NATUURKRACHT AAN BANDEN
Ook in Engeland werkt een
atoomenergiemachine
Directeur van talen-instituut
voor de rechtbank
In Rotterdam-Straks, geen
vuiltje aan de lucht!
PETER. M
Simpel stenen
bouwsel
Radio-programma
Liederenavond in
de Kunstkring*
Ontdook belastingen en verzond
imitatie-dwangbevelen
Stadsverwarming opent weidse
perspectieven
Kans, die niet
meer komt
heöen
Katoenimport
groter dan vóór '40
Resten van „De Koe"
opgegraven
Woensdag 10 December 1947
AJIERIKA heeft nieuwe atoomwapens. Zij worden bewaard In
de laboratoria in Los Aïamos in Nieuw McxJfco, waar de eerste
atoombom is vervaardigd. Dit nieuws, dat David E. Lilienthal, de
voorzitter van de commissie voor atoomenergie een dezer dagen
bekend maakte, en een reeks van voorafgaande berichten, die ge
wag maken van verbeterde of nieuwe atoomwapens, wekken de
schijn, alsof 'men slechts doende Is zich voor te bereiden op een li
atoomoorlog, dfe onverm}jdelUk komen moet,
zich het arbeidsproces in absolute
stilte.
Het voornaamste deel van de ma
chine bestaat uit een opeenstape
ling van blokken grafiet met een
gezamenlijk gewicht van enige hou
der .'.en tonnen. In de grafietblokken
zijn galen geboord en wel zodanig,
dat later door de gehele „pijler" sta
ven van uranium cn uramum-oxyde
kunnen worden geschoven. De pij
ler, die de vorm heeft van een lig
gend achthoekig prisma werd be
kleed met een zorgvuldig gemetsel
de muur van anderhalve meter dik
te (bouwtijd één jaar!), waarin ga
ten werden uitgespaard voor het
doorlaten van stuurorganen en lei
dingen van meetinstrumenten, De
muur dient ter afscherming van ra
dioactieve uitstralingen, die levens
gevaarlijk zijn voor de mens.
De vrijmaking van de ongebrei
delde natuurkrachten, besloten in
het kleinste deeltje van de slot,
heeft voor de wetenschappelijke
mens de ontsluiting betekent van
een exploratieterrein met mogelijk
heden zo groot, dat de thans leven
de generaties zich maar een uiterst
vage voorstelling kunnen maken
van. de toekomstige wereld, die on
getwijfeld de periode van de atoom
energie zal zijn. Dat de atoomge
leerden slechts dat_ deel van hun
nieuwe arbeidsterrein navorsen, dat
gericht is op de totale vernietigng
van mens cn goed, is een veronder
stelling, die goddank niet met de
waarheid strookt. Onmiddellijk na
dat het gelukt was de atoomenergie
vrij te maken, zon men op middelen
die wilde natuurkracht te breidelen
en te ontwikkelen tot een goedkope
en onuitputtelijke energiebron ten
dienste van het vredeswerk der
mensheid.
De weg, die naar de oplos
sing van dit probleem moet
leiden, is schier onbegaanbaar
door technische hindernissen
zonder tal. Z;j worden echter
genomen, de een na de ander,
hetgeen o.m. moge blijken uit
het bericht, dat na Amerika
ook Engeland thans zijn eerste
atoomenergiemachine met goed
gevolg in bedrijf heeft gesteld.
J. O. Cockroft, leider van de
Atomic Research Establishment
(een zuivere staatsinstelling)
heeft over deze belangrijke
stap voorwaarts in de ontwik
keling van de atoomenergie
bijzonderheden hekend gc-
- maakt
Proefinstallatie
De eerste Engelse atoomenergie
machine betreft een. zeer kleine
proefinstallatie, die in precies de-i
zelfde vorm werd opgebouwd als
de uraniumgrafietoven, welke eer
der in Chicago werd vervaardigd.
De installatie zal m de eerste
plaats dienen om via een experi
menteel onderzoek gegevens te ver
kregen nodig voor het ontwerp van
een veel groter installatie. In de
tweede plaats zal zij de leverancier
zrjn van een aantal kunstmatige
radioacneve stoffen ten dienste van
het onderzoek op biologisch. Ge
neeskundig en chemisch gebieden
tenslotte zal zij, als zijnde oen
krachtige broTTvan langzame "neu-'
tronen, dienen als studie-obiect bij
het voor de toekomst uiterst be
langrijke atoomkernonderzoek.
Het eerste doel, het verkrijgen
van gegevens, is reeds bereikt, zo
dat men 'n begin heeft kunnen ma
ken met de bouw van een grote
atoomenergiemachine in Harwell
(Berkshire).
Wie zich de atoomenergiemachi-
ne voorstelt als een ingewikkeld
mechanisme met veel assen, vlieg
wielen, tandraderen, zuigers en an
dere bewegende delen, heeft het
volkomen mis. De atoomenergïe-
machine is een lomp en omvangrijk
stenen bouwsel met weinig bewe
gende delen, daarbinnen voltrekt
WOENSDAG 10 DECEMBER 1947
Avond-programma
HILVERSUM I 19.Beginsel-
progr. P, v. d. A.: 19.15 Trio- 39.30
Pe, kJP'k nU: 19"5 Lezen in de bij
bel; 20 Nws; 20.15 ,.La belle Hé-
^ene"; 21.!5 Marietje is mijn doch
ter; 21.45 Ida Handel; 22.15 Cha-
noeka feest; 22.45 Van boek tot
boek; 23.Nws; 23.15 Zang. orgel:
23.30 Luchtige klanken.
HILVERSUM II. 19.— Nws,
weer; 19,15 Nws uit Inaië; 19.30 Ac
tueel geluid; 19.45 Eng. les: 20.—
Nws; 20.05 Plano; 20.15 Conc. geb.
ork.; 21.20 Onder de leeslamp; 21.40
Conc. geb. ork.; 22.30 Nws; 22.45
Overdenk.; 23.— Vijf Zapakara's;
23.20 Lichte klanken; 23.45 Slotac-
coord.
DONDERDAG 11 DECEMBER 1947
Och tend-progamma
HILVERSUM I. 7.— Nws: 7.15
Gymn.; 7.30 Rhythme; 7.50 Dagope
ning; Z.~~ Nws; 8.15 Masqueraders;
8.45 Gr.muz.; 9.15 Morgenwijding;
9 30 Piano; 9.45 Arb. vit.; 10.30 Voor
de vrouw; 10.35 Orgel; 10.50 Kleu
tertje luister; 11.Vrouwen in de
omroep: 11.20 Frans ork. conc.: 12.
Operette conc.; 32.30 Weer, in 't spi
onnetje; Gerard van Krevelen; 13
Nws; 13.15 Renova septet; 13.45 De i
vrouw in haar huis; 14.De vrouw:
binnen en buiten haar huis; 15.—
Voor zieken en gezonden; 16,U
kunt bet geloven of niet; 16.05 Re
prises; 17,Kaleidoscoop; 17.20 Dr.
Portielje; 17,30 Skymasters; 18.15,
Sport; 18.30 Strijdkrachten.
HILVERSUM II. 6.45 Weer; 7 1
Nws; 7.15 Marek Weber; 7.30 Gebed;
7.45 Ochtendgloren; 8.Nws; 8.15
Pluk de dag; 9.Ochtendconc.; 9.30
Waterst.; 9.35 Franse opera sterren;
10.Leger des Heils; 10.15 Morgen
dienst; 10.45 Orgel; 11.Zonne
bloem; 11.45 Orgelwerken; 12.—
Angelus, pianorec.; 12.30 Weer; 12.33
Lunch conc.; 12.55 Zonnewijzer:
13.— Nws; 13.20 Welk boek?; 13.45
Hors d'oeuvre; 14.Metropole ork.;
14.40 Gezondheid in de wintermaan
den; 15.— Bij een kopje thee; 15.15
Nationaliteit in het strijkkwartet;
16.— Bijbellezing; 16.45 Symph. ork.;
17.Jeugdjournaal: 17.30 Cyclus
geest, lied.; lf.50 Rijk overzee; 18.
Land en tuinbouw; 18.15 Zigeuner-
muz.; 13,30 Ned. koren en korpsen.
(Ingezonden mededeling)
Op school maakte een
meester de leerlingen
knap.
In stellende, vergro
tende en overtrefien.de
trap.
Jantje mocht na al dat
leren
Oók een voorbeeldje
lanceren:
„Goed, beter ..TIP".
zei hij rap.
'n TIP VAN BOOTZ
Inz. Mevr. I. V. Boskoop ontv. 1 £1. TD?,
In werking
Op 5 Augustus van dit jaar was
men met de bouw van de eerste
atoomenergiemachine zover gevor
derd, dat begonnen kon worden
met het inschuiven van de uranium
staven. Twee dagen later, toen op
die wijze reeds 7000 k.g. uranium
binnen'de machine was gebracht,
kon men met behulp van neutro-
nenteilers aflezen, dat de atoom
splitsing als kettingreactie was be
gonnen. Men constateerde een af
gifte van 17 neutronen per vierkan
te centimeter per minuut. Op 11
Augustus steeg dit aantal tot 55,
in de morgen van 15 Augustus was
het 2400 om 's middags, nadat het
laden met uraniumstaven was vol
tooid, tot 6600 te stijgen. Het ver
mogen van de machine was daarop
tot het minimum beperkt door het
volledig ingeschoven houden der
stuurstaven, waarmee de neutro
nen worden opgevangen en de ket
tingreactie getemperd.
Evenals een stoomketel heeft
ook de atoomenerglemachine
een „veiligheidsklep'1 om te
voorkomen, dat zich in de ma
chine, als in ccn atoombom,
een niet meer te stuiten ket
tingreactie zou ontketenen. Bij
een proefneming werden alle
stuurstaven geheel uitgetrok
ken en binnen een minuut steeg
de afgifte van neutronen tot
het duizendvoudige! Onmiddel
lijk trad de „veiligheidsklep",
zoals berekend was, automa
tisch in werking, waardoor de
stuurstaven werden terugge
schoven en de kettingreactie
uitgeschakeld. Met de con-
sfructie van deze machine is
- men - er-duv-'in geslaagd, de
afcoriwenergie die men eertijds
wel opwekken doch niet be-
hei>i=*»n kon, volkomen aan
banden te leggen!
De beschreven kleine proefinstal
latie heeft een vermogen van on
geveer 70 Kw., de grote machine
echter, die volgend jaar gereed
komt, krijgt een vermogen van 1000
K.w. cn zal in staat zijn zoveel
radioactieve Isotopen te leveren als
Engeland nodig heeft.
Harwell is bezig uit te groeien
tot het grote centrum van Enge-
lands bedrijvigheid op het gebied
van het atoomonderzoek. Behalve
de reeds genoemde grote atoom-
Reuzen-cyclotro ne
Voor de nieuwe reusachtige cy
clotrons van de Columbia Univer
siteit te Irvington in de staat New
York, die bestemd is voor onder
zoekingen naar sommige der diep
ste geheimen van de structuur der
atomen, is een geweldige mapneef
gereedgekomen, die meer weegt
dan het staal van een -Amerikaan
se onderzeéer. Deze cyclotrone zal
de machtigste ter wereld tijn. Zij
zal „atoomkogels" afvuren met
cen energie van niet minder dan
400 millioen electron volt, een
energie die voldoende is om zelfs
de kernen van zware atomen, zo
als die van lood. (e splitsen tn 10
tot 50 samensfeWende delen. De
„kogels" zullen protonen zijn, die
sen van de fundamentele bouwstof
fen van alle atomen vormen.
Het is mogelijk, dat nieuwe soor
ten materie zullen worden gescha
pen en dat men nieuwe gegevens
zal verkrijgen omtrent het geheim
zinnige „bindmiddel", dat alle
atoomkernen bijeen houdt.
De grote magneet weegt onge
veer 2300 tonZij is het hart van
ie atoamsplitsec en heeft uitslui
tend tot taak, een magnetisch veld
te scheppen om de protonen kogels
in een cirkel te doen rondvliegen.
De cyclotrone zal. als zij geheel
gereed is, 2500 ton wegen. Zij zal
de protonen tot hoger snelheid
kunnen brengen dan de cyclotrone
van de universiteit van California.
1
energiemachine komt in het ko
mend jaar ook een cyclotron van
150 millioen volt gereed. In deze
machine worden atomen gesplitst
door middel van een neutronenbom
bardement. Men is voorts bezig
aan de ontwikkeling van synchro-
tronen van 30, 40 en 300 millioen
volt.
Engeland, dat, ongunstig als het
lag ten opzichte van de fronten, in
de oorlogsjaren genoodzaakt was
zijn atoomgeleerden naar Amerika
te zenden, bouwt thans met vol
élan aan een eigen atoomkracht
industrie en met succes P
De zangeres Mimi Erb had voor haar
liederenavond to de Rotterdamsche
Kunstkring een voorbeeldig program
ma samengesteld. De eerste helft be
vatte uitsluitend Hongaarse liederen
van de componisten Bartok, Kod41y
cn Géza Fnd, terwijl na de pauze de
cyclus „Frauenliebe und Leben" van
Schumann tot uitvoering kwam.
Het hoogtepunt van deze liederen
avond lag ongetwijfeld in het Hon
gaarse gedeelte, want Bartok en Ko-
öily, die op meesterlijke wijze van de
schat van volksliederen uit eigen land
een kunstvorm' hebben weten te maken
2onder nochtans het karakter ervan ge
weld aan te doen, bezitten een zeer
aantrekkelijk en boeiend moment in
hun muziek. Ook Fnd's liederen „Kato
naar de Nachtmis". „De sneeuwbergen
en de Rfvlèra". ,.Ik wil Je behouden"
en „De wind", die hier, indien ik mij.
met vergis, hun eerste uitvoering ge
noten. vermogen zeer te boeien. De mu
zikale uitdrukkingswijze doet weliswaar
gecompliceerder aan, maar men hoort
er een componist in, wiens klankidioom
zeer aantrekkelijk en vol spanning is,
terwijl zyn. inventies soms een zeer per
soonlijk karakter dragen.
Mimi Erb gaf al deze liederen een
mooie vertolking. Haar stem die vele
fraai ontwikkelde eigenschappen bezit,
doch voor mijn gevoel buigzamer zou
kunnen zijn, vooral wat de dynamische
schakeringen betreft, leent zich beter
voor de Hongaarse liederen dan die
welke een weker timbre verlangen zo
als de reeks liederen van Schumann,
die nochtans met veel artistiek begrip
werden voorgedragen.
Geza Fnd's begeleidingen getuigden
van groot kunstenaarschap
Herman van Born.
TUIMKALENDER
11 DECEMBER. Appelbomen
kunnen thans evenals andere vrucht
bomen worden geplant. Men onder
scheidt vroege, middenvroege en late
soorten. Enige der meest aanbevelens
waardige zijn: Yellow Transparant
pluktijd Aug.), Zigeunerin (Augus
tus), Transparante de Cronels (Sep
tember), Manks Codlin (September),
Cox's Orange Pippin (einde Septem
ber), Ster appel (October), Groninger
Kroon (October) en Goudreinet (Oc
tober). Bij de aanschaffing dezer
vruchtbomen late men zich door een
deskundige voorlichten. S, L.
Hjj was nog jong- en men voor
spelde hem een goede toekomst. Hij
krees een kans uit duizenden. De
nu 29-jarige A. van L. stichtte In
1941 samen met zij moeder aan de
Avennue Concordia het Nederlands
Talen Instituut. Er werd een staf
van goede leerkrachten aangesteld
en het duurde niet lang of de cur
sisten meldden zich in groten ge
tale. De jeugdige directeur maakte
furore.
Eerst recht nam öe belangstel
ling voor zijn ingtituut toe, toen. hjj
cildens de oorlog in het geheim En
gelse cursussen uitgaf. Na de be
vrijding werd de drukte overstel
pend. Iedereen wilde weer studeren,
vooral Engels! Het aantal leerlin
gen nam hand over hand toe, de in
komsten stegen met de dag.
Helaas, de jonge directeursbenen
bleken niet sterk genoeg om de
weelde te dragen. Zijn ijdelheid en
machtswellust overwonnen zijn
schranderheid en intellect. Direc
teur huurde een villa, kocht dure
ameublementen, tapijten, auto's,
paarden; directeur maakte buiten
landse reizen en f*af zich over aan.
Zwarte armoede heerst in DuitslandVrouwen, slecht gekleed en slecht ge
voed, staan in de rij voor een paar stukjes textiel, die door het Leger des
Heils worden gedistribueerd.
•adai.»'
Model van een nieuw ontworpen synchroton van 300 millioen volt en met een
energie gelijk aan die van de deeltjes der kosmische stralen. Amerikaanse ge
leerden willen met deze machine de sub-kern der atomen bestuderen.
uitspattingen van laag allooi. Zijn
moeder scheepte hü af met een
„zakcentje", driehonderd gulden
per maand.
Hoe goed de lessen ook waren.,
die aan het instituut werden gege
ven. de administratie kloote, zacht
uitgedrukt, niet helemaal en de
boekhouding was een chaos. Een
controle door de rijksbelastingdienst
wees uit, dat Van L.'s opgaven aan
de belastingen over irfkomsten en
kapitaal enige malen te laag waren
geweest. Hij betaalde aan inkom
stenbelasting 26.000 en aan ver
mogensbelasting 13000.te wei-
niff!
Wanbetalers, die elk Instituut on
der zijn leden heeft, en cursisten,
die als gevolg van de gebrekkige
administratie geen of te weinig
schriftelijke lessen ontvingen, staak
ten het voldoen van hun lesgeld.
Deze in gebreke blijvender. 2ou Van
L. wel eens even krijgen. Hij sticht
te het rechtskundig bureau A.C.T.A.
en verzond eigengemaakte „dwang
bevelen", daarbij de betrokken cur
sisten angst aanjagend door te
schermen met namen van deur
waarders.
De 21ste Juni van dit jaar maak
te een einde aan zijn leven als „ta-
len-koning". Directeur werd gear
resteerd. Gistermiddag stond hij
voor de arrondissementsrechtbank
terecht. Eerst in een zaak met ge
sloten deuren, wegens het plegen
van ontucht. Vier maanden met af
trek luidde de els. Daarna werd de
zitting openbaar en moest Van L.
zich verantwoorden wegens belas
ting ontduiken en het verzenden
van de imitatie-dwangbevelen. Nu
betuigt hij zijn spilt over zijn vroe
gere levenswijze. De officier van
justitie voorspelt van hem. dat hij
later weer tot weinig hartverhef
fende pr act ij ken zal komen. De ver
dachte stelt er prijs op, mede te de
len, dat hfi in de maanden van af
zondering tot godsdienst is geko
men. Zodra hij vrij is, zal hij zijn
leven in andere en betere banen lei
den. De fiscus heeft hem reeds
75.000 gulden lichter gemaakt. Het
Nederlands Talen Instituut werd
door anderen voortgezet.
De officier van justitie zegt, het
te betwijfelen of verd. voor reclas
sering vatbaar is. Het meest ge
schikt zou hem een maatregel voor
komen, zoals bij de zuivering ge
bruikelijk is, n.ï. ontzegging van de
leiding in een bedrijf- Dit kan hier
echter niet. De officier eist ten
slotte een gevangenisstraf van een
jaar, waarvan vier maanden voor
waardelijk, met een proeftijd van
drie jaar.
Wie wel eens van een hoog gelegen punt de sluier van roet
en rook gezien heeft, waarmee Rotterdam in het koude
jaargetijde is bedekt, wie, hetzij man of vrouw, *s morgens vroeg,
zo uit het warme bed, de asla moet uithalen en de kachel aan
maken, wie wel eens in de kou moest zitten omdat de kolenman
niet kwam, die zullen allen verzuchten: geef mij maar stadsver
warming!
rige en technische beschouwing,
toegelicht met lantaarnplaatjes.
Vanuit de Centrale aan de Schie-
haven worden twee 425 mm. dikke
aanvoer- en twee terugvoerbuizen
naar de stad geleid. De vier buizen
sluiten aan op een ringleiding rond
het stadsgedeelte, dat door het ba
sisplan is gemarkeerd. Op de ring
leiding zijn drie onderstations (ke
telhuizen) gekoppeld,, vanwaar een
fijn-vertakt net van aan- en afvoer
buizen de woningen en gebouwen
op de stadsverwarming aansluit.
De plaats van de drie ketelhuizen,
behalve aan Delftsevaart, is nog
niet definitief vastgesteld.
In de aangesloten gebouwen
wordt een warmtewisselaar, een
regulator en een watermeter aan
gebracht. De laatste geeft het calo-
rieenverbruik aan. Het water van
de stadsverwarming dient tevens
voor de warmwatervoorziening,
door middel van een boiler.
In de toekomst zal zelfs hete-
luchtverwarming van kerken en an
dere grote gebouwen mogelijk zijn.
Inmiddels zijn reeds uitgebreide
proeven genomen en metingen ver
richt betreffende de isolatie, de uit
zetting en het warmteverlies van
de pijpleidingen onder de grond,
waarvan ir, Hoenkamp tot slot het
een en ander heeft verteld.
Een enquête, in Rotterdam ge
houden heeft uitgewezen, dat zelfs
wanneer aansluiting op de stads
verwarming 20% meer zou kostcn
dan eigen-verwarming, dat dan nog
algemeen de voorkeur aan de eer
ste wordt gegeven.
Dit vertelde ir. Hoenkamp, direc
teur van het G.E.B., gisteravond
tijdens een lezing voor leden van
de „Vereniging tot bevordering van
fabrieks- en handwerknijverheid"
te Rotterdam.
De voordelen van centrale stads
verwarming zijn ook niet gering.
„Wij kunnen er op rekenen*', zo
zei de ,hr, Hoenkamp, „dat wanneer
eenmaal de rook en. roet versprei
dende schoorstenen goeddeels uit
de stad verdwenen zijn, Rotterdam
zich 's winters in wat meer zonne
stralen kan koesteren dan thans
het geval is".
Voor de huisvrouwen hing hij
een verleidelijk beeld op: geen ge
knoei meer met asbakken, onwilli
ge kachels en gemors van kolen-
mannen op de trap. Ja, van die ko-
lenmannen en ook van de schoor
steenvegers, die door de stadsver
warming een „memento mori'
wordt toegeroepen, repte de heer
Hoenkamp met geen woord. Wat
moet er van die „zwarte pieten" te
recht komen, wanneer er geen
schoorstenen meer zijn om te vegen
en de warmte in huis door een
simpel pijpleidinkje wordt gele
verd, inplaats van door haard of
kachel!
Voorlopig zijn wij echter nog een
heel eind verwijderd van de verwe
zenlijking van de stadsverwarming.
Men zou zelfs de v*aag kunnen
stellen: is aanleg in deze tijd van
duurte en schaarste aan materiaal
wel verantwoord?
ïr. Hoenkamp meende van wel,
gezien de voordelen van stadsver
warming: aanzienlijke kolen-,
ruimte- cn personeelsbesparing,
waarover wij reeds eerder schre
ven. Hü voegde hieraan toe, dat
Rotterdam thans een gelegenheid
krijgt voor de aanleg, die niet meer
terug zal komen, wanneer het ba
sisplan voor de wederopbouw een
maal is uitgevoerd. Bovendien is de
kans op een rendabele exploitatie
het grootst in nieuw te bouwen
stadsdelen, waar practiseh alle ge
bouwen kunnen worden aangeslo
ten.
Kilometers buizen
Ook over de werking van. de
stadsverwarming hebben wij reeds
het een en ander meegedeeld. Ir.
Hoenkamp gaf hiervan een uitvoe-
-Men verzoekt ons mede te de
len, dat het Sinte-klaasfeest in de
Cadi-club aangeboden is gewpest
door het Cadi-cqmité ten behoeve
van de kinderen van militaire
oorlogsslachtoffers en oorlogswe
duwen.
FEUILLETON
4)
De kinderen, Barbara en de kleine Peter ter
onderscheiding van grote Peter, die er nu lo
geerde vonden die geheimzinnige opsluiting
van vader zo prachtig, dat zij erover in diep ge
heim aan ledereen verteld hadden, aan de melk
boer en de kruidenier, aan de buren en de post
bode, zodat er allengs een nieuwe tijdrekening
in liet dorp was ingevoerd. De boerinnen zeiden
tegen de knechts om half twee: „Dokter heeft
allang gerust, aan het werk mannen!" en de
hoefsmid sprak elke middag; „Vrouw, 't is vijf
minuten voor dokter gaat rusten, maak de kof
fie eens warm."
Maar dokter meende nog altijd, dat hij voor
zijn gemeente tussen één uur tien en half_ twee
onvindbaar was. In het zijkamertje las hij het
nieuws en het weerbericht en tuurde nu en dan
de landweg af, waarlangs hij altijd bekenden en
getrouwen zag voorbijgaan en dan verheugde hü
zich telkens weer, dat niemand hem hier hoog
en veilig in zijn schuilplaats vermoedde.
Zo kon bet ook gebeuren, dat hij de kleine
stofwolk over de weg zag aankomen. Het ging zo'
snel, dat Frank meende, dat het weer een weg
renner was. En al had hij bëroepsbezwaren tegen
de „velosport". met plezier kon hij toch naar dia
wegduiveltjes kijken.
„Het zal Jef van de Achterweg zün", mompel
de hij, want Jef werkte op het postkantoor en
kon daarbü van elk telegram, dat hü moest be
zorgen, een sprint maken.
«Het was Jef niet, maar Peter, die uit het stof
zichtbaar werd, gebogen over het stuur, in zijn
blauwe overhemd met opgerolde mouwen. De
dokter w?-,| zo verbaasd, dat hij vlak voor het
raam kwam en dat was in zijn heilige twintig
minuten nDg maar één keer gebeurd: toen een
stier_ was losgebroken en Frank vlug uitkeek, of
de kinderen wel binnen waren.
Maar grote Peter met dertig kilometer snelheid
op een fiets was voor Frank nog meer sensatie
dan een week lang zonsverduistering. Peter, die
nog niet eenmaal in zijn leven had hardgelopen
om een tram te halen, schoot daar als een raket
granaat door het hek, met wilde haren en. een
fotostatief in zijn hand geklemd. In staat van ho
ge opwinding! Peter, die geen andere bezigheid
op aarde had, dan het ontcijferen van oud-Egyp
tische grafschriften, diezelfde Peter had hier in
het boerendorpje Axen kennelijk Iets beleefd,
waardoor hij een ogenblik moest hebben verge
ten. dat niet alleen het leven van drieduizend jaar
geleden de moeite waard was.
„Peter in moeilijkheden!", besloot Frank zijn
overwegingen. Peter, de luchthartige, de onbe
zorgde, die spelenderwijze in.enkele jeugdige
studiejaren Egyptoloog van formaat was gewor
den, deze academische flierefluiter kwam daar
stellig aan met een gewoon menselijk probleem.
Want watjeon het anders zijn? En Frank had
heimelijk een zo groot plezier bij zijn gedachten,
dat hij zich bedwingen moest om niet 't raam te
openen en zijn vriend bij de finish toe te juichen.
Hij luisterde naar de opgewonden stemmen be
neden. Karin probeerde hem zeker tegen te hou
den, maar hij hoorde hem toch de trap opdraven,
Peter bonsde op de deur.
„Je komt er toch niet in," gromde Frank, hoe
nieuwsgierig hij ook was,
„Idioot!", riep de ander hijgend. „Er is Iets ern
stigs gebeurd!"
„Zeker een hartvergroting van het fietsen. Mor
gen op het spreekuur, mijnheerl"
„Frank, er Is iemand vermoord!"
„Onzin, tussen één en één-twintig sterft nie
mand in Axen.
„Ik ben er zelf bijgeweest", schreeuwde Peter
nu, „maar nu vertel ik je niets meer. Ik ga naar
de veldwachter."
Dat was Frank toch te machtig en voor het
eerst in zes jaren deed hü om kwart over één
de deur open. Hij trachtte met een scherts nog
het initiatief in handen te houden en hij zei:
„Wie. zoals jij. je leven slijt met het lezen van
grafschriften moet zich niet verbazen nog eens
de dood zelf op zijn tenen te trappen."
Maar Peter luisterde niet. Hij hijgde en slikte
achter zijn witte tanden en sprak toen met een
droge keel:
„Ik heb Karin gezegd de kinderen beneden te
houden", doch- Frank was te ongeduldig voor
dergelijke inleidingen en in vijf minuten „had"
hij het verhaal.
„Luidde daarom de klok," sprak Frank pein
zend. toen Peter eindelijk zweeg.
„Kende je die organist?", vroeg Peter.
Zijn vriend scheen moeite te hebben de historie
te verwerken; hij bleef voor zich uit staren en
antwoordde eerst na een lange stilte.
,;Als het onze organist was, ja. Ik heb hem
eenmaal hier gehad. Een graat in zijn keeL Os-
siefski heette hij."
„Een Rus?"
„Neen, een Pool. Zonderlinge vent. Kwam hier
met de Duitsers. Deserteerde en wist zich twee
jaar schuil te houden in deze buurt. Een paar
goede boeren gaven hem wel eens wat te eten en
dan verdween hij weer voor een tüd. Jef van de
post vertelt, dat hij hem een enkele keer bij de
oude houtskoolbranderij heeft gezien. Misschien
had hij daar wel zijn hol. Je weet, dat het Pool
se leger ons hier heeft bevrijd. Nu, daarbij had
hy meteen goede vriendjes en de mensen, die
hem in de bezetting geholpen hadden, werden
rijkelijk beloond. (Wordt vervolgd)
Omhelst meer!
Nu weet ik waarom het in deze
dreven zo'n kille en hatelijke boel
is. De mensen houden hun harte
lijke gevoelens voor elkander ver
borgen, zij genéren zich blijkbaar
voor onderlinge dankbaarheidsbe
tuigingen: een knikje, een handje,
een schouderklopje, een warme
blik, dat is alles wat zij elkander
schenken. Het manvolk, bedoel ik.
Vrouwen, dat weten wij, gedragen
zich spontaner jegens eikaar. Zij
remmen haar genegenheidsgevoe-
lens voor elkander niet zo af. Meid,
wat heb je daar een beeld van een
nieuwe jurk aan, zeggen zij, z<5 uit
het hart, wat staat-ie je enig, wat
kleedt-ie mooi af en wat maakt-ïe
je slank. En spreekt uit de omhel
zing die dan gewoonlijk volgt, niet
het hoogstaande karakter der vrou
wen, haar edele gevoelshoogte, die
de afgunst ver ontstegen is.
Sedert Maandagavond weet ik
waar het in onze maatschappij aan
schort, hoe het komt dat het hier
allemaal zo naar en zo vreugdeloos
toegaat: wij omhelzen elkander te
weinig.
Toen de me es tercellist Cassado
daar in de Schouwburg ten aanzien
van het opgetogen publiek Eduard
FJipse hartelijk omhelsde en aan
het hart drukte, aldoende zijn-
vreugde en dankbaarheid uitend
voor de mooie en kundige begelei
ding van. het orkest, dacht ik in
eens: d£t is het, daar heb je de oor
zaak van alle narigheid: wij man
nen drukken eikaar veel te weinig
aan het hart. Wat een zonnig eiland
in de kille wereld zouden wij niet
van onze goede stad. kunnen ma
ken, als wij voortaan, onze tevre-
denheidsbetuigingen zo spontaan
en op de wijze van Cassado toon
den aan elkander. Hoe goed zou
het doen te toeven cn zich te be
wegen tussen almaar elkander aan
het hart drukkende personen. Hoe
veel beter zou de geest In de tram
b.v. niet lonmiddeUtjk worden, als
de conducteur niet langer achteloos
aan de pet zou tikken, maar ieder
fooitje met een korte omhelzing
20U belonen. Hoeveel zonniger zou
het leven der journalisten niet kun
nen zijn, als zij, voor hun zwoegen,
door directie en hoofdredactie nu
en dan aan het hart gedrukt zou
den worden, inplaats van die veel
vuldige eentonige, koele en zake
lijke salarisverhogingen alsmaar te
moeten opstrijken.
Ja, laten wij toch de les van Cas
sado ter harte nemen en gaan han
delen gelijk die hartelijke Zuider
ling. De haat en de nijd zouden
hier geheel in de verdrukking ko
men. en vlieden bij gebrek aan tor-
rein. Wellicht zou het de opbouw
van onze geliefde stad iets vertra
gen, want omhelzingen vergen nog
al wat tijd, maar is het niet ver
kieslijker innig te leven in een
langzaam verrijzende gemeente,
dan elkander koud en onverschillig
^voorbij te snellen in een uit de
grond vliegende metropolis?
DESIDERIUS
Een wandelend schip
Een landingsvaartuig, dat kan
„wandelen"over zachte sneeuw,
modder en moerassen met een last
van 60 ton is door de Amerikaanse
marine ontwikkeld. De marine deel
de mede, dat als men het vaartuig
m actie ziet het doet denken aan
een haas, welke voorzichtig voor
waarts springt over zacht terrein.
.Het ziet er uit alsof we iets van
de planeet Mars geïmporteerd heb
ben". vertelde schout bij nacht
Manning,
Textielproductie echter
lager
Volgens het jaarverslag 1946-1947
van de „Vereemging voor den Ka-
toenhandel" te Rotterdam, werden in
het afgelopen verenigingsjaar niet
minder dan 381857 balen katoen in
Nederlandse havens aangevoerd Dit
is een veel groter aantal dan voor
de oorlog werd bereikt, dank zij het
feit. dat vele buitenlandse aankopen
over onze havens werden geleid. Ge
tracht zal worden de handel tussen
de Duitse katoenspinnerijen en de
Nederlandse katoen handel, zoals deze
voor de oorlog bestond, weer te her
stellen. De betrekkelijk grote aan
voeren voor de Duitse textielindus-
tie worden intussen over Bremen
geleid.
De Nederlandse textielindustrie
ondervindt veel begrip van de rege
ring in de vorm van ruime toewij
zingen van deviezen en grondstof
fen. Desondanks is de productie nog
slechts 75 pCt. van voor de oorlog.
Indien er geen tekort aan geschoolde
arbeidskrachten bestond en het twee-
ploegenstelsel wederom zou worden
ingevoerd, dan zou $e productie nog
aanmerkelijk kunnen stijgen en wel
licht boven het peil van voor 1940.
VEEMARKTBERICHT
9 December 1947
Aanvoer totaal 3391; vette koeien
m ossen 930; gebruiksvee 711;
graskalveren 72; nuchtere kalveren
256; biggen 832; veulens 32; paar
den 332; schapen en kalveren 76;
bokken en geiten 142; varkens 8.
PrijzenKalf koeien 750625
475; melkkoeien 775650500;
varekoeien 425350275; vaarzen
425—300—200; pinken 300—200—
150; graskalveren 19011050;
kif gen 403020; hitten 575450
200; paarden (werk) 800600
300.
Kalf- en melkkoeien: aanvoer ge
woon, handel goed, stagende prij
zen; varekoeien; aanvoer als vorige
week, handel redelijk, prijshoudend;
vaarzen en pinken; aanvoer iets
kleiner, handel tamelijk, prijzen
constant; graskalveren: aanvoer
klein, handel kalm, prijzen iets
stijver; biggen: aanvoer iets rui
mer, handel vlot, prijzen iets stij
ver; paarden: aanvoer iets kleiner,
handel levendig, vooral in slacht-
paarden, prijzen van vorige week
goed te handhaven.
Er zijn peignoirsdie men alleen maat'
„even aanschieten er zijn er, waar
mee men ook „voor de dag kan
komen". Dit is zo'n decent, ietwat
gekleed kamerjaponnetje van de laat
ste soortHet is vervaardigd van
karmozijnrode wolten stof en heeft
wit wollen, geborduurde mouwen
Bij het graven van de bouwput
voor een nieuw woningblok aan de
Stadhoudersweg. ter hoogte van het
Sportfondsenbad, is de graafmachine
op oude fundamenten gestoten. Het
bleken overblijfselen te zyn van de
fundering van het ketelhuis van de
stoomzaagmoien „De Koe", van
houthandel Abraham van Stolk en
Zonen.
Er zullen nog heel wat Rotterdam
mers zijn, die zich deze molen aan
de Schie kunnen herinneren, even
als die andere bekende molen „De
Vlaggeman", die wat verderop stond.
„De Koe" werd als windzaagmolen
in het jaar 1746 aangekocht door
David van Stolk, toenmaals de enige
firmant van de houthandel. In 1859
verloor „De Koe" haar wieken en
werd 2ij veranderd in een stoom
zaagmoien. Tot 1929 zaagde „De
Koe" onvermoeid de boomstammen,
die over de Schie werden aange
voerd. In genoemd jaar werd het
terrein van Van Stolk aan de Schie
onteigend ten behoeve van de wo
ningbouw. De molen werd afgebro
ken en het enige, dat er nu nog rest
van een eens zo pittoresk stukje
Rotterdam, zijn wat klompen, rode
steen in een zwarte,' modderige
bodem....