msmsm
KAROLY SZABO haalde duizenden
uit Duitse klauwen
D
Arbeidsbureaux op nieuwe
wegen
Werkt veilig in fabriek of
werkplaats!
Door brandend Boedapest liep
een man in glimmende
leren jas
Onbekende zakenman
was Hongaarse nazi's
te slim af
Radio-programma
Als U Het
£2»
ss&ff
Streven naar meer arbeidsvreugde door
toepassing van moderne methoden
paUtiecechiec
„De juiste man op de
juiste plaats"
UNAC betekent: hulp voor hen, die
morgen wereldburgers zullen zijn
Onverschilligheid kan
tot invaliditeit
leiden
Vrijdag 14 November 1947
- (Van een eigen verslaggever)
RIE jaar geleden zwierf, hij door Boedapest in een glim
mende leren jas: toentertijd internationaal de dracht der
fascisten in burger, die hun smartelijk gemis aan een uniform
trachtten te verdoezelen: K a r o 1 y' S z a b o. 28 jaar, eigenaar
van een der grootste Hongaarse firma's in kantoormachines.
Een moderne Pimpernel, die met zijn intrigues tussen Duitse
cn Hongaarse nazi s honderdduizend Joden het leven redde.
Hij is op het ogenblik in Nederland voor zakerf: een kleine,
blonde man met een energiek gezicht cn felle lichte ogen. Hi;
spreekt zacht met korte zinnen. Hij is geen verteller. Hij beant
woordt alleen de vragen.
T N April 1944 hadden de Duitsers
-1 scherpe maatregelen tegen de Jo
den er door gedrukt bij de ultra
rechtse regering van Horthy, die wel
is waar sterk pro-Duits was, maar
niet in alle opzichten met het natio
naal-socialisme sympathiseerde.
In de zomer van 194^ kwam de
sindsdien legendarisch geworden
Zweed Haoul Wallenberg
naar Boedapest. Een 32-jarige zaken
man, die vanwege zijn kennis van
Hongarije aan de Zweedse delegatie
werd verbonden, met een geheime
opdracht te redden wat er te redden
viel uit de Duitse gaskamers.
Wallenberg wees Horthy op het
feit, dat er 350.000 Hongaarse solda
ten als krijgsgevangenen in de Sov
jet-Unie verbleven en dat de Zweed
se regering hun belangen behartig
de. Ket zou niét verstandig zijn, zich
de verontwaardiging van een rege
ring. die zo belangrijke diensten ver
richtte, op de hals te halen, ter wille
van de verdelging van een kleine
KAROLY SZABO,
moderne Pimpernel.
groep Joden (van de 770.000 Joden in
Hongarije waren er toen. nog 200.000
over).
Horthy begreep de wenk. Hij liet
Wallenberg ongemoeid cn vertraag
de de uitvoering der Jodenmaatrege-
len, mede onder druk van de geluk
te invasie in Frankrijk, die zijn ge
loof aan een Duitse overwinning
aan het wankelen had gebracht.
Intussen toog 'Wallenberg aan het
werk. H|j gaf duizenden Zweedse
passen uit aan Hongaarse Joden.
Vöfsclieidcné malen achterhaalde hy
gastransporten op het nippertje aan
het station, en deelde beschermende
passen uit, zóveel hy kon. Hy kocht
grond cn huizen, die hy exterritori
aal liet maken en verborg er honder
den onderduikers.
Zijn slapper wordende houding
kostte Horthy ten slotte zijn positie.
In October, werd hij door de Duitsers
gevangen genomen.
„Horthy was een. zwakke figuur'.
VRIJDAG 14 NOVEMBER 1947
AVONDPROGRAMMA
HILVERSUM I ;19.00: PraatU
rustig verder; 19.15 Jan Vogel; 19.30
Prof/.Mönnich: Het Heilige en de
Heiligen: 19.50 Tien voor acht; 20.00
Nws;- 20,05 Laurehs Bogtman en Rut-
ger Schoute;. 20:30 Het probleemv.
h. leven; 21.00 0.0.0.; 21.30 Radio-
rakel; '21.50 Op vleug'lèn'van muz.;
22.00 Buitenlands weekoverzicht;
22.15: Grpl.:. 22.40 Vandaag; 22.45
Avandwijding: 23.00 'Nws; 23.15
Symph. avóndconc.. -
HILVERSUM II. 19.00 Nws,,
weer; 19,15 -Appèl ex-pol. gevange
nen; 19.30 Cantus populorum; 19.55
Hulpactie; 20.00 Nws; 20.05 Actu
aliteiten; 20.12 Gewone man;. 20.20
Noors, progr.; 21.00 Drie landen;
21.15 Noors, progr.: 21.50 Uit de
schatkamer van. het oude testa
ment; 22.30 Cello, en orgel; 22.40
Van Rooyens; 22.45 Gebed; 23.00
Nws; 23.20 Dansork olv Klaas van-
Beek. - 1
ZATERDAG 15 NOVEMBER 1947
HILVERSUM .1. 7.00 Nws; 7.15
Gymn;;- 7.30 Victor Silvester: 8.00
Nws; 8.-18 Silvertri trio; 8.35 -Lichte
klanken; ;9J.5 Grpl.; 10.00 Morgen
wijding; 10.20 Radio feuilleton;
10.35 Viool en piano; ll.ÓO.Uitz.-Arb-.
in Continubedrijven: 12.00 Vaudevil
le-ork.; 12.30 Weei-, Vaudéville-ork.;
13,00 Strijdkrachten: 13.30. Carcas-
sola: ,14.00 Ned. lied; 14.15 :Harm.
ork.; 15.00. Lezing; 15.15 Men vraagt
16.00 Lezing: Wettelijke ouderbe
moeiing bij de OLS; 16,15 Sport;
16.35 Om en nabij de 20; 17.00 Volks-
conc.; 18.00 Nws; 18.15 Sport; 18.30
Strijdkrachten.
HILVERSUM II. 7.00 NWs; 7.;
Gebed; 7;45Lond. philh; ork.: 8.00
Nws; 8.15 Pluk de dag;. 9.00 Conc.;
9.30 Watërst. 9.35 .Grpl.; 10.00 Voor
de kleuters; 10.15 Zang; 11.00 Zon
nebloem; 11.45. Conc. ork.; 12.00 An
gelus; 12.03. Pianorec.; 12.30 Weer;
12.33 Lunchconc.; 12.55 Zonnewijzer;
13.00 Nws; 13.15 Welk boek; 13.20
Lunch reonc.; 13.40 Filmkwartier;
13.50 Grpl.; 14.00 Toneelkijker14.10
Am. dansork.; 14.20 Eng les (begin.);
15.00 Jongelui; 15:15 Conc. dér jonge
ren; 15,45 Reportage- 16.00 Tango's
en Rumba's: 16.20 Causerie; 16.30
Schoonheid yan het Gregoriaans;
17.00 De Wigwam; -18.00 Fianöduo:
18.15 Journ,sweekoverz.; 18.30 Lord
Jumpatit.
Hij- was bang voor de Duitsers, bang
voor de Russen, bang vooi: de Ame
rikanen, bang voor alles", zegt Szabo
van hem.
Nieuwe fase
Horthy werd opgevolgd door Sza-
lassi, de leider van de Pijlkruisers
(de Hongaarse N.S.B.), wiens fana
tisme. volgens Szabo, aan-het waan
zinnige grensde. Wallenberg, die tot-
nu toe in dit half vrije, half bezette
land had kunnen intrigeren op al
lerlei gebied, stond nu voor een
muur. Zowel de Duitse als de Hon
gaarse autoriteiten waren hem
sterk vijandig gezind en wilden hem
in niets meer toegeven. Szalassi had
zich ten doel gesteld, zo snel moge
lijk alle resterende Joden op te rui-
i. Er was een andere tactiek no
dig.
i'oen kwam Szabo naar voren, die
tot dan toe in los verband met Wal
lenberg had samengewerkt.
Hij kreeg zijn kans in November
1944 toen S z a 1 a i door Szalasse werd
benoemd tot commandant van de
.,Partszolgalat'\ de Hongaarse land
wacht. Deze Szalai was. volgens Sza
bo, een'idealist. Voor de oorlog had
hij wegens nazi-activiteit anderhalf
jaar in de gevangenis gezeten.
Om deze reden benoemde Szalassi
hem. tot comandant van zijn „Ord-
nungstruppen", zoals de Duitsers het
corps noemden.
Szabo had Szalai als jongen ge
kend bij de padvinderij. Hij ging
hem opzoeken en in een onder
houd achter gesloten deuren, dat
twee uur duurde, probeerde hij
zijn oude kameraad een inzicht tc
geven in de onmenselijkheid van
de zaak, die hij diende, en de ge
volgen, die dit zou hebben. Szalai
vroeg 24 uur bedenktijd.
"Toen Szabo de volgende dag te
rug kwam verklaarde Szalai zich
overtuigd. Hij trok de consequen
ties. Sinds dat ogenblik'dekte hij
Szabo in alle opzichten en gaf hem
alle medewerking. Hij is dan ook
na de bevrijding na drie maan
den. preventieve hechtenis door
een Tribunaal vrijgesproken en
volledig gerehabiliteerd.
Nadat Szalai rich bereid had ver
klaard mee te werken, vér deelden
Wallenberg en Szabo de rollen op
nieuw, Wallenberg nam een open
lijke protesthouding aan cn verzette
zich langs officiële weg tegen zinloze
vernielingen en deportaties: daarbij
geruggestcund door dc Zweedse re
gering, de wereldopinie, en vooral
door de dreigende opmars der ge
allieerden.
Szabo werd intussen onder de
naam Nagy door Szalai in alle hoge
kringen als fascist geïntroduceerd
Hij bouwde een relatie-apparaat op,
waardoor hij van tc voren op de
j hoogte was van alle deportatieplan-
ncn.
Szalai maakte hem ten slotte zyn
gcvolgmachtigdc plaatsvervanger.
Hy kreeg hierdoor de beschikking
over alle polltietroepen. HU raakte
bevriend met tientallen nazipoten-
taatjes die over eikaars ruggen om
hoog probeerden te komen, In die
tyd werd hij „dc man met de leren
ja3", de geheimzinnige machtige fi-
gur van wie niemand het rechte
wist, maar in wie dc nazimannen de
„hoge" zagen, die invloed bad op
hun promotiekansen. HU hitste hen
tegen elkaar bp, vergrootte de
-.~0«5 iic*t partij-apparaat,
"Was er ergens een razia beraamd
■door do partijpolitie, dan verscheen
Szabo op het laatste monfent met een
afdeling van de (even fascistische)
staatspolitie cn belette de actie. Vaak
stonden bij dergelijke gelegenheden
de groepen elkaar beconcurrerende
polilie-manncn met handgranaten
cn machinepistolen tegenover eikaar.
Dat zij zich op elkander zoudenwer
pen, werd belet door de man in de
leren jas, die hun aller comman
dant was en tegelijk hun onder
grondse tegenstander, die ongewa
pend tussen hen in stond, met als
er;_2 verdediging zijn zelfverzekerd
gezicht en het waas van geheimzin-
nighcd, dat hem altijd omgaf.
Tegenover de hoge Duitse autori
teiten handhaafde hij zich door hen
er op te wijzen, dat deze al te open
lijke verdelging der Joden schade
deed aan de Duitse naam en dat hij
bezig was met het uitwerken van
een plan, waardoor de Joden zonder
ruchtbaarheid zouden worden opge
ruimd. Men vertrouwde hem' vol
komen.
(Ingezonden mededeling
Boodschappentas in water,
dichte suede met echt lederen
tussenhaar, lederen ver
sterkte hoeken en Ireksluuing
(Ingezonden mededeling)
>0or 'l «996"
had, dan.----
At U ook een be-
Dank z'i o0ïfl-
,n binnen-«nbuUenland.
-esiao9d
lijn wij ,n -
O 'n sortering
schoenen en P#"'
itollels
kwaliteiten-
J. geelt «n
Het spreekt
RoU««,d»T' 2<) bi|V«i««
5i\udiiW 262-^a
Rode leger marcheert
Ondertussen naderden de troepen
van Malinowski de stad in snel tem
po. Met Kerstmis 1944 stond het Ro
de Leger aan de Donau en lag de
stad onder zwaar artillerievuur.
Reeds was het lagere Pest voor een
deel bevrijd, terwijl in het hogere
Boeda aan de andere oever van de
Donau de Duitsers lagen genesteld
cn zich met ha"d en tand verdedig
den. In het partij-apparaat was een
volslagen anarchie uitgebroken en
tot waanzin opgezweepte nazi's voer
den individueel of in groepjes acties
uit tegen de-resterende Joden, Elke
nacht werden er tientallen uit de
huizen gesleept. Zij kregen een nek
schot en werden in de met ijsschot
se» bedekte Donau geworpen.
In deze bewogen dagen waren
Wallenberg, Szabo en hun medewer
kers dag en nacht in touw. 's Nachts
reden ze door de brandende straten:
ingrijpend waar zij maar konden:
een handjevol vastberaden mannen
in een chaotische heksenketel, te
midden van een bevolking, die voor
S0 procent pro-Duits was.
Zo naderde de 13e Januari, de dag
waarop de Duitse ^legerleiding via
haar geheime dienst'het bericht ont
ving, dat de Russische genadestoot
in dc loop van de Volgende dagen
kon worden verwacht. Wallenberg,
die inzag, dat zijn werk achter de
Duitse linie ten einde was. nam af
scheid van Szabo en stak illegaal dc
Donau over om zich bij de Russen te
voegen.Szabo bleef in Boeda. Hij
hééft Wallenberg" niet teruggêrien.
Wallenberg is sindsdien spoorloos
verdwenen, -
Pest was op dat ogenblik al gro
tendeels in handen der Russen. In
het resterende gedeelte lag het ghet
to, waarin 70.000 Joden waren „op
geslagen".
De Hongaarse nazi's, die hun hoofd
kwartier. evenals de Duitsers, in ho-
tel Royal in Pest hadden, werkten
een plan uit, waarbij gedurende de
komende aftocht naar Boeda het
ghetto, dat in de uitgestippelde lijn
van de terugtocht lag, met vlammen
werpers zou worden verwoest, zodat
de 70.000 Joden levend zouden ver
branden. Szabo hoorde van het plan
en speelde zijn laatste troeven uit.
Hij zocht de commanderende Duitse
Panzergeneraal Sehmiedt Huber op
en ontpopte zich als tegenstander.
Hij dreigde de generaal met de stróp
als oorlogsmisdadiger en werkte ten
slotte op zijn eergevoel,
De- Pruisische officier gaf toe. Hij
liet de pi an non makende Hongaren
arresteren en nam het ghetto in be
scherming. Zowel de Duitse als de
Hongaarse nazi's waren ten prooi
aan een hysterische woede.- Huber
beschermde Szabo niet. Zijn positie
werd' kritiek. Bovendien werden
nieuwe acties tegen het ghetto be
raamd.
Toen bracht' Szabo als laatste red
middel paniekgcruchten in omloop,
dat de oude Kettingbrug over de Do
nau, de laatste verbinding met Boe
da, over enkele uren opgeblazen zou
worden. Ook dit lukte. De kuipende
bende spatte uiteen en dacht alleen
nog maar aan een overhaaste vlucht.
Velen kwamen te laat, want door een
ffril van het noodlot kreeg Szabo ge
lijk. Ecu uur later schoten de Russen
dc brug aan stukken. Die nacht ruk
te liet Rode Leger óp cn bevrijdde
dc 70.000 Joden. Het was Szabo's
laatste coupe. HU keerde terug tot
zyn firma in kantoormachines.
Waar is Wallenberg?
Als het gesprek op zijn oude strijd
makker Wallenberg komt, verstrakt
het gezicht van de kleine blonde
man en worden zijn woorden nog
spaarzamer. Waar is hij gebleven?
Szabo haalt zijn schouders op.
MATHENE5SERIAAN (DU«5CHT)«
„Boedapest brandde. Overal werd
geschoten. Overal lagen lijken. De
stad lag onder kanonvuur. Misschien
is hij ergens getröffen door een gra
naatscherf, of neergeschoten door.
een Gestapoman. Misschien is hij ge
pakt toen hij de Donau overstak. Ik
heb hem niet meer gezien na de der
tiende Januari",
Dit is de oude Russische lezing. Er
zijn veel geruchten over zijn ver
dwijning. In elk: geval is hij behou
den aan de Russische zi.'de van het
front aangekomen. Op 17 Januari is
uit Moskou officieel hst bericht van
zijn aankomst naar Stockholm gete
legrafeerd. Zijn personeel heeft hem
drie dagen op zijn kantoor zien wer
ken. Hun lezing is, dat Wallenberg op
17-Januari is opgehaald door twee
Russische officieren en dat hij tot
zijn personeel heeft gezegd: „Ik weet
niet of ik eregast of gevangene ben,
maar in' elk geval ga ik weg". Dan
is daar de getuigenis van een Oos
tenrijkse baron Maasburg, die uit.
een Russische, gevangenis ontsnapte
en verklaarde, daar met Wallenberg
in een cel te hebben gezeten, samen
met Barrat van de Secret Service,
generaal Koermanowitch, de leider
van de Oekraïners in de U.S.A., en
de Pool Dombrowski, het hoofd van
de inlichtingendienst van generaal
Anders. Een en ander wordt in ver
band gebracht mét een verzetsbewe
ging tegen de Sovjet-Russische in
vloed op dc Balkan.
..Daar weet ik niets van", zegt
Szabo.
„Zijn familie schijnt er zeker van
te zijn, dat hij nog. leeft en dreigt
met publicatie van zekere inlichtin
gen. als men. hem niet .vrij laat",
„Ik ben bij zijn. familie geweest.
Ik kon hen echter niet meer vertel
len,, dan hoe het hem gegaan is tot
de 13e Januari'".
„Bent u als Wallenbergs mede
werker verhoord door de Russen in
verband met zijn verdwijning?"
„Eenmaal onofficieel. Ik kon hen
echter niets vertellen".
„Was Wallenberg anti-Russisch?"
„Daar had hij geen reden voor".
„Is u iets bekend van anti-Russi
sche intriges uit die. tijd?"
„Wij hadden geen tijd om ergons
op te letten", zegt Szabo, „Wij had
den onze handen overvol met de Jo
den"
WIJ vernemen, dat per 1 Januari aan alle Arbeidsbureaux in Neder
land een beroepskcuzebureau zal worden toegevoegd. Dit laatste
zal echter eerst tot zijn volle ontplooiing kunnen komen wanneer een
classificatie van alle beroepen is tot stand gekomen, met behulp waar
van arbeidsbemiddeling en beroepskeuzevoorlichting een veel doeltref
fender resultaat zullen kunnen hebben, dan tot dusver is bereikt. Voor
de arbeidsvoorziening èn hei bedrijfsleven In. zijn geheel kan deze mo-
dernisering van de Arbeidsbureaux van de allergrootste betekenis zijn.
eenvoudiger, doordat de arbeiders
dan per beroepenfamilie kunnen
worden .ingedeeld.
Het bepalen van een ander be
roep voor eén werkzoekende, die
werkloos is geworden in een be
drijfstak, waarin een afnemenrte
vraag naar arbeidskrachten be
staat. zal er door vergemakkelijkt
worden, mede door het advies van;
het beroepskeuzebureaü, dat aan
het Arbeidsbureau verbonden
wordt.
Het zelfde geldt voor het aange
ven van plaatsingsmogelijkheden
voor invaliden cn niet te vergeten
dc plaatsing van gedemobiliseerde
militairen, waarvan straks alleen in
Rotterdam al 2000 wederom in het
arbeidsproces moeten worden inge
schakeld.
Verder zullen diverse Rijks-in
stellingen, zoals het College van
Rijksbemiddelaars (voor het bepa
len van de loonverhoudingen), de
Rijksverzekeringsbank (voor het
vaststellen van de gevarenklassen
voor de ongevallenverzekering) en
het Centraal bureau voor de Statis
tiek, profiteren van de beroepsclas
sificatie van de Arbeidsbureaux.
Het spreekt vanzelf, dat er nog
bergen werk verzet moeten wor
den, voordat de Arbeidsbureaux
op bovengeschetste wijze zijn ge
documenteerd. Maar een begin is
reeds gemaakt, zodat wij er niet
aan twijfelen, dat deze modernise
ring binnen afzienbare tijd voltooid
zal worden en veel zal bijdragen
tot verhoging, van de arbeidsvreug
de enhet levensgeluk van werkend
Nederland.
Onderzoekingen hebben uitge-,
wezen, dat slechts 35% van onder
zochte arbeiders tevreden waren
met het vak, dat rij gekozen had
den, of waarin zij door allerlei toe
vallige omstandigheden waren te
rechtgekomen en dat 65% zich een
ander beroep wenste.
Deze percentages kunnen uit de
aard der zaak niet als maatstaf
voor de gehele arbeidende bevol
king van ons land worden «"ï*.-
legd, maar. zeker is wel, dat de
wens van "de juiste man op de
juiste plaats" nog lang niet in Ver
vulling is gegaan. Er kan evenwel
in die richting gestreefd worden,
waardoor niet alleen de levens- en
arbeidsvreugde, zal toenemen, maar
evenzeer de arbeidsprestatie van
de enkeling en het productiever
mogen van ons gehele land.
Dit ladtstè kan eveneens gesti
muleerd worden door een uitwisse
ling van overschotten en tekorten
van arbeiders in bepaalde beroe
pen-
Tot dusver werd bij de perso
neelsvoorziening door de Arbeids
bureaux doorgaans afgegaan op de
beroepsnamen.
Thans wil men een nieuwe 'weg:
inslaan, door de eisen, die de te
verrichten arbeid aan de arbeider
stelt, als bcoordclingsmaatstaf aan
le nemen.
BeroepscIassiEicatie
Aan het classificeren van alle
beroepen, noodzakelijk, voor het
vaststellen van. deeisen, zit een
enorme: arbeid vast, .waarmee, reeds
op bescheiden schaal begonnen is.
Allereerst .zal een overzicht en
een omschrijving (analyse), van al
le in. Nederland voorkomende be
roepen moeten worden - opgesteld.
Alle gegevens worden in code ge
bracht (cijferwaardering), waar
door codègroepenfamilies)^ ont
staan van beroepen,'dié in 'feite de
zelfde eisen [stellen, hoewel ze ogen
schijnlijk h-ael ver uit elkander lig
gen. Ook dieiit een analyse vast
gesteld te worden van de geestelij
ke en lichamelijke eisen en van 'de
eventuele- opleidingseisen,- die voor
de uitoefening van een beroep aan
een arbeider gesteld worden.
Tenslotte zullen dan de beroepen
gegroepeerd ...worden op, basis van.
dé bëroepseisen en wel zodanig, dat
de beroepen, waarvan de uitoefe-
ningséisen naar soort en graad ge
lijkwaardig zijn en dus een beroe
penfamilie vormen, waarvan de le
den onderling uitwisselbaar zijn.
Voordelen
Het brengen van de juiste man
op de juiste plaats zal door de Be
roepsclassificatie stellig meer kans
van slagen hebben.
De arbeidsbemiddeling wordt
Waarschijnlijk zullen, land worden overgela- land, In landen, die
in de eerste drie maan- ten aan nationale comi- zwaar door de oorlog
den van 1948, hopelijk té's, die ook de naam geleden hebben, zal ui-
in alle landen ter we- waaronder de oproep teraard de totale op-
reld geldinzamelingen geschiedt, bepalen. Wel brengst in eigen land
gehouden worden ten zullen daarin .echter de blijven, terwijl zij daar-
behoeve van het kind. woorden Verenigde Na- - naast nog steun van
Het ligt in het voorne- ties tot uitdrukking buiten kunnen ver
men om een dag of een behoren te komen. De wachten,
week aan te wijzen, ingezamelde gelden De UNO komt hier-
welke 't centrale punt zullen bv. ten goede mede 'een beroep doen
Internationale
Collecte in '48
op de verantwoordelijk-
beid van iedere we
reldburger die nu zelf
kan tonen, wat hij over
heeft voor de toenade
ring der mensen, want
de organisatie steunt
geheel op basis van
De UNO
van deze wcreldactie
zal vormen om de uni
versele samenwerking
ter,wille van het kind
te symboliseren.
Het is 'daarom goed,
dat men zich ver
trouwd maakt met de
organisatie, dié zich komen aan het Interna- vrijwilligheid,
tooit 'met de naam tionale Noodfonds voor heeft er echter alle be-
„UNAC". Deze naam.- Kinderen, dat tot dus- lang bij, dat de actie
betekent United Na- verre hoofdzakelijkvolledig slaagt. Immers,
lions Appeal for Chil- door regeringsbijdra- hierdoor kan zij zelf
dren. Dezeorganisatie gen gesteund werd en niet alleen iets werke-
is op initiatief van de dat voornamelijk voe- lijks en levends voor
Noor Ording door de se- dingsmiddelen aan kin- het grote publiek wor-
cretaris-generaal van de deren verschaft, en mo- den, maar 'de actie
Verenigde Naties, Tryg- gelijk ook deels aan de' vormt ook een reële
ve Lie, in het leven ge- UNESCO voor het ko- bijdrage tot de wereld
roepen. Het plan voor pen van schoolbehoef- vrede. Immers de kin-
de geldinzameling is ten. voor landen, welke deren van heden zijn de
door.de economische en door de oorlog hebben burgers van de toe-
sociale raad van de geleden. Een deel van komst. Als zij nü goed
Verenigde Naties goed- de in een bepaald land verzorgd worden, werpt
gekeurd. ingezamelde gelden zal dat later ook voor de
De wijze van geldin- worden bestemd voor maatschappij zijn vruch-
zameling kan in elk de kinderen van dit ten af.
wA/v sa/él te/vBe/zc,
gen maar flmk tegoed doen aan de Mexicaanse zoals hij 't noemde van een stéenscherf,
Jekkernyen". weggeslingerd" door een dichtbij inslaande kogel.
Dit laatste was bijna genoeg om een domper op „Je beschermengel stond naast je", zelde
myn vrolijke stemming te zetten. Het was waar. dokter ernstig. „Mijn geluksvogel", meende
Een paar dagen nog en dan was het avontuur graaf Paul, „zat in de ahuehueteboom en mop-
afgelopen. perde dat ik 'n hazenhart had!"
„Wat zucht je, Jonska?" riep Luis me toe. Die avond ging' ik slapen met. de gelukkigste
„Vind je 't niet prettig om naar de beschaafde, gedachten en met 'n dankbaar gevoel in mijn
nuchtere wereld terug te gaan?" Hij keek my hart. Maar zo kan het gebeuren: j« gaat slapen
veeelbetekenend. goedaardig spottend aan. met de treurigste gedachten en je beleeft die
,.Ik denk aan school", zei ik. „Je moest 't eens nacht de mooiste dromen. En omgekeerd. Dat was
49
Er waren verkiezingen in 't vooruitzicht.... v,„_ rYD;....r
enfin; Zwendasky verloor dat gokje. De verho- JJSS deze keer het geval,
ging ging niet door. En nu deed Zwensdasky zijn u-,noop dat er in die tijd iets ge- Er was al veel van de droom voorbijgegaan dat
best.om. te redden wat er te redden viel..Het re- TTJ' ik me later niet herinneren kon. Wél dit: ik liep
sulaat is dat de jaarlijkse subsidie, die Zwen- Ult een hoe!c klonk een zacht gelach. De oude met graaf Paul over een zwakverlichte vlakte,
dasky aan het'instituut had beloofd, nooit werd ^an mompelde voor zich uit: „Net als toen ik Iets benauwde mij: in mUn hart trilde een angst,
gestort. Dus staat er een prachtig gebouw; be- long wasja, ja; uit die Jonska zou een die met elke stap beklemmender werd. Er dréig.
kwamo en betrouwbare mensen hebben zitting £0Gie rebe3 groeien". Er gloeide een vreemd vuur de gevaar, maar ik wist niet in welke vorm. of
in het bestuur, maar.er is geen geld. En zo- ln 21Jn °ëen, maar omdat hetmu toch al te laat uit welke richting het komen zou. Ik _probeerde
iets vereist enorm veel geld apparaten, specia- was v*>or een van zijn „voordrachten", stopte Boli- graaf Paul te waarschuwen, maar hij luisterde
listen Nu, je bégrijpt dat wel. Daarom moet var lleIT1 vlug in zijn bed; een rieten mat en een niet:- hij liep met haastige stappen vóór mij uit,
dat gèid daarheen"; zarape. zodat ik moest hollen om niet achter te blijven.
Dit was een grap naar de smaak van de Mexi- J'™ minuten later lag ik ook in het müne. 11? ^.fmïaS^'doo/een'onïlchtbaar
canen! Dat die Zwendasky. die schurk, die gie- Hoe wonderlijk leestelijk eindigde deze dag! £"M?osHf/st"5?|far Si en ik w"st dat K
rigaard, dan loch, zonder dat hij het zeil wist. pa' ¥d A" kunnen vermoeden toen ik daar |-t &i Ldêrs zou stereei?
zifn belofte zou nakomen! De kamer .dreundein de boom ko"0?k''hem hXm fr SeetS
van het lachen en van de zware basstem van me ^ei. lK Z01Gts van tfoKpW t» *iin rt wac mnchtpktM En toch
Bolivar, die steeds maar riep: „Muy Bien! Muy had kunnen denken. Hy had die onverschil- Het was vre^riLik Maar toen klonk er
Bienl Pablo, Pablo, je bent toch een fijne kerel!" aarL<*e_daJ_ ?ele.gd on2da,t - -- - -- -
Daar móest een glas schuimende pulque .op ge
dronken worden.
in toom wilde houden. Ik had graaf Paul alles «"ëens n stem die zei: „Geef hem dit en in
bekend: het lag me als een pak op mijn hart en mijn hand werd een voorwerp geduwd. Ik zag
Met ziin crotc kinderoeen keek vadertte dok- nu was ilc het kwijt, „Je bent een rare Jonska", noch de gever, noch t voorwerp. Het voelde kil
ter" gfoof Paul bewonderend aan. ,"oP je gezond- zei graaf Paul.^Verbeeld je nu ïn hemelsnaam
ctai. A nut, CL UColU Jc JiU in liglilClhllBAlii I
l7> j TT v"—nipf- dat-ik zo'n held hen Die stenen-rol-uartii ntng bracht ik mijn hand voor myn ogen en keek
heid en een lang leven vriend Er moesten meer held Ben Die stenen rol parlu b vasthield. Ik zag een blinkend wit
op de wereld zyn pah jij bent'. 1wr een inval. Vroeger deden we eerst dat hit een noU|at-staaf
i„Ho-ho!i Wacht tot je: me beter, kent.: Jonska, nat ais jongensmij ^at ik me vereiste
ga jij in de Jkeuken kijken of daar voor jou nog Graaf Paul's wond was niet ernstig. Het was m g
iets lekkers is. Je moet je deze laatste paar da- zélfs geen directe kogehvond, maar „een kras" (Wordt vervolgd)
Muziek voor het orge'
Op initiatief van een deel van de
gereformeerde Delfshavcnse jeugd
werd gisteravond in de Duyststraat-
kerk een muziekavond gehouden ten
bate van de uitbreiding der registra
tie en algehele restauratie van het
kerkorgel. Medewerking verleenden
dc Geref. Evang. kerkkoren van Rot-
terdam-Delfshaven en Schiedam on
der leiding van Laurens van Winger
den enenige van diens leerlingen
Judith van Esveld cii Jeanne Koolc
zongen, Hannie van Scliaik speelde
viool met begeleiding van haar broer
Bert, Leny van de Berg declameerde
en Joop van Rceven en Theo Reedijk
speelden orgel. Dr. Adema ging het
zeer talrijke publiek in gebed voor
Zes levende baarzen
Wij .menen dat het Pascal was
in ieder geval moet het een zeer
wijs man geweest zijn die ge
zegd heeft dat de meeste, zo met
alle narigheid ontstaat, doordat de
mensen niet rustig in hun kamer
kunnen blijven. Op z'n tijd moet
men eens *d\vaas doen, want „wie
zonder dwaasheid leeft, is niet zo
wijs als hij denkt" beweerde hon
derden jaren geleden een spitse
Fransman al, maar denk er om,
zouden wij er aan toe willen voe
gen: in je kamer blijven, vooral als
je zo dwaas bent geweest een bor
reltje te veel te drinken, want wie
in de olie de straat op gaat, kan in
zeven sloten iegelijk lopen.
En waar men al niet meer toe
komen kan, zien we aan Willem en
zijn maat. Willem is'hier maar al
leen, zrjn maat is niet komen op
dagen, zeker omdat hy hier verier
den week al geweest is voor een
andere zonde.
Nou. die Willem en ziin maat
dan waren laatst aan het fuiven
geweest ea veel te" vrolijk en over
moedig gingen ril 's avonds laat de
straat op. Ze wisten van* gekkig
heid niet wat ze doen zouden, tot
dat de maat ineens zei: Weet je
wat, we gaan vissen- Willem vond
het al lang goed, maar toen de
mannen bij de Kralingsche plas ge
komen waren, gingen ze niet eerlijk
hengelen met pieren of deeg. Nee,
die maat lien maar naar stokjes te
loeren die even boven het water
uitstaken. Daar zaten fuiken aam
en als je die lichtte had ic de vis
maar voor het oprapen. Dat is na
tuurlijk geen vissen, dat is gewoon
vis stelen. Zo gristen Willem en
zyn maat zes levende baarzen en
een paling uit dc netten, louter uit
gekkigheid, want arme sloebers,
die het van de honger deden, wa
ren die twee helemaal niet. Maar
of je nu uit menens steelt of uit
baldadigheid, stelen is stelen en wie
gesnapt wordt moet er voor boeten.
Voor Willem liep het nogal rede
lijk goed af: hij kreeg 30 boete
(toch nog een duur baarsje ge
weest!) en twee weken voorwaar
delijk. Maar die maat van Willem
zal een raar gezicht opzetten ala
hii ziin vonnis thuisgestuurd krngt:
Vier weken brommen! Doch. zo als
we al zeiden, die maat was hier
verleden weck ook al 'voor een.
zaakje en vroeger had de rechter
al eens meer met "hem gedokterd
en. 't is gek, maar met vaste klan
ten hebben ze hier het minste op.
(Ingezonden mededeling)
Wanneer er sprake is vang om
standigheden, waaronder arbeiders
moeten werken, wordt meer aan de
sociale dan aan de hygiënische kant
gedacht. En toch is de laatste van
evenveel waarde als de eerste. De
moderne wetenschap toont aan,
dat de hygiënische arbeidsvoor
waarden ujet alleen voor de arbei
der, maar ook voor de productie
van grote betekenis zijn»
Het spreekt vanzelf, dat een ge
zonde arbeider meer presteert dan
een zieke. Het is daarom nodig alle
gevaren, die het werk meebrengt,
uit te schakelen. Daarbij moet
men niet alleen aan lichamelijke,
maar ook aan geestelijke hygiëne
denken. Een prettige atmosfeer in
het bedrijf spaart de zenuwen der
arbeiders en voorkomt veel onge
noegen. Dat is nu ook door de lei
ding der meeste grote bedrijven
ingezien. Ter verkrijging van bete
re hygiënische toestanden is echter
niet alleen de medewerking der di
recties, maar ook die van de ar
beiders noodzakelijk.
Het is gebleken, dat dik-
wijls veiligheidsmaatregelen,
die op vakkundige wijze ge
nomen zijn, door de onverschil
ligheid der arbeiders teniet ge
daan worden. Vele arbeiders
beseffen niet, dat een gezond
lichaam hun bedrijfskapitaal
vormt.
Bij de bespreking van deze din
gen willen wij het eerst over de
lichamelijke gevaren hebben en de
geestelijke hygiëne een andere keer
bespreken. Het terrein der bedrijfs-
ziekten en -gevaren is zo uitge
breid, dat wij in deze beperkte
ruimte slechts een klein onderdeel
onder de loupe kunnen nemen.
Vandaag zullen wij een kijkje ne
men in de metaalnijverheid.
Verschillende werkzaamheden
Het is bekend, dat er in de me
taalnijverheid verschillende werk
zaamheden bestaan. Deze leveren
verschillende gevaren op. De bank
werker en de draaier, de lasser en
de smid, zij allen moeten bij hun
werk goed opletten en de veilig
heidsmaatregelen nauwkeurig in
acht nemen.
Om te beginnen zijn de lassers
bij hun werk aan twee gevaren
blootgesteld en wel de uitwerking
der grote warmte en het felle licht
van het gloeiende metaal. De auto-
genisch lasser is gauw geneigd dit
gevaar te onderschatten. Men kan
de meesten 'dan ook zonder de
voorgeschreven bril zien werken.
Het gevolg kan zijn, dat na vele
jaren de ogen. die zonder be
scherming aan de uitstralende
warmte hebben blootgestaan, de
grijze staar krijgen, een ziekte, die
tot bijna volledige blindheid kan
leiden en 'moeilijke operaties nodig
maakt. Daarentegen is de electri-
sche lasser zich dit gevaar beter
bewust cn gebruikt altijd de vei-
ligheidsbril. Het kijken in de elec-
trische yiamboog kan namelijk,
ook bij toeschouwers op straat, di
recte blindheid veroorzaken. Ver
der dienen alle lassers zich door
handschoenen, schorten en dergelij
ke voor de vonken van het gesmol
ten metaal te beschermen.
Bij deze gelegenheid ook een
wóórd over de behoefte der vuur
werkers om veel te drinken. Daar
bij moet met klem worden gezegd,
dat alcoholische dranken zeer zeker
niet de juiste zijn voor een hard
werkende arbeider, maar wel melk,
koffie, thee en dergelijke. Bij het
werken met gloeiend gegalvani
seerd ijzer mag men rtooit vergeten,
dat daardoor zeer giftige gassen
vrijkomen. Het is daarom noodza-
kelijk dergelijk werk alleen in de
open lucht of in zeer goed geventi
leerde ruimten te verrichten. Be
hoorlijke ventilatie is de eerste
vereiste voor don goede werkplaats.
Slijpen van metaal zónder bril
kan tot letsel aan de. ogen en daar
door tot verlies van een óf beide
ogen aanleiding geven. Het niet
gebruiken van brillen moest eigen
lijk strafbaar gesteld worden, daar
de onvoorzichtigheid van de enke
ling {er gebeuren dagelijks onge
lukken) altijd door de gemeen
schap betaald moet worden. Het
ligt voor de hand, dat metaalwerk
veel kleine wondjes veroorzaakt,
die, als zij niet: direct behandeld ea
verbonden worden, kunnen leiden
tot bloedvergiftiging en ook tot
verlies van lichaamsdelen. Raak
nooit een wond mét de hand of
met een zakdoek aan; alleen ste
riel verband mag aangelegd wor
den. In het kleinste bedrijf is een
behoorlijke ver bandtrommel en.
een arbeider met kenni^ van EHBO
vereist. Wondjes zijnveen enkele
keer met tetanus, dat is wondstyf-
kramp besmet. Ga daarom bij
sterk vervuilde wonden direct
naar de dokter, die dan een serum
inspuiting toedient
Slechte reclame
Tenslotte een enkel woord over
vervuiling b|j het werk. Er moet
voor alle arbeiders gelegenheid be
staan zich voor het eten en na' het
werk behoorlijk te wassen. Het is
een slechte "reclame voor een be
drijf, wanneer na sluitingstijd vui
le arbeiders de poort uitkomen.
Door volledige samenwerking
tussen werknemers en werkgevers
zou niet alleen veel persoonlijke el
lende, doch zouden ook vele mil-
lioenen aan ziektekosten bespaard
kunnen worden, om nog maar niet
te spreken van productieverlies
door 'arbeidsverlet.
Tot het volgende spreekuur.'
Medicus.
