JOH ANN BOETTGER
Bijzondere rechtspleging kampte
met vele moeilijkheden
maakte goud langs een omweg
d:
-pap/er
Lijn 4, 16 en 11
Twee ontdekkingen brachten
geneeskunde vooruit
Tegenwerking van machten achter
de schermen
Parket gereed met
eigen werk
Radio-programma
Dievenbenden beroven buitenlands
wegvervoer in Duitsland
.Lifters" kijken wat in
de auto's zit
Socialisten bespreken
Benelux-problemen
Speciale
Kerst-aanbieding
Enorme
Prijsverlagingen
heöen
Bekloppen van borst en buik onthulde
toestand der organen
Blik in het menselijk
lichaam
.Vrijdag 12 December 1947
3
EEN schrille kreet, uitgestoten door 'n vrouw, weerklonk door de
rechtszaal, nu al meer dan twee jaar geleden, toen voor het
Bijzonder Gerechtshof de doodstraf geelst werd tegen een jeugdige
Rotterdammer, die zich tijdens de oorlog in de riten van de Duitse
S.S. had geschaard. Duizenden beklaagden hebben nadien nog ge
staan voor dat sierlijk bewerkte hekje aan de grote, groene tafel;
brood-N.S.B.-ertjes en lafhartige verraders, N.S.K.K.-ers en vuur-
peletonisten, S.S.'ers, kleine en grote collaborateurs zagen een deel
van hun grauw verleden de revue passeren. Zii werden berecht en
veroordeeld.
vroegere belanghebbenden bij de
N.S.B. alsook door „illegale"groe-
pen, die met het werkelijke verzet
niets uitstaande hebben gehad. Deze
machten" weten in vele gevallen
met geld of ernstige bedreigingen
getuigen te bewegen, niet op een
zitting te verschijnen of geen, dan
wel verkeerde getuigenissen af te
leggen.
Dit verklaart ook de somtijds ver
wonderlijke veroordelingen. Als b.v.
in de zaak tegen de beruchte „Groep
10" de ene verdachte een veel lich
tere straf krijgt dan de andere, ter
wijl men er van overtuigd is, dat
beiden minstens even schuldig wa
ren, dan ligt het voor de hand, dat
uit het ene dossier b.v. slechts
veertig procent en uit het andere
dossier wellicht tachtig procent van
de in werkelijkheid gepleegde mis
drijven is gebleken.
De verwondering hierover open
baart zich ook bij het publiek, dik
wijls helaas te laat. Soms na het
stellen van de eis door de advocaat
fiscaal, meer nog na de definitieve
veroordeling, komen bij het Bijzon
der Gerechtshof schriftelijke of tele
fonische mededelingen binnen, die
van invloed hadden kunnen zijn bij
de berechting,,
Er werd hard gewerkt
Zo kreeg de gesplitste Kamer van
het Bijzonder Gerechtshof te Rotter
dam (er werden twee zittingen per
week gehouden) bijna drieduizend
politieke delicten te behandelen. Er
is heel hard gewerkt om al deze de-
Ontvingen al deze veroordeelden
nu werkelijk hun gerechte straf?
Wij en het gerecht en ook de rege
ring zullen op deze vraag waar
schijnlijk wel altijd het antwoord
schuldig blijven. De bijzondere
rechtspleging was nu eenmaal zeer
bijzonder. In vele gevallen kwam de
waarheid niet of niet volledig aan
het licht. Er deden zich, bij de nor
male rechtspraak ongekende moei
lijkheden voor, die zuivere berech
ting en veroordeling helaas niet m
alle gevallen mogelijk maakte.
In het paleis van justitie te Rot
terdam hebben vele maanden lang
de dikke eiken planken der grote
kasten gekraakt onder de enorme
last van duizenden dossiers der po
litieke delinquenten. Veel stond in
deze lijvige mappen beschreven
over de daden der betrokkenen. Er
waren verklaringen pro en contra,
ontlastend en beschuldigend bewijs
materiaal. Voldoende ontlastend?
Genoeg beschuldigend? Ziehier twee
open vragen, waarvan vooral de
laatste van belang is en blijft.
Het is bij een politieke zaak niet
zoals bij een gewone diefstal. De
verdachte werd niet op heterdaad
betrapt en gearresteerd. Er werd
geen buit in beslag genomen en er
zijn geen vingerafdrukken gevon
den. Bij de bijzondere rechtspleging
onderzoekt men misdrijven, daden,
gedragingen of handelingen van
lang geleden, bedreven in het oor-
ïogs-verloop van vijf jaren. Herin
neringen zijn vervaagd, navorsin
gen van maand tot maand, ja zelfs
van jaar tot jaar zjjn uiterst moei
lijk of onmogelijk gebleken
Geen helderzienden
De Bijzondere Gerechtshoven
moesten afgaan en hun veroordelin
gen baseren op dg mondelinge en
Schriftelijke verklaringen van ge
tuigen, a-charge en a-dècharge. En
hier komt de grote moeilijkheid
Een advocaat-fiscaal of een presi
dent van het Bijzonder Gerechtshof
is geen helderziende. Hij weet niet
of het bezwarend materiaal ten
aanzien van een willekeurige ver
dachte volledig is of niet. Hij is er
zich slechts van bewust, dat hij op
op de hoogte is gesteld van een be
paald percentage van de doorr de
delinquent gepleegde handelingen.
Een zaak is „rond", zodra het dos
sier m het bezit is van de advocaat
fiscaal. Maar wie zegt deze. dat hij
niet slechts een gedeelte van de ge
gevens ter beschikking heeft ge
kregen?
In de beginperiode van de bij
zondere rechtspleging kon het nog
voorkomen, dat de dossiers „gewas
sen" waren, alvorens zij de advo
caat-fiscaal bereikten. Zij konden
„gewassen" zijn met water, dan wel
met zeep, d.w.z. dat er respectie
velijk met weinig of veel geld ge
werkt was om de dossiers geheel of
gedeeltelijk spoorloos te doen ver
dwijnen. Corruptie komt echter ge
durende de laatste anderhalf jaar
niet meer voor. Het werk van dc
interne controle-afdelingen bleet
niet zonder uitwerking. Gelukkig!
Toch wordt de bijzondere rechts
pleging nog tot op de huidige dag
bemoeilijkt door grote, geheimzin
nige machten, die weliswaar tegen
strijdige belangen hebben, doch ook
èèn gemeenschappelijk belang: dat
er zo weinig mogelijk gesproken
wordt over en zo min mogelijk
nieuwe feiten aan het licht komen
in een bepaalde zaak.
Geweld of geld
Men mag aannemen, dat deze dui
stere machten gevormd worden door
VRIJDAG 12 DECEMBER 1947
Avond-programma
HILVERSUM I. 19.— Denk om
de bocht; 19.15 Accordeon ork.; 19.30
Geloof der oude kerk; 19.$0 Tien
voor acht; 20.— Nws; 20.05 Alt en
piano; 20.30 Probleem van het leven;
21.Gezellige pl.; 21.30 Radio
orakel; 21.50 Viool en piano; 22,
Buit. overzicht; 22.15 Swing - en
sweet; 22.40 .Vandaag; 22.45 Avond-
wijding; 23.Nws; 23.15 Symph.
orkest.
.HILVERSUM II 19.— Nws,
weer; 19.15 Expol. gevangenen; 39.30
Pianoduo; 19.55 Hulpactie; 20.
Nws; 20.05 Actualiteiten; 20.12 Ge
wone man; 20.20 De verzoeking van
Boeddha, gedicht; 21.Drie lan
den; 21.15 Boeddha, vervolg; 21.50
Bijbelsluisterspel: /22.30 Clavecimbel;
22.40 De van Rooyens; 22,45 Avond
gebed; 23.Nws; 23.15 Kath. nws;
23,20 Frans besluit.
ZATERDAG 13 DECEMBER 1947
Ochtend-programma
HILVERSUM I. 7.— Nws; 7.15
Gymn.; 7.30 Orkest; B.Nws; 8.18
Orgelspel; 8.40 Lichte klanken; 9.30
Gr.muz.; 10.— Morgenwijding; 10.20
Feuilleton;* 10.35 Bariton en piano;
10.45 Voor de arb.; 12.Vaudeville
ork.; 12.30 Weer; 12.33 Vaud. ork.;
13.— Strijdkrachten; 13.30 Ramblers;
14.Ned. lied; 14.15" Harm, ork.;
15.Verraad van. de klerken; 15.15
Men vraagt; 16.— Fabrieksarb.; 16.15
Amateurs; 16,45 Om cn nabij de 20;
17.15 Volksconc,; 18.Nws; 18.15
Sport; 18.30 Strijdkrachten,
HILVERSUM II. 6.45 Weer;
7.— Nws; 7.15 Maria ter ere; 7.30
Gebed; 7.45 Gr.muz.; 8.— Nws; 8*15
Pluk de dag; 9.Conc.; 9.30 Water
standen; 9.35 Symp, ork; 10- Kleu
tertjes: 10.15 Componisten a.b.c.;
11.Zonnebloem; 11.45 Orgelwer
ken; 12.Angelus; 12.03 Viool en
piano; 12.30 Weer, omroepork.; 12.55
Zonnewijzer: 13.— Nws; 13.15 Boe
ken; 13-20 Omr. ork.; 13.40 Film
praatje; 14.Toneelkijker; 14.20
Eng. les (begin); 14.40 Dansmuz.;
15.Jongelui: 15.15 Conc. der jon
geren; 15.45 Kiosk; 16.Musette;
16.20 Volkshogeschool; 16.30 Grego
riaans; 17.Wigwam; 18.— Piano;
18.15 Journ. weekoverz.; 18,30 Jum-
patit -
lieten zo snel mogelijk te berechten.
Zo hard zelfs, dat de eens van dos
siers uitpuilende kasten in het pa
leis van justitie thans practisch leeg
zijn. De specifiek Rotterdamse za
ken zijn op vier na beëindigd, dank
zjj de grote voortvarendheid van de
advocaat-fiscaal en bet Hof zelf en
de medewerking, die ondervonden
werd van P.R.A. en balie. Al deze
Rotterdamse zaken zijn door hel
parket behandeld, d.w.z. de advo
caat-fiscaal heeft de verdachte ge
dagvaard. de dossiers in instructie
gegeven bij een van de twee raads
heren-commissaris, dan wel ze in
handen gesteld van de „Unus Ju
dex", ter eenvoudige afwikkeling.
De collaboratiezakcn werden en blij
ven behandeld door een speciale
advocaat-fiscaal te 's-Gravenhage.
Nieuwe arbeid
In tegenstelling met de andere
grote steden is het parket te Rotter
dam per 1 Januari dus practisch
klaar. Dat wil zeggen; met het eigen
werk! Wei moeien nog ongeveer 23
zaken tegen. Rotterdamse oorlogs
misdadigers van Duitse nationaliteit
worden behandeld (o.a. de beruchle
Hans Hoffman). Doch bovendien is
de Rotterdamse Kamer thans belast
met de zorg voor de kantons Gouda,
Schiedam en Sommelsdijk. Het be
treft hier in ieder geval heel veel
zaken, waarvan het aantal nog niet
bij benadering is te schatten.
Voor hen, die vinden, dat
sommige delinquenten er bjj het
Bijzonder Gerechtshof te goed
koop zijn afgekomen, zij ver
meld, dat alleen door de Rotter
damse Kamer voor minstens
10.060 (tienduizend) jaren aan
gevangenisstraffen zijn opgelegd
en dat in èèn geval het dood
vonnis werd voltrokken.
Verwacht wordt verder en de
praetijk heeft dit reeds uitgewezen
dat de politieke delinquenten,
die tot nog toe. door zich schuil te
houden, hun straf ontliepen, te zij
ner tijd zeker aan hun -„trek" zul
len komen, al zullen dan de poli
tieke delicten door de gemeente
politie worden behandeld. Wat in
een goed vat zit
(Ingezonden mededeling
De herhaalde diefstallen in Duits
land hebben een grote Antwerpse
onderneming - doen besluiten de
transporten naar Tsjechoslowakije
in kleine colonnes van drie of vier
vrachtwagens te doen plaats vin
den, aldus schrijft de heer T. van
de Velde in de Nederlandse Trans
por tcourant.
Deze methode kan worden ge
volgd, op voorwaarde, dat men
auto's van eenzelfde type samen
voegt en dat onder de chauffeurs
een geest van saamhorigheid
heerst. Aan de eerste eis kan ge
makkelijker- worden voldaan dan
aan de tweede.
De colonne moet worden geleid
door iemand, die de reisroute zeer
goed kent en die in staat is er voor
te zorgen, dat onder de chauffeurs
een goede verstandhouding heerst
en dat zij zijn vervuld van het be
sef, dat onder bepaalde omstandig
heden offers voor het gemeen
schappelijke belang nodig kunnen
zijn.
De wagen, die het best kan wor
den gesloten, zal de laatste in de
rij moeten zijn, daar dieven het
het meest op de laatste auto heb
ben voorzien. Men mag niet verge
ten, dat de diefstal goed is georga
niseerd. Het heeft er veel van weg,
dat bij deze diefstallen een inter
nationale bende, die haar werk
reeds bij het vertrek van de goe
deren begint, de hand in het spel
heeft.
De waakzaamheid zal vooral in
de streek van Aken, de route van
Keulen naar Mainz, de helling van
de Spessart, het bos van Hart-
mannsdorf bij Sulzbach en bij de
steeds gesloten overwegen waar de
dieven op de wagens springen,
moeten worden verdubbeld Zijn de
dieven eenmaal op de wagen, dan.
snijden zij het dekzeil door en
laten zich naar binnen glijden.
Om deze diefstallen uit te voeren"
is het nodig, dat de dieven te voren
op de hoogte zijn van de aard van
de lading, waarvan zij of" telefo
nisch, of door reizigers, die de
chauffeurs al te gemakkelijk mee
laten rijden, verwittigd worden.Tk
heb verscheidene Nederlandse en
Deense vrachtwagens met lifters
gezien; dit moest beslist worden
verboden. Des nachts volgen de
dieven de vrachtwagens in auto's
zonder lichten. Het is de plicht
van iedere chauffeur zijn collega's
te waarschuwen, als hij iets op
merkt, dat hem gevaarlijk voor
komt.
Afgevaardigden van de socialis
tische partjjen van Nederland, Bel
gië en Luxemburg-komen, vandaag
in Breda bijeen ter bespreking van
problemen, welke voortvloeien uit
het van kracht worden per 1 Ja
nuari van het accoord betreffende
gemc. enschapp elijke douane tarieven
voor Nederland, België en Luxem
burg.
Veertig jaar Heilswerk in
Kralingen
Op 14 December zal het 40 jaar
geleden zijn dat het Leger des Hells
met het werk in Kralingen begon.
Tot het bombardement werden de
bijeenkomsten gehouden in de Dyk-
straat. Na heel wat omzwervingen
kreegs het korps Rotterdam7 de
beschikking over een houten nood-
zaal aan de Nieuwe Plantage.
Met veel zegen is er in de afge
lopen jaren gewerkt. Het is geble
ken dat het. Leger in Kralingen een
grote bestaansmogelijkheid had.
Een bekend figuur is nog altijd
sergeant-majoor Amesz, die nu
byna 40 jaar actief meewerkt in
het korps.
Zondag hoopt de chef-secretaris
van het Leger des Heils in Neder
land, lt-kol. Jac. Smael, herden
kingssamenkomsten te lelden.
Rotterdams muziekstudent
onderscheiden
Op de einduitvoering door leerlingen,
van het Koninklijk Conservatorium te
Den Haag, die deze muziekschool gaan
verlaten, is onze stadgenoot de heer
J. C. de Man. leerling van Leon
Orthel, geslaagd voor het diploma
piano b met een onderscheiding voor
algemeen muzikale en pianistische
eigenschappen. Tevens werden hem
toegekend de door wijlen mr. C. F ook
ingestelde medaille voor erkenning 'van
bijzondere aanleg," vlijt en toewijding,
en een door de-heer C. A. Potger te
Ceylon beschikbaar gestelde geldprijs,
voor de mannelijke candidaat. die dit
jaar aan het Ken. Conservatorium het
beste eindexamen voor piano heeft af
gelegd. j
Damast Kerstpapier
in rollen van j't. m.
So cm
breed
MATHENE5SÊRIAAN (DUKZICHTJ
Rotterdams Droogdok
viert Sinterklaas
De personeelsvereniging van de
Rotterdamse Droogdok Maatschappij
heeft Woensdag in samenwerking
met de buurtvereniging „Heijplaat"
een Sinterklaasfeest gegeven voor
de kinderen van het personeel van
de R. D. M.
Na een openingswoord van de
voorzitter van de personeelsvereni
ging, de heer P. Dinkelaar, werd er
een lied gezongen en kwam de goede
Sint op het toneel.
Cora Ville zong een paar versjes
er. liet de kinderen flink meedoen.
Hierna voerden „The Jolly Players'*
de Levende Poppenkast op. wat bij
het jeugdige publiek enorme, waar
dering vond.
Na afloop werden de kinderen
ieder mej een zakje versnaperingen
gelukkig gemaakt, en zij gingen
dankbaar en gelukkig naar huis.
Het ligt in de bedoeling van de
personeelsvereniging, om op Tweede
Kerstdag "s ochtends om half tien in
de Rotterdamse Schouwburg een
kunstochtend te houden, waaraan
oa. de voordrachtskunstenares Mimi
Kok, de Spaanse danseres Maria
PetrelU en enkele Nederlandse ope
ra-solisten en caberettiers mede
werken.
(Ingezonden mededeling)
Lectuurbakken 9.75
Kapstokken, chroom 9.98
Rooktafels, chroom 33.90
Raolotafels. chroom35.
Haaxdfauteuils. gestoff. 39.75
Rookfauteuils met
verende kussens 66.75
OJF. Daraesbureaux f 79.75
Geweldige sortering
nuttige geschenken
R-DAM BÉliËiuLAAN 5
HOÉK MATHcM-WE'O b us q
pehhaaczouwanstp^-u-
H.H.Y.C. bewees gisteravond in
de Apollohal te Amsterdam haar
superioriteit over de Amsterdamse
Ijsvogels, die in de ijshockeywed-
strijd der competitie met 82 (3-0,
21, 3IX het onderspit dolven.
uitvinder van
het porcelein
eens wereldberoemde
porcelèinfabriek van Meis
sen in Saksen, die.onlangs door
de Russen is gekocht, ontstond
eeuwen geleden door een toe
val.
Omdat de Berlijnse apothekers
assistent Johann Friedrich Böttger
droomde van goud maken in het
begin van de 18e epuw deed de
alchemie opgeld en zich meer
dan eens Het ontvallen dat hij.
daartoe in staat was, vaardigde de
Pruisische koning Friedrich I een
bevel tot arrestatie tegen hem uit
welke koning zou in die tijd
met bezweken zijn voor de verlei
ding een „goudmijn" te bezitten?
Eöttger vluchtte naar Saksen, waar
zijn faam.echler ook al doorge
drongen was.
Men hield de Berlijnse alchemist
vast, richtte een laboratorium voor
hem in en „verzocht" hem om, zijn
woorden waar te maken.
De angst zijn leven te verbeuren
verleende Böttger vleugels. Hij
slaagde erin zijn bewakers te mis
leiden en Wenen te bereiken. De
Saksers Heten het er echter niet
bij zitten, wisten hem tot terugkeer
te bewegen, waar men hem thans
dwong zijn alchemistische ge
heimen prijs te geven. In de herfst
van het. jaar, 1705, was, Böttger er
na aan toe zijn op schrift gestelde
geheim een document vol mys-
„GELUKKIGE OUDERS", een
der beroemdste Melssener figuren.
Het beeldje'is tachtig centimeter
hoog.
tieke onzin, dat hij persoonlijk
aan Saksen's koning August over
handigde in praetijk te brengen.
Tot zijn geluk was het de graaf
Vbn Tschirnhausezi, die, hei docu
ment lezende, de kdning voorstelde
om Böttger's kennis te benutten
voor het bruikbaar maken van
Saksen's bodemrijkdom, die tot nu
toe dood kapitaal was.
De graaf kreeg zijn zin en Bött
ger een laboratorium. Dank zij
Von Tschïrnhausen slaagde de al
chemist er in om porcelein te ma
ken uit de bruinrode, Saksische
aarde. Het zal wel immer een ge
heim blijven, wie van beiden, de
graaf of Böttger, op hèt idee kwam
de jacht op goud te staken. Zeker
is alleen dat het porcelein dat de
jOHANN FRIEDRICH BöTT-
GER, wilde goud maken, maar hij
vond het porcelein. Zo maakte hij
toch goud. want de roem van Meis
sen was een winstgevend object. Maar
niet voor hetn; hij stierf, na sedert zijn
uitvinding min of meer de gevangene
van de keurvorst van Saksen te zijn
geweest, met een respectabele finan
ciële schuld
6
graaf al eens had gemaakt verre
overtroffen werd door Böttger's
vinding, zowel wat kwaliteit als
schoonheid betreft.
Koning Tugust overlaadde Bött
ger met geschenken. Maar op vrije
voeten kwam hij niet. Het procédé
van de alchemist moest een geheim
blijven.
Toen in 1706 de Zweden Saksen
binnenvielen werd Böttger met
drie helpers veiHg in Königstein
opgesloten, zo bewaakt dat er geen
hand op ontvluchten bestond. Eerst
drie jaar later keerde hij naar
Dresden terug waar hij na de^dood
van dé graaf Von Tschirnhausen,
de leiding kreeg van de porcelein-
fabrïcage.
In 1710 liet de koning de fabriek
in Meissen naar een vroegere
burcht overplaatsen. Hier wérd tot
1863 porcelein gemaakt. Toen ver
huisde de fabriek naar eigen ge
bouwen ten Zuiden van de stad.
In 1711 werd voor het eerst wit
porcelein gemaakt. Men probeerde
op alle mogelijke manieren het "ge
heim te bewaren, omdat de ver
vaardiging de-koning grote winsten
opleverde. Maar dank zij omkope
rij en ook door het feit, dat Bött
ger zelf met fabrikanten in Berlijn
correspondeerde, gelukte dit niet.
De voormalige alchemist werd zelfs
formeel gearresteerd, maar tot een
proces kwam het niet meet. Op 13
Maart 1712 stierf hij reeds. De
man die goud dacht te maken en
alleen maar porcelein „vond", was
nog slechts 37 jaar toen hij de ogen
sloot. Rijkdom had zijn porcelein
hem met gebracht. Hij liet schul
den na, die tezamen 150.000 talers
beliepen!
En korte tijd later vond Meissen
navolging. In 1720 verrees in We
nen een porceleinfabriek, daarna
volgde in 1744 de bekende fabriek
Von Fürstenberg aan de Wezer en
in Frankrijk volgde Sèvres na Vin-
cennes. Ook Kopenhagen en het
toenmalige Petersburg bleven niet
achter. Bijna al deze fabrieken
waren koninklijk eigendom en
wierpen tot in het midden der 19e
FEUILLETON
6)
„Vuren staken, bulderde ik. Maar hoongelach
klonk van alle kanten en wederom floten kogels
langs mijn oren. Toen riep ik: Lafaards! Laat je
zien, als je durft. Met.de blote vuist zullen wij
het buiten uitvechten! Ik wilde ze uit de kerk
hebben, ziet U. Want ik dacht bij mezelf, als nu
eens meneer de pastoor binnenkwam en hij mij
zag, zijn koster, met tien schurken over het al
taar rollendDie schande zou ik niet over
leefd hebben.,..".
„Dan liever sneven op het veld van eer," moe
digde Peter aan.
„U voelt me, mijnheer. Maar ik wist nog niets
van de arme stakker Ossïefski af. Had ik dat ge
weten! Nu heb ik mij slechts tot mijn krijgslist
bepaald. Ik wilde ze tot overgave dwingen door
het verrassende effect van de alarmklok...."
„Ook de muren van Jericho vielen door ge
luid," meende Peter.
„Juist, mijnheer. Maar de schurken hadden ze
ker mijn plan doorzien, want ik moest mij over
het middenpad gewoon doorvechten. Ze wilden
mij tegenhouden met alle macht...."
„Revolverschot in de nek!", viel Frank in, die
zijn onderzoek beëindigd had en, zijn-jasje aan
trekkend, terugkwam, op de voet gevolgd door
de burgemeester.
„Dacht ik al," zei Peter onnadenkend.
„Hoe bedoelt U?" wilde burgemeester wetett.
geweest moet zijn," haastte Peter ter toelichting.
De koster keek fier, maar Frank kuchte en Peter
vuig zijn vermanende blik op.
„Nog iets bijzonders, dokter?" vroeg de bur
gemeester toen.
,/t Is alles zeer eenvoudig, burgemeester. Ik zal
vanmiddag nog even langs het raadhuis komen,
ont een verklaring op te stellen."
„Van de daders geen spoor zeker?", vroeg Pe
ter belangstellend.
„Nee," sprak de koster. „Toerf ik de klok ge
luid had en mij weer tot de vijand keerde, vlucht
ten zij lafhartig, wel twaalf zwaar bewapende
mannen vlogen voor mij de kerk uit!"
„Niets hebben ze achtergelaten", bromde de
veldwachter met een scheef oog naar de koster.
„Wel zijn er overal, in de-muren, en in de banken,
sporen van een vuurgevecht te vinden."
„Dat moest wel," meende de koster luchthartig.
Toen namen Peter en Frank afscheid en reden
langzaam weer naar huis terug.
„Vreemde zaak;" mompelde Frank voor zich
uit. Verder spraken zij weinig, te zeer vervuld
door eigen gedachten. Bij de „Gouden Zwaan"
stelde Peter voor rustig onder de linden een
glaasje bier te drinken. Frank keek bedenkelijk
op zijn horloge, maat. liet zich toch overhalen.
„Weet je, wat mij dwars zit," zei hy, toen de
grootste dorst gelest was. „Dat er in de laatste
tijd vreemde dingen in dit dorp gebeuren."*
Peter was er meteen.„in.
„Zeven jaar zit ik nu al hier," vervolgde Frank.
„De hele oorlog heb ik in Axen meegemaakt en
in die tijd leerde ik de mensen kennen. Van elke
boerenhoeve, van alle huisjes van de dagloners
ken ik de vrouwen en mannen en kinderen, hun
genoegens, hun verdriet, de geschiedenis en het
drama. Het was zowat een maand geleden, toen
'er hier voor het eerst iets gebeurde, dat ik nog
steeds niet verklaren kan. Kees Hommes, een
jonge wegwerker; werd op een avond dronken.
„Ik dacht het al, dat de koster in levensgevaar® Hier, in dezelfde Gouden Zwaan. Op zichzelf was
dat niet zo bijzonder, wè!, dat Kees met een biljet
van honderd gulden betaalde. Nu weet iedereen
hier, dat Kees Hommes nog nooit in zijn leven
honderd gulden tegelijk in zijn handen heeft ge
had; de jongen spaart niet en niemand in het
dorp miste ook een biljet van honderd. Maag hij
had er een en hij wilde aan géén sterveling ver
tellen. hoe hij eraan gekomen was. Vreemder nog
is, dat hij een week later weg-werker hi was en
nu als fabrieksarbeider in E.werkt
„En verhuisd is," dacht Peter.
„Neen, hy is bier gebleven en dat kon ook best,
want de fabriek ligt aan de rijksweg, twaalf kilo
meter van hier."
„Wat maken ze daar?"
„Stofzuigers, geloof ik, maar die hele buurt
hoort allang niet meer bij Axen; 't is daar ge
meente E.
Frank zag zijn vriend eens aan. Hij vreesde
wellicht een spottende gedachte bij Peter en
'meende 2ich te moeten verontschuldigen.
„Zie eens Peter. Jy zult ons wel uitlachen met
onze dorpse drama's en bezorgdheden om het
bankje van honderd van Kees Hommes en jij
zult direct gezegd hebben...."
„Verdiend in de zwarte handel," vulde Peter
aan.
„Juist, maar je weet, dat er hier geen cent
zwart omgaat. Wij leven ervoor bovendien te ge
ïsoleerd van de steden en te ver van de grens
voor sfnokkelen. Bovendien zijn de Axenaren
prima volk."
„Ik ken je locale trots, maar ga verder. Ik zal
je werkelijk niet uitlachen, Misschien, dat er
aanstonds nog een draad in je verhaal te vin
den is."
„Nu dan," ging Frank met moed verder. „Ver
der zijn er allemaal vaagheden. Eens een schot
in de nacht, een gerucht hier en daar en veel
vreemdelingen in het dorp."
„Wat noem je veel?"
(Wordt vervolgd)
eeuw voor hun eigenaars aanzien
lijke winsten af.
Van rood tot ivit
Böttger fabriceerde aanvankelijk
alleen rood porcelein, of beter nog:
rood gesteente, want de naam por
celein ontstond pas later. Eerst na
veel proefnemingen slaagde hij er
in het witte product te vervaardi
gen, dat de naam van Meissen in
-de hele wereld bekend maakte.
De grote faam van Meissen ont
stond echter pas door de schilder
H e r o 1 d en de beeldhouwer
Kandler. Dank zij hen kan men
zeggen dat Melssener porcelein
zich vereenzelvigde met de roco
cotijd. De beide gekruiste zwaar
den, de keur op porcelein uit Meis
sen, werden een begrip.
Natuurlijk was men in Pruisen
zeer jaloers op het Saksisch winst
object. In de tweede Silezische
oorlog bezette Friedrich I Saksen;
hij roofde voor 100.000 taler aan
porcelein en nam alle vakmensen
en machines mee haar Berlijn. In
de zeven-jarige oorlog werd Meis
sen volledig leeggeplunderd.
(Ingezonden mededeling)
brengen TJ naar de Grote Visserij
straat, wsar U op No. 8 vlak bij de
Math.brug „De Meubelbeurs" kunt
vinden. Ook in betere meubelen
sï'lfiopér'*3'0' aI"id be'er ea t0Ch '^mederirjr:
Slangenmens
Laatst had mijn zoontie in het
circus een slangenmens bewonderd
en sedert die middasr oefent hij zich
in lenigheid. Het gaat al aardig:
bukkend kan lui zich zelf al ot> de
rug bekijken, in z<jn ledematen lest
hij vlotte knonen en als dat zo
doorgaat is een ^oede toekomst
voor hem weggelegd. Nu was ik als
knaapje ook nogal slap m de wer
vels en scharnieren en iemand met
zo'n aanleg: wordt zelden vroegtij
dig een houten Klaas. Daarbij komt
dat men als vader zich ongaarne
door zijn kroost voorbij gestreefd
ziet. Zo is het misschien te verkla
ren dat ik de laatste tijd een hei
melijke lust gevoelde de slangen-
menselijke training te hervatten,
eensdeels voor eigen voldoening,
maar wel degelijk ook om ietwat
indruk te maken op mijn zoontje,
dat reeds 41 het stadium gekomen
is. dat hij al wat niet slap en buig
zaam is diep veracht.
Tot gisteren had ik mij uitslui
tend nog met algemene voorberei
dende oefeningen bezig gehouden.
Eerlijk gezegd viel de soepelheid
nogal tegen, die wordt er bij het
klimmen der jaren niet beter op,
maar vanmiddag leek het me toch
niet onverantwoord voor mij zelf,
en strikt voor mezelf alleen, een
elementaire praktische proef af te
leggen en vel de beide benen zo
danig naar boven te brengen, dat
zy over het hoofd geschoven elkaar
in de hals kruisen, kortweg de
benen-in-de-nekstand genoemd.
Nadat ik de deur van mijn ka
mer zorgvuldig op slot had gedaan,
zette ik mij op het tapijt en wurin-
de onder veel gekraak mijn benen
in de omschreven stand. Even ge
noot ik van het wonderlijke gevoel
zo dicht bij mezelf te zjin. Toen
werd er gebeld en even later aan
mijn deur geklopt. Doe eens open,
sprak mijn vrouw, er is een dame
voor je om ie te spreken. Bliksem
snel wilde ik de gewoon-menselijke
stand weer aannemen, maar tot
mijn ontzetting lukte dat niet. Hoe
krampachtiger ik wurmde, hoe vas
ter sloten de benen zich om mijn
nek. Het tikken op de deur en het
waarschuwend roepen verhevigde
en ik kon niet anders doen dan met
beklemde stem mijn vrouw verzoe
ken de deur-met da reserve-sleutel
van buitenaf te openen. Even zette
ik nog alles op alles om los te
komen, maar daar ging de deur
al open en trad mijn ontstelde gade
binnen, voorafgegaan door een
streng blikkende meer dan volwas
sen dome met morele ambities.
Nadat mjjn vrouw me vluchtig
ontknoopt had, en ik zwetend mfln
excuses stamelde, zeide de dame
kil en afgemeten:
Ik heb het al gezien. De voog
dijraad verzocht mij eens pools
hoogte bii u te gaan nemen, in ver
band met het verzoek van de fa
milie X, U tot toeziende voogd te
benoemen. Ik vrees dat ik niet gun
stig zal kunnen adviseren in deze.
Een dergelijk gebrek aari ernst...
Voor ik mön zoontje zal gaan.
verbluffen, lijkt het me wel ver-
standig.„nogeven. flink, te oefenen, -
maar dan zal, zjjn applaus een rui
me vergoeding zfjn voor mfjij tra-
DESIDERIUS.
lY/T hoort de laatste tyd zo veel over de vooruitgang der weten
schap, in het bijzonder van de geneeskunde, dat men daaruit
zou kunnen afléiden, dat pas de laatste twintig of dertig jaar grote
successen zjjn bereikt. Dat is niet zo. Hoewel .juist in de laatste
decennia veel belangrtfke ontdekkingen zijn gedaan, hebben toch
ook vroeger verschillende geleerden de stoot tot een verdere ont
wikkeling der geneeskunde gegeven.
Wij willen het niet over de grote
artsen' der oudheid. Hippokrates en
Gaienus hebben, niet over de grote
vlucht der geneeskunde in de Mid
deleeuwen bij de Arabieren en daar
na bij de joodse artsen op het «Ibe
rische schiereiland en ook niet over
de later opgekomen leer der anato
men, zoals Morgagni en Valsalva.
Vandaag willen wy spreken over
twee ondeizoekingsmethodes, -dia
ontstonden inJiet begin van de toe
passing der moderne geneeskunde.
Deze methodes zijn ook vandaag
nog gemeengoed der artsen over de
gehele wereld; ik bedoel het be
kloppen en beluisteren van het li
chaam om daardoor verschillende
ziekten vast te stellen.
Vader klopte óók!
Von Auenbrugger, geboren in 1722
in het Oostenrijkse stadje Graz,
komt de eer toe als eerste het be
kloppen van borst cn buik te heb
ben toegepast-
Hij»vss de zoon van een Oos
tenrijks wijnhandelaar en speel
de als kind vaak in de grote
wijnkelders van zijn vader. Daar
zag hij, hoe zijn vader op de
grote vaten klopte teneinde vast
te stellen, hoever het vat met
wijn gevuld was.
Later liet vader Von Auenbrug-
ger zijn zoon aan de Universiteit te
Wenen in de medicijnen studeren.
Daar werd hij leerling van de grote
Van Swieten. Het is interessant te
weten, dat de later zo beroemd ge
worden Weense medische school is
opgericht door de Nederlander Van
Swieten, die hiertoe door de Oos-
terrrijkse keizerin Maria Thcresia
naar Wenen werd geroepen. Hij
heeft daar een groot ziekenhuis ge
bouwd, dat nog heden ten dage
dienst doet als een deel van. het
Akademisch ziekenhuis.
De herinnering aan Van Swie
ten, die ieerïing was van Boer-
haave, is in Wenen nog zeer le
vendig. Verschillende straten,
ziekenhuizen en dergelijke zijn
naar hem genoemd,
Von Auenbrugger, onder leiding
van Van Swieten een bekwaam
arts geworden, begon nu hetgeen hij
in zijn jeugd gezien had, in de ge
neeskunde toe te passen. Hij begon
borst en buik te bekloppen. Op elke
plek waar, bijvoorbeeld ir. de borst,
lucht aanwezig is, moet men bij be
kloppen niet de vingers een ander
geluid horen dan boven een lucht-
I ledig gedeelte.
Uit de verschillende tonen heeft
Von Auenbrugger een handig sys
teem samengesteld, dat ons in staat
stelt door bekloppen een en ander
omtrent de toestand der organen in
de grote lichaamsholte te weten te
komen.
Een nieuwe vondst
Enkele jaren later deed de Frans
man René Laermec (1781—1826) een
nieuwe ontdekking. Hij beluisterde
de verschillende geluiden van het
lichaam eerst met het blote oor en
daarna met een trompetje. Dit was
de eerste keer, dat men de geluiden
bij de ademhaling in de longen en
de harltonen waarnam. In de loop
van - de jaren werden volmaakte
luister toestellen vervaardigd, zoals
de moderne stethoscoop, die ieder
een wel door zijn dokter heeft zien
gebruiken. Het bekloppen noemt
men percussie en het beluisteren
auscultatié. Het is begrijpelijk, dat
deze twee methoden, ons inzicht in
vele ziekten hebben gegeven. Een
buik met vocht gevuld, geeft bij be
kloppen een ander geluid dan een
normale, een long vol slijm laat ons
een ander geluid horen bij het
ademhalen dan een gezpnde en ten
slotte zijn de tonen van een ziek en
gezond hart heel verschillend.
Zo hebben de twee artsen, Von
Auenbrugger en Laennec, het lang
voor dc uitvinding der Röntgen
stralen, mogelijk gemaakt een „blik
in het menselijk lichaam te slaan".
Welke omwenteling toen in de ge
neeskunde is teweeggebracht kan
hier niet worden uiteengezet. Vast
staat, dat de beide methodes de ge
neeskunde eeuwen hebban vooruit-
gebracht.
Tot het volgende spreekuur!
MEDICUS
(Ingezonden mededeling),
