I
Spoorwegen gaan sehoonheidseisen
stellen 1
DE MOEDERTAAL
Overal wordt weer gezongen
en gespeeld
Vestdijks „Vuuraanbidders
Snel en veilig maar
ook aangenaam
reizen
Klaus Mann over:
Leven in een tweede
vaderland
De schaapherders en
de boze wolf
Arie en Jacoba
trouwden
Postduiftentoonstelling
Meestermagiër Niberco's nieuwe truc
p/ditiecemtw
Boeiend, maar niet
II
DE GELUKSVOGEL
ontroerend
Woensdag 8 October 1947
3
(Van onze vcrkecraredacteur).
TOEN in 1889 de eerste spoor
lijn tussen Amsterdam en
Haarlem werd geopend, lette men
niet op het feit, of er landschaps-
schoon werd aangetast. De trelu
reed en daarmee uit,
Tbans is dat ajiders geworden;
zeker na de oorlog, nu de Neder
landse Spoorwegen hun bedrijf
weer opbouwen.
De Spoomegen wensen niet al
leen, dat him reizigers snel en vei
lig worden vervoerd, maar ook dat
zjj aangenaam reizen. En tot dat
aangenaam reizen behoort, dat het
„uiterlijk aanzien" van de spoorweg
voldoet aan sehoonheidseisen.
De Nederlandse Spoorwegen wa
ren, voor zover bekend, de eerste
maatschappij ter wereld, die in het
belang van een juiste ligging van
do spoorweg met al hetgeen daartoe
behoort een afdeling Stedebouw
oprichtten.
Tot de taak van die afdeling be
hoort in de eerste plaats de bevor
dering van een goed bodemgebruik
in de nabijheid der spoorlijnen ^en
het verlenen van medewerking'bij
de voorbereiding en de vaststelling
van de gemeentelijke uitbreidings
plannen, de streekplannen en het
Nationale Plan.
Daarnaast staan als punten op
het werkprogramma de bevorde
ring van de samenhang van het
spoorwegnet met de wegenver-
keersnetten te land, te water en in
de lucht, het vaststellen van plaats
en plannen voor viaducten en tun
nels, het hepalen van de juiste lig
ging van stations en „last not
least" de verzorging van het uiter
lijk aanzien van de spoorweg in het
beeld van stad en land.
In de practijk komt dat neer op
diverse werkzaamheden.
Zo beziet dc afdeling Stedebouw
bij de geheel verwoeste stations, als
Arnhem en Nijmegen, de stede-
bouwkundige plaatsing van de sta
tions. Bij andere stations staan het
autobusprobleem en 't parkeren
van auto's op de voorgrond. De af
deling zal verder trachten de reizi
ger het wachten aangenamer te
maken door het aanbrengen van
eenvoudige beplantingen in de on
middellijke omgeving van het sta
tion.
„Openluchtwaditkamers"
In de loop van dit jaar zullen,
hetgeen men -• „openluchtwachtka-
mers" zou kunnen noemen, gereed
komen in Didam en Aal ten.
In het algemeen, komt het werk
van de afdeling neer op het in toe
passing brengen van alle mogelijk
heden, die de stedebouw biedt, op
dat een gave eenheid wordt ver
kregen.
Ten slotte nog iets over de sta-
tionsvorsiering. Hier zal de gehele
beplanting goed moeten aansluiten
bij het station met zijn omgeving.
Vooral oplossingen gezien in groot
verband, zijn gewenst De spoorlijn
is een strak en massaal element:
in overeenstemming met de grote
schaal dienen er forse stukken
groen te komen met de nodige ver
fijning nabij de stations en op de
perrons.
De verzorging van het uiterlijk
aanzien van de spoorweg behoort
de bekroning te vormen van alle
spoorwegwerken. Behalve aan de
beplanting der stationspleinen zal
ook aandacht worden geschonken
aan de zand- en ~grintafgravingen,
die veelal een ernstige ontsiering
van het landschap vormen.
Trouwens, er zitten, zoals overal,
twee kanten aan deze zaak. Het
gaat zowel om het gezicht uit de
trein op het landschap, als om het
gezicht op dc spoorweg van het
landschap uit.
Als de bomen en struiken maar
willen aanslaan en groeien, dan zal
op dc duur het aanzien van de ter
reinen van de spoorweg worden ver
beterd. De ontsierende elementen
zulien zoveel mogelijk aan het oog
worden onttrokken. Tussen Biltho-
ven en den Dolder zal b.v. een heg
beplanting met heesters worden
aangelegd, waardoor het gezicht op
de achterkant der huizen zoveel
mogelijk zal worden gemaskeerd.
Zo is het uitzicht nog menig
maal in de steden
Wie in een trein zit, moet zo min
mogelijk uitzicht hebben op kolen -
schuren, op vuilnisbelten en derge
lijke zaken. En de spoorwegen wen
sen naar vermogen eveneens ver
betering te brengen in de desolate
entrée bij het binnenrijden van de
steden.
Deze en andere punten zjjn opge
nomen in «en Nationaal Spoorweg
plan. Hierin is neergelegd de uit
eindelijk meeBt gewenste vorm van
het spoorwegverkeer van de toe
komst.
En die toekomst brengt niet al
leen snelle en stipt op tjjd rjjdende,
veilige treinen, maar ook spoorwe
gen, die voldoen aan eisen van
schoonheid.
Dansinstituut Van Beek
50 jaar
Met een feestavond-bal in gebouw
„Palace" vierde Maandagavond
dansinstituut Van Beek het 50-jarig
bestaan en de heer Van Beek zijn
20 jarig jubileum als dansleraar. De
zaal was bijna te klein om alle be
langstellenden te kunnen bevatten
terwijl een zeer groot aantal bloem
stukken getuigde van veler sympa
thie voor het jubilerende instituut.
Een rij van sprekers complimen
teerde de heer Van Beek, diens
echtgenote en diens moeder. Na
mens de collega's sprak de heer A.
Dekkers de hder Marcel Mulder
vertegenwoordigde de Ned. Bond
van Dans leraren terwijl dansleraar
Niessen zijn woorden vergezeld deed
gaan van een fruitmand.
Namens de leerlingen van het in
stituut feliciteerde de heer Bou-
man. Aan het geanimeerde bal wa
ren diverse dans-attracties verbon
den waaronder het optreden van het
Engelse danspaar Ella Spowart en
Johnny Herbert, dat veel succes
■oogstte en een spannende school
team-match.
Radio-luisterver gunning
Houders van een radio-ontvang
toestel of van een aftakking van een
radio-toestel, die in het bezit zijn
van een luistervergunning met serie-
letter E, moeten deze vergunning in
het tijdvak van 6 tot en met 16 Oc
tober op een postinrichting (geen
postagentschap) omwisselen.
7wee Duitse schaapherders,
die bij de politie een karabijn,
een geweer, maskers en munitie,
welke zij in een 'bos gevonden
hadden, ingeleverd hadden kre
gen kort daarna een brief, waar.
in siond:
„In het bos namen jullie ma
teriaal weg, dat toebehoort aan
de Weerwolf ^ondergrondse
Nazi-organisatie). Jullie spelen
mei vuur. Indien dit materiaal
niet binnen 24 uur ferugge&rac/j/
is, zullen jutlic huizen worden
afgebrand. Een tweede waar
schuwing krijgen jullie niet.
Ondertekening Weerwolf".
J )E bekende roon van Thomas Mann,
Klaus alarm, schrijft m een aan
grijpend artikel in de Aut'baii, die tc
New York verschync. onder meer:
„ONZE TAAL. Allen die zich re
kenschap geven van de waarde cn de
innigheid van het gesproken woord,
z'illen mij begrijpen als ik zeg, dat voor
iedereen ter wereld z'n moedertaal het
tederste is. wat hu bij zijn geboorte
meekrijgt.
Want zie: z'n vaderland kan men
verliezen, maar, z'n moedertaal be
houdt men. Die is niet tc verliezen. De
moedertaal is hot thuis voor allen die
geen huis en geen land meer hebben, is
de troost van alle benarden en bedroef
den. Het gaat er r.et mee. als v,annecr
je vader je verstoot of verwaarloost:
moeder zal je steeds trouw blijven; de
zegen, je eenmaal gegeven door je moe
der, begeleidt je en sterkt je onder alle
omsi andighedcn
Wie geluk heeft, vindt nog wel eens
een tweede vaderland; maar wie vindt
ooit een tweede moedertaal?; kan men
zelfs wel twee moedertalen er op na
houden?; twee moeders hebben gaat
immers niet.
Het probleem van de moedertaal
voelt men nergens zo sterk als in
Amerika, het onmetelijke land met de
onmetelijke mogelijkheden, waar mil-
lioonen gepoogd hebben een nieuw le
ven te beginnen, een nieuw bestaan tc
bouwen cn m vrijheid een eervolle dood
te bereiken.
Met voorbeelden gestaafd
Sinds jaren zwerf :k tn den vreemde,
omdat ik in het Duitcland van Hitier
niet wilde leven en. werken. Véle jaren
heb ik doorgebracht m Amerika en in
andere landen cn steeds heb ik nage
gaan, hoe men zich redde als men zij"
vaderland verloren had en met de
nieuwe taal haast niet overweg kon.
Als men gebroken sprak, kon mcr
nog wel eens zaken doen: een tandarts
kon met zeer weinig cn verkeerd uit
gesproken woorden toe; van snoepgoed-
verkopers en modescheppers verlangde
men niet dat zij zo welbespraakt wa
ren als Winston Churchill, terwijl filo-
soicn cn zielkundige phenomenon zelfs
aan prestige wonnen als zij hun orakel-
S >in ^oeterwaals weergaven.
toneelspelers en filmsterren,
mits zij talent hebben, bereiken de
hoogste sporten van succes cn roem
m weerwil van hun vreemd accent
men denke aan Conrad Veidt, Peter
Lorre, Maurice Chevalier cn Boyer.
Maar een soort mensen is cr voor wie
het verlies van een vaderland en het
zien met thuis voelen bij de nieuwe
moedertaal een onoverkomelijk pro
bleem vormt en dat zijn: de schrij
vers. Of zjj komen niet meer tót
werken, of zij moeten een ander
baantje zoeken, waarin zij ten onder
gaan. Ik herinner U maar aan het droe
vige lot van Ernst Tolle, Stefan Zweig,
Walter Hasenclever en al die anderen
tot wie ook Joseph Roth behoort, om
U duidelijk te maken hoe het •gemis
van je te kunnen uiten in je moedertaal
je hart kan breken; geldt dit soms ook
ntet voor een Franz Werfel en een
Bruno Frank? Denk niet dat 'n Alfred
Neumann, 'n Leonhard Frank, 'n Bert
Brecht, 'n Hermann Kesten. 'n Erich
Maria Remarque, 'n Lion Feuchtwanger
en al die anderen van wie men nog
wel eens wat verneemt, het rij'k hebben
of gelukkig zijn. Ieder van hen verze
kerde mij met meer te weten voor wie
hij leefde en voor wie hij nog wel
eens werkte.
ZIJ zelden mei „Wij zijn geen hel
dentenor, wij verkopen geen half en
kwart edelstenen, wij zijn gthlevcn wat
wij waren, namelijk dichters, en een
dichter zweert nu eenmaal eeuwig
trouw aan de tyranniekstc liefde van
zijn leven cn dat is zijn moedertaal en
haar zullen we blijven spreken cn blij
ven schrijven tot in het uur dat ons
gestamel onverstaanbaar wordt; het uur
van onze dood."
Herdrukken en nieuwe
uitgaven van Querido
Bij Em. Querido's
zullen in de loop i
,De Quintencirkel" door Willem Pij
per: een tweede druk van „Heden-
da agsch Fetischisme" door Carry van
Bruggen; dc tweede druk van „Onvol
tooid Verleden" van prof. dr JV Ro
mein; de tweede druk van „Slib en
Wolken" door A. RomeinVerschoor
en de derde druk van „Lof van Ne
derland". bloemlezing uit de Ned. poëzie
door J. W. F. Werumeus Bumng.
Verder verschijnen dit najaar een
geïllustreerde uitgave van ..Meubels en
Mensen" door Paul Bromberg; een
door C. A. B. Bantzinger „geïllustreerde
uitgave van Hella Haasse's „Balladen
en Legenden"; een door Doeve geïllus
treerd Kerstverhaal van 3. w. F. Weru-
mous Bumng: „De hoeve in het Ge
bergte": tenslotte een biographie van
Ernest Renan door prof. dr J. B. Ticl-
rooy.
(Ingezonden Mededeling),
Uren, die maar daren
En Uw bed wordt een pijnbank
U kent dat. Door die zangerige Rheuma-
tische pijnen, nachten van hanewaken.
draaien en wentelen, van links naar
rechts, voor en na. Maak daar toch
een einde aan! Neem Kruschcn Salts.
De kleine dagelijkse dosis Kruschen
heeft een wondere weldadige werking.
Dat komt omdat Kruschcn Uw bloed
sneller doet stromen en het zuivert
van schadelijke zuren, die nu oorzaak
zijn van Uw lijden on Uw pijn.
Vraag Kruschcn Salts bij Uw Apothe
ker of Drogist.
Duitse Hildegarde was hun
'n blok aan het been
Toen de 25-jarige buffetchef Ane.B
op 31 October van het vorige jaar in
gezelschap van zijn adspirant-cchtgeno-
te Jac. de V. kwam aantekenen, ant
woordde hij op de vraag van de ambte
naar van de Rotterdamse Burgerlijke
Stand, of hij gehuwd was of was ge
weest, ontkennend.
Het staartje van dit jokkentje
want naderhand is gebleken, dat Arie
zich in 1945 in Berlin—Schöneherg m
de echt heeft laten verhinden met Hil
degarde M. kwam gistermorgen voor
de Rotterdamse rechtbank
Ter zitting verklaart Arie. dat „men"
hem heeft gezegd, dal een huwelijk
met een Duitse gesloten, ongeldig was
geworden. Daarom had hij er maar
over gezwegen
Óok bij Jacoba. die op de hoogte was
van de stand van zaken, kwam het
met op. alvorens de grote atap te wa
gen, advies m te winnen over de gel
digheid van het nieuw te sluiten ver
bond. Beiden zeggen ze. dat de ambte
naar destijds mets gevraagd heeft.
De officier van justitie laat het re
gister halen om na te gaan of dit in
derdaad zo is.
U begrijpt wel. zegt hij. dat dit
laatste huwelijk ongeldig is? Jacoba
begrijpt het en wenend zet zij zich op
een bank
Uit het register blijkt zonneklaar, dat
de vraag wel degelijk gesteld is.
Dit is één van de vele oor logs ver
schijnselen. zegt de officier. Sommige
Duitslandgangers 2ijn er ginds maar
lustig op losgetrouwd. met het idee. dat
men dat ongestraft kon doen
Hij acht bigamie bewezen en eist te
gen Arie 14 dagen cn legen Jacoba 20
of 10 dagen.
Terneergeslagen verlaat het paar, dat
geen paar meer is, de zaal.
Wederom heeft het bestuur der
Nederlandse Tentoonstel lings Club
„De Postduif", beslag weten te leg
gen op de Rivièra-Hal, voor haar
38stê jaarlijkse grote Nationale
Kampioenen en Klassen Tentoon
stelling van Postduiven, waarvan
het gehele batig saldo ten. goede zal
komen aan de „NIWIN".
Oké wij leven mee, met de jon
gens overzee!
Deze tentoonstelling heeft plaats
op 22 en 23 .November a.s„ onder
toezicht van de Raad van Beheer
op dit gebied.
De burgemeester heeft het .voor
zitterschap van het ere-comité aan
vaard.
Afdeling Pro Rege in
Rotterdam-Zuid
Ook op de Linker Maasoever is
thans een onderafdeling van de Ne
derlandse militaire band „Pro Rege"
opgericht. Het adres is Reincveld 4.
Tot bestuursleden werden gekozen
de heren: A. van Bockel, Reine veld -
straat 4: J. van Katwijk. Putsebocht
32; J. A. de Lange. Beverlandselaan
31; J. Michelse, Voordonk en A. van
Staveren, Hillevliet 54.
DILETTANTISME OP INSTRUMENTAAL EN
VOCAAL GEBIED HERLEEFT
MUZIEK is er om te worden ge
speeld. En als zij wordt ge
speeld, dat is tot levende klauk ge-
aclitj dan wordt zij ook beluisterd.
De scheiding d?o er is gaan he e reen
tussen spelers en luisteraars, beeft
niet altijd bestaan in die mate als
wij tegenwoordig- beleven. Zeker
men had v roeger, als nu, de vak mu
zikanten; maar meer dan tegen
woordig werd cr in de huizen mu
ziek gemaakt, gezongen en gespeeld,
door leken, dilettanten. En de oude
muziek gaf daar ook meer de gele-
enheid toe.
In de romantiek ging de virtuosi
teit zulk een belangrijke plaats in
nemen, dat de actieve muziekbe
oefening steeds meer werd beperkt
tot de uitzonderlijk begaafden. De
dilettant bleef noodgedwongen staan
bij zijn C'orelli en zijn Handel en
moest Liszt eu Chopin op den duur
wel overlaten aan de vakmusici.
Men gaf het wel niet direct hele
maal op. knoeide energiek verder
aan de moeilijkheden van Mendels
sohn's „Lieder ohne Wortc'* en de
langzame delen van de Beethoven-"
sonates, maar ten slotte gaf het ede
le dilettantisme de geest, en ont
stond het scheldwoord dilettant".
„Liefhebben"
Maar „ditettare" betekent; lief
hebben, cn het scheldwoord wag dus
slecht gekozen, doch typisch voor
een tijd van heldenverering en ef
fectbejag.
Toen kwamen nog de gramofoon
en de radio: vele dure lessen werden
afgeschaft, men had voor weinig
geld Kxeisler, Casals cn Toscanini in
de huiskamer. Wat zou men dan
nog zelf modderen? Er bleef in stilte
een kleine minderheid over die de
vreugde van hcj, zelf-musiceren,'het
zelf moeite-doen niet kon missen.
D© radio en de gramofoon zij
hadden het voordeel, dat de grote
massa muziek leerde kennen op een
veel groter schaal dan tot nog toe
mogelijk was, maar ook het grote
nadeel, dat het minderwaardigheids
besef van de gemiddelde dilettant
werd opgevoerd tot hem. de lust in
eigen beperkte vermogens verging.
Maar ook in dit getij komt kente
ring. Nóg is ons openbaar concert
leven, voor zover het geleid wordt
door aanhangers van een voorbije
tijd, gebouwd op heldenverering en
grote namen; Maar: als men dan met
top-prestaties werkt, dan is de hou
ding van een publiek, dat slechts de
weinige zéér grote kunstenaars er
kent, begrijpelijk en consequent.
Een leger van mindere goden op
weg naar „roem", bevolkt do podia,
maar speelt zijn recitals voor lege
zalen. Het publiek is moe daarvan,
liet voelt instinctief, dat zulk een
j\jlBEScq, het
Was 't
deze?
(Ingezonden mededeling)
A.R.O
FEU/LLETOA/
Nederlandse
goochelwonder, dat
op het Parijse con
gres van presticli-
gitateurs het kam
pioenschap der
magiërs verwierf,
heet voor de Haag
se burgerlijke stand
Jan van Berkel,
leeftijd 21 jaar;
zijn moeder is bij
zonder trots op'
hem, hoewel haar
huishouden wel een
oeetje ingewikkeld
is. Van Berkel Sr.
is namelijk ook
goochelaar en als
bijvoorbeeld de
stofzuiger zoek is,
kan het best zijn.-
dat vader of zoon
deze, bij wijze van
training, zojuist in
een jeep heeft ge
transformeerd.
Niberco werkt
het liefst met huis-
tuin-of-keuken-
voorwerpen en het
nieuwe van zijn
truc is, vindt hij,
dat hij iets laat verdwijnen en wat werpt dit in de lucht en vangt met
anders ervoor in de plaats tovert. een schaar de juiste kaart uit de
Op dat idee kwam hij, toen hij warrelende vlucht,
zijn neefje eens bellen zag blazen. Wc hebben maar net gedaan of we
„Ik at er één op, want hij was in- 't snapten en „tot kijk" gezegd.
tussen in een tomaat veranderd," want Maandag 13 October komt Ni-
vertelt Niberco ons en om zijn berco naar Rotterdam; de magische
j goochellogica nog te verduidelijken, hga „De 52 Schakels" zal hem dan
laat hij ons een kaart trekken, 's avonds bij Charley Stock in 't
schuift die ongezien in het spel, zonnetje zetten.
concertleven nieta heeft van een ge
zond muziekleven. Nóg staan op
de affiches de grote solistennaraen,
maar reed»: bedankt men. dat toch
altijd nog de componist belangrijker
is dan de uii\ eerder cn groeit de
belangstelb'ng voor de muziek zelf-
Schijndood
Het is het begin van een kente
ring. Ook het schijndode dilettantis
me herleeft allcrwege. Zie de vele
koren en de studenten-orkesten-
Wie zich maar even in lekenkrin-
en oriënteert, hoort, dat overal
weer wordt gezongen en gespeeld.
Ook de belangstelling van de
overheid voor muziek-onderwijs op
de scholen is een teken des tijds-
Als het goed geschiedt, kunnen er
op den duur wonderen gebeuren. Op
IIBS en Gymnasium bestaan reeds
sch ooikoren. schoolorkeeten en mu
ziekverenigingen. En vaak reeds
blijkt, dat de klove tussen dilettan
tisme en beroepswerk niet zó breed
gaapt als wel eens is gedacht.
Men moet niet uitersten vergelij
ken om do overgang *.e ziou, niet
de beginner met de ster; maar be-
uister de ordering-m cn prestaties
■•an menie dilettanten-ensemble, van
menig steden tenorkest, dan moet
men wel hopen op een gezonder
muziekleven.
Bertus van' Lier.
Schoolorkest in Amerika
Goed zoon
Voor Jan voelen, we wat, al is hij
dan honderd maal beklaagde; v,-.i
zijn op zijn hand, al gaf die hand
dan een veel oudere man een ram
meling.
Jan nam het voor zijn moeder op.
Dat is de zaak. Natuurlijk, natuur
lijk eigen rechter mag men niet
zijn en je hebt je handen thuis te
houden, onder welke omstandighe
den dan ook, maar het is toch een
gioot verschil om welke reden je
iemand afdroogt.
Nou, Jan gaf de man van zijn
moeder een paar opdoffers, maar die
had het er ook naar gemaakt-
Gelukkig v/as Jan al zo ver, dat
hij op eigen benen kon staan toen
zijn moeder hertrouwde. Die stiefva
der was geen leuke man, althans
niet voor de kinderen van zijn
vrouw. Do vrouw wilde hij wel,
maar de kinderen verkoos hij niet
tot zijn. last te hebben die moch
ten er niet bij in. die moesten, maar
zien dat ze terecht kwamen.
Een bijzonder innige erhouding
was er dus niet tussen Jan en zijn
stiefvader, Ook met het echtpaar
boterde het niet zo best cn tenslotte
had Jan's moeder het bij haar man
zo slecht dat ze maar liever van 'm
afging.
Zo had ze al een poosje alleen ge
tobd, maar dat viel ook niet mee in
deze tijd en er bleef met veel anders
over dan maar weer naar die bulle
bijter terug te gaan. Een dak en een
hap eten had ze da?~ tenminste.
Maa, de izegrim had intussen zijn
oug op een andere dame laten vallen
en toen Jan z'n moeder zich weer
aanmeldde, was ze helemaal niet
welkom. Ze liet zich echter zo maar
niet afschepen en wilde rustig haar
intrek weer nemen in. het huis, dat
tenslotte toch ook het hare was.
De stiefpa voelde er echter niets
voor en zette de vrouw met geweld
de deur uit. Het arme mens liep
daarbij gevoelige klappen op, vooral
toen ze nog even terug kwam om
een ring te zoeken, die ze bij de
eerste schermutseling verloren had
in de gang.
Is hét een wonder dat Jan zich
opwond, toen hij van z'n moeder
vernam hoe zij behandeld was. Hij
wachtte die bruut van een stiefpapa
op en gaf hem bij de ontmoeting
een paar flinke meppen en een trap
in z'n lende toe. Fout, natuurlijk,
helemaal fout, maar je kan d'r in
komen.
De reohter mag zo iets nu eenmaal
niet door de vingers zien en daarom
krijgt Jan dan ook z'n 15.boete.
Maar met opgeheven hoofd verlaat
hij de zaal, want een schande is het
niet het voor je moeder op ,te
nemen.
JS
chilisaus zo dik op lag, dat ik al huiverde als ik kunnen spelen, dacht ik.
er naar keek. Ik had eens zo'n hap bonenpurée Na het eerste lied, zong en speelde dc ene helft
met Chili-saus in mijn mond gestoken, toen ik van het gezelschap terwijl de andere helft aan
nog maar kort in Mexico was. Dat doe jc maar de grote tafel zat te smullen. Er stond ook een
eens in je leven. Maar een Mexicaan schijnt van soort gehaktbal op het menu, goed gepeperd en
dat brandende goedje in het geheel geen last te gekruid en gerold in groene maïs-bladeren en
hebben. Zelfs de jonge peuters genieten ervan, als van alles scheen dit wel het meest in trek tc zijn;
was het een heerlijk koel „ijsje", t wel drie keer moest graaf Paul 'n nieuwe schaal
De muzikanten drongen nu babbelend en zin- V°I van deze „tomales" bestellen. Geen wonder
gend naar binnen; een hele familie leek het wel. de arme Mexicaan kan zich maar heel zelden
De guitaarspelers van Acapulco. Ik geloof dat ze de luxe van vlees, veroorloven,
er allemaal waren. Ze vulden de grote kamer. Dc/leider, het kleine pittige mannetje, vertel-
- - Allemaal hadden ze een guitaar. De oudste was de trots dat het zijn eigen „familie-ensemble"
hu. „Probeer het zon beetje te tellen, maar maak misschien zestig en de jongste zes. Die jongeren was. Allemaal zijn eigen bloed, si senor! Nu ja,
je daar met teveel zorg over. Als ae pret begint wilden wel meteen aan 't smullen gaan; maar cr waren dan wel een paar schoonzoons by, en
moet je erbij zijn de leider, een klein pittig mannetje, vond dat ze één was 'n geadopteerde, die kleine nino, ja, maar
ti t tV 9 Alleen een dmg. Mocht ik toch eerst wel cons moesten laten horen wat ze ach die waren toch ook als zijn eigen kinderen,
Het Idee ook weten. konden. En dat deden ze. Vijftien of twintig gui- cn was het met prachtig zo'n groot muzikaal ge-
„Nog niet. t Is een verrassing. Dat is veel leu- taren tezamen zoiets had ik nog nooit gehoord, zelsehap, alles één grote familte? Ja, ja, als ze nu
Vergeleken daarbij, was het getokkel, dat ik op maar goed verdienden.,.. Zulk een goed aanbod
mijn instrument deed, wel erg saai. Wat een vuur! als dat van de edele graaf, had hij het wel goed
JOf-tA/ (/A/V $A/El c £/v& g
Graaf Paul was zeer voldaan over dit telefoon
gesprek. V
„Ga jij nu vlug dat geld sorteren. Jonskazei
ker! Vooruit nu, compagnon, de handen uit de
mouwen".
Terwijl ik in het „laboratorium" bezig was het Wat een vreemde VcTOordenTHor'vlógen die' vte-
geid te sorteren, hoorde ik graaf Paul in de an-
dere kamer met meubelen sjouwen. „Wat is hij
in hemelsnaam van plan?" vroeg ik me af en tel
de weer verder: „Ncgentig-hondcrd-hondcrdvijf- kaal is, dat afshij"een o'xtrotüf "wals "speeïtTn
tig duizend...." een orkest, dc dansers lood in hun voeten krijgen.
HOOFDSTUK XIV Nu. dat kan waar zijn als ze „jazz" proberen le
„Fïcsta" spelen, maar laat ze hun eigen, meestal onge-
Nog vóór ik klaar was met mijn taak, klonK or schreven muziek spelen, laat ze hun liederen,
gestommel op de gang, geklop op dc deur en hun balladen, hun klagende, juichende, lachende
hoorde ik luidruchtige stemmen. Haastig borg muziek spelen! Geef ze daarbij goed te eten rn te
ik het geld weg in een kleerkast. Wat was dat drinken en wees vooral niet bang om te tonen,
nu weer? Graaf Paul riep mij: „Kom, Jonska. de dal je hun kunst kunt waarderen nu. ik ver-
Fiësta gaat beginnen". zeker je. dan hoor jc iets. zoals je van je leven
Ik ging de grote kamer binnen. Alles stond niet hoort en wat je nooit zult vergeten!
klaar om do „gasten" te ontvangen. Een reuzen- De hete Mexicaanse vlakte, dc oneindige
grote tafel in 't midden, beladen met vruchten woestijn, het woeste gebergte, de rokende vul-
cn zoete koeken, wijn, tortillas, stomende mals- kaan en van zijn eigen leed en vreugde zingt
kolven, en van die gepeperde schoteltjes waar de daarvan de Mexicaan. Als ik ooit eens zó zou
verstaan, 50 pesos, ja Hombrc! Als ze van
gers over de snaren die sterke kleine vingers, zulke klanten hadden, dan zou hij gauw geid ge-
En zo zongen er bij. Nu zijn er mensen die bewe- noeg hebben om van die mooie fonkelende pak-
ren, dat de Mexicaan eigenlijk niet zo héél muzi- jes te kopen, en dan op te treden, m een groot
'"""I - - •- theater in de hoofdstad misschien wei. Ja. ja.
dan zouden ze beroemd worden. Maar daar moest
je niet zo arm voor de clag komen, nietwaar? Dan
luistert zelfs de impressano niet. Neen, fijne cos-
tuums en mooie foto's abh! Maar dat kost heel
veel. „Muy earoT
,.Ja heel duur", beaamde graat Paul. „Zeg me
eens. Senor Pacheco. wie is die jonge man. is dot
je zoon?"
Graaf Paul duidde op cên van dc guitaristen.
die naar bel scheen d" moeilukste $olo-parti|en
voor zijn rekening nam Hij was groter dan de
rrs* cn stak wel een hoofd boven de anderen uit
Hij speelde mot oen ernstige, bijna sombere uit
drukking in zijn donkere ogen. Worut vervolgd!
VEEL OPZICHTEN moet
men Vestdijk dankbaar zijn
voor dezie grote, en in menig
hoofdstuk grootse, roman. Want
hij geeft z'n lezers het gevoel
meegenomen te worden onder
zeer deskundige leiding naar een
vaderlands wondermuseum vol
wetenswaardigheden, een rijJ<
museum dat maar al te zeer ver
waarloosd heeft gestaan.
Er is al eens eerder een schat-
tenkenner en brillant rondleidcr-
en-vertcller geweest, die getracht
heeft belangstelling en eerbied te
wekken voor de hoogste en de
diepste golven van ons geschied
kundig verleden; dat was prof. P.
H. van Moerkerken. Deze schiep
in zijn zesdelige cyclus van De
Gedachten der Tijden een dés- en
vakkundige roman, waaraan
helaas een onopvallende een
zaamheid deelachtig werd, waar
voor wij. zijn tijdgenoten, ons diep
hebben te scham en-
Contrasten
Van Moerkerken had sympathie
voor zijn hoofdfiguur, voor de
diepe zin. en de vcruklting van
het ketterse, het revolutionnaire,
sympathie van huis uit. Vestdijk
staat anders tegenover z'n stof.
(Arminianeii cn Go maris ten:
Duits houwdegenprotcstanlisme
eu Juzuitisme; Oldenbarneveldt
Mauri ts; koopmans vrede en
wiklemansoorlog); wij zouden
haast wilicn zeggen: „Vestdijk
neemt bijna wetenschappelijk af
stond van alles, blijft cr filoso
fisch hoven verheven. Dat kon
soms dit nadeel hebben, dat ais er
bloed vloeit, het niet ziin bloed is.
Zonls hij de enorme omvang van
ziin gegevens onder bedwang
heeft, zo heeft hij ook zichzelf on
der bedwang."
Nu vreze men niet. dat De
Vuuraanbidders het cerebrale on-
berCikhaarhCidskarakler bezit, dat
Het Vijfde Zegel (van 1937) zo
moeilijk maakte voor dc onincc-
wjjden. want dat is thans niet het
geval. Ton eerste heeft de grote
woordenschnker Vest dijk precies
geweien hoe hij boeiend moest
ziin. en ten tweede heeft hij een
voudiger taal gebruikt (zo nu en
dan zelfs tegen zijn zin?), zonder
zijn speelsheid op tc offeren.
Iedereen kan dus dit boek van
000 grote, volle bladzijden begrij
pen. Het is bijna honend, dat
Vestdijk het in 1600 laat begin
nen. omdat immers „iedere Ne
derlander weet, dat in het iaar
1000 prins Man rits op een drama
tische wijzr» dc slag bij Nicuw-
poort won."
Het actueel-voorbije
Wie dus met 1000 begint, brengt
zijn lezers thuis; wie dun dc tra
gische frtnjd van Amiinianen en
Contra-remonslranlcn in alleilci
figuren en milieu's aan roer l,
houdt zijn' lezms op hekend ter
rein. want die strijd leef! h'edei
ten dace nóg. Nóg altijd staan ir
„Eenheid in het Nodige, Vrijheid
in het Onzekere, boven Alles de
Liefde") naast en tegenover de
aanhangers van de praedestina-
tieve opvattingen, de Calvinisten.
En ten slotte hebben onze ge
slachten uit twee rampzalige we
reldoorlogen wel de les geleerd
wat oorlog eigenlijk is. Zij kun
nen dus Vestdijks Vuuraanbid
ders wel degelijk begrijpen, als hij
heit hun nog eens duidelijk vér-
telt. waar. in wezen, slagveldont-
aarding. roof, plundering en
brandschatting op -neerkomen.
De Hervorming en al die andere
omwentelingen uit de overgangs
eeuwen van Middeleeuwen tot
Nieuwer Tijden hebben ook moe
ten afrekenen met occulte, magi
sche, alchemistische, en hekserii-
verdwazingen. Deze kant van
Vestdijks jongste roman is niet de
minst-boeiende.
Maalstromen
Het eerste en het derde boek
ziin gelocaïiseerd in Leiden, het
akelige Leiden van 1600—162S;
boek twee is het dolle Heidelberg,
vrij. belegerd en berèn-d door
Tilly, tijdens de Dertigjarige Oor
log. Dc bijkomstige figuren uit
boek I worden hoofdfiguren van
boek II;«in bock III wordt hun
aller lot afgehecht, terwijl „da
grote stroom der Dingen" uit'I, in
II een verwoestende Maalstroom
rond kolkt, om in III zijn nood-
lotsweg te hervatten, naar nieuwe
Maalstromen toe, langs onze ver
bijstering heen tot in de nevels
dor onbekende verten.
Winst in deze roman is. dat de
gewone gesprekken cn de gewone
gebeurtenissen gewoon zijn; de
theologische disputen echter zijn.
te essayistisch; en de liefde, de
doodgewone liefde van jonge
mensen die elkaar willen „geven
en ontvangen" is helaas bleek ge
bleven en onverklaard.
Allo kracht is op het histori
sche. op het verwarde, verwarren
de cn verscheurde tijdsbeeld
van het eerste kwart der XVII-e
eeuw gelogd, en dat met een chi
rurgische vaardigheid, die ons
met jxïspcct vervult. Toch ver
ging het ons, dat wij, toen wij
het hoek sloten, hetzelfde zeiden
als na de briljante film Les En-
fnnls du Paradis: „boeiend, maar
nief mecslepend-ontroerend.''
J. W. de Boer
TUINKALENDER
DOK DEED AG 9 OCTOBER 1947.
Er zijn vele plantendie wel van
een kalkhoiidcnde grond, houden
Doch cr zijn ook geicassen, die een
hekel hebben aan kalk en zélfs mis
lukken als ze in een kalkfioudende
grond worden geplant. Tot deze ge
it-assen behoren o.a, de Rhododen
drons, Azalea's, de meeste Erica's of
Dopheide cn dc Calluna of struik-
heide. Hortensia^ en Varens zijn
ook niet op kalk gesteld. Al deze
gewassen vragen een ietwat zure
grond. Menige Rhododendron is
reeds doodgegaan tengevolge van
omAamiig'heid, dat er te veel
kalk in de grond zal. Deze planten
zijn wat men noemt kalJc-schuw
Zeel* vele andere, zoals alle sfeen-
rruchten. pit vachten cn vlinder,
hlocmiffc gewassen em. houden
daatentegen wel van kaïk. Bel ia
rlezr Nederlandse wereld dc be- j zeer "goed om hiermede rekenigg ia
lijders van de vrije wil (en van houdeng
