Acht Alblasserwaardse molens op rEESTEtIIK L,CHI
non-actief
Negervraagstuk verdeelt
Amerikaanse kerken
SCHUDT UW
LEVER WAKKER
Particuliere woningbouw met
steun van het Rijk
PETER
Bioscoop trekt tweemaal zo
veel als toneel
Pompen uit Amerika nemen
het werk over
Molenaars naar
de fabrieken?
Radio-programma
OL
Vele Zuidelijken tegen
rassengelijkh.eid
Grote activiteit in Rotterdam
Nieuw postkantoor
aan Schieweg
Vergeet
Schouwburgbezoek wordt min of meer als
luxe beschouwd
Uitspraken Bijzonder
Gerechtshof
Dinsdag 23 December 1947
3
v-m
ï's?-'
STRAF waait de wind door de Alblasserwaard. Naar de nok van de
molen van Pleter de Jong voert hy flarden mee van de geluiden der
werven en fabrieken te Kinderdijk. Boven het arbeidzame dorp hangt
rook en smook. Op de Lek zwoegen slepers met hun last tegen de
stroom in. Fel hlinkert de zon in het brede water van de rivier. Op de
lange, smalle vaarten ent boezems halen enkele vissers hun netten binnen.
Langs dijken en schorren wiegen ruisend mïlHoenen vaalbruine rietplui
men. Alles wat wjj zien, daar boven door het luik by Fieter de Jong,
de wolken, de aarde, het water, de mensen, alles beweegt, alles leeft of
arbeidt. Alleen Pieter's „meuten" draalt niet en ook de twintig metilens
van zijn collega's vlak in de buurt staan roerloos.
de stad. En als er niet gedraald
hoeft te worden en de molenaar
heeft tijd over. dan kan hii nog
werken wa«i hii wil. bij het riet-
snjjden of op de fabrieken, in het
dorp.
Wat hij doen gaat, als zijn molen,
niet meer zal draaien?
Pi eter weet het nog niet. Onge
rust maakt hij zich niet. want hii
kent nóg een vak. als 't er op aan
komt. Toen zrjn vader nog op de
molen zat, heeft hii jarenlang in de
fabriek gewerkt. ..Maar ziet U, het
is al zo veel jaren geweest, dat wij
molenaars waren, 't Was om zo te
zeggen, een traditie. En ie gaat
aan zo'n molen hechten; hii wordt
een stuk van ie leven,"
In 't Waardhuis
Op en tegen de Lekdijk te Kin
derdijk staat een hecht en vierkant
stenen gebouw, waarin, sinds 1644
de bestuurderen van het water
schap Overwaard bijeenkomen om
over de belangen van zeventien pol
ders te vergaderen.JEn de gevel van
het „Waardhuis". OTals het gebouw
genoemd wordt, zijn kleurige te
gels ingemetseld met de wapens
van dijkgraaf en ingelanden uit
lang vervlogen iarem'Beneden, on
der de deftige vergaderzaal, be
vindt zich de ambtswoning van het
Hoofd van de Technische Dienst
van het Waterschap. Sinds 25 ia-
ren bekleedt de heer M. van der
Loo deze functie in de - Overwaard.
Van zijn huiskamer uit heeft men
een genotvolle blik op het wilde
waterland: weiden, rietkragen, boe
zemwateren en... molens! Tien,
twaalf, vijftien, twintig kan men er
zo maar tellen, vlak bij elkaar.
Stenen molens en met riet bedekte,
grote molens met machtige wieken
enkele kleine houtzager.
Trouwe diensten
het waar is, dat de acht
molens van de Overwaard op
gedoekt worden, vragen wij de heer
Van der Loo. „Opgedoekt" vindt
.hij een beetle sterk uitgedrukt. De
molens zullen mettertijd buiten be
drijf worden gesteld, maar uit het
landschap verdwijnen zullen ze
niet. Dat zal „Monumentenzorg" in
ieder geval trachten te voorkomen.
Tweehonderd jaar hebben de mo
lens trouwe diensten geboden. Het
de modernisering van de gema
len in de zeventien polders zelve,
die vervanging van de moIen-„bat-
terij" te Kinderdijk noodzakelijk
maakt. Te Kinderdijk komt een ka-
nalenstelsel samen, dat in de veer
tiende eeuw in de polders (met
schop en. kruiwagen!) gegraven is,.
De afwatering in die polders is in
de laatste tientallen jaren door
mechanisatie zeer verbeterd. Ten
slotte kwam er te Kinderdijk zo
veel water samen, dat de acht mo
lens het alleen niet verwerken
konden, d.w.z. dat zij het niet snel
genoeg naar* de rivier de Lek kon
den overmalen. Jaren geleden
moest al een electrisch gemaal bij
gebouwd worden, met een aapaci-
teit van 650 M3. per minuut.
In het halfduister dalen wij de
smalle krakende trappen en ladder
tjes af. hetgeen voor een vreemde
ling bijna onmogelijk is zonder zich
één of tweemaal bet hoofd te sto
ten tegen de dikke, eeuwenoude
eiken balken.
„Alle meulens gaan d'r an," zegt
Fieter somber, als we in zijn keu
kentje zitten. „Wij hier van de
Overwaard draaien nog op geregel
de tijden, maar het zal niet lang
meer duren. Acht van mijn collega'3
van de Nederwaard, hier juist aan
de andere kant van de boezem, zijn
al jaren op non-actief. En nu zullen
ook hier electrische pompen komen
voor de afwatering van de polders.
Er zullen wéér acht molens worden
opgedoekt."
Fieter de Jong is een veertiger,
op de molen geboren, evenals ziln
vader en zijn grootvader. Over
grootvader was de eerste van het
geslacht, die op de „meulen" kwam.
P-ev ••t™Julen'-> werd gebouwd in
li40. Het salaris, dat 't Waterschap
aan de molenaars betaalt, is niet
-5Lr5"W L npg,„geen zevenhonderd
gulden per iaar. Maar de mole
naars hebben vrij wonen en een
grote tuin. waarop ze meer kunnen
verbouwen, dan ze zelf nodig heb
ben. En ze mogen vissen in de boe
zemwateren. Zoeven nog heeft een
van hen een snoek van zestien pond
verkocht -aan de vishandelaar uit
DINSDAG 23 DECEMBER 1947
Avond-programma
HILVERSUM I. 19.— Klokje
7_UUf:.. J9-05 Bernard Person;
19.15 Ere zij God xn de hoge; 19.45
Keg. Uitz.; 20.— Nws; 20.05 Met de
microfoon by; 20.15 Musicorda: 21.
Fragment .uit het leven van Kazan.
°e wolfshond,_ voordr.; 21.20 Con-
tact; 22.15 Buitenl. overzicht: 22.30
Muzikale tocht door twee eeuwen
en vijf landen* 23.— Nws; 23.15 Vau
deville; 23.45 Grpl.
HILVERSUM II. 19.Nws.
weer; 19.20 Pianoconcerten van Mo-
zart; 19.45 Wat ons jongeren samen-
Nws: 20-05 Actualitei
ten; 20.15 Gewone man; 20.20 Stichts
kamerork.; 21.20 Orgelconc.* 21.30
Legende: De kaarsvlam; 22.10 Van
Rooyens; 22.15 Avondgebed- 22 30
Nws; 22.45 Orgelconc.; 23.— Mozart
en Debussy progr.
WOENSDAG 24 DECEMBER 1947
Ochtend-programma
HILVERSUM I. 7.— Nws; 7.15
Gymn.; 7.30 Muz. bij het ontbijt; 8.—
Nws; 8.18 Operette progr.; 8.50 Voor
voor de huisvrouw; 9.— Gimuz.;
10.— Morgenwijding; 10.20 Onze
keuken; 10.35 Grmuz.; 10.40 Gedich
ten van Henr. Roland Holst; 11.
Pop. non-stop progr.; 12.Carcas-
Eola en ork.; 12,30 Weer, platteland
Kilima Hawaiians; 13.Nws; 13.15
Kalender; 13.20 Vaudeville; 14.
Nwe kinderboeken; 14.15 Jeugdconc;
15.Morgen is het Kerstmis; 15.30
De Roodborstjes; 15.45 Regenboog;
16.15 Vragen staat vrij; 16.45 Het
stond in de krant; 17.15 Omroep ka
merork.; 17.30 Ned. Volksherstel;
17.35 Omroepkamerork.; 18.Strijd
krachten.
HILVERSUM II. 7.— Nws; 7.15
Reveille; 7.45 Woord voor de dag;
8.Nws; 8.15 Voor het werk; 8.30
Montere morgenklanken; 9,Zie
kenbezoek; 9.30 Waterst.; 9.35 Mdn-
chener Phiïh. ork; 10.30 Morgen
dienst; 11.Piano; 11.15 Luister
spel: Louis Favre, de bouwer van de
Gotthard tunnel; 12.— Kralings
meisjeskoor; 12.30 Weer, kamermuz.
ver.; 13.— Nws; 13.15 Progr. piano-
muz.: 13.45 Cyclus orgelwerken;
14.45 Gezellige middagklanken; 15.—-
Hollanda sextet; 15.30 Zangrec.; 16.
Postzegel verzamelaars; 16,15 Voor
de jeugd; 17.30 Piano; 17.45 Reg.
Uitz.; 18— Philh. ork.; 18.15 Colle
gium Musicum Amstelodamense;
18.40 Kerstboodschap tot het Ned.
volk.
Vier van de acht
oudjes, die gaan
rusten.
hoge kosten, die bediening en on
derhoud van de molens vergen,
heeft hét waterschapsbestuur na
langdurige beraadslagingen en dis
cussies besloten tot het aankopen
van drie Amerikaanse pompen. Die
gloednieuwe apparaten, die een ca
paciteit hebben van 300 M3. per
minuut, staan nu te Amsterdam in
kratten te wachten op transport
naar Kinderdijk.
Wanneer ze in gebruik komen?
„Dat 3s nog niet precies te zeg
gen. De pomnen zijn gekocht, maar
het waterschap beschikt nog niet
over de motoren. Die zullen in Ne
derland worden aangekocht, maar
de aflevering kan nog wel enige
tijd op zich laten wachten."
Langs de Lekdijk razen autobus
sen naar Rotterdam. Ze1 zitten vol
werf arbeiders en werkers van de
fabrieken. Zal Pieter de Jong vol
gend jaar tot de hunnen behoren
Zo ja, dan zal hb wellicht toch op
zyn molen blijven wonen. Maar ziin
zoon zal hem als molenaar niet
meer opvolgen. Een traditie is ge
broken. De molen wordt een monu
ment en hij zal dat blijven, stil en
zwijgend, tot het rieten dak zal zijn
afgewaaid en de stenen zullen ver
brokkelen...
Voor *t eerst sinds zeven jaren
lichten in de Kerstweek des avonds
weer ouderwets feestelijk de lampen
in de étalages van de Schiedamse
winkels en magazijnen. „Sneeuw
vlokken" dwarrelen neer achter de
winkelramen men ziet Kerstmannen
in felrode kledij, diepgroene sparre-
bomen met witte slingers en fonke
lende. kleurige glasballons.
Zodra de zon aan de Westelijke
kant van de stad langzaam, in gloed,
gaat wegzinken, beginnen de winke
liers hun verlichtingen te ontsteken.
1 Zwakke en. felle schijnsels scheppen
sfeer en gezelligheid in de drukke
straten, waar wandelaars niet meer
haastig en ongeïnteresseerd verder
stappen, doch als door een magneet
aangetrokken, met nieuwsgierige
blikken de uitstalkasten inspecteren.
Velerlei zijn de kleurschakeringen
der damesmantels van het modema
gazijn, pedant pronken de zwierige
hoedjes. Verderop schitteren paarlen
en blinken ringen en armbanden;
bij de fruithandelaar lachen honder
den blozende appels de voorbijgan
ger tegen. In het licht der witte lam
pen lokken des slagers braadlappen
en glimmen eer vela at- en lever
worsten. Achter buurman's spiegel
ruit, op een blank stuk marmer,
glanst zacht een vette reuzen-paling.
Winkeldeuren slaan en rinkelen
in snel tempo open en dicht. Klan
ten komen en gaan. En velen, die
niet kochten en niet binnen gingen,
wandelen vrolijk fluitend verder.
Want licht brengt vrolijkheid; licht
brengt vreugde.
Helaas zullen de winkellichten
niet blijven branden. Om tien uur
's avonds wordt weer alles donker.
En als de feestdagen voorbij zijn, is
het ook met de illuminatie zo goed
als uit. Dan mogen winkel-etalage's
slechts tot sluitingstijd verlicht zijn,
in he algemeen tot zes uur 's avonds.
Daarna trekken er weer ambtenaren
'op uit om overtreders te waarschu
wen en zo nodig te bekeuren. Nóg
moeten wij zuinig zijn met electri
sche stroom; en met steenkool, die
voor 't leveren van stroom nodig is.
Toch staan onze winkeliers en
wij allemaal er al weer veel
beter voor dan een jaar geleden.
Langzaam maar zeker zijn wij op
weg naar.... het onbeperkte licht.
Beweging van Europese
Federalisten
In. Rotterdam is opgericht een
afdeling van de Beweging van Eu
ropese Federalisten. Voorzitter van
het bestuur is de heer A. van Ker
sen, secretaris de heer C. J. Vare
kamp, Mathenesserdiik 20, pen
ningmeester de heer G. DÖrr.
Voorts hebben in het bestuur zit
ting: mevr. Dommisse, dr. M.
Straub en drs. E. Lopes Cardozo.
(Ingezonden mededeling)
en-u zult 's morgens weer
kiplekker uit bed springen.
Elke dag moei uw Je.ver een liter gal
In uw Ingewanden doen stromen, anders
verteert uw voedsel niet, het bederft U
raakt verstopt, wordt humeurig en toom.
Neem de plantaardige CARTER'S
LEVERPILLETJES om die liter ga! op te
wekken en uw spijsvertering en stoel
gang op natuurlijke wijze te regelen.
Amerikaanse pompen
Verder ging echter de mechani
satie in de polders en node kunnen
nu èn molens èri electriséh gemaal
het werk bijsloffen. Mede door de
Enige tijd geleden, is er in ons
ee+" Hit di- Vörenigde Staten
aiKomstig blaadje verspreid, waarin
gewaarschuwd wordt tegen de Fe
derale Raad van christelijke kerken
m Amerika en de Wereldraad.
aan*eiding van deze critiek
schrijft de voorzitter van de Oecu
menische Raad in Nederland, prof.
~r* s- F,- H. J. Berkelbach van der
Sprenkel, die dit jaar als gast de
5yncde-2ittmgen van de Reformed
Lhurch m America en in Holland-
Cxty en die van de Southern Pres-
byterian Churóh in de Zuidelijke
Staten bijwoonde en inzonderheid de
discussies over de verhouding met
de Federal Council of Churches en
over de relatie met de Wereldraad
van Kerken, het volgende:
„Het is interessant om na te gaan
hoe een uit Amerika overgezonden
vlugschrift als „Getrouw" er toe
komt om te spreken van een „door
modernisten en socialisten beheerste
Wereldraad",
Dat heb ik pas goed begrepen op
de grote Synode van de Presbyteri
aanse Kerk der Zuidelijke Ameri
kaanse Staten. Daar kwam onom
wonden tot uitspraak, dat het neger-
vraagstuk de spil was. waaromheen
de moeilijkheden draaiden. De ras
senscheiding is in de zuidelijke sta
ten scherp. Men wenst het niet, dat
de Federaie Raad bij de regering en
over heel het volk gelijkstelling der
rassen bevordert. My werd duide
lijk, datmen terugdeinsde voor
maatregelen, die een meer gelijk
stemrecht en onderwijs voor blan
ken en voor gejdeurden zouden mee
brengen. Dat er ook in de Wereld
raad sympathie is voor deze gelijk
stelling prikkelt sommigen. Niet alle
aanwezigen op de Synode van de
Zuidelijke Presbyteriaanse Kerk we
zen het verband met de Federale
Raad af. Bijna de helft was voor
aansluiting bij deze Raad en voor
betere verhouding der rassen. De
opwinding hierover was groot: de
tegenstanders voeren een felle cam
pagne, waarvan de geluiden tot hier
doordringen. Daaromtrent citeert
„Getrouw" een rapport van een der
zuidelijken, die een heftig tegen
stander was van de rassengelijklxeid:
„De Federale Raad der Kerken ge
bruikt onze Kerk en andere Kerken
als een front om onze democratische
regeringsvorm, ons kapitalistisch
staisel, ons Amerikaans onder ne
mingssysteem en onze sociale struc
tuur in het Zuiden te ondermijnen.
Voor de goede verstaander is hoop
ik nu wel duidelijk waar het vooral
om ging.
Ander bezwaar
Ter synode van de Dutch Refor
med Church, een kerk van de oude
en latere kolonisten uit ons land,
nu geheel Engels sprekend, kwam
er hoegenaamd geen enkel bezwaar
naar voren tegen het deelgenoot»
schap dezer Kerk en de Wereldraad
Wel werden er enkele bezweren
geopperd tegen deelgenootschap z.n
de Federale Raad der Kerken in
Amerika, maar de band daarmede
werd niet verbroken. Hier gold niet
het rassenvraagstuk; in de noorde
lijke staten (waar deze Kerk hoofd
zakelijk voorkomt) bestaat dit pro-
7 OALS bekend, wil het R(jk de particuliere bouwer tegemoet komen
*-* door het verlenen van een renteloos voorschot, waarvoor de Ryks-
finnncieringsregeling 1947 in het teven werd geroepen.
De animo bij de particuliere bouwers om op basis van deze regeling hun.
bouwplannen te verwezenlijken was aanvankelijk slechts gering.
Thans schijnen vele van hen over hun bezwaren te zyn heengestapt, ge
zien het verheugend aantal bouwplannen, op basis van de Rijksrege
ling waarvan met name in Rotterdam thans sprake is. Zeer waar
schijnlijk zal een belangrijk deel hiervan nog In de loop van 1948 kunnen
worden uitgevoerd. De bouwplannen omvatten hoofdzakelijk woningen,
w.o. ook een aantal van het middenstandstype, waaraan zulk een grote
behoefte bestaat.
heer P. van Boven aan Nachtegaal-
plein en Wevershoekstraat. in totaal
135 woningen omvattend, hebben wij
indertijd reeds geschreven. Met de
uitvoering van het bouwplan is
reeds begonnen.
Gebr Spindler gaan negen wonin
gen zetten aan de Van Blommerv*
steynweg. terwijl NV Heineken. ten
behoeve van haar personeel vier
zelfstandige woningen met garage
laat bouwen aan de Breeveldsingel-
Vergunning voor de (overheids)-
bouw van 15 woningen voor be-
jaardpn in Oud-Mathencsse is aan
gevraagd Verwacht wordt, dat met
de uitvoering in 1948 begonnen kan
worden.
Bij de realisatie van al de door
ons genoemde bouwplannen speelt
het materiaal- en arbeidersvraag
stuk vanzelfsprekend een grote rol.
Algemeen is de klacht, dat de mate
riaal-prijzen nog voortdurend stij
gen, waardoor reeds gemaakte cal
culaties illusoir worden
Laten wij hopen, dat 1948 een da
lende prijstendens zal vertonen, tot
heil van de wederopbouw van onze
stad.
De Nationale Levensverzekerings
Bank heeft plannen voor de bouw
van 42 woningen en zeven winkels
op het open terrein, begrensd door
Sonmanstraat, Stadhoudersweg en
Noorderhavenkade. Men hoopt xn
Februari of Maart met de uitvoering
te kunnen beginnen.
Aan de Staten singel, ter hoogte
van de Dalton-school, tussen Loeff-
straat en Kolkmanstraat, zullen, be
houdens goedkeuring. 24 woningen
(waarvan één dokterswoning), ge
bouwd worden door de firma Van
Vliet en Van Duist.
Reeds eerder schreven wij over de
bouw van circa 80 woningen, zeven
winkels en een bankfiliaal aan de
Stadhoudersweg. hoek Schieweg
door bouwkundige _C. Gestel. Met
het li ei werk is inmiddels reeds be
gonnen.
De heer P. Slappexxdel, bouwkun
dige, heeft schetsplannen ingediend
voor de bouw van 40 woningen en
garages, zeven winkels en een bij-
postkantoor op het open terrein aan
de Schieweg, ter hoogte van Vlag-
gemanstraat en Heulstraat. "Vooral
de bouw van een nieuw postkantoor
aan de Schieweg zal door de be
woners van Berg- en Blijdpoider
met vreugde worden begroet.
Middenstands wonin g en
De Molenlaan in vm, Hilligers-
berg belooft in 1948 een centrum
van bouwactiviteit tr worden. De
heren eebr. W. en C. G. Poldermans
erx A, Voltemans hebben het voor
nemen, aan de Molenlaan 36 een
gezinswoningen en zeven garages
te bouwen
Gebr. P. en H. Willemsen zijn
reeds bezig met het grondwerk voor
de bouw van elf vrije herenhuisies
met garage aan de zelfde laan De
bouw geschiedt geheel voor eigen
rekening, evenals die van het com-
olex woningen en winkels aan de
Dordtselaan. dat ook door gebr.
Willemsen is gebouwd.
Tenslotte hebben de gebr. M en
P. van Boven schetsplannen inge
diend voor de bouw van negen vrije
huizen aan de Molenlaan.
Nieuwbouw in Zuid
De NV „Groot-IJsselmoode" heeft*
plannen voor de bouw van 48 wo
ningen in 12 panden aan de Land
manstraat in Zuid. Firma Vgn Vliet
en Van Duist zullen de uitvoering
overnemen van de bouw %'an 92 wo
ningen aan de Groene Hilleaijk.
Over de bouwobjecten van de
De verantwoordelijkheid
van de schrijver
Claude Aveline, hier vooral be
kend als schrijver van detective
romans (Voiture 7 place 15) sprak
Zaterdagmiddag voor de Alliance
frangaise en NederlandFrankrijk,
in de aula van Boymans over „La
responsabilité de l'écrivain dans le
monde moderne".
Nog niet zo lang geleden aldus
Aveline was de schrijver een
luxe-artist, wiens arbeid gericht
was op het zui ver-a esthetische.
Het publiek boezemde hem alleen
Hioaw, TTi„,. i j - belang in, voorzover het z'n werk
blgem Biet Hte gold het de liberale kocht oJ afet kocht_ De oorlog ech_
elementen in de Federale Raad, die
evenwel in veel mindere mate voor
komen dan enige tientallen jaren
geleden.
Verschillende groepen trachten zo
met andere kleine Kerken een Coun
cil of Christian Churches te vormen
en zoeken naar aansluiting in Zuid-
Af rika en Nederland bij de Gere
formeerde groepen. Waar nu Ker
ken zijn, die voor de vraag staan of
zü contact zullen opnemen m'et de
Wereldraad, met zijn grote verschei
denheid van theologisch inzicht
(hoewel de basis van deze is Chris
tus als God en Verlosser), poogt men
van Amerika uit deze te winnen
voor een eigen internationale raad
van strikte geestverwanten. Daarom
wordt er in de propaganda hier te
lande zo gecamoufleerd gesproken
over de motieven 'van de machtige
kerken uit de Zuidelijke Staten,
waar de sociale drijfveren 20 be
langrijk zijn. Of deze isolering op
den duur zin heeft daargelaten, be
paald te betreuren zou het zijn wan
neer de typische reformatorische
stem in het geheel van de Wereld
raad er zwakker door zou worden.
In het geheel van de Wereldraad
mag de stem van Calvijn niet ont
breken."
ter heeft de sociale positie van de
schrijver geheel veranderd, doordat
de problemen van tijd en leven veel
directer en eenvoudiger gesteld
werden. De schrijver moest kiezen
tussen collaboratie met de vijand
en aanvaarding van de zware ver
antwoordelijkheid het volk uit zijn
verslagenheid op te heffen en de
weg te wijzen naar de uiteindelijke
vrijheid.
Aveline, die lid was van de groep
Résistance en talrijke makkers in
de strijd heeft verloren, citeerde uit
de nagelaten geschriften van enigen
hunner.
Na de bevrijding zijn hevige po
lemieken geleverd over de vraag
of de collaborerende schrijvers niet
te zwaar gestraft zijn. Aveline, die
een vrij radicaal standpunt in
neemt, meent dat de verantwoorde
lijkheid die het schrijverschap aan
dezen oplegt, even groot, zo niet
groter is dan van -hen, die het
kwaad daadwerkelijk bedreven
hebben. Zij inspireerden velen tot
het slechte, hun straf zij dienover
eenkomstig zwaar.
Voordrachtsoefening
Leerlingen der elementaire- en
middelklassen van het Toonkunst
Conservatorium hebben Zaterdag-*
middag in de zaal van het Doof-
stcmmer.instituut een openbare
voordraclitsoefening gehouden.
Er werd met animo gemusiceerd
en onder de jeugdige executanten
v/aren er verschillenden,' die blyk
gaven van goede muzikaliteit en
instrumentale aanleg.
De kinderorkestklasse onder lei
ding van mevrouw Liesbeth de
Monchy-Kuiper heeft enige stuk
ken van Gluck en Handel ten ge
hore gebracht.
„Wiener Blut" van
hoofdstad-operette
De Hoofdstad-operette met leden
van de voormalige Fritz Hirsch
operette (onder directie van: Meyer
«HamelOtto Aurich—Otto Durer)
heeft de klassieke operette „Wiener
Blut" van Johann Strauss op het
repertoir-e genomen"- in een nieuwe
Nederlandse bewerking van Meyer
Hamel, onder regie van Gtto Aurich.
Aan deze voorstelling werken o.a.
mede: Paul Harden, Ruth Roden,
Chris Reumer, Claire Cïairy. Her
man Pfalzner, Tini Alma, Ad Hee-
rings, Nini Leclair, e.v.a. Fim de la
Fuente zal wederom als dirigent op
treden.
De komiek Fritz Steiner terug-
gekeerd van een tournee door Oos
tenrijk en Zwitserland zal weder
om bij de Hoofdstad-operette in
„Wiener Blut" optreden.
De première is vastgesteld op 1
Januari a.s in „Concordia" te Bus-
sum, waarna een tournee door ge
heel Nederland volgt.
Mooi plaatje
Geld schijnt toch een enorme
aantrekkingskracht op de mensen
te hebben. Voor de Heden die er te
kort aan komen niet minder dan
voor degenen, die er al aardig wat
van vergaard hebben. Je staat ver
baasd als je hoort wat men al niet
doet en laat om dat goedje te be-
machtxgen.
Deze Hans nu b.v., deze domme
Hans, mogen wij wel zeggen, zit nu
midden in de narigheid omdat hy
de verleiding niet kon weerstaan
zich op een rare manier twee brief
jes van 25 gulden te verschaffen.
Hoor nu toch eens wat een dwaze
en domme snaak deze Hans was.
Wij zeggen was, want Hans is-
thans, naar hy zelf beweert, volko
men genezen van zyn dwaling, hij
zou ik weet niet wat willen doen
als hij zijn daad ongedaan zou kun
nen maken, hij heeft spijt als haren
op zijn hoofd en zijn geweten plaagt
hem zo, dat hij er soms de zenuw-en
van krijgt.
Eigenlijk gaat die mevrouw, die
als getuige is opgeroepen ook niet
vrijuit, want door haar slordigheid
werd die arme Hans in de verlei
ding gebracht om te struikelen.
Kijk, die mevrouw had net die dag
het huishoudgeld van haar man ge
beurd, twee muntjes van 25. Als
twee propjes papier had mevrouw
die lekkere centjes op de tafel ge
worpen en er verder niet meer aan
gedacht. Ex-en later kreeg ze ineens
een opruimwoede. Ze ging de ka
mer doen en klopte het tafelkleed
eens flink uit voor het open raam.
Hup, daar gingen de bankjes van
25. Mevrouw had er geen flauw
idee van dat zy haar huishoud geld
zomaar op straat had' geworpen.
Maar twee kleine meisjes van een
jaar of zeven, die beneden liepen te
spelen zagen plotseling die mooie
papiertjes op het trottoir liggen.
Kijk eens, zeldengide kinderen,
wat een aardig plaatje, en vol be
wondering tuurden* zij naar het
schattige meisjeskopje dat iedere
toonder zich wel herinnert. Het ge
tal 25 prijkt boven het pittige ge
zichtje en er onder staat de hand
tekening van wijlen de heer Trip.
Op dat ogenblik kwam Hans aan
gestapt en met dezelfde huichel
achtige intonatie als waarmee de
wolf Roodkapje aansprak, zei de
grote man tegen de kleine meisjes;
Dag lieve kinderen, wat heb je
daar een mooi papiertje, wel twee
zie ik, geef ze maar aan my, dan
krijgen jullie deze echte gulden,
gaat er maar gauw wat lekkers
voor kopen. Dolgelukkig snelden de
meisjes met de gulden weg en zo
kwam die slimme, domme Hans in
het bezit van de twee geeltjes.
Omdat hij er zo'n spijt van heeft;
omdat hy nog nooit met de politie
in "aanraking is geweest en ten
slotte omdat hij er financieel zo
slecht voor zit, wil -de rechter het
onderste uit de kan niet hebben-
Maar al zal het doen een toer zyn
om het by elkaar te sparen, 25 gul
len boete moet er toch betaald wor
den, want het was toch maar een
rare streek van die Hans.
(Ingezonden mededeling)
FEUILLETON
13
Dat was het, wat het dwars zat Jammer, dat er
bij Frank geen piano was, dacht hij. Hij kan het
zo grijpen, die vierklank, die Ier stond weer
ih hem natrilde, wanneer het beeid van de or
ganist terug kwam. Dat accoord moest iets bete
kenen. En dat instrument ook, waarmee het vast
gezet kon worden. Maar als hij lang wachtte
zou de klank vervaagd zijn. Zou hij dan toch
maar wachten? Maar het accoord was de missie
van de organist, de boodschap, die zijn verstij
vende handen nog vertolkt hadden.
Peter richtte zich op; hij vreesde, dat zijn fan
tasie hem te ver zou meenemen. Hij zag Frank,
met ernstig gezicht achter de rookkolom van zijn
kromme pijp; hij zag de boeken in de kasten,
rondom, de muziekwerken op het ronde ta
feltje: Ossiefski's boeken.
Ossiefski! Wie was hij? Een kunstzinnig man
als hij kon niet zo'n verschrikkelijk accoord mee
nemen naar de andere wereld. Was hier maar
een piano. Hij moest weg; van Frank en Karin
en de kinderen, uit Axen. Hij werd hier te on
rustig.
Peter had zijn besluit genomen. Zijn vacantie
in Axen was voorbij.
HOOFDSTUK V
Waarin Peter niet alles vertelt
De zon had haar ronde al weer bijna gelopen,
toen Peter de volgende dag in Amsterdam aan
kwam.
Op de Westermarkt leverde hij wederom slag.
Ditmaal ging het initiatief van hem zelf uit en
werden ex* geen vuurwapenen gebruikt: Peter zijn duim de trap op, in de richting van de
trachtte uit de tram te komen. Het lukte ook en kamers.
de Westertoren verwelkomde hem met vrolijk „Gunst nee, meneer. Hij ziet er fatsoenlijk uit,
carillongebabbel, toen hij weer de lucht van zijn een echte heer met een grijze gleufhoed en ge-
oude gracht inademde. poetste schoenen...."
Peter was tevreden en de honderd stappen van Peter, keek schuldig naar zijn schoenen en juf.
de tramhalte naar zijn huis wandelend, verheugde
hij zich in alle gemeenplaatsen van liefde en
trouw, die ieder Amsterdammer zegt of denkt,
wanneer hij maar één dag uit zijn stad is wegge
weest. Huizen bogen zich nog meer voorover om
hem goedendag te zeggen, toen hij langs kwam,
en de rottende lucht van het water, dat de zon
de gehele middag had warm gestoofd, snoof
Peter met welbehagen op.
Juffrouw Spoor begroette hem uitbundig. Peter
was haar meest geliefde commensaal; hij be
woonde baar twee mooiste kamers en had daar
bij als privilege het alleenrecht van de tuin.
„Ik wist, dat U vandaag komen zou," riep ze
triomfantelijk.
„Hoe dat dan?" Peter was werkelijk verbaasd.
Hy dacht eerst over vijf dagen verwacht te wor.
den.
„Er zit al een paar uur een meneer op U te
wachten en die zei, dat U op weg naar huis was.
Maar U had het my best eens kunnen schrij
ven," pruilde ze, „dan had ik een carbonaadje
voor TJ gekocht en vanmiddag zijn de slagers
dicht, weet U-
Peter luisterde niet meer naar haar;_ hy was
te zeer verdiept in het probleem, wie zijn bezoe
ker was en hoe hij van zijn vertrek uit Axen
had kunnen weten,
„Is de krant er al?'' vroeg hij eensklaps.
„Zal eens even kijken," zei juffrouw Spoor en
zij waggelde naar de voordeur. De krant was er
en Peter haastte zich over de koppen heen. Niets,
xnaar dan ook geen enkele letter over de gebeur
tenissen in Axen. Nu begreep hij er nog minder
van.
„Geen krantenman?", vroeg hy en wees met
frouw Spoor zag daar ook-naar en zij bleven een
ogenblik stil als in eerbiedige herdenking van
de tijd, waarin ook deze neuzen glommen.
„Ik zal 't morgen weer eens proberen", zuchtte
de vrouw en toen sloop Peter de trap op.
Met een ruk duwde hij de deur open.
De man, die voor zijn boekenkast stond, schrok
op en wendde zich naar Peter. Zij namen elkaar
op en toen begon de vreemde te spreken, terwiil
Peter nog bleef staan, de deurknop in de hand
„Neemt U mij niet kwalijk...."
„Volstrekt niet," zei Peter, die nu binnen
kwam. „Gaat gerust Uw gang. Interessante boe-
,ken niet? U vindt daar ergens op de derde plank
in de linkerkant nog een merkwaardig werkje
over etikette, 't Is wel uit de late achttiende
eeuw, maar toen wisten onze voorouders zich
hier en daar ook wel te gedragen."
De vreemde trok de wenkbrauwen samen.
„U laat mij niet aan het woord komen", sprak
hij. Anders had ik mij reeds aan U voorgesteld en
U van de reden van mijn komst verwittigd, zo
mede mijn verontschuldigingen aangeboden over
de weinig correcte wijze, waarop ik U een on
derhoud meende te moeten afdwingen."
„Subliem!" riep Peter bewonderend uit en zijn
ogen schitterden.
„Pardon?"
„Voortreffelijk! U spreekt alsof het gedrukt is.
zo uit het boek, U houdt zeker van de Neder
landse taal? Of is Uw naam soms De Vries en Te
Winkel?"
„Zeker, zeker." sprak de ander onthutst.
„Neen, natuurlijk niet. Ik ben Cressiks van de
Inlichtingendienst En U bent toch dr. Peter
Munnik?" (Wordt vervolgd)
Mu de toekomst van het Neder-
L lands toneel en de belangstel
ling voor de film door subsidie-ver
lagingen en de voorgestelde verho
ging der vermakelijkheidsbelasting
in het middelpunt der belangstel
ling staan, heeft het Nederlands
Instituut voor de Publieke Opinie
nagegaan, hoe het grote publiek
ovei film en toneel denkt.
Allereerst hebben de Gallup-en-
quéteurs geïnformeerd, of men wel
eens naar de bioscoop gaat en naar
de schouwburg om een toneelstuk
te zien, en hoe vaak.
62% van het volwassen publiek
biykt nooit naar een toneelstuk te
gaan, 37% nooit naar een film.
De volledige uitslag is als volgt:
Naar toneelstuk Naar film
Nooit 62 37
Enkele keer p. jr 32) 31)
Pl.m. eens of
vaker per mnd 6) 38% 22) 63%
P.m. eens per
week of meer 10)
Het aantal mensen, dat de bios
coop bezoekt is dus bijna twee maal
zo groot als het aantal dat wel eens
een toneelstuk gaat zien.
Als men nagaat hoe vaak er naar
toneel en "film gegaan wordt, blijkt
het verschil voor het toneel nog
veel ongunstiger te zijn. (Waar nog
bijkomt dat mensen onder de 23
jaar. waaronder heel wat bioscoop
bezoekers in deze Gallup-enquête
niet ondervraagd zijnb
Uit een verdeling naar inkomen
blijkt dat de film het karakter van
ontspanning voor het gehele volk
heeft, doch dat toneel min of meer
een luxe is.
Gaan wel Gaan wel
eens naar eens naar
toneel film
Mensen met:
Laagste inkomens 17% 56%
Lage inkomens 36% 63%
Middenklasse 58% 69%
Welgestelden 80% 73%
Verhoging van de vermakelijk
heidsbelasting treft bij de film dus
56% van hen met de laagste inko
mens en 63% van de mensen met
lage inkomens. Van dezelfde belas
ting bij het schouwburgbezoek
merkt slechts "17% der laagste inko
mens en 36% van de iets minder la-
5 inkomens iets.
Het onderwijs dat men gehad
heeft, blijkt bij toneel- en filmbe
zoek eveneens een rol te spelen. Van
de meerderheid van het publiek,
dat alleen op de lagere school ge- tien jaar.
weest is, gaat 56% naar de film,
slechts 24% wel eens naar een to
neelstuk. Van de mensen met ULO,
MULO, vakopleidingen e.d. gaat
72% naar de bioscoop, 52% naar to
neelstukken en van hen. die mid
delbaar of voorbereidend hoger on
derwijs genoten hebben: 78% naar
film, 72% naar toneel.
„Ziet U itever een goed toneelstuk
dan een goede film, of liever een
goede film dan een goed toneelstuk?"
vroegen de Gallup-onderzoekers
verder.
34% prefereert een goed toneelstuk,
22% een goede film,
14% is het gelijk,
30% weet het niet.
Naar genoten onderwijs gesplitst:
12 3 4
Mensen met:
Lager Onderwijs 28 22 12 38
ULO, MULO, enz. 40 25 16 19
Middelb. Onderw. 52 12 21 15
1: Liever toneel; 2: liever film; 3:
geen verschil; 4: geen oordeel.
Waarom men een goede film, of
een goed toneelstukprefereert heeft
het NIPO ook geïnformeerd.
Het belangrijkste antwoord van „de
toneelliefhebbers, tien maal meer
genoemd dan enige andere reden,
is: „Toneel is echter, natuurlijker,
men ziet echte mensen, contact met
spelers", enz. (Genoemd door 63%).
De voornaamste motieven van
hen, die een goede film prefereren
zijn: „Meer tempo, meer afwisseling,
meer vaart" (door 28% genoemd).
„Echter, natuurlijker dan toneel"
(10%). „Begrijpt toneel meestal
niet, films gemakkelijk te begrij
pen" (8%) en „Goedkoper" (5%),
Jan Meyer, ex-gem een teveld-
wachtar, -Unterscharfilhrer en
S.D.-er, werd door de Rotterdamse
Kamer van het Bijzonder Gerechts
hof veroordeeld tot 10 jaar gevan-
genisstraf met aftrek. De-eis was
vijftien jaar. Lode wijk van Hal, de
vroegere commandant van de be
ruchte post hulplandwacht aan de
Valkeniersweg in Rotterdam-Z., te
gen xvie 12 jaar was geëist, kreeg
eveneens 10 jaar met aftrek. De
zaak tegen Gerardus Dekker,
prentbriefkaartenkoopman, die zijn
Joodse zwager Boas op straat aan
een politieman verraden zou hebj
ben, is wederom uitgesteld en wel
tot 19 Januari 1948. De eis was vijf-
