ZEE, NU NIEUW LAND
De
■SF*886
polder: onmetelijk, maar...
Pioniers op
nieuwe ■grom mrour
genieten ruime steun en hulp
Waar men al in de
toekomst leeft
48.000 H.A. vruchtbaar land
gewonnen
I
Machtig werk
langzaam komt er tekening en karakter
WM
m
Ver kruimeling wordt
tegengegaan -]%y
In
BB
Landschapsplan zal de polder
aantrekkelijk maken
En dokter
Zaterdag 14 Februari 1948
"\"S7* ie ,irL de winter bij Ramspol
V aan de. oever van. Het
vasteland staat te wachten op
de pont - dé tweede brüg over
het Hamsdiep ist nog niet klaar
- en zijn blikken laat dwalen
over dé nieuwe polder onder
vindt een beklemming en teleur
stelling tegelijkertijd.'Voor hém
strektzich een grauwe vlakte
uit,.doorsneden door rechte
vaarten, sloten en tochten, hier
en daar gestoffeerd door groene
.weiden, grijze rechthoeken van
bemest land en sporadisch be-
bouwdmet magistraleboerde
rijen of huizengroepjes.
Waar eens de Zuiderzee/
later het IJselmeer hem tege
moet blonk ligt een onmetelijke
uitgestrektheid," waarvan men de
einders niet kan zien, Deze aan
blik beklemt 'de toeschouwer.
Maar. hij wordt teleurgesteld
•door de Verlatenheid van het
landschap, dat nog zo weinig
silhouetheeft met zijn prille
boompjes, waaraan nog geen
blad ritselt, de kale. wegen waar-
langs de moddergeulen zich.uit
strekken, de velden .waarop- in
de winter nóg geen gewas ruist;
Een enkele rijtelegraafpalen,
een paar schelven graan, .een
zwarte sch uur, een enkel rood
•dak,vormen de enige tekening
in dit kostbare land.
Het is jammer, dat or.s .volk in
het.algemeen zo weinig afweet van.
het grote werk, daar bij Friesland
en 10 ver ijs cl, een werk dat ons ver
avec de:grenzen zo beroemd maakt
en journalisten •van. alle wereld
delen dé ogen doet opensperren en
kolommen.jubelen in hun „Life",
„Magazines", Gazetten en zo meer.
De directie der "Werken dacht aan
vankelijk: hoe minder pottenkijkers,
des te harder, vordert het werk..
Doch nu verbreekt zij gaandeweg
haar stilzwijgen en zet üe poorten
vandit nieuwe land voor de be
langstellende toeschouwer open.
De toeschouwer, die tenslotte met
de pont op de polder is: gezet, zal
zijn - teleurstelling /overwinnen,
naarmate hij zich verder en verder
over üe egale' landerijen, beweegt,
naarmate ook meer modderspatten
op zijn jaspanden, komen' en zijn
hoofd gaat duizelen van de voor-:
lichting, door ontelbare' bereidwil-
lige, experts hem gegeven.
Dan.-ziet hij' dé zaken anders.
"Waar een rij schrale naakte boom
pjes staat, ziet hij machtige stammen
vol blad. en bloesem; in de spaar
zaam, neergezette keetjes ziet bij
eèn 'dorp vol rode daken, waarbo
ven een kerkespits. In de rechte
trace's, ziet .hij schepen voortglij
den, er. tuurt een visser naar zijn
dobber, een eendkwaakt overeind
Uit het riet en zoekt, het hoger op.
Hij ziet een stadje in. het centrum,
^bedrijvig als een bijenkorf. Hij ziet
-Jicht in de straten, wandelaars in.
het, park, een voetbalveld waarom
heen een paar duizend man Üe jon
gens. aanmoedigt. Hij. hoort de
klokke galm van verre torens, in het
land, die de avondstilte verkon
digen en de vlijtigen noodt tot het.
neerleggen van de arbeid om op
eèn bank voor hét huis'te verpozen,
terwijl de muggen hun dans uit
voeren tegen de rossige lucht, waar-
in de zon verzinkt..
Hij. ziet al een trein lopen, hoort,
telefoneren, zet de radio aan,-'leest
zijn. polderkrant. Zo gaatdé polder
./leven//; v'-.L-'i/■•:-''' ---
En; iedereen, die daar thans in
werkt, met-de schop de zware klei-
verzet, tekent en 'meét, zaait 'en. be-
mest, het 'opzicht •voert/en -culti
veert, ziet dat niet anders, -Zij allen
hebbenr zich een beeld gevormd
van de toekomst, over tien of 25
jaar. Zij lachen U uit, wanneer ge
U er eenzaam voelt en. over rimboe
spreekt. Rimboe?,>Va(7 Zij zien het
gewas/wegen, dorpen, bomen, bloe
menpracht.-
Het .rnoge 'vreemd zijn, maar als
men- er twee dagen zit, Weet .men
ook al niet anders. Dan groeit ook.
de bewondering voor de mannen,
laag tot hoog, die deze vreedzame
verovering mogelijk maakten. Ver
nuft en kracht gaan in het niéuwe
land samen. Hier groeit'ook de on
derlinge verstandhouding,- Hier
spreken slechts eelt en gezondver
stand, maar beide/staan in de voor
ste poelen, in de ruwste onherberg
zaamheid. Daarom is de N.O.-poi-
rier meer dan een meesterwerk, het
is éeh demonstratie van onze in
nerlijke kracht en doorzéttings-
-vermogen."IV'V-
Toerisme
De Directie van de Noordoostpol-
'der is gaarne bereid belangstellen
den ia haar werk rond te leiden.
Het best daartoe leent zich de zo
mer, Een geleide kan worden aan
gevraagd voor gezelschappen,
schriftelijk uiterlijk 14 dagen te-
voren Postbus 58 Zwolle. Op Zon
dag is geen geleide beschikbaar.
Het groeit dit vruchtbare land, er komen akkers, boerderijen,
dorpen, wegen en bomen; 48.000 ha land wordt in cultuur gebracht.
Een machtig werk, dat begon met het droogleggen van de zee. Thans
zijn er al enkele dorpen verrezen, een gedeelte van de grond wordt
reeds bebouwd.
Te weinig weet Nederland nog van hetgeen daar aan het groeien is.
Een onzer verslaggevers die enkele dagen in de polder verbleef zal
er van vertellen.
De vraag, die ons op de lippen brandt, als we m gesprek komen
met leden van de Directie op het Hoofdkantoor gebouw;
Flev'o te Zwolle nl.* betékent delandaanwinning in. de N.O.-
.polder een verruiming van het leefgebied in Nederland, wordt
ontkennend beantwoord. V
-Nederland heeft zeker behoefte aan meer land, omdat wé téii
aanzien van onze graanposïtie onafhankelijker" willen worden van
de wereld, .maar aan woonruimte om de overbevolking op het
oude land wat te „verdunnen"' wordt prac tóch niets gewonnen.
Wat zegt het immers, dat over
een tiental jaren in de Koord-Oost-
pol der 40.000 mensen een onderdak
•vinden* terwijl de bevolkingsaan
was per jaar al een kleine 40.000
zielen bedraagt. Men mag én kan
de- bevolkingsdichtheid op het
nieuwe land niét groter maken
om de vruch tb are gr on d niet te
verkruimelen in kleine bedrijfjes,
die'nimmer zullen renderen,
En. zelfs die 40.000 zielen zijn
boeren en neringdoenden; die op
het oude land danig in de verdruk
king waren geraakt. Er zijn er bij-;
De Noordoostpolderomvat
48,000 ha. 28000 ha: meer dan
de Wieringenneèr.
In 1931 werden de eerste
grondboringen verricht.
Voor het dr oogmaten en-hou-'
denzijn drie gemalen gesticht:
een electrisch gemaal bij Lem-
mer mej een cap. van 1650 m3
per minuut, een dieselgemaal
bij Urk met. cap, 1560m.3 per
minuut'en een ehgemaal bij De
Voorst met cap.-1200 m3. Lem
mer en De .Voorst maakten in
V/2 jaar tijd de polder droog,
(Urk was pr.actisch niet in be
drijf) welke datum-viel op 0
Sept.„19,42.
Het geprojecteerde wegennet
'beslaat 475 K.M.,
..Voor het landbouwkundig on-v
derzoek liggen in de polder'ca,
130 proefvelden. In de polder
liggen 27 arbeidskampen, waar-
van 20 in gebruik, voor 5000
arbeiders, die per jaar 2 mil-
lioen Kg. aardappelen aankun
nen.''
.Men heeft J verspreid liggen
de woonkernen geprojecteerd,
met Emmeloord als hoofdplaats,
dié 'in de toekomst 8' 10.000
bewoners zal herbergen. In de'
andere' dorpen zal. 'dit aantal
variëren van 750 tot 2000. Te
zamen zal he^ gehele aantal in
de N.Ó.P. .40.000 zielen bedra
den.
De P.T.T. legde tot dusver
250 Km. stroomkabel en de wa-
tcrleiding 130 Sin. buis. Het 'is
de bedoeling, dat de Staat 2000
k 3000 h.a." in eigen beheer
houdt, maar. dat de rest wordt
verdeeld over 1700 bedrijven
van 12 tot 48. h.a., waarvan 1000
akkerbouw en de rest gemerig-
de of weidebedrijveri,
Fruitboomgaarden zullen 1500:
h.a. en groentekwekerijen 1O0Ö
h a., beslaan, Emmeloord krijgt
dan nog een parkje van 50 h.a.
Aan de rand liggen dan nog
800 ha. weideland. -
Op 1 Mei 1947 .waren er 'in
het geheel al. 20951 lia. ontgon
nen, welk kwantum nog aan
zienlijk ia/toegenomen/ dank zij
de uitzonderlijk mooie zomer.
Van 16165 h.a. werd toen reeds:
geoogst.
Van de'170O te stichten boer-
derijen zijn er juist deze maand
110 verpacht. De overige staan1-
nog.onder Staatsbeheer, waarbij
op elke 500 ha. een zgn. Staats-
boer het toezicht uitoefent.
voorbeeld wier land door de over
heid wordt herverkaveld (op Wal
cheren en in de kop van Overijsel)
om versnippering tegen te gaan.
In Groningen, waar. het tegen
overgestelde is', het zgn. beklem
recht, dat juist een versnippering
van de grond tegengaat; daar krijgt
de oudste .zoon van de boer het
land, temijl de andere zoons, maar
moeten zien wat. ze doen. Heel
wat gaan er dan studeren voor
dominee, veearts etc. maar er zijn.
er toch, die graag hoer willen
blijven.. -
Zo ztfn er In de loop der Jaren
75000 boerenzoons zonder eigen
bedrijf komen zitten, als knecht of
meesterknecht op andere goederen.
Natuurlijk kan een gedeelte van
ben afvloeien nahr de nieuwe pol
ders. maar .dat gaat met1 een aan
tal van 1500 in de tien jaar. Het
zal straks misschien Iets vlugger
gaan, wanneer de 56000 h.a. van
de. ZW-polder en 96000 h.a. van
ZO-polder zijn ontgonnen, maar...,,
dan moet men tijd van leven heb
ben. •'.-"
Probleem
Dan nog is het probleem de we
reld niet uit, omdat de boeren-
zoons> die nu op het. nieuwe; land
zitten, ook weer kinderen krijgen,
waarondermeer dan één stamhou
der. Dan zal men toch t.z.t. aan
gewezen zijn op: emigratie, tenzij
men weer wat anders vindtom
het. probleem, te ondervangen.
Men kan. dit nog niet- peilen, om
dat, bevolkingsaanw as ook onder
hevig is aan welstands-invloeden.
Als de nieuwe bedrijven rende
rend blijven, dan zal gemeenlijk
het kindertal groter zyn, dan in
slechte/tijden; Die. slechte" tyden
zouden kunnen komen, als Argen
tinië ons bij wijze van spreken
weer zou „doodgooien" met zijn
graan, waarvan de inkoopsprijs
lager ligt dan de kostprijs van het
inlandse graan. In een wereld van
geleide economie zal men natuur-,
lijk een massa narigheid kunnen
voorkómen, door wereld-handels
organisaties, terwijl de regering dé
producenten zou kunnen bescher
men doormet invoerrechten de
prijzen van hét buitenlandse graan
te 'verhogen.
Graantekort
Voorshands is er echter - en
zeker op het hele Europese Conti
nent een chronisch graantekort
waarbij het nieuwe land ons een
grote dienst kan bewijzen.
Mocht dit beeld zich in de toe
komst wijzigen, dan zal men op
andere manieren, de nóg in teke
ning staande nieuwe polders ren
dabel moeten maken, b.v. door
middel van veeteelt of tuinbouw.
Een andere vraag, of de Staat
met zijn ontginning er weer uit.
komt met het kapitaal,; kan beves
tigend worden beantwoord. Na
tuurlijk worden er inden beginne
enorme bedragen ingestoken, maar.
als men nu ziet, dat en laten
we het ruim nemen na. tién jaar
al meer dan de helft/van de pol
der in cultuur gebracht; is, dan
mag men een zekeroptimisme
koesteren, dat moeite en geld door
de tijd zullen worden beloond.'
Ramspol
oegang
TT ET eerste werk was thel leggen
r yan dijken en het uitmalen van
het, water. Reeds Voor 't droogvallen
werden er kanalen gebaggerd, ten
einde enige afwatering en toeganke
lijkheid direct na hel droogvallen te
kunnen garanderen. Hoewel direct de
grote lijnen in acht werden genomen
en fn het'centrum van- de polder de
hoofdplaats - Emmeloord werd ge
sticht, is de eigenlijke ontginning
van het Oosten uit begonnen; waarbij
men nu al tover*-is, dat men de
Westelijke randen van de polder is
genaderd. Over enkele jaren zal hel
gehele gebied in cultuur zijn gebracht.
Het spreekt vanzelf, dat hierbij
gébruik gemaakt is en nog wordt
vah de ervaringen in da Wieringer-
meer opgedaan en van de weten
schappelijke onderzoekingen op ho
gescholen en laboratoria. Bodem
boringen hebben tevoren al de re
sultaten vastgelegd, en .zelfs kon
den enige hectaren onvruchtbare
zandgrond tevoren worden bedekt
met klei, dat uit sloten en kanalen
was gebaggerd.
Als eerste kwam toen de ontwa
tering aan de orde. Zg,. „dragline"
groeven de rechte sloten, een uit
gebreid, net van draineringspulzen
leidde het water weg-via de grep
pels, sloten, tochten naar de kana
len. Daarna kon men beginnen met
de indeling van kavels, dat zün
stroken grond van 300 bij 800 M.
waardoor dé normale kavelgrootte
in. de N.Q.-polder op 24 H.A. is
.bepaald, •ƒ/,- -
De Staat nam toen de eerste ex
ploitatie ter hand, als het ware
zelf het eerste risico dragend, voorr
dat de kavels worden verpacht aan
particulieren. Mén hééft daartoe
bedrijven gesticht van 500 h.a., met'
aan het hoofd een Mfiouivkundls
opzichter, meestal eEn jonge hoer,
die zelf deel heeft genomen aan
ontglnnlngswerkzaamhedan en die
als „pionier!' de eerste rechten zo
niet bij het overnemen van 41t
Staatsbezit. In totaal zlin er thans
45 van deze bedrijven.
Na grondigebemesting, waarbij
meer gebruik ts gemaakt van
kunstmest, boven groenbemost:ng,
heeft men. de gewassen uitgezaaid.
De eerste resultaten zön "bijzonder
meegevallen en stemmen hoopvol
voor de toekomst.. Men had n.l. hét
voordeel van een practised;zoutloze
bodem en uitstekende grond. Door
de Afsluitdijk immers werd het Us-
selxneerwater: „verzoet". Als we het
staatje 'van 1942 vergelijken met
dat van 1P47, dan-zien we in '42
een uitzaai van zomertarwe over
148 h.a. en in '47 2105 h.a. Voor
haver resp. 821 en 3018 h.a., aard
appelen 4 en 140 h.a.. De meest
voorkomende gewassen zijn tarwe,
gerst, rogge, haver, koolzaad, peul
vruchten, bleten en olierijke zaden.
B;j het oogsten is men meer en
meer tot mechanisatie, overgegaan.
Gezicht «uit de lucht op het dorpje Enx,
Tuinbouw
Naast deze akkerbouwbedrjj-
ven heeft men ook tuinbouw
bedrijven geprojecteerd,- voor
de voorziening van het achter
land, in het bijzonder Twenthe.
Uiteraard, waar de tuinbouw
een meer intensieve bebouwtóg
Is en uitvoeriger werk .vereist,
omdat dit bedrijven van 10 èt
12 h.a. Dit zal dus een ontlas-
ting betekenen voor de andere
tuinbouwgebieden in het ya-
deriand, eén verkorting van de
.vervoersweg, een betere houd
baarheid en dank zh. dit alles
een goedkoper expoitatie.
Hierin schuilt natuurlijk een pro
bleem, omdat al zoveel groente
r.aar de vaalt verhuist en men door
nieuwe tuinbouwgebieden te stich
ten de overproductie nog meer in
de hand werkt. Men heeft echter
gegronde :hoo.p, dat. ons „achter*
land" on korte of lange duur weer
open gaat en wij al onze producten
overvloedig zullen kunnen spuien.
Nadat de Staat meent dat het
verantwoord Is de, grond aan par
ticulieren over te dragen, gaat z'i
tot verpachting, ■waarbij elke boer
per h.a. voor 1000 gulden garant
moet zpn. Hierbij komt het: echter
ook tot moeilijkheden, zolang de
woningnood de plannen .parten
speelt. Er is n.l., buitengewoon veel
animo voor het nieuwe land. Jonge
boeren uit alle provincies melden
zich aan als gegadigde. Men heeft
het echter vandirectlezijde billijk
gevonden, de mensen die het langst
bii de ontginning betrokken ziin ge
weest, zelf daadwerkelijk het 'lancl
op het water hebben veroverd de
voorkeur te géven, mits zii n&tnui'-
Rjk beschikken over de capaciteiten
enig kapitaal, het doorzettingsver
mogen en de moed om op de. door.
de Staat ingeslagen weg voort te
gaan. Er zijn echter voorlopig
meer „pioniers" d.z. rit die ong-?-
veer fl jaar voor de oorlog al mede
werkten aan de ontginning, dan er
land en woonruimte beschikbaar is,
Toezïclit
Zodra de nieuwe bóeren op hun
bedrijven ziin genesteld, blijft het
staatstoezicht nog hestaan.; omdat
het nieuws land een geheel andere
structuur bezit, dan het oude, ook
al omdat he'; nog niet tot Volla rijp
heid is gebracht, dat is een kwestlp
van jaren,
De jonge boer zal. dus In alies
nog gesteund' moeten worden, het
materiaal moetenkunnen lenen
van de Rilkswerkplaats in. .Vollen-
hoven,..de voorhehtirig genieten be
treffende bemesting, gewas en cul
tures. Dat hem daarbij vaak ge
adviseerd wordt zich in-coöperaties,
te verenigen, behoêft geèn verwón-
dering te wekken, Men staat als
massa sterker, dan ais eenzame. Zo
ra! het nieuwe land gaandeweg
onder particulier beheer komen en
dat zal nog een kwestie van enko-
ia jaren ziin. Men heeft het afge
lopen jaar dank dj.de grote droog
te, eigenlijk het evenwicht verstoord
-naar men ons'vertelde —- omdat
ér ruim 70GO h.a. .inper geëxploi
teerd werden, dan er eigenlijk was
geprojecteerd. Men moet nu poot-
aan spelen om de gronden dit jaar
rendabel te maken, ondanks de
moeLlilkheden met behuizing.
Nederland zal'zich. als de rolder
uiteindelijk is voltooid een grote
„graanschuur" rijker weten. Het is
nog maar een kwestie van tijd.
Als het volop zomer is en hei
hooi gzurt dan kan inert zich
moeilijk voorstellen dat hier
nog riiet zo lang geleden vis
sersboten dobberden
ALS leek, heeft men totaal
geen notie van het' wérk,
datdoor de sociografische dienst
wordt voorbereid om een goe
de kolonisatie te waarborgen.
Daar valt; land dróóg, dalar
moet zich een nieuwe geraecn-
/■-"' schap op vormen;samenge-
steld uit diverse bevolkin.es-
groepen; deze inensenmoeten
er wonen in huizen, boerde
rijen, in dorpen eh. buurt
schappen. Er moeten wegen
komen, waterleiding en licht,
kerken, scholen, ziekenhuizen,,
winkel», café's, zglen en
hoeveel van elke soort en van
welke geloofsrichting. Men
moet overbevolking en vernie
tigende concurrentie der mid
denstanders weren. Het land
moet gestoffeerd worden, met
bomen, parken, monumenten,
opdat de kolonisten zich ver
trouwd zullen gaan vbelc-i ta
de sfeer van hun streek.
De afdeling planning is de ont
ginning dan ook jaren vooruit. Ze
zset in haar. gedachten, al 'de zeven
-dorpen uit de grónd' verrezen, de
wegen gestoffeerd en maakt de er
varingen in de Wieringenneer- ten
dienste, al heeft dé N;0,-poldereen
ander cachet, door dat ze ruimer is
en op andere wijze, ontgonnen. En
ze vecht tcgeri de grote na-oorlog-
se erfenis van materialenschharste
zodat van de geprojecteerde, hui
zen het merendeel nog op papier
staat of als houten noodksetjes
verrast.
Een landschapsplan wil de
polder aantrekkelijk maken.
Het land moet gestoffeerd
worden. Dat geeft een zekere
overzichtelijkheid en een ver
trouwd gevoel met de omge
ving. Zo is het oude land, zo
moet ook het nieuwe worden.
Daar moet men ook de einders
kunnen zien en niet voor een
„holle" leegte staan. Dat zou
voor-vélen het leven öhdraag-
.lijk maken./;
Beplanting
Er wordt grote zorg besteed aan
de beplanting. Langs hoofdwegen/
zullen zwaardere bomen _komën,
dan langs zijwegen. Boomgaarden
verrijzen op geijkte punten, in Em
meloord. komt een groot v erpo-.
zingspark, in de straten wórden,
kleinere boompjes neergeplant,
Lijsterbes etc. als .sfeerrijke deco
ratie. Wat men-van dit alles nu nog
ziet is povertjes, ook al omdat; het.
Een boerderij in de polder
winterlandschap geen bladeren
kent. Maar pien mag veilig aanne
men, dat over 25 "jaar de meeste
tekening zal zijn aangebracht.
Bij de huizenbouw is. het weer
anders. Mep maakt geen streekdor-
pen, doch kommen ^van huisjes,
met kerken in het midden,' een
do-p5plein, winkelstraten, recre
atiezalen en. kantoren, Emmeloord,
dat als centrum de polder zal „dré-
gen" krijgt dan; nog misschien/oen
machtige toren, die ver boven het
land uitsteekt als een baken in de
oneindigheid, symbool van de pol
der-eenheid. Voor zover er. indu
strie komt dat zal de toekomst
uitwijzen, al Zijn er nu reeds agra
rische industrieën nodig als graan-,
drogerijen, malerijen etc.- zal
deze buiten de dorpen in de on
middellijke nabijheid worden ge
projecteerd.
Men vólgt geen bepaalde lijnen
cp architectonisch gebied, al wordt
natuurlijk elk project door de Di
rectie der polderwerken gekeurd.
De huizen woeden geen zgn. etage-
woningen of erger nog flats,
omdat men. nu eenmaal genoeg
ruimte ter beschikking heeft. Voor
lopig Is er de zware handicap, dat
er, onvoldoende bouwmateriaal is.
In de hoofdplaats zyn thans 15Ö!'-.."-.
huisjes' van een buitenwijk gereed,
terwijl er nog80 inaanbouvr rijn..
Was de oorlog er metgekomen,
.dan" had het stadje practisch'al"ge-/;
staan.Op het cgehbiik neemt men.-.
proeven met pré-tabs, terwijlmen
ook nog gebruik zal moeten maken
van Belgische; barakken voor boer-
derijen,...graanschuren etc. En voor.
het .óverige behelpt rhen zich; met;
woonwagens, wooharkan. .nppdwpr:
ningen, noodstalen en barakken.
Dit Is wel een hele grote te
genslag vopr de Directie, ómdat v j
dB behuizing yccl Invloed kan
hebben op bet prcslaliever-
mimen van de- bevólking. Men
hoopt echter; dat binnenkort -
de ergste moeilijkheden, over-
wonnen zijn en dat intensiefy/:
met de,aanbouw van nieuwe
wijken kan worden begonnen.
Over tien jaar hoopt men te
Emmeloord dan een dorp te
hebben van 3000 zielen, dat
dan nog zal groeien tot een
«tadje van. 10.300 zielen. -
Wie .nu Emmeloord .binnen wan-:
delt ziet al enkele typische din
gen, waaraan men: als: leek vmet. zou
denken. Er is al een slager;, een,.;;
kruidenier, een melkboer en een
"kapper. Erstaat al een dorpshuis
(een herberg zonder /sterke drapfc
omdat ook op'dit gebied en met
even goede restiltatèn ./de/' pol*;''
der is drooggelegd), er staat een
politiepost, een bankgebouwtje: 'en 1
tussen de eerste huizen /ligt al een
sportveld,' Emmeloord heeft pok'/al '/.-
een voetbalclub.
Middenstand
Bij de werving van middenstan-,
ders en ambachtslieden doen zich
natuurlijk ook weer móeilijkhE'déh
voor. Er ..'is'.: animo genoeg/; vooral
als mén weet, dat de-., directie/ elk
bestaan// waarborgt enconcurren-'
tie-nijd wil vermijden. De/directie
weert alle mensen in de. polder, die -
er niets te' maken, hebben. Toch -
wordt de toekomst niet; uit hètoóg:
verloren. Zo heèft b.v, de Amstel-
brouwerij 'toestemming in Hmmel-''
oord. eèn groot hotel- op te rich tien.
Maar dit staat es voor!o'pig -/ nóg
niet. En dan komt er toch als/be
heerder een man/in', die zijn spbV
ren bij de ontginning heeft/ ver
diend; ,..y V j'j ;;-■/' V
Eerst als het land tot volle' rijp
heid zal- zijn/ gekomen, zal. de di
rectie haar toezicht, misschien wat
verslappen. Voor 'die tijd/echter/^,'/
en dat beslaat nog wel/een. 25-tèl.
jaren' zal zij nauwlettend/toe-/-
zien, dat al haar plannen, waarvan
we er slechts /enkele, kohidért ^publi
ceren, geheel worden tch uitvoer//
gebracht. En allen, die er nu ge
zeteld zijn, genieten de volle'/bé^;';
scherming van de directie.
Men hoeft dus als jóng zaken-/
man niet te 'denken, dat in de NO-
polder een bestaan kan worden/
gevonden", en kan. men zich wél;,
doen' introduceren," dan komt. men
onderaan, op. lange lijsten te staan.
En dokter vroegen wij, om ook:
eens het oordeel yen een in dt,polder
gestationneerde medicus te 'horen,::
o ver de gezondh eld in/ de po Idér A
acht u gevaar aanwezig voor mala« '-
via? -
Wei aanwezig, maar uiterst gering
u/ps hel - antwoord. De polder: ie ■-:
kurk-drobg en beval geen 'moerassen.
In de oorlog, toert de afwatering niet
geheel functianneerde waren er nog
wel poelen, die op Warme dagen een
lustoord voor muggen betekenden.
leder wordt echter onderzocht en
kan zijn, gezondheid, regelmatig doen
controleren. En over een paarjaarif
is, het hier - gezonder wonen; Man'i;
elderspp het oude land, omddtlhier,^
dank - zij goede drainage en afwate-
ring veel minder vochtia.Dus
minder kans op jicht en rhcumatiek.
Er is ook nog .niet 'zoveel órtgc- i/:
dierte, dat kiemen verspreidt, :al j:
wemelt het van hazeti en vooralfrr
het nog onontgonnen; gebied - ge-
vogelte.
En uw boterham.don. dokter, vroe
gen wij beleefd. Ach. zet hij, onge
lukken blijven, kinderziekten ook en
zolang er nog gecfh grote bomen
slaan, heeft iedereen last van tegen
wind. Die levert me wel griepigen.
