NATUURKRACHT AAN BANDEN Ook in Engeland werkt een atoomenergiemachine Directeur van talen-instituut voor de rechtbank In Rotterdam-Straks, geen vuiltje aan de lucht! PETER. M Simpel stenen bouwsel Radio-programma Liederenavond in de Kunstkring* Ontdook belastingen en verzond imitatie-dwangbevelen Stadsverwarming opent weidse perspectieven Kans, die niet meer komt heöen Katoenimport groter dan vóór '40 Resten van „De Koe" opgegraven Woensdag 10 December 1947 AJIERIKA heeft nieuwe atoomwapens. Zij worden bewaard In de laboratoria in Los Aïamos in Nieuw McxJfco, waar de eerste atoombom is vervaardigd. Dit nieuws, dat David E. Lilienthal, de voorzitter van de commissie voor atoomenergie een dezer dagen bekend maakte, en een reeks van voorafgaande berichten, die ge wag maken van verbeterde of nieuwe atoomwapens, wekken de schijn, alsof 'men slechts doende Is zich voor te bereiden op een li atoomoorlog, dfe onverm}jdelUk komen moet, zich het arbeidsproces in absolute stilte. Het voornaamste deel van de ma chine bestaat uit een opeenstape ling van blokken grafiet met een gezamenlijk gewicht van enige hou der .'.en tonnen. In de grafietblokken zijn galen geboord en wel zodanig, dat later door de gehele „pijler" sta ven van uranium cn uramum-oxyde kunnen worden geschoven. De pij ler, die de vorm heeft van een lig gend achthoekig prisma werd be kleed met een zorgvuldig gemetsel de muur van anderhalve meter dik te (bouwtijd één jaar!), waarin ga ten werden uitgespaard voor het doorlaten van stuurorganen en lei dingen van meetinstrumenten, De muur dient ter afscherming van ra dioactieve uitstralingen, die levens gevaarlijk zijn voor de mens. De vrijmaking van de ongebrei delde natuurkrachten, besloten in het kleinste deeltje van de slot, heeft voor de wetenschappelijke mens de ontsluiting betekent van een exploratieterrein met mogelijk heden zo groot, dat de thans leven de generaties zich maar een uiterst vage voorstelling kunnen maken van. de toekomstige wereld, die on getwijfeld de periode van de atoom energie zal zijn. Dat de atoomge leerden slechts dat_ deel van hun nieuwe arbeidsterrein navorsen, dat gericht is op de totale vernietigng van mens cn goed, is een veronder stelling, die goddank niet met de waarheid strookt. Onmiddellijk na dat het gelukt was de atoomenergie vrij te maken, zon men op middelen die wilde natuurkracht te breidelen en te ontwikkelen tot een goedkope en onuitputtelijke energiebron ten dienste van het vredeswerk der mensheid. De weg, die naar de oplos sing van dit probleem moet leiden, is schier onbegaanbaar door technische hindernissen zonder tal. Z;j worden echter genomen, de een na de ander, hetgeen o.m. moge blijken uit het bericht, dat na Amerika ook Engeland thans zijn eerste atoomenergiemachine met goed gevolg in bedrijf heeft gesteld. J. O. Cockroft, leider van de Atomic Research Establishment (een zuivere staatsinstelling) heeft over deze belangrijke stap voorwaarts in de ontwik keling van de atoomenergie bijzonderheden hekend gc- - maakt Proefinstallatie De eerste Engelse atoomenergie machine betreft een. zeer kleine proefinstallatie, die in precies de-i zelfde vorm werd opgebouwd als de uraniumgrafietoven, welke eer der in Chicago werd vervaardigd. De installatie zal m de eerste plaats dienen om via een experi menteel onderzoek gegevens te ver kregen nodig voor het ontwerp van een veel groter installatie. In de tweede plaats zal zij de leverancier zrjn van een aantal kunstmatige radioacneve stoffen ten dienste van het onderzoek op biologisch. Ge neeskundig en chemisch gebieden tenslotte zal zij, als zijnde oen krachtige broTTvan langzame "neu-' tronen, dienen als studie-obiect bij het voor de toekomst uiterst be langrijke atoomkernonderzoek. Het eerste doel, het verkrijgen van gegevens, is reeds bereikt, zo dat men 'n begin heeft kunnen ma ken met de bouw van een grote atoomenergiemachine in Harwell (Berkshire). Wie zich de atoomenergiemachi- ne voorstelt als een ingewikkeld mechanisme met veel assen, vlieg wielen, tandraderen, zuigers en an dere bewegende delen, heeft het volkomen mis. De atoomenergïe- machine is een lomp en omvangrijk stenen bouwsel met weinig bewe gende delen, daarbinnen voltrekt WOENSDAG 10 DECEMBER 1947 Avond-programma HILVERSUM I 19.Beginsel- progr. P, v. d. A.: 19.15 Trio- 39.30 Pe, kJP'k nU: 19"5 Lezen in de bij bel; 20 Nws; 20.15 ,.La belle Hé- ^ene"; 21.!5 Marietje is mijn doch ter; 21.45 Ida Handel; 22.15 Cha- noeka feest; 22.45 Van boek tot boek; 23.Nws; 23.15 Zang. orgel: 23.30 Luchtige klanken. HILVERSUM II. 19.— Nws, weer; 19,15 Nws uit Inaië; 19.30 Ac tueel geluid; 19.45 Eng. les: 20.— Nws; 20.05 Plano; 20.15 Conc. geb. ork.; 21.20 Onder de leeslamp; 21.40 Conc. geb. ork.; 22.30 Nws; 22.45 Overdenk.; 23.— Vijf Zapakara's; 23.20 Lichte klanken; 23.45 Slotac- coord. DONDERDAG 11 DECEMBER 1947 Och tend-progamma HILVERSUM I. 7.— Nws: 7.15 Gymn.; 7.30 Rhythme; 7.50 Dagope ning; Z.~~ Nws; 8.15 Masqueraders; 8.45 Gr.muz.; 9.15 Morgenwijding; 9 30 Piano; 9.45 Arb. vit.; 10.30 Voor de vrouw; 10.35 Orgel; 10.50 Kleu tertje luister; 11.Vrouwen in de omroep: 11.20 Frans ork. conc.: 12. Operette conc.; 32.30 Weer, in 't spi onnetje; Gerard van Krevelen; 13 Nws; 13.15 Renova septet; 13.45 De i vrouw in haar huis; 14.De vrouw: binnen en buiten haar huis; 15.— Voor zieken en gezonden; 16,U kunt bet geloven of niet; 16.05 Re prises; 17,Kaleidoscoop; 17.20 Dr. Portielje; 17,30 Skymasters; 18.15, Sport; 18.30 Strijdkrachten. HILVERSUM II. 6.45 Weer; 7 1 Nws; 7.15 Marek Weber; 7.30 Gebed; 7.45 Ochtendgloren; 8.Nws; 8.15 Pluk de dag; 9.Ochtendconc.; 9.30 Waterst.; 9.35 Franse opera sterren; 10.Leger des Heils; 10.15 Morgen dienst; 10.45 Orgel; 11.Zonne bloem; 11.45 Orgelwerken; 12.— Angelus, pianorec.; 12.30 Weer; 12.33 Lunch conc.; 12.55 Zonnewijzer: 13.— Nws; 13.20 Welk boek?; 13.45 Hors d'oeuvre; 14.Metropole ork.; 14.40 Gezondheid in de wintermaan den; 15.— Bij een kopje thee; 15.15 Nationaliteit in het strijkkwartet; 16.— Bijbellezing; 16.45 Symph. ork.; 17.Jeugdjournaal: 17.30 Cyclus geest, lied.; lf.50 Rijk overzee; 18. Land en tuinbouw; 18.15 Zigeuner- muz.; 13,30 Ned. koren en korpsen. (Ingezonden mededeling) Op school maakte een meester de leerlingen knap. In stellende, vergro tende en overtrefien.de trap. Jantje mocht na al dat leren Oók een voorbeeldje lanceren: „Goed, beter ..TIP". zei hij rap. 'n TIP VAN BOOTZ Inz. Mevr. I. V. Boskoop ontv. 1 £1. TD?, In werking Op 5 Augustus van dit jaar was men met de bouw van de eerste atoomenergiemachine zover gevor derd, dat begonnen kon worden met het inschuiven van de uranium staven. Twee dagen later, toen op die wijze reeds 7000 k.g. uranium binnen'de machine was gebracht, kon men met behulp van neutro- nenteilers aflezen, dat de atoom splitsing als kettingreactie was be gonnen. Men constateerde een af gifte van 17 neutronen per vierkan te centimeter per minuut. Op 11 Augustus steeg dit aantal tot 55, in de morgen van 15 Augustus was het 2400 om 's middags, nadat het laden met uraniumstaven was vol tooid, tot 6600 te stijgen. Het ver mogen van de machine was daarop tot het minimum beperkt door het volledig ingeschoven houden der stuurstaven, waarmee de neutro nen worden opgevangen en de ket tingreactie getemperd. Evenals een stoomketel heeft ook de atoomenerglemachine een „veiligheidsklep'1 om te voorkomen, dat zich in de ma chine, als in ccn atoombom, een niet meer te stuiten ket tingreactie zou ontketenen. Bij een proefneming werden alle stuurstaven geheel uitgetrok ken en binnen een minuut steeg de afgifte van neutronen tot het duizendvoudige! Onmiddel lijk trad de „veiligheidsklep", zoals berekend was, automa tisch in werking, waardoor de stuurstaven werden terugge schoven en de kettingreactie uitgeschakeld. Met de con- sfructie van deze machine is - men - er-duv-'in geslaagd, de afcoriwenergie die men eertijds wel opwekken doch niet be- hei>i=*»n kon, volkomen aan banden te leggen! De beschreven kleine proefinstal latie heeft een vermogen van on geveer 70 Kw., de grote machine echter, die volgend jaar gereed komt, krijgt een vermogen van 1000 K.w. cn zal in staat zijn zoveel radioactieve Isotopen te leveren als Engeland nodig heeft. Harwell is bezig uit te groeien tot het grote centrum van Enge- lands bedrijvigheid op het gebied van het atoomonderzoek. Behalve de reeds genoemde grote atoom- Reuzen-cyclotro ne Voor de nieuwe reusachtige cy clotrons van de Columbia Univer siteit te Irvington in de staat New York, die bestemd is voor onder zoekingen naar sommige der diep ste geheimen van de structuur der atomen, is een geweldige mapneef gereedgekomen, die meer weegt dan het staal van een -Amerikaan se onderzeéer. Deze cyclotrone zal de machtigste ter wereld tijn. Zij zal „atoomkogels" afvuren met cen energie van niet minder dan 400 millioen electron volt, een energie die voldoende is om zelfs de kernen van zware atomen, zo als die van lood. (e splitsen tn 10 tot 50 samensfeWende delen. De „kogels" zullen protonen zijn, die sen van de fundamentele bouwstof fen van alle atomen vormen. Het is mogelijk, dat nieuwe soor ten materie zullen worden gescha pen en dat men nieuwe gegevens zal verkrijgen omtrent het geheim zinnige „bindmiddel", dat alle atoomkernen bijeen houdt. De grote magneet weegt onge veer 2300 tonZij is het hart van ie atoamsplitsec en heeft uitslui tend tot taak, een magnetisch veld te scheppen om de protonen kogels in een cirkel te doen rondvliegen. De cyclotrone zal. als zij geheel gereed is, 2500 ton wegen. Zij zal de protonen tot hoger snelheid kunnen brengen dan de cyclotrone van de universiteit van California. 1 energiemachine komt in het ko mend jaar ook een cyclotron van 150 millioen volt gereed. In deze machine worden atomen gesplitst door middel van een neutronenbom bardement. Men is voorts bezig aan de ontwikkeling van synchro- tronen van 30, 40 en 300 millioen volt. Engeland, dat, ongunstig als het lag ten opzichte van de fronten, in de oorlogsjaren genoodzaakt was zijn atoomgeleerden naar Amerika te zenden, bouwt thans met vol élan aan een eigen atoomkracht industrie en met succes P De zangeres Mimi Erb had voor haar liederenavond to de Rotterdamsche Kunstkring een voorbeeldig program ma samengesteld. De eerste helft be vatte uitsluitend Hongaarse liederen van de componisten Bartok, Kod41y cn Géza Fnd, terwijl na de pauze de cyclus „Frauenliebe und Leben" van Schumann tot uitvoering kwam. Het hoogtepunt van deze liederen avond lag ongetwijfeld in het Hon gaarse gedeelte, want Bartok en Ko- öily, die op meesterlijke wijze van de schat van volksliederen uit eigen land een kunstvorm' hebben weten te maken 2onder nochtans het karakter ervan ge weld aan te doen, bezitten een zeer aantrekkelijk en boeiend moment in hun muziek. Ook Fnd's liederen „Kato naar de Nachtmis". „De sneeuwbergen en de Rfvlèra". ,.Ik wil Je behouden" en „De wind", die hier, indien ik mij. met vergis, hun eerste uitvoering ge noten. vermogen zeer te boeien. De mu zikale uitdrukkingswijze doet weliswaar gecompliceerder aan, maar men hoort er een componist in, wiens klankidioom zeer aantrekkelijk en vol spanning is, terwijl zyn. inventies soms een zeer per soonlijk karakter dragen. Mimi Erb gaf al deze liederen een mooie vertolking. Haar stem die vele fraai ontwikkelde eigenschappen bezit, doch voor mijn gevoel buigzamer zou kunnen zijn, vooral wat de dynamische schakeringen betreft, leent zich beter voor de Hongaarse liederen dan die welke een weker timbre verlangen zo als de reeks liederen van Schumann, die nochtans met veel artistiek begrip werden voorgedragen. Geza Fnd's begeleidingen getuigden van groot kunstenaarschap Herman van Born. TUIMKALENDER 11 DECEMBER. Appelbomen kunnen thans evenals andere vrucht bomen worden geplant. Men onder scheidt vroege, middenvroege en late soorten. Enige der meest aanbevelens waardige zijn: Yellow Transparant pluktijd Aug.), Zigeunerin (Augus tus), Transparante de Cronels (Sep tember), Manks Codlin (September), Cox's Orange Pippin (einde Septem ber), Ster appel (October), Groninger Kroon (October) en Goudreinet (Oc tober). Bij de aanschaffing dezer vruchtbomen late men zich door een deskundige voorlichten. S, L. Hjj was nog jong- en men voor spelde hem een goede toekomst. Hij krees een kans uit duizenden. De nu 29-jarige A. van L. stichtte In 1941 samen met zij moeder aan de Avennue Concordia het Nederlands Talen Instituut. Er werd een staf van goede leerkrachten aangesteld en het duurde niet lang of de cur sisten meldden zich in groten ge tale. De jeugdige directeur maakte furore. Eerst recht nam öe belangstel ling voor zijn ingtituut toe, toen. hjj cildens de oorlog in het geheim En gelse cursussen uitgaf. Na de be vrijding werd de drukte overstel pend. Iedereen wilde weer studeren, vooral Engels! Het aantal leerlin gen nam hand over hand toe, de in komsten stegen met de dag. Helaas, de jonge directeursbenen bleken niet sterk genoeg om de weelde te dragen. Zijn ijdelheid en machtswellust overwonnen zijn schranderheid en intellect. Direc teur huurde een villa, kocht dure ameublementen, tapijten, auto's, paarden; directeur maakte buiten landse reizen en f*af zich over aan. Zwarte armoede heerst in DuitslandVrouwen, slecht gekleed en slecht ge voed, staan in de rij voor een paar stukjes textiel, die door het Leger des Heils worden gedistribueerd. •adai.»' Model van een nieuw ontworpen synchroton van 300 millioen volt en met een energie gelijk aan die van de deeltjes der kosmische stralen. Amerikaanse ge leerden willen met deze machine de sub-kern der atomen bestuderen. uitspattingen van laag allooi. Zijn moeder scheepte hü af met een „zakcentje", driehonderd gulden per maand. Hoe goed de lessen ook waren., die aan het instituut werden gege ven. de administratie kloote, zacht uitgedrukt, niet helemaal en de boekhouding was een chaos. Een controle door de rijksbelastingdienst wees uit, dat Van L.'s opgaven aan de belastingen over irfkomsten en kapitaal enige malen te laag waren geweest. Hij betaalde aan inkom stenbelasting 26.000 en aan ver mogensbelasting 13000.te wei- niff! Wanbetalers, die elk Instituut on der zijn leden heeft, en cursisten, die als gevolg van de gebrekkige administratie geen of te weinig schriftelijke lessen ontvingen, staak ten het voldoen van hun lesgeld. Deze in gebreke blijvender. 2ou Van L. wel eens even krijgen. Hij sticht te het rechtskundig bureau A.C.T.A. en verzond eigengemaakte „dwang bevelen", daarbij de betrokken cur sisten angst aanjagend door te schermen met namen van deur waarders. De 21ste Juni van dit jaar maak te een einde aan zijn leven als „ta- len-koning". Directeur werd gear resteerd. Gistermiddag stond hij voor de arrondissementsrechtbank terecht. Eerst in een zaak met ge sloten deuren, wegens het plegen van ontucht. Vier maanden met af trek luidde de els. Daarna werd de zitting openbaar en moest Van L. zich verantwoorden wegens belas ting ontduiken en het verzenden van de imitatie-dwangbevelen. Nu betuigt hij zijn spilt over zijn vroe gere levenswijze. De officier van justitie voorspelt van hem. dat hij later weer tot weinig hartverhef fende pr act ij ken zal komen. De ver dachte stelt er prijs op, mede te de len, dat hfi in de maanden van af zondering tot godsdienst is geko men. Zodra hij vrij is, zal hij zijn leven in andere en betere banen lei den. De fiscus heeft hem reeds 75.000 gulden lichter gemaakt. Het Nederlands Talen Instituut werd door anderen voortgezet. De officier van justitie zegt, het te betwijfelen of verd. voor reclas sering vatbaar is. Het meest ge schikt zou hem een maatregel voor komen, zoals bij de zuivering ge bruikelijk is, n.ï. ontzegging van de leiding in een bedrijf- Dit kan hier echter niet. De officier eist ten slotte een gevangenisstraf van een jaar, waarvan vier maanden voor waardelijk, met een proeftijd van drie jaar. Wie wel eens van een hoog gelegen punt de sluier van roet en rook gezien heeft, waarmee Rotterdam in het koude jaargetijde is bedekt, wie, hetzij man of vrouw, *s morgens vroeg, zo uit het warme bed, de asla moet uithalen en de kachel aan maken, wie wel eens in de kou moest zitten omdat de kolenman niet kwam, die zullen allen verzuchten: geef mij maar stadsver warming! rige en technische beschouwing, toegelicht met lantaarnplaatjes. Vanuit de Centrale aan de Schie- haven worden twee 425 mm. dikke aanvoer- en twee terugvoerbuizen naar de stad geleid. De vier buizen sluiten aan op een ringleiding rond het stadsgedeelte, dat door het ba sisplan is gemarkeerd. Op de ring leiding zijn drie onderstations (ke telhuizen) gekoppeld,, vanwaar een fijn-vertakt net van aan- en afvoer buizen de woningen en gebouwen op de stadsverwarming aansluit. De plaats van de drie ketelhuizen, behalve aan Delftsevaart, is nog niet definitief vastgesteld. In de aangesloten gebouwen wordt een warmtewisselaar, een regulator en een watermeter aan gebracht. De laatste geeft het calo- rieenverbruik aan. Het water van de stadsverwarming dient tevens voor de warmwatervoorziening, door middel van een boiler. In de toekomst zal zelfs hete- luchtverwarming van kerken en an dere grote gebouwen mogelijk zijn. Inmiddels zijn reeds uitgebreide proeven genomen en metingen ver richt betreffende de isolatie, de uit zetting en het warmteverlies van de pijpleidingen onder de grond, waarvan ir, Hoenkamp tot slot het een en ander heeft verteld. Een enquête, in Rotterdam ge houden heeft uitgewezen, dat zelfs wanneer aansluiting op de stads verwarming 20% meer zou kostcn dan eigen-verwarming, dat dan nog algemeen de voorkeur aan de eer ste wordt gegeven. Dit vertelde ir. Hoenkamp, direc teur van het G.E.B., gisteravond tijdens een lezing voor leden van de „Vereniging tot bevordering van fabrieks- en handwerknijverheid" te Rotterdam. De voordelen van centrale stads verwarming zijn ook niet gering. „Wij kunnen er op rekenen*', zo zei de ,hr, Hoenkamp, „dat wanneer eenmaal de rook en. roet versprei dende schoorstenen goeddeels uit de stad verdwenen zijn, Rotterdam zich 's winters in wat meer zonne stralen kan koesteren dan thans het geval is". Voor de huisvrouwen hing hij een verleidelijk beeld op: geen ge knoei meer met asbakken, onwilli ge kachels en gemors van kolen- mannen op de trap. Ja, van die ko- lenmannen en ook van de schoor steenvegers, die door de stadsver warming een „memento mori' wordt toegeroepen, repte de heer Hoenkamp met geen woord. Wat moet er van die „zwarte pieten" te recht komen, wanneer er geen schoorstenen meer zijn om te vegen en de warmte in huis door een simpel pijpleidinkje wordt gele verd, inplaats van door haard of kachel! Voorlopig zijn wij echter nog een heel eind verwijderd van de verwe zenlijking van de stadsverwarming. Men zou zelfs de v*aag kunnen stellen: is aanleg in deze tijd van duurte en schaarste aan materiaal wel verantwoord? ïr. Hoenkamp meende van wel, gezien de voordelen van stadsver warming: aanzienlijke kolen-, ruimte- cn personeelsbesparing, waarover wij reeds eerder schre ven. Hü voegde hieraan toe, dat Rotterdam thans een gelegenheid krijgt voor de aanleg, die niet meer terug zal komen, wanneer het ba sisplan voor de wederopbouw een maal is uitgevoerd. Bovendien is de kans op een rendabele exploitatie het grootst in nieuw te bouwen stadsdelen, waar practiseh alle ge bouwen kunnen worden aangeslo ten. Kilometers buizen Ook over de werking van. de stadsverwarming hebben wij reeds het een en ander meegedeeld. Ir. Hoenkamp gaf hiervan een uitvoe- -Men verzoekt ons mede te de len, dat het Sinte-klaasfeest in de Cadi-club aangeboden is gewpest door het Cadi-cqmité ten behoeve van de kinderen van militaire oorlogsslachtoffers en oorlogswe duwen. FEUILLETON 4) De kinderen, Barbara en de kleine Peter ter onderscheiding van grote Peter, die er nu lo geerde vonden die geheimzinnige opsluiting van vader zo prachtig, dat zij erover in diep ge heim aan ledereen verteld hadden, aan de melk boer en de kruidenier, aan de buren en de post bode, zodat er allengs een nieuwe tijdrekening in liet dorp was ingevoerd. De boerinnen zeiden tegen de knechts om half twee: „Dokter heeft allang gerust, aan het werk mannen!" en de hoefsmid sprak elke middag; „Vrouw, 't is vijf minuten voor dokter gaat rusten, maak de kof fie eens warm." Maar dokter meende nog altijd, dat hij voor zijn gemeente tussen één uur tien en half_ twee onvindbaar was. In het zijkamertje las hij het nieuws en het weerbericht en tuurde nu en dan de landweg af, waarlangs hij altijd bekenden en getrouwen zag voorbijgaan en dan verheugde hü zich telkens weer, dat niemand hem hier hoog en veilig in zijn schuilplaats vermoedde. Zo kon bet ook gebeuren, dat hij de kleine stofwolk over de weg zag aankomen. Het ging zo' snel, dat Frank meende, dat het weer een weg renner was. En al had hij bëroepsbezwaren tegen de „velosport". met plezier kon hij toch naar dia wegduiveltjes kijken. „Het zal Jef van de Achterweg zün", mompel de hij, want Jef werkte op het postkantoor en kon daarbü van elk telegram, dat hü moest be zorgen, een sprint maken. «Het was Jef niet, maar Peter, die uit het stof zichtbaar werd, gebogen over het stuur, in zijn blauwe overhemd met opgerolde mouwen. De dokter w?-,| zo verbaasd, dat hij vlak voor het raam kwam en dat was in zijn heilige twintig minuten nDg maar één keer gebeurd: toen een stier_ was losgebroken en Frank vlug uitkeek, of de kinderen wel binnen waren. Maar grote Peter met dertig kilometer snelheid op een fiets was voor Frank nog meer sensatie dan een week lang zonsverduistering. Peter, die nog niet eenmaal in zijn leven had hardgelopen om een tram te halen, schoot daar als een raket granaat door het hek, met wilde haren en. een fotostatief in zijn hand geklemd. In staat van ho ge opwinding! Peter, die geen andere bezigheid op aarde had, dan het ontcijferen van oud-Egyp tische grafschriften, diezelfde Peter had hier in het boerendorpje Axen kennelijk Iets beleefd, waardoor hij een ogenblik moest hebben verge ten. dat niet alleen het leven van drieduizend jaar geleden de moeite waard was. „Peter in moeilijkheden!", besloot Frank zijn overwegingen. Peter, de luchthartige, de onbe zorgde, die spelenderwijze in.enkele jeugdige studiejaren Egyptoloog van formaat was gewor den, deze academische flierefluiter kwam daar stellig aan met een gewoon menselijk probleem. Want watjeon het anders zijn? En Frank had heimelijk een zo groot plezier bij zijn gedachten, dat hij zich bedwingen moest om niet 't raam te openen en zijn vriend bij de finish toe te juichen. Hij luisterde naar de opgewonden stemmen be neden. Karin probeerde hem zeker tegen te hou den, maar hij hoorde hem toch de trap opdraven, Peter bonsde op de deur. „Je komt er toch niet in," gromde Frank, hoe nieuwsgierig hij ook was, „Idioot!", riep de ander hijgend. „Er is Iets ern stigs gebeurd!" „Zeker een hartvergroting van het fietsen. Mor gen op het spreekuur, mijnheerl" „Frank, er Is iemand vermoord!" „Onzin, tussen één en één-twintig sterft nie mand in Axen. „Ik ben er zelf bijgeweest", schreeuwde Peter nu, „maar nu vertel ik je niets meer. Ik ga naar de veldwachter." Dat was Frank toch te machtig en voor het eerst in zes jaren deed hü om kwart over één de deur open. Hij trachtte met een scherts nog het initiatief in handen te houden en hij zei: „Wie. zoals jij. je leven slijt met het lezen van grafschriften moet zich niet verbazen nog eens de dood zelf op zijn tenen te trappen." Maar Peter luisterde niet. Hij hijgde en slikte achter zijn witte tanden en sprak toen met een droge keel: „Ik heb Karin gezegd de kinderen beneden te houden", doch- Frank was te ongeduldig voor dergelijke inleidingen en in vijf minuten „had" hij het verhaal. „Luidde daarom de klok," sprak Frank pein zend. toen Peter eindelijk zweeg. „Kende je die organist?", vroeg Peter. Zijn vriend scheen moeite te hebben de historie te verwerken; hij bleef voor zich uit staren en antwoordde eerst na een lange stilte. ,;Als het onze organist was, ja. Ik heb hem eenmaal hier gehad. Een graat in zijn keeL Os- siefski heette hij." „Een Rus?" „Neen, een Pool. Zonderlinge vent. Kwam hier met de Duitsers. Deserteerde en wist zich twee jaar schuil te houden in deze buurt. Een paar goede boeren gaven hem wel eens wat te eten en dan verdween hij weer voor een tüd. Jef van de post vertelt, dat hij hem een enkele keer bij de oude houtskoolbranderij heeft gezien. Misschien had hij daar wel zijn hol. Je weet, dat het Pool se leger ons hier heeft bevrijd. Nu, daarbij had hy meteen goede vriendjes en de mensen, die hem in de bezetting geholpen hadden, werden rijkelijk beloond. (Wordt vervolgd) Omhelst meer! Nu weet ik waarom het in deze dreven zo'n kille en hatelijke boel is. De mensen houden hun harte lijke gevoelens voor elkander ver borgen, zij genéren zich blijkbaar voor onderlinge dankbaarheidsbe tuigingen: een knikje, een handje, een schouderklopje, een warme blik, dat is alles wat zij elkander schenken. Het manvolk, bedoel ik. Vrouwen, dat weten wij, gedragen zich spontaner jegens eikaar. Zij remmen haar genegenheidsgevoe- lens voor elkander niet zo af. Meid, wat heb je daar een beeld van een nieuwe jurk aan, zeggen zij, z<5 uit het hart, wat staat-ie je enig, wat kleedt-ie mooi af en wat maakt-ïe je slank. En spreekt uit de omhel zing die dan gewoonlijk volgt, niet het hoogstaande karakter der vrou wen, haar edele gevoelshoogte, die de afgunst ver ontstegen is. Sedert Maandagavond weet ik waar het in onze maatschappij aan schort, hoe het komt dat het hier allemaal zo naar en zo vreugdeloos toegaat: wij omhelzen elkander te weinig. Toen de me es tercellist Cassado daar in de Schouwburg ten aanzien van het opgetogen publiek Eduard FJipse hartelijk omhelsde en aan het hart drukte, aldoende zijn- vreugde en dankbaarheid uitend voor de mooie en kundige begelei ding van. het orkest, dacht ik in eens: d£t is het, daar heb je de oor zaak van alle narigheid: wij man nen drukken eikaar veel te weinig aan het hart. Wat een zonnig eiland in de kille wereld zouden wij niet van onze goede stad. kunnen ma ken, als wij voortaan, onze tevre- denheidsbetuigingen zo spontaan en op de wijze van Cassado toon den aan elkander. Hoe goed zou het doen te toeven cn zich te be wegen tussen almaar elkander aan het hart drukkende personen. Hoe veel beter zou de geest In de tram b.v. niet lonmiddeUtjk worden, als de conducteur niet langer achteloos aan de pet zou tikken, maar ieder fooitje met een korte omhelzing 20U belonen. Hoeveel zonniger zou het leven der journalisten niet kun nen zijn, als zij, voor hun zwoegen, door directie en hoofdredactie nu en dan aan het hart gedrukt zou den worden, inplaats van die veel vuldige eentonige, koele en zake lijke salarisverhogingen alsmaar te moeten opstrijken. Ja, laten wij toch de les van Cas sado ter harte nemen en gaan han delen gelijk die hartelijke Zuider ling. De haat en de nijd zouden hier geheel in de verdrukking ko men. en vlieden bij gebrek aan tor- rein. Wellicht zou het de opbouw van onze geliefde stad iets vertra gen, want omhelzingen vergen nog al wat tijd, maar is het niet ver kieslijker innig te leven in een langzaam verrijzende gemeente, dan elkander koud en onverschillig ^voorbij te snellen in een uit de grond vliegende metropolis? DESIDERIUS Een wandelend schip Een landingsvaartuig, dat kan „wandelen"over zachte sneeuw, modder en moerassen met een last van 60 ton is door de Amerikaanse marine ontwikkeld. De marine deel de mede, dat als men het vaartuig m actie ziet het doet denken aan een haas, welke voorzichtig voor waarts springt over zacht terrein. .Het ziet er uit alsof we iets van de planeet Mars geïmporteerd heb ben". vertelde schout bij nacht Manning, Textielproductie echter lager Volgens het jaarverslag 1946-1947 van de „Vereemging voor den Ka- toenhandel" te Rotterdam, werden in het afgelopen verenigingsjaar niet minder dan 381857 balen katoen in Nederlandse havens aangevoerd Dit is een veel groter aantal dan voor de oorlog werd bereikt, dank zij het feit. dat vele buitenlandse aankopen over onze havens werden geleid. Ge tracht zal worden de handel tussen de Duitse katoenspinnerijen en de Nederlandse katoen handel, zoals deze voor de oorlog bestond, weer te her stellen. De betrekkelijk grote aan voeren voor de Duitse textielindus- tie worden intussen over Bremen geleid. De Nederlandse textielindustrie ondervindt veel begrip van de rege ring in de vorm van ruime toewij zingen van deviezen en grondstof fen. Desondanks is de productie nog slechts 75 pCt. van voor de oorlog. Indien er geen tekort aan geschoolde arbeidskrachten bestond en het twee- ploegenstelsel wederom zou worden ingevoerd, dan zou $e productie nog aanmerkelijk kunnen stijgen en wel licht boven het peil van voor 1940. VEEMARKTBERICHT 9 December 1947 Aanvoer totaal 3391; vette koeien m ossen 930; gebruiksvee 711; graskalveren 72; nuchtere kalveren 256; biggen 832; veulens 32; paar den 332; schapen en kalveren 76; bokken en geiten 142; varkens 8. PrijzenKalf koeien 750625 475; melkkoeien 775650500; varekoeien 425350275; vaarzen 425—300—200; pinken 300—200— 150; graskalveren 19011050; kif gen 403020; hitten 575450 200; paarden (werk) 800600 300. Kalf- en melkkoeien: aanvoer ge woon, handel goed, stagende prij zen; varekoeien; aanvoer als vorige week, handel redelijk, prijshoudend; vaarzen en pinken; aanvoer iets kleiner, handel tamelijk, prijzen constant; graskalveren: aanvoer klein, handel kalm, prijzen iets stijver; biggen: aanvoer iets rui mer, handel vlot, prijzen iets stij ver; paarden: aanvoer iets kleiner, handel levendig, vooral in slacht- paarden, prijzen van vorige week goed te handhaven. Er zijn peignoirsdie men alleen maat' „even aanschieten er zijn er, waar mee men ook „voor de dag kan komen". Dit is zo'n decent, ietwat gekleed kamerjaponnetje van de laat ste soortHet is vervaardigd van karmozijnrode wolten stof en heeft wit wollen, geborduurde mouwen Bij het graven van de bouwput voor een nieuw woningblok aan de Stadhoudersweg. ter hoogte van het Sportfondsenbad, is de graafmachine op oude fundamenten gestoten. Het bleken overblijfselen te zyn van de fundering van het ketelhuis van de stoomzaagmoien „De Koe", van houthandel Abraham van Stolk en Zonen. Er zullen nog heel wat Rotterdam mers zijn, die zich deze molen aan de Schie kunnen herinneren, even als die andere bekende molen „De Vlaggeman", die wat verderop stond. „De Koe" werd als windzaagmolen in het jaar 1746 aangekocht door David van Stolk, toenmaals de enige firmant van de houthandel. In 1859 verloor „De Koe" haar wieken en werd 2ij veranderd in een stoom zaagmoien. Tot 1929 zaagde „De Koe" onvermoeid de boomstammen, die over de Schie werden aange voerd. In genoemd jaar werd het terrein van Van Stolk aan de Schie onteigend ten behoeve van de wo ningbouw. De molen werd afgebro ken en het enige, dat er nu nog rest van een eens zo pittoresk stukje Rotterdam, zijn wat klompen, rode steen in een zwarte,' modderige bodem....

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Rotterdamsch Parool / De Schiedammer | 1947 | | pagina 3