Anton v. d. Waals, een boel
van 't laagste allooi
Twaalf jaar geleden gprak de wereld
'over Jesse Owens
Brandweer wierp smeulende
resten op straat
SPIONNAGE IN NEDERLAND
Als spion, verrader en chanteur
stond hij voor niets
Arie v. d. Maas
bleef zwijgen
Nederlands elftal gaat
oefenen
Taxateur moest bewijsstukken
uit de goot opvissen
Louis verlaat in Jurti
de ring
Oranjetrui voor de ronde
van Nederland
De Olympische dag
Onze graanpositie nog
moeilijk
Na April weer een
tekort
Resultaten van de
„Zeeland"
Amerika vergatz'n grootste sprinter
Kapt. Lagaay's laatste thuisvaart
Hij gaat schilderen
en schrijven
League of Pais
Donderdag 26 Februari 1948
\X/ÏE rich verdlt-jil 3n de p^rvens over het duivelse verraad van
V V Anton van der Waals komt niet los van de vraag: door welke
1 En daarop Is maar één antwoord
zijn zoontje aan de Fvanselaan num
mer 185 te Rotterdam. Zijn huwe
lijksleven was ongelukkig: hij be
handelde zijn vrouw op meer dan
ergerlijke wijze- Toen rib Duitsers
ruim een half jaar in ons land
waren, bood Van der Waals, die als
electrotechmeus bij een Rotterdam
se fixma Werkte, zich als verrader
aan. Hij kwam in dienst van Muller,
die wat in de jongen zag. Van der
Waals kon 2ün gereedschap opber
gen hb ging geld verdienen op an
dere wijzei Hij heeft echter door
allerlei dreigementen kans gezien
van zijn örma nog anderhalf jaar
na het" beëindigen der dienstbetrek
king salaris te trekken. De direc
teur van het bedrijf was wat men
in die daken noemde „half-Jood" en
de boef Van der Waals ontzag zich
niet. de man te chanteren.
Hij had trouwens nog een andere
methode ontdekt om geld te verdie
nen. In samenwerking- met i-en
zwarte-hande'.aar nam hij «voorraden
goederen en levensmiddelen in be
slag, Dat ging zo: Zijn handïanser.
kocht zwarte waren op. die betaald
zouden worden op het moment van
aflevering Op het ogenblik dat de
handlanger met een wagen kwam
om ie goederen op te lader., ver
scheen ook de S.D.-man Van dei-
Waals. die .alles „namens de Duit
sers" in beslag nam- Natuurlijk
kwamen de spullen'dan toch op de
zwarte markt en Anton en zijn
Een kist wordt 's avonds te water
gelaten aan de Westersingel bij het
Diaconessenhuis, de andere bergt hij
op in zijn garage.
De directie van Kroon en Co doet
als zij de stunt ontdekt een
voudig aangifte van diefstal. Een
onderzoek wordt ingesteld en do
portier van de fabriek geeft het
signalement van dc auto op. Een
paar uur later vindt inspecteur Koen
Versloot de kist~met materialen in
de garage \-an de expediteur en laat
Van "der Maas opsluiten in het poli
tiebureau aan de Oostervan (straat.
De agent Van den Enrie gaat naar
inspecteur Versloot en deelt hem
ronduit mede, wat er aan de hand
ts. Het is geen diefstal, het is ille
gaal werk.
Van der Maa? moet losgelaten
worden!, eist de politieman van zijn
superieur. Anders gaat de hele iile-
j gale groep er aan.
Maar Versloot weigert. En als v.
an 1941 zijn in Rot- i d. Ende aanhoudt, wordt hij zelf met
i arrestatie bedreigd pan stapt hij
illegaal werkzaam. Daar is ir. A. l\ <*CI* ®^aas
kracht«*n werd man gedrevi
mogelijk: gelddorst.
Deze jongen stamde uit een pletlstisch-Gcreformeerd gezin. De
familie Van der Waals ging: ter kerke bij de bekende ds. G. H.
Kersten, voorganger van de Gereformeerde Gemeente te "Rotterdam
die Overigens na de bevrijding zelf om zlfn houding in de bezet
tingstijd als Tweede Kamerlid werd weggezuiverd. Anton is reeds in
19S4. toen hji 22 jaar waa, lid van de N.S.B. geworden; de beweging
van Mussert royeerde hem echter toen hij In Maart 1941 voor de
SJD. ging werken.
Op dat tijdstip woonde Van der I T zomer
Waals met zijn tweede vrouw en terdam reed? .al_ van. personen
joeg. voor zijn bedienden, die hij
t vermoordde, voor 2jjn chefs, die hij j
j bedroog in geldzaken
der Meer. de directeur van
Van der Meer en Schoep en Paul
Kaiser, daar is de jonge advocaat
TT.r. Ollo Verdoorn, daar is de .poli
tieman Jan v.d. Endc, daar is Knape.
sigarenwinkelier aan de Bergweg,
die onder de schijn van gymnastiek
clubs 350 jonge mannen opleidt voer
de vaderlandse strijd. (Nooit is er
c-én van de 330 gearresteerd?» Van
den Ende'zit in een illegale politie
organisatie. die 50 man* sterk is en
onderhoudt relaties met.het werk
uit de cel van het politiebureau en...
I wordt zelf op de drempel gearres-
teerd door twee binnenstappende
I rechercheurs. Na enig heen-en-weer
gepraat wordt Van den Ende weer
vrijgelaten en 's nachts krijgt hij de
zekerheid, dat de zaak tegen'zijn
vrieri'd Van der Maas slechts als. een
eenvoudig geval van diefstal zal
worden behandeld. Helaas: de S.D.
wordt door de een of ander inge
licht en de arrestant verdwijnt in
Duitse handen. Als later in de cel
van ~de Delftse professor Schoema- ®eT] predikant contact krijgt met
ker. die spionnagcmateriagl via Bel- Avic van tier Maas geeft deze de
gië'naar Engeland smokkelt. I nominee een boodschap mee voor
de kameraden: Ga doer met het
Tot de vriendenkring behoort ook j werk. ik zal zwijgen al slaan zc mc
dood. Arie v. d Maas heeft woord
de havenmeester Kortland, die
zover weet te brengen dat öe geal
lieerden langs drie verschillende
wegen gewaarschuwd worden als er
een oonvooi uit de Waterweg ver
trekt. En met de regelmaat van een
klok komen dan de Engelse bom- i hm d eroeoen Prof.
meriwerpers boyen de Noordzee En j scmiie - -p
Kortland ziet zijn Dpitse gasten ge
havend fen geteisterd terug komen...
of nooit meerterug keren. Het
laatste ziet hjj het liefst.
Daar zijn Jan Kwak, die onver
moeibaar veght tegen alles wat
Duits en nazi is, daar is de politie
man Ridderrkhof. die rijn mannetje
staat, daar is Wim Bakkeren uit
Overschiet, trouw en moedig als geen
gehouden. Hij is in gevangenschap
bezweken, als een dér helden van
het eerste uur.
Omstreeks diezelfde tijd begint v.
d. Waals met het oprollen van ver-
""ende groepen. Prof. Schoema-
ker verdwijnt in de cel met Cebbe
uit Delft en Wim Bakkeren uit
Oversclye.
Jan Kwak verdwijnt
jyider. daar is-Arie van der Maas,
- - - - die iö de Sehiebaanstraat een expe-
«n die onver-
schrokken de mand weerstaat. Stuk
voor stak kerels, stuk voor stuk
Nederlanders ran formaat. Dood en
langdurige gevangenschap wachten
hen. maar zjj doen rustig hun
plicht. -■
j Bij deze groep weet v. d Waals
t zich in te dringen als ..Engels agent".
Hij heeft een zender in zijn woning
staan, waarmee hij zelf...naar Len
den seint". Het is bedrog hij
feint slechts mot de S.D. Maar de
meesten vertrouwen hem en wijden
hem in hun. geheimen in.
Diefstal bij Kroon
Als de Rotterdamse politie op
dracht krijgt de schakelaars voor de
vuurmonden van de „Dc Ruyter"
en de „Zeven Provinciën" bij Kroon
en Co. aan de Schicrriond weg te
haten, omdat de Duitsers ze in Kiel
willen hebben, weigeren hogere
politieinstanties mee te doen aan
het plan van een paar illegale wer-
.kers om dit belangrijke materiaal
te laten verdwijnen. Dan zal Arie
van der Maas, die door zijn illegale
brengst samen. Op volkomen
scrupuleuze wijze plunderde hij
zelfs oude mensen, wier l«\vtste be
zit in zijn «zakken verdween.
Tcgèn het einde van 1941 had
hfj reeds een aardig sommetje
bijeengegraaid en toen een Rot
terdams belastingambtenaar
daar later achter kwam en hem
"verweet- zijn hezittingen onvol
ledig., te hebben opgegeven,
dreigde, hij deze man met arres
tatie eh gaf zich openlijk uit
voor medewerker van de S. U.
Schreïeder heeft toen, door per
soonlijk ingrijpen, de gevolgen,
_-._d.ie dit brutale. optreden voor het
- - spionnagciverk rond Het Engf
"Zaajfcd-Spiel h»d kunnen hebben,
tijdig weten te voorkomen.
Deze weinige voorbeelden zijn
voldoende om aan te tonen, dat de
Spion,'verrader, chanteur en provo
cateur Antonius van der waals niet
een gebeimzinrng-aan doend, met
bijzondere gaven toegerust wezen
Is, maar een ordinaire boef van het
laagste allooi: Zonder twijfel: déze
schurk was geraffineerd, ïpaar
daarnaast van een" zo volkomen l makkers xvorijt gewaarschuwd, hel
amorele, normloze en- gedegene- met zij a eigen expeditie-auto op-,
reerde. psychische structuur, dat er knappen. Hij trekt een Duits urn-
feitelijk weinig -menselijks aan hem j form aan, meldt zich aan de fabriek,
overbleef. laat "et materiaal op zijn auto iaden j
J „jen verdwijnt er mee in volle vaart. I
v Van der Waals huilt
«In zyn cel aan c(e Noordsingel
'te Rotterdam (waar hij dag en
"nacht speciaal bewaakt wordt)
zit hij thans van tijd tot tijd te
builen: Zouden ze me heus
doodschieten? Ik heb toch zo-
Veelmensen geholpenEn
'de volgende dag kondigt hij
wéér aan; Ik zal op de rechts
zitting- opzienbarende onthullin
gen.doen over mijn Engelse op
drachtgever. John; ik heb wel
een paar mensen moeten opof
feren, maar dat dekte de Secret
Service met zijn gezag
Leugens, leugens en nog eens
leugens! Gelijk zijn ganse leven een
leugen was; voor de-vrouwen, waar
mee hij zich omringde, voor de ille
gale werkers,, die. hij de dood in
Jan Kwak. die Van t der Waals
volkomen vertrouwt, heeft grote
capsules met typhusbatillen in zijn
bezit gekregen, die bestemd zijn om
in Verschillende Duitse kazernes te
worden gegooid. Aan de vooravond
van de eerste proefneming verdwijnt
i Jan Hij verdwijnt voor altoos
j Van der Waals komt bij de moe-
der van Kwak en vertelt haar. dat
hij Jan heeft .laten onderduiken in
rie Biesbosch Het werd te gevaarlijk
voor haar goor. de S.D. zat hem op
de hielen. En nu heeft Jan ge-
vrasgd. of Van der Waals zijn tas
wil bezorgen on het duikadres- <In
werkelijkheid zit Jan Kwak natuur
lijk reeds in de Cellenbarakken on
Scheveningen)
Mevrouw Kwak acht het verhaal
geloofwaardig Jan haalde altijd
zulke gedurfde dingen uit! en ze
geeft in4goed vertrouwen de tas
mee. In die tas zitten alle gegevens
over het ondergrondse werk, dé
namen en adressen van tientallen,
illegale stiijders.
Anton van der Waals krijgt een
bijzonder complimentje, als hij een
half uur later alles deponeert op de
tafel van zijn S.D.-chef
/meezonden mededeling)
Een moderne hoepelrok van ge
bloemde Ctlancse taf zijde met aU
contrast brede draperieën van de
zelfde stof in zwart. Het lijfje
wordt strak gehouden met balei
nen en eindigt in een punt-
Nu het niet mogelijk is een bui
tenlandse tegenpartij naar Neder
land. te krijgen er. men d3n ook
van de oorspronkelijk vastgestelde
ontmoeting tegen een elftal van
't Britse bezettingsleger uit Duits
land moest afzien, zal met het oog
op BelgiëNederland van 14
Maart te Antwerpen, Woensdag 3
Maart 's middags om 4 uur in het
Feyenoord-stadion te Rotterdam
een oefenwedstrijd worden ge
speeld tussen het voorlopig Ne
derlands elftal en het voorlopig
Nederlands B-elftal.
Voorlopig Nederlands elftal:
Kraak (Stormvogels), Schijve-
naar ("EDO) en Terlouw (DCV),
Kammeyer (Be Quick Gr,), Möh-
ring (Enschede) en De Vroet
(Fevenoord), Engelsman (Quick),
Rijvers (NAC), Wilkes (Xerxes),
Lenstra (Herenveen) en Drager
(Ajax).
Voorlopig Nederlands B-elftal:
De Munck (Sittardse Boys). Spel
(DWS) en Albers (Vitesse), Stofi-
felen (Ajax). Beenhakkers (NAC)
en Fanger (DWS), C. van der
Tuyn (EïDVS), Schaap (Gooi),
Roozenburg (Neptunia), Van Dijk
(Ajax) en Mulder (PSV).
.Reserves: Landman (Neptunus),
Lasschuit (EDO). Bruins (Ajax),
Schwenke (HBS)-, Nass (VVV),
Temming (DOS) en Vermeer (Ex
celsior),
Zwitserland, voetbalt niet
in Londen
Na België ën Tsjechoslowakije
heeft thans ook de Zwitserse voet
balbond besloten, niet aan het Olym
pisch voetbaltournooi te Lenden
deel te nemen. Ooldhier is de reden:
het niet beschikbaar zijn van ama
teurs, 'Sterk. genolg orii een elftal
voor dit tournooi samen te stellen.
Willy Pep behoudt zijn
titel
Willy Pep, houder van de wereld
titel vedergewicht, verdedigde Dins
dagavond voor de zesde maal met
succes zijn kampioenschap. In de
laatste van de tien ronden behaalde
hij een technische knock-out-zege
op dë Cubaan Humberto Sierra. Ais
scheidsrechter bij dit gevecht trad
op de oud,-wereldkampioen Jack
I Dempsey.
Enige tijd geleden kon bil een brand in dc Hcemskerkstraat de
taxateur van dc gedupeerde bmndverzekeringstnaatschappij
juist bijtijds verhinderen, .dat dc op'■Straat geworpen restanten
van d'c verbrande inboedel door dc Gemeente-Reinigingsdienst
werden weggehaald, Uit de smeulende restjes viste de verzeke
ring s-man zowaar nog een portcmonnaie met 32.— op.
Wat had die taxateur overigens te zoeken in grotendeels ver
brande voorwerpen, die door de brandweer als waardeloos op
straat gedeponeerd werden, zult u vragen.-
In iedere brand verzekeringspolis J percelen een bewijs van de zorg--
wordt de verzekerde niet alleen dc j vuldigheid van _dc brandweer, die
plicht opgelegd om eér, gespecifi- j
c eer de opgave en schatting in te
dienen van het verzekerde zoals
dit onmiddellijk voor de brand
aanwezig was, benevens een nauw
keurige opgave van de overgeble
ven goederen, maar moet hij te
vens „al hetgeen in beschadigde
of onbeschadigde toestand is over
gebleven, te goeder trouw en zon
der uitzondering aan de deskundi
gen verionen of overleggen".
Hieruit volgt, dat de verzeke-
ringsmijen overtuigingsstukken
wensen.
Na een brand komt het. in Rot
terdam echter nog al eens voor, dat
de spuitgasten smeulende of half
verbrande realen uit de brand
haard verwijderen en op straat
werpen, waar de Gem. Reinigings
dienst er zich doorgaans over ont
fermt.
Aan de ene kant is dit „bezem
schoonmaken" van uitgebrande
De wereldkampioen zwaargewicht
Joe Louis is Woensdagmorgen in
Londen gearriveerd om in Engeland
eenserie demonstraties van zijn
sparring- en trainings-methodes "ie
geven. Bij de aankomst verklaarde
Louis, dat hij" in Juni de ring zal
verlaten, ook, wanneer het gevecht
tegen zijn utdager Joe Walcott dan
nog niet heeft plaats gevonden.
Ging in de Tour de France de De-
langstellmg steeds uit naar de gele
trui, en in de ronde van Italië naar
de rose, welke gedragen werd door
de leider in het algemeen klasse
ment, in de komende „Ronde van
Nederland", die, van 24 April tot 2
Mei zal worden gehouden.' zai de
best geplaatste rijder in het alge
meen klassement getooid worden
met de oranjebrui-
Zoals wij reeds eerder meldden,
zal het hoofdnummer van de'Olym
pische dag. op Zondag 20 Juni. wor
den gevormd door een voetbalwed
strijd tussen het Nederlands Bonds-
eiftal en het Brits Olympisch elftal.
Tot dusver is de enige speler van
bijzondere kwaliteit Kippax van
Burnley, die eenmaal zelfs voor het
Engels elftal is uitgekomen. Verder
kan de linksbuiten van Leytonstone.
Joseph, worden genoemd, die na de
Olympische spelen waarschijnlijk als
prof gecontracteerd zai worden
liefst alle mogelijkheden voor her
haling van de brand in de kiem wil
smoren. Aan d%andere kant kan
het als een hulp aan'de gedupeerde
beschbuwd worden.
Dit „bczemsehoonmaken" heeft
evenwel ook haar grote bezwaren-
De gedupeerde kan. hierdoor geen
overtuigtngsstukken overleggen,
geen restanten, b.v. stukjes gor
dijnstof, sloelbekleding, bed- cn
stoeivullïng, waaruit de gewezen
kwaliteit en waarde kunnen blij
ken, Het werk van de taxateur
wordt hierdoor ten zeerste bemoei
lijkt. Hoe kan bet de laatste aanne
melijk gemaakt worden, dat er b.v.
voor dc brand een kristallen vaas
in het pand aanwezig was, wan
neer geen enkel stukje kristal kan
worden getoond?
Na een brandblussing kunnen
bovendien termen aanwezig zijn
om de justitie in het geval te men
gen. Het is echter voor een rechter
heel moeilijk uit te maken of er
sprake is van brandstichting, als
niet dc wettige en overtuigende be
wijzen aan te tonen zijn. hiervoor
zal d-ï brand gereconstrueerd moe
ten .kunnen worden.
Maar dit Itan niet als het bewijs
materiaal door de brandweer wej*
gebezemd is en spoorloos verdwe
nen op de gemeentelijke vuilnisbelt.
Minister Mansholt heétt enige
tijd geleden onze broodgraanbe
hoefte op tegenwoordige verbruiks-
basis gedekt genoemd tot '1 April
n.s. Na het eerste kwartaal van
1949 zal de toestand .echter moei
lijk b 1 ij v e n, gezien tegen de ach
tergrond van een wcreldbehoefte
van 3G millioen ton broodgraan,
waar slechts een exporthoeveelheid
tot ten hoogste 23 millioen ton
tegenover staat. De wereïdvoedsel-
raad verdeelt het graan naar even
redigheid van behoefte over de lan
den met een tekort. Ook Nederland
verkeert in een van graan-import
afhankelijke positu*. Voor een deel
der vijf maanden, die ons in April
van het nieuwe oogstseizoen 2ullert
Scheiden, moet nog een tekort wor
den toegewezen.
De algemene situatie met de gra
nen geeft aan, <lat op invoer van
het gehele tekort niet mag worden
gerekend, hetgeen dus allereerst
beleker\t, dat de bijmenging in de
broodbluem met andere producten
dan tarwe en rogge, w.o. mais, zal
moeten wordeh voortgezet en dat
de distributie van meel- en bloem-
houderide producten gehandhaafd
moet blijven.
De prijzenstrijd
De Rotterdamse graanhandelaar
J„ die rauwe voederaardappelen
verkocht tegen te hoge prijzen,
werd door dc Tuchtrechter veroor
deeld tot een bocto van 125.
Voor een dergelijk delict kreeg
de aardappelhandelaar de J. lgo
boete.
De straf voor dc wapenhandelaar
v. D. te Rotterdam wegens^het ver
kopen van een dubbelloops jacht
geweer voor 5(50, bedroeg 175.
De- koopman E., dié* coupons
herenstof tc koop aanbood voor
185 en /'225 kwam er met 100
boete af.
De rekening van de aannemer B.
voor het verrichten van werkzaam
heden aan vloeren, ramen en deuren
werd te. hoog bevonden. De boete
^bedroeg 125.
Over de boekjaren 1940—45 heeft
de .Stoomvaartmaatschappij „Zee-
land'! te Vlissingen een totale be
drijfswinst gemaakt van f3.8Z8.761.
tetwijl het voordelig saldo van de
.exploitatie der schepen bedroeg
f 6.304.606- De beschikbare winst
bedroeg f2;83?,267. Het exploitatie
saldo over '46 was groot _f 1.102.404
en de netto winst f584.965. Voorge
steld wordt over ell$ der 7 jaren
iY- dividend uit te keren, in totaal
derhalve 31% procent dividend.
Aan de rekening ..reserve voor
vlootvernieuwing" werd in totaal
toegevoegd f 2.310.000. De boek
waarde der schepen per 31 Decem
ber 1946 bedroeg f 2.949.574, De
kostprijs der stoomschepen bedroeg,
f 6.247.932 en der motorschepen
f 6.294.323.
Blijkens het verslag kon °e
maatschappij, hoewel zij in de oor-
Iogsjaren in Nederland niet be
schikte over bronnen van inkom
sten, aan alle financiële verplich
tingen, ook die der obligatielening,
voldoen. De bezitsvordering der
schepen door de Nederlandse re-
gemg duurde tot medio April 1946.
Van de per 1 Januari 1940 uit 5
schepen bestaande vloot is de
„Prinses Juliana" tijdens troepen
vervoer van Vlissingen naar
TJmuiden op 12 Mei 1940, door vij
andelijke actie verloren gegaan.
De overige 4 schepen werden naar
Engeland overgebracht en keerden
in 1946 behouden terug, doch be
hoeven ingrijpende voorzieningen
en verbouwing, alvorens weer in
de normale passagier sdienst te
kunnen worden gebracht Kantoor
en andere localiteiten aan de bui
tenhaven te Vlissingen, werden
door de oorlogshandelingen in Mei
1940 totaal verwoest. Het bèdrijf
wordt thans geleid vanuit Rotter-,
dam. Het grand hotel „Brittannia"
•jn Vhssingeh' werd óp: 9 Mei. 1940
-verkocht. :,V
Honderdduizend mensen verzameld in een der modernste stadions ter
wereld. Vlaggen, talloze pompeuze uniformen., hakkengeklap. Ja, de Duit
sers presteerden wat als het op propaganda aankwam. Voor deze Olympi
sche Sjïelen van 1936 hadden zij deze vergaarbak in elkaar getimmerd om
er de volkeren uit alle delen van de werejd voor het laatst voor de grote
.wereldbrand in te verzamelen, van^alle standen en.raspen. Zij keken
dit keer zo nauw niét. ook negers mochten in het heiligdom der Nazi's ko
men en dus ook Jesse Owens, de 22-jarige Amerikaanse student, die niet
aan politiek deed en zich niets aantrok van Duitse beroemdheden. Hij
sleepte vier gouden medailles in. de wacht, fascineerde door zijn schier
niet te evenaren prestaties de edel-Germanen ondanks dc intensieve Nazi-
pr.opaganda tegen de Amerikaans kleurlingen, die aan de Spelen deel
namen.
Het applaus daverde tegen dè tri- in Ohio te gaan. waar zijn talenten dansband op tournee, liep wedstrij- neger wat hij het liefst zou gaan
buncs op: deze negér maakte 10.3, als sprinter werden ontdekt Hij den tegen paarden, windhonden "en doen. De goede ogen van Jesse staar-
10.2n), 10.4 en 10.3 sec. in zijn series rookte niet en gebruikte geen stérke zelfs tegen auto's, maar de belang- den een ogenblik in de verte: „Ach.
op de 100 m. Daar stond zelfs Ber- drank, maar verder hield hij er geen stelling taande snel en in 1938 hoor- ik zou opnieuw willen sprinten en
lijn van te kijken. De volgende dag bijzonder cjieet op na. Hij at wat de de men nog slechts weinig van de dan naar de Olympische Spelen in
>vas *t enthousiasme nog groter toen pot schafte. grote athlect; alleen maar, dat hij in Londen..,.'»
1936 kwam„* kommervolle omstandigheden ver- -
A keerde cn ten einde raad een baan-
En toen kwamen de Olympische tje had genomen als terreinkr.echt. Jesse Owens aan de start
Spelen van 1936 in 2icht. Jesse he
in wedstrijden uit, raaar weigerde
tenslotte resoluut om ook nog eèn
trip met de Amerikaanse ploeg naar
Zweden te maken. Jesse keerde al
leen naar Amerika terug, waermede
hij evenwel de diverse officials
tegén zich in het harnas joeg.
Dc fatale stap
Een maand later werd.de win
naar van vier gouden medailles
voor Amerika als amateur" ge
schorst, waardoor hij in de hoek
van het professionalisme werd
geduwd: En Jesse deed de fatale
stap, muriv gemaakt door /dc
grote ontgoochelingen en door
het rammelen met de geldzak.
Hij ging voor enige tijd met een
flfef dèn slag werd de Ameri
kaanse neger Jesse Owens wereld
beroemd door zijn\onffëkcndc pres
taties op de Olympische Spelen -in
1936 te Berlijn. Zelfs deDuitser-''
jaichfen deze negef toe. Dc roem
bracht Jesse Owens evenwel geen
geluk. Het u>ès de oorzaak dat
zijn maatschappelijke carrière mis
lukte.
Amerika bekommerde zich^ niet
meer om de grootste athleet, die het
ooit had voortgebracht, met het ge
volg, dat hij eer? jaar later volkomen
bankroet was.
En wat doet de inmiddels 3'4 jaar
geworden athleet thans? Hij trekt
door de States en vertoont films in
bioscopen voor negers, om zodoende
in het onderhoud te_ voorzien van
zijn vrouw en twee' kinderen.
Iemand vroeg de sympathieke
Owens ook de finale won (in 19.3)
en, of dit nog niet genoeg was. een
nieuw Olympisch record in het ver
springen vestigde met 8.06 meter,
waarméde hij evenwel nog 7 cm.
reidde zich intensief voor om Duits-
bleef onder zijn een jaar eerder ge- *elaien zien. dat zelfs eon
vestigde wereldrecord. Diezelfde "neger een Germaan kon voorbij
middag liep deze onvermoeibare fi- streven. Gedurende vier maanden
guur met het kaalgeschoren hoofd startte hij elk weekend in drie of
twee series van de 200 m. in 21.1 sec. wedstrijden, waardoor hij ten-
en.deed er in de finale nog 0.4 sec. slotte aan elke inspanning het hoofd
af, waarmede bij opnieuw een Olym- l1011 bieden en in een perfectevorm
pisch record vestigde. De vierde kwam te verkeren. -
gouden plak ontfutselde hij aan de ^esse Owens kwarn naar Europa,
in de 4x100 m. esta:
Duitsers
waarop de Ver.
nieuw wereldrecord vestigde.
De volmaakte athleet
"esfafette, kwam naar de Olympische Spelen.
Staten tevens een behaalde er triomfen,- meer dan hij
ooit gedroomd had.
Maar Owens zou ondervinden,
dat niets .zo vergankelijk en ge
vaarlijk ls-als roem. De Olym
pische Spelen van 1936 brachten
een ommekeer in het leven van
de Amerikaanse neger, maar een,
.die hem niet ten goede kwam,3
ondanks de vier gouden medail-
les, die zwaar in zijn broekzak
rinkelden.
Jesse was vast besloten naar de
James Cleveland Owens, zoals zijn
officiële naam luidde, was de zoon
van ,een arme katoenplukker uit
Alabama, die met zijn gezin moest
rondkomen met nog geen zeven dol
lars in de 'week. Jesse had van na
ture een lichaam van een volmaakte
athleet. Zware, krachtige schouders,
een geweldige borstkas en slanke,
lange benen. Het was een lust voor universiteit terug te keren, als hij
het oog. ook voor hen. die geen in-' uit Berlijn zou terug komen, maar
zicht in athletiek hadden, hem hard de verlokkingen der wereld kwa-
te zien lopen: soepel, met een fijn men in de vorm van allerlei aanbïe-
rhythme en een perfecte balans. Hij dingen van de zijde van promotors
had innemende gelaatstrekken, was en reclame-ondernemingen, die geld
een zeer eenvoudig mens en hij, die. aan* hem konden verdienen, Holly-
zijn naam met enorme koppen, ge- wood, wilde hem als filmster, Braad-
drukt liet worden in de hele wereld- way wilde hem pp de planken
pers, verloochende nimmer zijn ne- brengen, men wilde'hem hard laten
derige afkomst en verloor'nooit een lopen in demonstraties tegen ieder-
zekere verlegenheid. een en alles. Maar de jonge neger
Reeds vroeg moest Jesse, helpen" schwdde. het hoofd. Hij. wilde alleen
'de kost verdienen als "piccolo, maar maar naar huis gaan. en rustig over-
hij werd in de gelegenheid gesteld leggen, wat hem te doen stond. Hij
omhals student-naar de universiteit kwam weliswaar nog hier err daar
den heeft dan alleen maar zoala
hij het uitdrukte „wonen in. het
huis, waar ik altijd gelogeerd heb."
De opvolger van kapt Lagaay, die
de zestig-jarige leeftijd heeft be-
reikt, is kapt. Corns, van Beek, op
10 Mei te Hellcvoctsluis geboren.
Kapt. van Beèk kwam als stuur
mansleerling (in 1907) op de „Pots.
dam" van de H.A.L. en werd na
diverse officiersrangen doorlopen te
hebben, op 25 Maart 1920 kapitein
van het s.s. „Waaldijk". Gedurende
de oorlog was hij niet in actieve
dienst.
Kapitein Peter Lagaay, gezag
voerder van de „Veerdam" heeft nu
definitief zijn laatste reis gevaren.
Toen hy begin Januari uit New
York naar Rotterdam vertrok,
werd meegedeeld, dat die reis zijn
laatste zou rijn.
Zijn 42-jarige loopbaan* werd op
de gebruikelijke manier gememori
seerd, men. vernam, dat kapt, La
gaay in de oorlog honderdduizend
man geallieerde troepenhad ver
voerd, ^-dat zijn toenmalig schip de
„Westernland" het vl^ggcschip was
geweest van de expeditie naar
Dakar' onder generaal De Gaulle,
met wie hij zeer'bevriend raakte en
tenslotte, dat de heer Lagaay zijn
naspeuringen naar zijn familiestam
boom maar staakte bij het jaar
1700. daar h(j op dat punt aange
komen. tot de ontdekking kwam.
dat enkelen van zijn voorzaten pira
ten waren geweest.
Deze regelen van afscheid er.
terugblik bleken echtere voorbarig;
kapt. Lagaay vond zijn staat van
dienst blijkbaar nog niet lang ge
noeg en voegde er een reis vice-
versa plus een cruise- naar de Ber
muda-eilanden aan toe.
Woensdagmiddag is hij dqarvan
met de-„Veendam" in de Rotter
damse haven teruggekeerd 36
-uur over tij'd, zwaar weer - cn in
een allerlaatste praatje op de brug
heeft hij verteld van de geestdrif
tige ontvangst, die hem ën zijn
schip te beurt zijn gévallen op Ber
muda; de „Veendam" was nl. het.
eerste grote schip na de oorlftg, dat
weer slght-sèeprs naar dit touris-
tén-eiland bracht.- De huizen waren
versierd, de radio zond reportages
uit en do burgemeester kwam aan
boord speechen - en een Bermuda-
vlag aanbieden, in ruil waarvoor
ltapt. Lagaay de Nederlandse drie
kleur schonk.
Herinneringen
Toch gaat hem het afscheid van
de zeven wereldzeeën niet aan 't
hart: 43 jaar lang maar 26 dagen
in 't jaar thuis, is ook niet alies,
vindt.bij.
Trouwens, de jongeren moeten
ook hun kar.s krijgen.
Zijn 'grootste belevenis? Dat hij
thuiskwam recht van lijf en leden;
de Duitsers hadden zijn familie
leden namelijk „trachten te intimi
deren door te vertéllen, dat hij een
been was kwijt geraakt tijdens
escorte-operaties.-
Hit dc oorlogsjaren herinnert hij
zich nog midden in de nacht eens
z'n schip te hebben laten .stoppen
om een. dronken Australiër uit het
water op te pikken; die had zich by
een energieke poging om zijn maag
van de inhoud van 20 glazen bier te
ontdoen, overboord-gekokhalsd. Of.
die andere keer het schipver
voerde „mental-cases" dat hij in
de Pacific tggeh de orders in om
draaide om een overhoord gespron
gen zenuwpatiënt te redden.
Eén van zijn mooiste herinnerin
gen bewaart kapt. Lagaay aan de
Koningin.
Hy bracht een bezoek aan prinses
Juliana in.Ottawa en moest voor de
kleine prinsesjes wat tekenen; toe
vallig was H.M. hierbij aanwezig.
Toen h(j na de bevrijding in Den
Haag „z'n lintje kwam halen", wist
de Koningin nog precies, wie hij
was; H hebt twee jaar geleden
tekeningen gemaakt voor m'n klein
kinderen?
Nu het gesprek op zijn artistieke
aspiraties komt, kapt. Lagaay heeft
altijd 'n .voorliefde voor tekenen en
schilderen gehad. O.a. maakte hrj
verscheidene affiches (ook voor de-
H.A.L.) en hij is van plan palet en
penseel veelvuldig en met ijver te
gaan hanteren.
Ook de pen, om z'n levensherin
neringen te beschrijven in „A cap
tain's merry-go-round".
•Zodat hij voorlopig nog genoeg tc
In hot kader „België-Nederïand"
werd gisteravond onderauspiciën
•van de League of Pais de tweede
lezing gehouden,, die handelde over
de steden Brugge en Delft.
Sprekers waren, de heren Arthur
Bulans, vice-consul van België
(prof. dr. Egied Strubbe was ver
hinderd) en ir. S. H. Stoffel, voor
zitter van de Stichting „Delft bin
nen de veste".
De heer Bulens schetste het
leven en werken in de stad Brugge
en wees op tiet typische karakter
van de inwoners. ,De Bruggelïzjg
onderscheidt zich van de overige
inwoners van België door zijn pas
sief karakter daardoor de stad
ogenschijnlijk een dode stad is.
De Bruggeling bezit echter een
warme liefde vooralles wat aan
zijn plaats van. inwoning toebe
hoort.
Ir. Stoffel,'die vervolgens het
woord voerde, schetste de geschie
denis, het stadsbeeld, de sféef en
het heden van Delft. Hij merkte op,
dat Delft en Brugge een bijna ge
lijke ontwikkeling hebben gehgidj
ofschoon hier en daar verschillen
zijn-'aan te wijzen, die de zed^n
van een volk vertolken. Delft is
een- intieme stad, met minder ro
mantische aspecten dan Brugge.
Het is ontstaan jiit-een nederzet
ting bij een boerderij van de graaf
van Holland en droeg reeds vroeg
de drang tot ontwikkeling in zich.
Door een bepaalde stiptheid en be
krompenheid heeft Delft echter de
kans voorbij laten gaan en- zag zich
door Rotterdam verslagen.
Tal van autoriteiten o.w.de
voorzitter van de Kamér van
Koophandel mr. K. P. v: d. Man-
dele en de burgemeester van Delft,
mr.G. E. van Walsuift,woonden
deze causerie bij.
In lier bekneld geraakt
Dinsdagmiddag Is de matroos H.
van der Zee' aan boord' van het
sleepschip „Paul", dat aan de IJs-
seldijk ligt, met zijn linkerhand in
een lier bekneld geraakt.-Zijn on«
derarm werd op twee plaatsen ge
broken. Hij werd opgenomen ia
het Havenziekenhuis; -
