goede klokken dient
e vervaardigen, heeft men een uit
gebreid onderzoek ingesteld naar
het klankgehaltc. De geluidstechni
sche dienst van het T.N.O. (Tech
nisch Natuurkundig Onderzoek)
werd. hiermee belast en het onder
zoek leverde belangrijke resultaten
op. Eén van de vraagpunten wam Is
het mogelijk, gebroken of gebarsten
klokken te herstellen? Tot dusver
was men hierin nog niet geslaagd
en ervaren klokkengieters beweer
den, dat dit niet mogelijk zou zijn.
Het bleek echter, dat, met het in
acht nemen van grote zorgvuldig
heid en het rekening houden met tal
van physische factoren een ge
schonden klok wel degelijk te repa
reren was. Zelfs zeer grote klokken
kunnen worden gelast en men is er
in geslaagd, te voorkomen, dat de
klank- van de klok na het - lassen
achteruit gaat. -
Nu warden btj de fa. Zimmer te
Amsterdam, en bij de Rotter
damse Droogdok'Maatschappij de
geschonden klokken gerepareerd,
ngeveer 50 klokken zijn nu gerè-
Eareerd en men kan zeggen, dat het
ezit van vóór 1800 geheel gered is.
Rotterdam slachtoffer
Zowel de maatregelen tijdens do
bezetting als de nieuwe methode
voor het herstel van de klokken
hebben ertoe meegewerkt, dat Ne
derland wat de klokkenroof betreft,
er vrij. goed is afgekomen. Irn te
genstelling tot België en Franrijk,
waar veel meer dan de helft niet
is teruggekeerd.
Rotterdam heeft het 'zwaar ;te
vérdurien gehad. De beschermde
klokken van Rotterdam bevonden
zich vrijwel alle In de binnenstad en
zijn voor. het grootste deel in de
brand verloren gegaan. De stadhuis-
klokken, van het moderne Engelse
carillon zijn geroofd. Alleen van de
carUJottklokkcn van de St. Laurens
is een gedeelte gered. Bjj de brand
hebben deze veel geleden cn er rijn
nog 38 Hemonyklokken, die na do
restauratie weer in de toren kunnen
worden gehangen. -