Twee verdachten gisteravond
in vrijheid gesteld
Ook Duitse jongens maakten
de Jamboree mee
Omzet van Unilever in 1946
f 3.6 milliard
Nieuw spoorwegmaterieel in
aanbouw
Gusto voor de rechter
Gevangenisstraf van vier jaar tot 15
maanden geëist plus geldboeten
Het belang van dit
proces
Minder passagiers
naar Indonesië
Vervoer ernstig
gestagneerd
Clandestiene kampbewoners bij
wijze van proef getolereerd
Padvinderij anders
dan Hitler-Jeugd
De netto winst bedroeg 114 millioen
Redelijk niveau
hsmnik....
Electrificatie sterk uitgebreid
Stroomlijntype is
favoriet
Woensdag 20 Augustus 1947
3
Aan het einde van een requisitoir, dat ruim anderhalf uur
tuurde, heeft de advocaat-fiscaal bij de Rotterdamse Kamer
van het Bijzonder Gerechtshof, mr dr Den Hollander, gister
middag zijn eisen uitgesproken in het collaboratieproces tegen
de leiding van de werf Gusto te Schiedam.
Voor de 60-jarige directeur N. W. Conljn vroeg de advocaat-
Hscaal een gevangenisstraf voor de tijd van vier jaar met aftrek
van voorarrest en 50.000 gulden boete subs, zes maanden
hechtenis, voor de 39-jarige H. J. A. M. Smulders, eveneens
directeur, een gevangenisstraf van twee jaar en zes maanden met
aftrek en 25000 gulden boete subs, zes maanden hechtenis en
voor de 40-jarige C. Timmer, leider der afdeling „Power"-boten
een gevangenisstraf van één jaar en drie maanden met aftrek
plus 15000 gulden boete subs, zes maanden hechtenis.
Dea avonds om negen uur, na de pleidooien en nadat het Hof drie
kwartier la raadkamer was geweest, zyn de verdachten Smulders en
Timmer, die evenals de verdachte Conljn reeds tien maanden in voor
arrest hebben gezeten, op verzoek van de verdedigers onmiddellijk in
rjjlieid gesteld. Een bewogen slot van een bewogen zitting.
Het belang van dit proces zo
begon de advocaat-fiscaal gister
middag zijn requisitoir gaat ver
uit boven hetgeen gisteren en van
daag ter sprake is gebracht, In
feite is deze zaak één der eerste
tan een serie eoüaboratieprocessen,
zoals die hier en elders in den lande
in de naaste toekomst op het pro
gramma staan. Daaraan «ntieent
dit proces zïjn betekenis, veel hangt
er van af,
Spr .had voor zijn betoog twee
motto's gekozen. In de eerste
plaats een uitspraak van oud-ml-
nister Logemann„Wie in oorlogs
tijd het persoonlijk belang stelt Bo
ven dat van het vaderland, is een
landverrader, ook al heult hij dan
niet met de vjjand". En het tweede
luidt: „Business as usual".
Als een paal boven water staat
het vast, dat generaal Winkelman
de scheepsbouwers kort na de ca
pitulatie heeft duidelijk gemaakt,
dat zij zonder dwang niet voor de
vyand mochten gaan werken. Dat
ia punt één. Punt twee is, dat het
voor spr. vart etaat, dat de wert fn
Schiedam gedurende de bezetting
ia uitgebreid en dat die in Slikker
veer in gebruik is gesteld. Vooral
het laatste is belangrijk, want het
gaf de directie de gelegenheid werk
van Schiedam naar Slikkerveer
over te hevelen, waardoor de capa
citeit van Schiedam geheel ten
goede kon komen aan de Duitse
opdrachten. De contracten met de
Kriegsmarme, getekend resp. zeven
en veertien dagen na de capitulatie
m Mei '40 zijn opvaliend vroegtijdig
afgesloten. Dit geeft te denken.
Gusto heeft zich van het bespro
kene in de conferenties op het
hoofdkwartier van generaal Win
kelman niets aangetrokken. Deze
feiten zijn ernstig. Verdachte Co
nijn beroept zich er nu wel op. dat
hy op 23 Mei wachtende was op
richtlijnen uit Den Haag, maar
deze houding is wel heel naief. Een
zo belangrijk industriebedrijf als
Gueto wist drommels goed wat
mocht en wat niet mocht.
Spr. rekent het de verdachte
Timmer ernstig aan, dat hij in de
'aatste oorlogswinter de collabora
te zo energiek heeft voortgezet,
dat hij het met bijna uitgehongerde
erfceicers heeft klaar gespeeld in
ie tijd van slechts drie maanden
acht Duitse marineschepen te repa
reren. Was dit nodig? Spr. ia er
van overtuigd, dat de foto-copieën
van het zg. Engelse instructieboek
oor de Duitsers van nul en gener
.vaarde was, In eerste instantie
gaat het daar trouwens niet om.
Deze affaire typeert de verdachte:
slaafs volgen van do vjjand, z(fn
gewoonte, de Duitsers in alles ter
wille te zyn en hun alle service te
verlenen. Spr. accepteert niet, dat
men de vyand verder tegemoet is
getreden dan strikt nodig was.
Doet men meer, dan is' dit een vorm
van hulpverlening.
Marine ging niet vrjj uit
Aan het gebeurde op de veertien
de Mei draagt in de allereerste
plaats de marine schuld. Zy heeft
grote fouten gemaakt. De houdjng
van de verdachte Timmer op die
dag is met drie woorden gekarak
teriseerd: Smulders durfde niet.
Dat is het adagium, waarin de be
schuldiging tegen Timmer moet
worden gelezen. Vooralsnog meent
spr. te moeten betwijfelen of de
verdachte wel zo'n groot risico had
gelopen wanneer hij zyn belofte had
gehouden.
„Uit commerciële overwegingen
is het landsbelang op de achter
grond geraakt". Deze zinsnede ci
teert spr. uit het protocol, dat werd
gemaakt van het eerste verhoor
van de verdachte Conijn. Het zijn
z'n eigen woorden en zij typeren
deze verdachte.
De verdediging heeft aangevoerd
dat de Duitse omzetten nog geen
85 hebben bedragen. Het inte
resseert spr. heel weinig of het nu
85, 75 dan wel 65 is geweest. In
ieder geval was het meer dan 25
en dat is voldoende.
Aan de hand van de- Nederlandse
en Belgische jurisprudentie betoogt
mr. Den Hollander, dat Gusto geen
beroep kan doen op overmacht.
Wel echter zijn er verzachtende
omstandigheden. Spr. wil deze ten
volle tot gelding laten komen.
Ongetwijfeld is er druk uitge
oefend, al heeft die dan ook slecnts
geculmineerd in het feit, dat een
maal een Duits officier tijdens een
bespreking met zijn revolver speel
de. De druk was zeker niet groter
dan die. welke het Nederlands be
drijfsleven in het algemeen gemid
deld van Duitse zijde ondervond.
Spr. kan niet bewijzen, dat Gus
to op de afgebouwde schepen bewa
pening heeft aangebracht. Wel
echter staat vast, dat de verdach
ten reeds veertien dagen na de ca
pitulatie de vijand zo ver tegemcet
traden, dat zij constructietekenin
gen uitleverden. Vice-admiraal
Doorman heeft nu wel gezegd, dat
Gusto het geheim der nieuwe lan-
ceerbuizen niet kende, maar spr.
kan aan deze verklaring geen waar
de toekennen, omdat de vice-admi
raal heeft gesproken als getuige en
niet als deskundige.
Mr. Den Hollander komt dan tot
zijn eindconclusie. Hij betoogt, dat
de hele bedrtffsstaf van Gueto zich
aan collaboratie beeft schuldig ge
maakt. Dit geschiedde gedurende
vier lange bezettingslaren en de
straf mag niet licht ztfn. Spr. wil er
rekening mee houden, dat de ver
dachte Contjn zea maanden als gij
zelaar in St. Miehiela Gestel heeft
doorgebracht, dat de verdachte
Timmer enige risico heeft gelopen
door onderduikers en illegale wer
kers te steunen en dat het voor
alle drie verdachten erg moeilijk
zou zijn geweest het bedrijf in de
steek te laten. Spr. komt dan tot
zfln eisen, die wjj in de aanvang
van dit verslag reeds noemden en
merkt daarbij nog op. dat hij de
verdachte Conijn a!s~ de hoofdper
soon beschouwt, verdachte Smul
ders als een man, die bereid was
hem te volgen en verdachte Tim
mer als de volgzame, volijverige
bediende, als „his masters voice".
De verdediging
Dan beginnen de pleidooien, die
van kwart over drie tot ongeveer
kwart voor acht duren en met de
grootste belangstelling worden ge
volgd. Het pleidooi van de Haagse
advocaat mr. Njjsingh duurt alleen
al van kwart over drie tot half zes.
Het is volgens deze raadsman aan
toeval toe te schreven, dat de Duit
sers het eerst bi] de werf Gusto
kwamen. De Duitse weermacht ia
algemeen getreden ir lopende rege
ringsopdrachten, en of dit nu een
maand eerder of later 1b gebeurd,
doet niets ter zake. Toen Conyn op
een bijeenkomst hoorde, dat gene
raal Winkelman zich op de tweede
vergadering met industriëlen en
scheepsbouwers anders had uitge
laten dan hy meende te moeten op
maken uit een vertrouwenwekkend
verslag van de eerste vergadering,
heeft hy gezegd; „Als ik stoppen
moet, dan stop ik Maandag", het
geen hem ontraden is.
Het contract omtrent de torpedo-
lanceerbuizen is niet uitgevoerd, de
Duitsers hebben eigen buizen laten
aanbrengen. De tekeningen waren
niet van de werf Gusto, doch van
de Marine. Er is hier geen sprake
van uitlevering van marine-gehei
men en de houding van Gusto ver
schilt in niets van die der andere
Nederlandse scheepswerven. Moeten
wij nu deze industrietakken in hun
geheel beschuldigen van landver
raad of moeten wij een noodtoe
stand aannemen? Wanneer ieder
geweigerd had te werken, zouden
de Duitsers zeker maatregelen ge
nomen hebben. Van de lopende or
der van 20 Powerboten zijn er slechts
twee afgebouwd en acht casco's, de
relt is geannuleerd. Omtrent de ka
nonneerboot staat niets vast. Verd.
Conijn 1b gijzelaar geweest. Indien
hij werkelijk zo nuttig en hulpvaar
dig voor de Duitsers was opgetre
den. was dit niet gebeurd. Wat be
treft het opwekken in Duitsland te
faan werken: evenals in elk ander
edrijf heeft de leiding gezegd er is
niet aan te ontkomen, laat de on-
gehuwden gaan. dan. kunnen, de ge
huwden biyven. Natuurlijk is er ver
diend. doch uit niets blijkt winst
bejag, zoals de advocaat-fiscaal
meent.
Slotconclusie
De slotconclusie van deze raads
man is: Alie Nederlanders waren In
een moeilijke positie, speelhal de
scheepsbouwers. Een zwarte aarde-
polltiek paste niet in die dagen, wel
een politiek van zich er zo goed
mogelijk doorheen slaan. Achteraf
beschouwd meent mr, Njisingh, dat
zij het vaderland het beat gediend
hebben met te handelen zoals zi|
deden. Er heerste een noodtoestand,
en de druk, die er van de bezetter
uitging, heeft de gehele industrie
tot handajen bewogen niettegen
staande ae uitspraak van generaal
Winkelman. Pleiter concludeert tot
en vraagt vrijspraak.
Mr. Schadee neemt het verweer
tegen de afzonderlijke punten in de
dagvaarding voor zijn rekening, mr.
Schuur de verdediging van verdach
te Timmer. Beiden zijn van mening,
dat verdachten niet daadwerkelijk
aan de schepen hebben gebouwd, en
{Van onze'Haagse redacteur)
Het Nederlandse passagiers
vervoer van Indonesië is, hoe
wel de K.L.M.-dienst na een
korte onderbreking over Cey
lon en Singapore kan worden
gehandhaafd, toch in ernstige
mate gestagneerd. In plaats
van de zes vliegtuigen, die
vroeger per week naar Indone
sië vlogen, gaan ej thans
slechts drie in beide richtin
gen, die een kleine 80 passa
giers heen en weer brengen
tegen vroeger 170.
Honderden passagiers voor Ba
tavia z«jn hier dan ook vast ge
houden en de meesten van hen
worden reeds geboekt voor de
eerstvolgende schepen.
Een klein aantal van deze pas
sagiers kan nOc vertrekken met
de Kota Baroe. die de 28sle ver
trekt, De volgende dag begint de
Van Oldenbarnevelt de reis naar
Indonesië, doch honderden passa
giers die door d«* K.L.M. teleur
gesteld moesten worden, zullen
niet met dit schip kunnen ver
trekken omdat hef op deze reis
ongeveer 1300 vrouwen en kinde
ren zal vervoeren.
Eerst met de Indraposra, die op
17 September vertrekt, zal een
groot aantal uitgestelde iuchtpas-
sagiers vertrekken.
strafrechtelijk kunnen zij niet voor
de handelingen van anderen aan
sprakelijk worden gesteld. Mr.
Schuur voegt hier nog aan toe:
wanneer men onder bouwen ver
staat, daadwerkelijk bouwen, dan is
een groot aantal mensen aanspra
kelijk, niet alleen Timmer. Verstaat
men er onder: opdracht geven door
de leiding, dan valt Timmer er bui
ten. want hy behoorde met tot de
leiding, er stonden nog diverse func
tionarissen boven hem. De advo
caat-fiscaal repliceert hierop later
met een verwijzing naar de Woning
wet. waar bouwen identiek wordt
gesteld met opdracht geven tot bou
wen. Smulders wordt door mr.
Schadee nog gekenschetst als de
jongere compagnon, die geen zelf
standige besluiten nam. en waar
over ter zitting ook weinig is ver
nomen. Beide raadslieden verzoeken
onmiddellijke invryheldsstelling van
de drie verdachten. De advocaat-
fiBcaal verklaart hier afwijzend te
genover te staan. Na drie kwartier
komt het Hof terug. Het is inmid
dels negen uur geworden. Conclu
sie: Onmiddellijke invrijheidstelling
van Timmer en Smulders, niet van
Conijn. Uitspraak over twee weken.
Nu Het officiële programma van de jamboree is geëindigd»
wr-dt algemeen beseft, dat men een vuurproef heeft door-
staan wat betreft de democratische opvoeding in de padvinders-
beweging. De proef is genomen met 17 Duitse jongens, die
vroeger lid zijn geweest van de Hitlcrjugend. Zij waren in het
geheim gezonden door autoriteiten in de Franse zone en uit
Berlijn. Zij arriveerden net zoals andere dagbezoekers» maar
zijn „clandestien" als gewone kampbewoners gebleven.
De kampfunctionarissen waren
bereid'deze inbreuk door de vingers
te zien in- verband mst het nuttige
effect, dat dit verblijf op de jongens
zou kunnen hebben,
Wlf ontdekten ze o.a. toen acht
hunner Zaterdagavond Uit het kamp
naar Duitsland terugkeerden. Na de
bekendmaking van liet nieuws wer
den de overige negen ontvangen op
de verschillende hoofdkwartieren
van de delegaties. Zij kregen Ameri
kaanse padvinderahandelingen.. die
zij mochten meenemen. Zondagavond
zijn ze uit het kamp vertrokken.
Maandag gingen ze per trein naar
Duitschland terug.
Hier volgen enkele reacties op de
Jamboree van deze jongens, die on
der Hitler's*propaganda zjjn opge
groeid. Zij werden geïnterviewd te
midden van een aantal geallieerde
padvinders, die hen uitgeleide de
den:
Hartelijk ingehaald
HANS BORG (padvindersleider,
metselaar uit Heimbach bü Neu-
wied, vóór het Hitlerregime padvin
der en blijkens een attest lid van de
Duitse ondergrondse beweging)
„We wisten niet hoe we ontvangen
zouden worden. Er is een oorlog ge
weest en dan de haat. we waren
verbaasd, dat de Franse jeugd ons
zo hartelijk welkom heette. Als het
aan de jongens zelf gelegen had,
waren we onmiddellijk opgenomen
in de padvindersbeweging."
OTHMAR GRUENINGER (Een
17-jarige student uit Buehl, Haupt-
strasse 102, die verbonden is aan de
staf van het jeugdblad „Wilde Ge
sellen" Eerlijk gezegd verwachtte
ik toen ik hier kwam niet zoveel
verschil tussen de Hitlerfugend en
de padvindersbeweging, maar er is
een groot verschil.JDr bestaat inder
daad een padvlndersdicipline, maar
deze is vermengd raet een initiatief
en spontamëteit, die we niet moge
lijk gedacht hadden. Zij hoeven niet
te wachten op officiële instructies
om te gaan spelen of wat anders te
doen."
Niet zeggen - doen!
ALFRED BENZING (een 19-
jarige leerling van een kweekschool
uit Schwenningen A. M.. Goethe-
strasse 6): „De'Duitse Iongens wa
ren de Hitlerjugend zo beu. dat zij
geen belangstelling hebben voor dé
jeugdbeweging. Ik ben bang. dat ze
denken weer met propaganda volge
stopt te worden, wanneer we ze
vertellen, wat we gezien hebben.
De enige manier om 't wantrouwen
te overwinnen is niets te zeggen
maar iets te doen als ze met pad
vinders zouden kunnen samenkomen
cn met hen zouden kurnieh leven zo
als wij gedaan hebben, zouden ze
kunnen leren hoe prachtig de wer
kelijkheid is."
gr»
DE KRIJGSLIEDEREN van de .Maori's dreunden over de Arena in
Moisson, toen Nieuw-Zeelandse deelnemers aan de Jamboree een de
monstratie gaven.
Van de drie wereldconcerns, die ons land rijk Is: Philips, de Ko
ninklijke en de Unilever, heeft nu ook het laatste de jaarstukken
over 1946 gepubliceerd. Het Lever Brothers en Unilever concern
bestaat uit de „Limited", die de belangen in Engeland en ln het
Britse Imperium controleert en uit de „N.V.", die de contröle uit
oefent over de bedrijven In de rest van de wereld"met Inbegrip van
de Verenigde Staten. En Indien eens per jaar de gezamenlijke balans
van het gehele concern wordt opgemaakt, omvat deze ongeveer vier
honderd bedrjjven, waarin totaal f 2.038.685.017 kapitaal ia geïnves
teerd, met een omzet van 1 3-618.882.000. De geconsolideerde netto
winst bedraagt in 1946 f 114.470.018 (f 83.929.952 ln 1945), zjjnde
6.37 pCt. (4.76 pCt. in 1945) van het geïnvesteerde kapitaal. De
naar de winst gegeven' belastingen belopen f 120.315.116
(f 139.696^23 in 1945).
Het voorgestelde dividend op gewone aandelen bedraagt 8-8 pCt,
(4.45 pCt.) bjj de N.V. en 10 pCt, (5 pCt.} byj de Limited.
drijven, wil zy gaarne verschillende
cultuurmaatschappijen behulpzaam
zjjn bij de wederopbouw. Hierover
zijn reeds verschillende contacten
aangeknoopt. Men hoopt ook tot
uitwisseling van in Afrika en Indo
nesië opgedane ervaringen te ko
men,
v. d. Berg en Jurgens
Van den Bergh's en Jurgens' Fa
brieken N.V. restitueerde van
haar winst over 1946 een bedrag
van f 3.000.000 als gedeeltelijke te
rugbetaling van de bydrage groot
f 11.500.000, welke de Lever Bro
thers en Unilever N. V. haar in
19-44 en 1845 heeft verleend, ten
einde dividenden op cumulatief pre
ferente aandelen en op de gewone
aandelen A uit te keren. Na beta
ling van de rente op de obligatiele
ning bljjft bij Van den Bergh en Jur
gens een beschikbare winst van
f 3.127.376.88. Hiervan wordt op cu
mulatief preferente aandelen 4.4
pCt. en op cumulatief preferente
winstdelende aandelen A en B 4.8
pCt. uitgekeerd. Gewone aandelen
A ontvangen 6 pCt.
Nieuwe KPM-er te water
Donderdag, des morgens om 9 uur
zal het door de regering in op
dracht gegeven en voor de K.P.M.
bestemde motorschip „Balanipl" op
de werf „De Noord" te Alblasaer-
dam te water worden gelaten. Dit
Is het vierde schip van het type
Batavia, waarvan er in. totaal acht
in aanbouw zijn.
Met deze dividenddeclaratie van
8.9 en 10 pCt. is. aldus deelde de
voorzitter van de raad van bestuur,
de heer P. Rhkens, aan de pers
mede, een redelijk niveau bereikt en
't concern hoopt het dividend inde
toekomst op deze hoogte te kunnen
handhaven. Ook voor de oorlog
heeft de Unilever gestreefd naar
een stabilisering m de dividenduit
kering, waartoe, aldus de heer Rij-
kens, by het concern de mogelijk
heden aanwezig zyn omdat het
voornamelijk eerste levensbehoef
ten. voortbrengt, die betrekkelijk
weinig onderhevig zyn aan con
junctuurschommelingen. terwijl de
internationale spreiding van de Uni
lever her bedryf minder conjunc
tuurgevoelig maakt, dan met vele
andere bedrijven het geval is. Te
vens zijn met het oog op de alge
mene marktpositie een daling
van de wereldprys ligt in het ver
schiet de reserves op voorraden
met f 12.715.306 verhoogd tot
f 16.691.000.
Kapitaalvergrating
Daar de liquiditeit van de N-V.
nog steeds zwak Is, zal op
de aanstaande aandeelhouders
vergadering worden voorge
steld het maatschappelijke ka
pitaal van S 45 millioen tot
75 millioen te vergroten, zo
dat de N.V., Indien haar 't
ogenblik daartoe gunstig voor
komt, een emissie zal kunnen
plaateen.
Ten dele spruit de wenselijkheid
hiervan voort uit 't feit, dat ter-
wyl voor de oorlog de financiering
van dit Internationaal vertakte be
drijf door onderlinge overmaking
van bedragen als een geheel kon
worden beschouwd, nu de financie
ring der bedryven in de afzonder
lijke landen in veel grotere mate
zelfstandig moet worden opgelost.
Over de afschrijving zeide de
heer Bijkens nog, dat deze op basis
van de boekwaarde geschieden,
doch dat men bjj het reserveren
rekening houdt met de gestegen
ve rv angi ngswaar dc.
Wat de productie In Nederland
betreft, vermeldt het jaarverslag,
dat de aanvoer van geschikte
grondstoffen nog te onregelmatig
was, om tot de productie van Blue
Band te kunnen overgaan. Wel
werd in 1947 weer voor het eerst
Soüdox-tandpasta aan de markt
gebracht'(uïl het jaarverslag blijkt
verder, dat de Unilever ook de
Pepsodent-fabriek in Amerika be
zit). Het snelvrlezen van groenten
en fruit kon nog slechts op be
perkte schaal worden hervat en de
heer Rykens deelde hieromtrent
nog mede, dat de prijzen by grotere
omzet aanzienlijk kunnen dalen.
In het Verenigd Koninkrijk bleef
de margarine- en spysvetindustrie
onder de contróle van de regering
staan, terwijl de distributie in han
den bleef van de Marcom Limited,
een in de oorlog opgerichte maat
schappij, die als agente voor het
ministerie van voedselvoorziening
optreedt. Tevens produceren doch
termaatschappijen in Engeland o.a.
roomijs, soepen, viscroquetten en
snelgevroren vis.
Productie steeg
In de meeste Westeuropese lan
den ging de productie vooruit; in
Zwitserland bereikte de omzet van
eetbai'e oliën en vetten bflna het
record van 1938, terwyp ln Zweden
dusdanig grote voorraden boter
waren opgehoopt, dat in de zomer
maanden de margarineproduetie
negen weken werd verbaden.
De margarine-productie vond in
Duitsland nog slechts op zeer klei
ne schaal plaats; de productie van
Vim was niet bevredigend. Ten ge
volge van de nationalisatie verloor
de N.V. de zeggenschap over haar
bedrijven in Tsjecho-Slowakije, Po
len en Zuid-Slavië, tot dusver ia
nog geen regeling over de schade
loostelling tot stand gekomen.
In de Verenigde Staten werd o.m.
een nieuw zeeploos wasmiddel voor
de fijne was, „Breeze" op de markt
gebracht; de vjjf grote zeep- en
spijsvetfabrieken konden niet aan
de vraag voldoen en moeten wor
den uitgebreid. Ook Lipton behaal
de goede resultaten: de verkoop
van thee en soepen steeg.
Ten slotte kan nog gewezen
worden op de margarine- en zeep
fabrieken te Batavia, die haar pro
ductie in Mei hervatten, terwyl in
September de zeepproductie te Soe-
rabaja weer op gang kwam. Hoe
wel de N.V. niet van plan is an
dere bedrijven uit Indonesië te ver-
Dikke cteme
De buurtdrogisterö", waar ik bin
nenliep om scheermesjes te kopen,
had geen schel op de deur. Ik voel
de me hier minder indringerig dan
in die gelegenheden, waar men net
nodig acht bezoekers te betrappen
met een soort alarminstallatie ver
bonden aan de deurknop, dan wel
met zo'n verraderlijk mechaniek,
listiglijk onder de mat verborgen.
Men scheen hier een rotsvast ver
trouwen te hebben in de onkreuk
baarheid der clientele, want na vnf
minuten energiek schuifelen en
kuchen had ik nog niemand ontdekt
die mij uit m'n eenzaamheid wilde
verlossen.
Ik achtte nu het ogenblik geko
men om een krachtig „volk" te roe
pen, een overblijfsel uit m'n duik-
periode in de provincie.'
Ook deze populaire wijze van
aandienen wierp voorshands geen
tastbare resultaten af. Wel trad een
dame de winkel binnen, in wie ik
een vroegere lerares herkende.
Zij was zeer dik en groot, dicht
gegroeid, formidabel, maximaal in
alle richtingen, een ondefinieerbare
massa mens. Ze had „de" attractie
kunnen zijn van een circus, en zon-
aer opvulling met kussens. Als ze
ons leslokaal op de derde verdie
ping was komen binnenwaggelen en
zich hjjgend in een speciaal ver
sterkte stoel had laten uitdijen,
monsterde ze ons steeds met een
triomfantelijke blik van haar var-
kenaoogjes. voldaan, dat de bestij
ging deze keer weer gelukt was.
Vervolgens begon ze dan haar
vest met ontelbare knopen dicht te
maken, er goed op lettend van on
deren af aan te beginnen, welke
toer het volle lesuur duurde.
Zij was te druk bezig met uitbla
zen om me in de schemerige ruim
te te herkennen. Eindelijk hoorde ik
geloop, achter in de winkel ver-
Echren een klein meisje in de deur
opening. Niet begrijpend staarde ze
een paar minuten naar de reuzin
voor haar.
Toen viel het besluit: Mamma
kom 's helpen, riep ze naar achte
ren, de winkel is vol klant!
TIRO.
74)
„Ik heb.
door Craig Rice
Vertaald door Ada Campers
Dinah graaide in haar porten?,onnaie en in de
zakken van alle kleren, die ze de laatste dagen had gedra
gen. „Twee-en-dertig cent",
„Da 's samen twee-en-zeventig cent", zei April nadenkend.
„En Archie moet er één derde bijleggen. Hoeveel is één der
de van vijf gulden?"
„Een-zestig en nog wateen gulden-zes-en-zestig en
twee derde cent. April schiet op en maak je bed op of we
missen de schoolbus".
„Laten we zeggen een-zeven-en-zestig", zei April. „Een
zeven-en-zestig en twee-en-zeventig iswacht even
twee-negen-en-dertig. De rest lenen we van Archie".
„Als hij het tenminste wil lenen", zei Dinah. „En als hij
er een-zeven-en-zestig van zijn eigen geld bij wil leggen".
„Vraag het hem maar", zei April.
„Nee, het is jouw idee. Jij moet het hem vragen".
„Jy bent de oudste. J ij moet het hem vragen".
April zweeg even en zei toen: „Ik weet wat. Als ik het hem
vraag, wil jij dan onderwijl mijn bed opmaken?"
„O, goed", zei Dinah. „Na gisteravond is hij waarschijnlijk
nog te opgewonden om veel tegen te stribbelen".
De vorige avond was opwindend geweest. Auto's hadden af
en aan door de straat gereden. Archie, die op verkenning
was uitgestuurd, was teruggekomen met de mededeling, dat
het buis, waar Pierre Desgranges had gewoond, grondig
doorzocht werd.
„Vingerafdrukken en zo", had hij gezegd.
Na het eten was Moeder weer naar boven gegaanOm
nog een paar aantekeningen te maken", had ze gezegd. Pete
was gekomen om te vragen of Dinah een eindje met hem
mee ging op zijn fiets. April had, tot aller verrassing, erop
aangedrongen, dat Dinah ging terwijl het nog licht was.
„Laat mij de vaat maar 's voor een keertje alleen doen".
Dinah was te verbaasd geweest om tegen te stribbelen. En
April was er net in geslaagd Dinah en Pete de achterdeur
uit te werken, toen er aan de voordeur gebeld werd en daar
stond Bill Smith met een kalme, vastberaden man in een
donkergrijs pak. Ze was in stbat om naar waarheid en
dankbaar te zeggen, dat Dinah niet thuis was. Ze nodigde
hen uit in de keuken te komen en vertelde Dinah's verhaal
over aan de kalme man met het grijze pak.
En hoe ze er toe kwamen wisten ze zelf niet, maar de twee
mannen hielpen met de vaat. Bill Smith waste om en de an
dere man droogde af terwijl zij het verhaal vertelde. Toen
naar verhaal uit was, waren ze nog niet helemaal klaar, en
dus voegde ze er de bijzonderheid van het schilderij, dat
Dmah cadeau had gekregen, nog aan toe. Net toen ze het
wou gaan halen hingen de beide mannen de laatste theedoek
op.
„Als schilderij kan ik er niet veel van zeggen", had de
man m het grijs gezegd, „Maar als excuus voor het feit, dat
ïuj hem gesmeerd isja. Ik geloof zeker, dat hij het is".
„Hebt U hem gearresteerd?" zei April,
„Nee", zei Bill Smith. „Hij Is er vandoor. Maar we zullen
hem wel vinden
April had tactvol haar mond gehouden. Het had geen zin,
Archie voor de prijs van een nieuwe ruit te lacen opdraaien.
Dinah was teruggekomen en had tot haar stomme ver
wondering de vaat gewassen en de keuken aan kant ge
vonden, terwijl April bij de gramofoon naar cie nieuwste
plaat van George Formby zat te luisteren. Pete was gebleven.
Hij haa bet kleed willen oprollen om te dansen. Toen waren
Mag en Joella komen aanlopen en vijf minuten later Eddie
en Willy. Toen waren Archie, Admiraal, Goony en Flashlight
teruggekomen. Ze hadden naar Henderson gezocht, die zijn
touw had stukgetrokken en twee straten ver van huis was
weggedwaald. Toen hadden Inky en Stinky op de een of an
dere manier op het dak weten te-tornen en moesten worden
gered en zij en Jenkins moester^ gevoerd worden. En ten
slotte, was Moeder beneden gekomen, moe maar gelukkig,
met de mededeling dat ze klaar was met haar aantekeningen
en nu een paar dagen met werken ophield en met de vraag
wat ze zouden denken van een massa lekkers voor allemaal.
Het leek wel of het uren geduurd had. voor Dinah April
had kunnen vragen: „Is er nog iets gebeurd, terwijl ik uit
was?" en April heel nonchalant bad kunnen antwoorden:
In de afgelopen twee jaren 1» vrijwel geen maand voorbij gegaan,
zonder dat de Spoorwegen met enige feestelijkheid een herstelde
brug openden, een iyn opnieuw ln gebruik namen of her-electrifi-
ceerden. Thans, nu het noodherstel achter de rug i»f schijnt het of
de activiteit tot stilstand is gekomen. Men timmert niet zoveel meer
aan de weg, maar achter de schermen wordt Intensief gewerkt ten
einde de ontwikkeling van het vervoor by te honden en een bearyf
op te bouwen, dat meer nog dan voor de oorlog aan de eisen, welke
Nederland moet stellen, kan voldoen.
niet alleen veel is vernield, maar de
voortschrijdende electrificatie ter
vervanging van het gestolen en ntet
teruggekeerde stoommaterieel nog
meer materieel nodig maakt. Van
bestaande tweewagentreinen zul
len driewagentreinen worden ge
maakt, waarvoor thans dertien
tusHenrytuigen worden gebouwd.
Voorts bouwt men 29 twee- en 65
vienvagen gestroomlijnde trein
stellen, terwijl plannen bestaan om
hieraan nog 41 twee- en 20 vier-
wagentreinen toe te voegen. Men
hoopt in 1948 van dit materieel
veertien vier- en vier tweewagen-
treinen in dienst te kunnen stellen,
verder dertien tussenrijtuigen. Het
overige materieel hoopt men in de
loop van 1949 in dienst te kunnen
stellen, hoewel alles natuurlijk af
hankelijk is van de aanvoer van de
materialen.
Welk type materieel men daarna
zal aanschaffen, vormt nog-een.
object van studie. Overwogen
wordt, in de toekomst electrlsche
locomotieven aan te schaffen, die
losse rijtuigen trekken en dus over
dag zullen kunnen dienen voor per
sonenvervoer over lange afstanden
en 's nachts voor de goederentrein-
dfenst.
Wat het dieseï-electrische mate
rieel betreft zullen tien vijfwagen-
treinen, die de vernieling hebben
overleefd, doch waarvan de moto
ren onbruikbaar zijn, \'an nieuwe
motoren worden, voorzien. Ruim
dertig dieselmotoren van 650 pk.
zijn thans in Nederland in aanbouw
en ln de loop van 1948 hoopt men
een beperkt iaantal treinstellen in
dienst te kunnen nemen.
Er zjjn nog ongeveer vijftig die
sel -electrischB locomotieven in
dienst, welke producten ztjn van de
Nederlandse» industrie en die uit
stekend voldoen. Van dit type zijn
daarom nog vijftig ln bestelling,
die een welkome aanvulling zullen
vormen.
Goederenwagons
Hoewel de Nederlandse
Spoorwegen zich hebben ont
wikkeld tot een overwegend
reizigersvervoerbedrijf, wordt
met Kracht gestreefd naar uit
breiding van het goederenver
voer, welk© de industriële ont
wikkeling van ons land sterk
nodig heeft.
De Duitse roof heeft vooral on
der het goederenmaterieel een zeer
ernstige r s,vage aangericht, die
slechts met grote inspanning kan
worden aangevuld.
En hoewel de Nederlandse Indu
strie al ruim 500 nieuwe goederen
wagens heeft kunnen afleveren, i3
dit lang niet voldoende om het te
kort op te heffen.
Daarom zjjn by Nederlandse fa
brieken nog rond 8800 wagens in
bestelling, waaronder 4300 kolen-
en 3800 groentewagens. Bovendien.
352 zelflossers, die voor de Spoor
wegen zflf zuilen dienen voor on
derhoud van de baan. Nog ln dö
loop van dit Jaar zal een deel hier
van worden afgeleverd.
De bekende laadkisten voor het
vervoer van huis tot huis, die een.
groot succes zhn gebleken, hebben,
dringend aanvulling nodig. Daarom
zijn in Nederland 1080 gesloten en
800 open ïaadkisten besteld. De
laatste zullen nog dit jaar worden
afgeleverd.
Tot nog toe kenden de Neder
landse Spoorwegen stoom-, electrf-
sche en dlesel-eJectrische tractfe.
Thans is besloten de electrificatie
uit te breiden tot alle lynen, waar
op de vervoersdlchtheld zo groot ia,
dat deze de kosten van electrificatie
rechtvaardigt. En waar de electri
ficatie niet verantvéoord la door
een te geringe bezetting, zal wor
den overgegaan tot Invoering van
diesel-electrlschc tractie. De uit
voering van deze plannen zal een
periode van vfli tot tien Jaar ver
gen.
Meer uniformiteit
Bij de bouw van nieuw materieel
streeft men naar een veel grotere
uniformiteit. Zo gaat men voort
met de bouw van het bekende ge
stroomlijnd materieel, waarvan
thans 331 wagenbakken, ter vor
ming van twee- en vierw.igertstel
len, in uitvoering zjjn.
Voorts bouwen Zwitserse en
Nederlandse fabrieken tien
electrlsche lomotieven van
4500 pk., die reeds tijdens de
oorlog zyn ontworpen. Deze
locomotieven zijn geschikt
voor snel- en goederentreinen*
men verwacht, dat zij in 1948
gereed komen. De eerste zal
vermoedelijk omstreeks Febru
ari worden afgeleverd, waar
na er ongeveer elke maand één
volgt.
Werkspoor is op het ogenblik'
bezig een serie van vijftien diesel-
electrische locomotieven te bou
wen, elk van 250 pk., waarvan de
aflevering nog dit jaar wordt ver
wacht. Ter vervanging van de
thans gebruikte Amerikaanse le-
gerlocomotieven, die slechts dienen
ter overbrugging van het bestaan
de tekort aan tractiematerleel,
wordt naar een Nederlands type
een diesel-electrische locomotief
van 1000 tot 1200 pk. ontworpen,
die een snelheid van 100 tot 125 km
per uur zal kunnen ontwikkelen.
Electrisch materieel
De behoefte aan electrisch mate
rieel is buitengewoon groot, omdat
„Niet veel. O ja, ze zijn van de intelligence service hier ge
weest..
Maar vandaag was het anders. Moeder was beneden komen
ontbijten en had haar plan aangekondigd, niet alleen 'r haar
te laten doen en haar nagels te laten manicuren, maar ook
een nieuwe werkbroek te kopen. Er had niets in de krant
gestaan over de vlucht van Pierre Desgranges of Armand
von Hoehne of hoe die satanse naam van hem in werkelijk
heid ook mocht zijn.
Er had ook niet veel in gestaan over de moord op Mrs.
Sanford, behalve, dat Wallace Sanford nog steeds door de
politie gezocht werd. Alles was rustig. Maar. zo dacht April
gelukkig, het was de stilte voor de storm. Dinsdagavond zou
Bill Smith komen eten en dan zou Moeder's haar gedaan
zijn en haar nagels gemanicuurd. Misschien was de moorde
naar van Mrs. Sanford tegen die tijd wel gevonden. Nu was
het maar een kleinigheid om van Archie één gulden zeven
en-zestig en een lening op korte termijn los te praten. Ze
klopte op zijn deur en zei vriendelijk: „Ik kom je helpen met
je bed".
Archie keek haar nors aan en. zei: „Als je hier komt voor
wat ik denk, dan doe je de hele kamer maar. En dan krijg
ik een hele maand alle lege coca-cola flesjes en jij brengt de
rest van de maand de vuilnis naar beneden en ik leen je
niet meer dan een rijksdaalder. Dèri"
April begon het bed op te maken, keek hem ernstig aan
en zei: „Kijk 's Archie, je houdt toch van je Moeder hè?"
Vijftien minuten later kwam ze terug met het geld, nadat
ze beloofd had de lening terug te betalen als ze haar zak
geld kreeg, en voor twee weken het statiegeld van Je coca
cola flesjes en een week lang de vuilnis naar beneden te
brengen.
Die Maandag leek de school stomvervelend. April kreeg
haar eerste „onvoldoende" bij het jeugdtoneel. Dinah werd
onder Huishoudkunde twee maal berisp wegens onoplettend
heid en nadat Archie achter elkaar negen gemakkelijke som
metjes Verkeerd had gedaan, stuurde zijn onderwijzer hem
naar de schoolzuster om te zien, of hij sbms iets onder de le
den had. Het was voor verschillende leraren een dag vol
irriterende en raadselachtige dingen en voor de drie kleine
Carstairs een dag, die bijna ondragelijk lang duurde.
("Wordt vervolgd).
ZIAN gekraakt
De wedstrijd tussen Zian, water-
polokampioen van Nederland, cn
de Rest van Nederland, die Dins
dagavond ter gelegenheid van het
25-jarig bestaan van de Zwemvere
niging De Zijl te Leiden werd ge
speeld, is in een 72 overwinning
voor de „Rest" geëindigd. Voor de
aanvang werd Zian wegens het be
halen van het landskampioenschap
gehuldigd.
