Bewierookten verguisd door
zijn tijdgenoten
Pincoffs9
Spoorbaan en haven in grootste
machinehal van Europa
Uit de goede oude tijd
Smyslov vierde verjaardag
met een zege op Euwe
mmmm
LENTE
PARIJS
EEN LATERE GENERATIE EERDE
„de vader van Rotterdam-Zuid"
nieuwe waterweg
OOK ZIJN WERK
Flohr klaagt over de
rook
Na zeventig zetten
opgegeven
Utrechtse jaarbeurs wordt
enorm uitgebreid
Prinsenmolen bestaat
weldra 300 jaar
Transportproblemen
opgelost
Wie wil...?
Prenten over Tachtigjarige Oorlog
Derde Eeuwfeest
Vrede van Munster
T Pincoffs een dubbel leven? \Vas hij de gewiekste
koopman en gewetenloze geldschraper, die 2ijn grote in
vloed ia gemeenteraad en Eerste Kamer slechts gebruikte tot
steun van eigen zaken doch de schijn verwekte daarmee slechts
het algemeen belang te dienen?
Een vloedgolf van hoon en verachting overspoeide na zijn
vlucht in 1879 zijn goede naam en verdiensten. Stukgeslagen
.Was zijn reputatie als „de Voorzienigheid van Rotterdam".
Het nageslacht heeft de brokstukken hiervan bewaard en ge
tracht ze aan elkaar te lijmen. En ziet, daaruit kwam Pincoffs*
naam* hoewel niet onbevlekt, opnieuw te voorschijn, als die van
de „grondlegger van het nieuwe Rotterdam", als „de vader van
Rotterdam-Zuid'*.
Tussen 1870 en 1877 kwamen de
grote spooruregwerken in Rotterdam
tot stand. Dk foto uit die tfjd toont
werk in uitvoering op Feyenoard,
Tachtig 3aar geleden bestond Rot
terdam-Linker Maasoever nog niet
zoals wij het thans kennen ais een
stadsdeel met meer inwoners dan
de stad Utrecht. Waar nu havens
zfc'n, ea loodsen en pakhuizen, zich
aaneenrijen, lagen toen de oude dor
pen Charlois en Katendrecht temid
den. van een. landelgke omgeving
van weiden en velden met kool en
vlas. Om er te komen moesrt de Rot
terdammer uit die dagen zich met
een bootje laten overzetten; brug
gen waren er. niet...
Maar heel 'dit landelijk Feyenoord
leek welhaast voorbestemd om een
deel van Rotterdam te worden. Rot
terdam moest expansie zoeken wil
de het niet te grónde gaan! Zyn ha
vens in de binnenstad waren te
klein geworden om het snel toene
mend scheepvaartverkeer te kun
nen opvangen; zijn vaarweg naar
de zea via het Goereese Gat was
veel te lang en hiet berekend op de
steeds, groter wordende schepen.
Ee» keerpunt
Het jaar 1858 betekende een keer-
j. Waterweg; Kose voor
de aanleg van havens in Feyenoord.
Maar: hun grootse plannen kwa
men eerst tot u'tvoermg, nadat de
angstvallige schroom en het bene
pen conservatisme van de Rotter
damse autoriteiten en grote koop
lui uit die. dagen was overwonnen.
Lodewijk Pmcolla is de man.ge
weest, die met vèrvooraltzlende biik
de stoot gaf aan Rotterdams ont
wikkeling» die zei* de hand aan de
ploeg sloeg, toén anderen aarzelden.
D&t was in het jaar 1872, toen
Pincoffs. op het hoogtepunt
-van zön macht en Invloed, de
Rotterdamse Handelsvereni
ging oprichtte. Zy kreeg voor
een zacht prijsje grote stukken
grond in Feyenoord in erfpacht
'-van de gemeente- Pincoffs nam
ir. Stieltjes als technisch advi
seur in dienst en binnen enkele
jaren was een verbeterd plaa-
Rose uitgevoerd-
Een nieuw havencomplex met
loodsen, kranen en spoorwegen
compleet maakte Rotterdam, als bg
toverslag tot een der beste havens
van het continent!
Misrekening
- D© Nieuwe Waterweg .was in
1870 gereed gekomen, pincoffs had
al z^n verwachtingen gesteld op de
ze nieuwe, snelle verbinding van
Rotterdam inet de zeek Het scheep
vaartverkeer zou met sprongen om
hoog gaan, redeneerde hij en zijn
havehcomplexen in Feyenoord'zou
den daar wel by varen.
•'•"-Maar 'er gebeurde iets, waarmee
Pincoffs niet gerekend had. Er
vormde zich een zandbank voor. do
monding .van de pas gegraven Wa
terweg, die binnen enkefe laren alle
scheepvaart Btremde. opmeuw wa
ren de grote gchepén g
langs de miige weg via het Goereese
Gat te varen.
Het ging mis met Pincoffs" Han
delsvereniging; de. reusachtige ka-
pi talendie de onderneming wa
ren gestoken wierpen geen rente
meer af... Dat wasanders, dan de
kolossale winsten waarvan Pincoffs
had gedroomd en waarmee hij de
'voortdurend zw&re verliezen van
-zijn.- Afrikaanse Handelsvereniging
hoopte te kunnen dekken.
Tezamen met ztfn zwager em
neef, KercLbk, had hy tegen een veel
te hoge prfs een factory overgeno
men aan de mond van de Congo-
rivier, waaruit later da Afrikaanse'
Handelsvereniging werd geboren.
De onderneming werkte ech
ter jaar op jaar met verlies, dat
eerst uit de privé-rekenlngen
van de firmanten werd
maar na 1875, toen ook c
terdamse Handelsvereniging
feen goudroiln bleek, begon
irtcoffs mét vervalsingen van
:ztjn ^.boeken en balansen. Nfe-,
mand mérkte iets. De crediet-
gevers niét en het publiek, niet,
omdat de Afrikaanse Saridels-
,-uitkeei
Wie zou er ook een ogenblik twij
felen aan de soliditeit van een man
als Pincoffs, die zoveel voor Rotter
dam-gedaan had!
Pincoffs had zoveel vertrouwen
en optimisme, dat hy geloofde, dat
alles op zijn pootjes zou terecht ko
men als hg maar volhield, totdat de
Waterweg definitief voltooid was.
Ging de zaali vóór de tijd bankroet,
Dansavond Rotterdamschc
Dansschool
Leerkrachten en dilettantenklas
sen van de Rotterdamsche Dans
school hebben Maandagavond een
dansavond .gegeven in de zaal van.
bet Doofstommeriinstituut.
f j De greepdanseu van de dflettan-
waren bijzonder aar
dig en soms/ origineel van aankle
ding'; en in al hun choreografische
eehvoud'dikwijls een genoegen om
naar te kijken:
-; Tn de solodansen van' -de leer-
v krachten waren-bet - vooral Tos'cba
deJong,- An Stiiris, Putty Thieme
rén Doxy van der Meulen, die aan
haar ibewegingsdriftvorm- en in-
"houd wisten te geven.
dan zou een onbeschrijfelijke paniek
volgen. Daarvan Was hij Zich volko
men bewust. Maar wat moest hg
doen om het naderend onheil af te-
wenden?
Stanley beloofde hulp
Pincoffs had vel© vrienden, tot la
de allerhoogste kringen in binnen-
en buitenland. Zelfs Stanley, de we
reldberoemd geworden ontdekkings
reiziger, kon hy tot rijn vrienden
rekenen.
Na een van rijn expedities in aöd-
den-Afrika, bezocht Stanley Rotter
dam en dineerde met zijn vriend
Pincoffs
Over de ongelooflijke rijkdommen
van Afrika's binnenlanden, sprak de
Engelsman enthousiast en met zo
veel overtuiging, dat Pincoffs zich
liet meeslepen op die stroom van
optimisme: over de Congorivier
zouden die onmetelijke schatten da
kust bereiken en rijn factory en de
Afrikaanse Handelsvereniging snel
doen opbloeien.
Pincoffs- zag dit visioen en het
werd voor hem toekomstige werke
lijkheid.
Stanley zou hem Ia contact bren
gen met Koning Leopold H van Beï-
*v4a die zelf grote belangen had in
toond had zulk een energie en voor
uitziende blik te bezitten die zou
hem helpen!
Maar al zijn hoop werd de bo
dem ingeslagen. De Belgirehe
vorst het in Rotterdam naar
Pincoffs soliditeit Informeren;
toevallig juist by een van zijn
weinige, maar onverzoenlijke
tegenstanders...
Wat moet er omgegaan zHn ?n
Pincoffs' brein, toen hg zich als een
rat in de val zag, er geen enkele
uitweg meer over was, om aan de
geweldige catastrofe te ontkomen,
waarvan juist hy met zijn scherpe
intuïtie zich de volle omvang voor
kon stellen
Vluchten, weg uit de hel van ver
nedering en schande, die hem wach
ten zou!.
O, ironie van het lot, dat hem
zelfs in de laatste minuten, van zijn
verblijf in de stad, die hem lief was
en die hem. had vereerd, gunstig
was gezind. Een trein werd voor
hem opgehouden, de trein, waarmee
hg vluchtte, waarmee hij zich ont
trok asm de gerechtigheid en aan
het vernietigend oordeel van rijn
tijdgenoten...
De S ovj e t-schaakexpert Flohr,
die voor verscheidene Moskouse
bladen het verslag van het schaak-
toumooi in Den Haag verzorgt,
heeft in Komsomol Pfawda ge
klaagd over „de overdreven ta
baksrook" in de grote zaal van de
dierentuin. Flohr schreef, dat de
atmospheer door de sigarenrook,
de koffie, het bier en 'de andere
verversingen, meer op een café dan
op de plaats van een ernstige
schaakwedstrijd leek.
Komsomol Prawda drukte een
plaat af getiteld „Rookveldslag"
waarop men de schaakspelers-om
huld door tabaksrook zag.
Flohr vertelde dat alle spelers
met uitzondering van Reshevsky
last hebben van de rook.
De afgebroken party uit de 9e
ronde, Smyslovdr. Euwe, is
Woensdag in het Kurhaus voortge
zet en na 70 zetten door onze land
genoot opgegeven.Daarmede
heeft Smyslov zichzelf op zyn ver
jaardag hij is Woensdag'27 jaar
geworden een waardevol ge
schenk in de vorm van een kost
baar winstpunt toebedeeld!
De afgebroken stelling, wij
schreven het reeds, was iets gun
stiger voor Smyslov, die een grote
re vrijheid, van beweging voor zijn
stukken èn de mogelijkheid om op
twee vleugels aan te Vallen had.
ie Congo. Ja, die koning, die ge- te Rotterdam.
Examens
Geslaagd voor-het propaedeutisch
examen mijningenieur: L. Leopold
te Rotterdam: voor het candidaats-
examen: A, M. den Boer; J. M.
Brouwer: W. J. Emmers; A Moer
man; J. Verstraten en J. VoÜebregt
te Rotterdam; Voor het ingenieurs-
examen P. van Nederpelt te Klaas
waal, J. Rotgans en A. M. de Boer
HET bestuur v.n de Koninklijke Nederlandse Jaarbeurs heeft thans
de plannen k aar voor het vierde gebouw en een nieuw secreta
riaatsgebouw op -et Vredenbarg. Het heeft ook de plannen gereed voor
een machinehal op het terrein Croeselann. Natuurlijk zal het niet moge
lijk zijn, het gehele complex van plannen ineens uit te voeren. Men
heeft thans de regering toestemming gevraagd van de grote machine
hal te mogen bouwen. Komt deze vergunning af dan kan dat gedeelte
voor de najaarsbeurs van. 1949 gereed zijn.
lans nog vele eeuwen zyn functie
ia Berg- en Broekpolder zal be
kleden en tot in lengte van dagen
de herinnering bewaren aan de
strijd onzer stoere poldervaderen
tegen het opdringende water.
Mr.J W- G- D. Murray.
OP 17 April zal het drie eeuwen
geleden rijn dat door Dijk'
graal en Hoogheemraden van
Schieland een comer.f werd ver
leend aan xno lenmeesters van
Berg- «n Broekpolder, krachtens
hetwelk .Aeaelve sullen vermogen
geheel ugt den grondt te doen
vernieuwer, ende op een stenen
voet te stellen hacrluydet achi-
cante BergscJie molen, staende
achter de kerek van Hidegers-
berch".
Met het laatste worden in het
kort bedoeld de landerijen, welke
genoemde kerk bezat in het pol-
dérgedeelte, dat na geleidelijke
ontvening in de 18de eeuw het
aanzijn heeft* gegeven aan onze
Yoorplas, welke bezittingen zich
uitstrekten tot aan de molen.
Er. werd hier dus een geheel
nieuwe molen (de Prinsenmolen)
uit de grond gestampt en ook een
van een gans ander model. De
oude molen heeft vrij zeker niet
op. stenen basis gerust, doch met
zijn acht wanden direct op de bo
dem, ge staan,
Ook van deze voorganger, tevens
eerste molen, welke ter plaatse is
opgericht, weten wij dank zij de
consentboeken van het Hoogheem
raadschap Schieland het stich
tingsjaar. Tijdens Sint Odulphus-
schouw» een van de periodiek ge
houden inspecties in dit water
schap, V9Ï1 het jaar 1475 vergun
den Hoogheemraden de ingelanden
in het ambacht van den Berg
„twysschen (tueschen) die cade,
die bij Jacob Matsz. uploept an
den Broekschenwech (waarschijn
lijk de hedendaagse Strekkade)"
een molen te bouwen, een molen-
sloot te graven. <en kaden- aan te
leggen naar genoemde weg {de
tegenwoordig© Straatweg).
Dé gemenelandstimmerman van
Schieland, Gerrit Ariensz. van
Waerdén, kreeg opdracht een be
stek te makenvoor de nieuwe
molen," voor welke taak, alsmede
voor het visiteren en opnemen
van het hout en toezicht houden
op het werk hem 47 gulden 10
stuivers werd uitbetaald-
Aannemer en bouwer werd de
Rotterdamse timmerman Jan Wil-
lemsz. voor de kapitale soinme van
3900 gulden.; Het bij openbare ver
koping te gelde gemaakt hout en
ander rafval van de oude. molen
bracht in totaal 308 gulden 5 stui
vers op. Mede in verband xnet „het
geduerich regenachtïch weder"
moesten maatregelen worden ge
troffen om te voorkomen, dat tij
delijk ontbreken van een krachtige
bemaling tot een katastrophe zou
lelden. Vandaar, dat met de polder
Zestienhoven werd overeengeko
men, dat de molen van die polder
assistentie zou verlenen tot tijd
en wijle dat de nieuwe Bergse
molen die taak wèer kon over
nemen.
Onnodig te zeggen, dat ook die
gedenkwaardige dag niet onopge
merkt voorbijging! Toen het werk
was voltooid en Dijkgraaf an
Hoogheemraden van Schieland
hun fiat hadden verleend, werd ten
huize van de,bode voor een bedrag
van 160 gulden aan bier. ver
schalkt, nadat reeds op de dag,van
aanneming aldaar door molen-
meesters, ingelanden, timmerlie
den en inzetters voor ongeveer 100
gulden was verorberd'.
Laten we .hopen, dat: onze jubl-
De machinehal krijgt een
lengte van 200 meter en een
breedte van 120 meter. Als de
gehele hal gereed is, zal dit de
grootste expositie- en verga
derruimte van Nederland zgn,
maar bovendien een van de
grootste hallen, zó niet de al-
lergrootste van Europa,
Het terrein, waar de nieuwe ge
bouwen in de toekomst zullen ver
rijzen, is gunstig gelegen. Het is
van het-rijkswegennet af bereik
baar en bet ligt vlak bij het spoor
wegstation en de reeds bestaande
Jaarbeursgebouwen. De spoor- en
waterwegen zullen bovendien tot
het terrein worden doorgetrokken,
zodat zware transportmiddelen èp
het terrein van de expositie kun
nen komen. Een belangrijk punt
hierbij is, dat het terrein via het
Merwedekanaal verbinding heeft
met de havens van' Amsterdam,
Rotterdam en Antwerpen.
Voor de 'oplossing van het trans-
portvraagstuk in het gebouw zelf
werden daarin oyer de gehele
lengte, drie naast elkaar gelegen
kraansporen, elk met een breedte
van 26 meter, ontworpen. Met de
hierop aan te bréngen loopkranen,
kan elke last van een in de hal ge
varen schip, een binnengereden
vrachtauto of spoorwagon, zonder
moeite en in korte tijd naar de
plaats van bestemming worden ge
bracht. De vrije hoogte onder de
kranen is ruim tien meter, zodat
men ook hoge machines zal kunnen
monteren.
Een hal van zes millioen
Er zijn aan de langezijde vón
de te verrijzen hal grote bergruim
ten ontworpen voor emballage. De
dienstvertrekken, aan de Zuid
zijde gelegen,, bevatten, be-;
halve ketelhuis, werkplaats en
kantoren', ook clubzalen en-verga
derruimten. Ze zijn. bereikbaar via
trappen die over de haven heen-
~De kap van de hal is zodanig
voegd met de Beatrlxhal en de in
het vierde gebouw op te nemen
Irenehal tot één uitgestrekt geheel.
Aan de Noord-Oostzijde is een.
vóórboüw gedacht van één ver
dieping, waarin de verschillen
de bureau's voor kaart- en cata-*g
logiverkoop, garderobes gn kiosken'
worden ondergebracht. In het ge
bouw zullen moderne ventilatie-
en verlichtingstechniek warden
toegepast De tegenwoordige eisen
maken het noodzakelijk, de gehele
M J; M
ontworpen dat een gunstige en ge
lijkmatige verlichting met daglicht
wordt verkregen. De kosten voor
debouw van deze hal worden naar
de prijzen van het ogenblik be
groot op zes millioen. 1
Gebouw Vier
Als het vierde gebouw *op het
Vreeburg .af is, komt er tegelijker
tijd een einde .aan de bouwwerk
zaamheden. op dit plein. Men zal
het nieuwe gebouw wel Iets lager
maken dan men oorspronkelijk had
gedacht, maar het zal nog altijd
iets hoger zijn dan de drie bestaan
de gebouwen. Het accent komt dus
op Gebouw Vier té vallen.
Het kenmerkende van de be
staande beursgebouwen is de inde
ling in lichthallen met de monster
kamers daar omheen, -Met dit
systeem zal in het nieuwe gebouw
warden gebroken. Er, zal nu. een
hallensysteem worden toegepast,
waardóór ook voor de .perio
den tussen de beurzen in een
veelgrotere - exploitatie-moge
lijkheid wordt verkregen. - De
drie grote expositiehallen bovemel-"
kaar hebben elk-een oppervlakte
van rond 3500 M2. De hal op de
begane grond wordt samenge-
De grote machinehal op het nieutoe
Jaarbeurs-terrein aan de Croeselaan te
Utrecht.
JfARIJS gaat voor in de mode sinds
grootmoeders tijd en thans is die;
mödej teruggekeerd" tot grootmoeders
garderobe. Op de - eérstelentedagen
zwermden de Par ij se mannequins de
boulevards op, achtervolgd door foto-
graf en. Dè tailor-made links is ver
vaardigd van gladde zwarte wollen
Stof;, de blouse (en!parasol) zijn rose,
met zWarte balletjes. De jongedame die
de weg, vraagt* draagt iets nieuws,, éen
soort cape van Schotse shawls.. Het is
alleen de kunst yopr ons eb-: aan j te
komen,;1
boven de tweede verdieping gele
gen étage voor de opstelling -van
de nodige machines en apparaten
te reserveren.
Vöoc .de...; verticaleverplaattóng
van personen en goederen zijn lif
ten, trappenhuizen en roltrappen
ontworpen. De kosten voor het
vierde gebouw worden geraamd,
alweer: naar- het tegenwoordige
prijspeil, dp a 3 millioen.
Het 8ecretariaatsgebouw
Het derde stadium van de bouw
plannen omvat de stichting van
een nieuw secretariaatsgebouw.
Het zal twee verdiepingen hoog zyn.
In de kelder worden het archief, en
een^werkniimfe voor 'de deelne-
mersadministratie ondergebracht,
op de beganegrond vertrekken voor
de directie, een vergaderzaal voor
de Raad van Beheer,.voor de ad
ministratie en voor de ontvangst
van het publiek. Jp de eerste ver
dieping kómen de bibliotheek, we-
tenschappeiyke afdelingen, teken
en donkere kamers en portierswo
ning. De kósten worden geraamd
op 51 6 ton.
De plannen zijn van- ir. C. We
gener Sleeswy k, die ze In nauwe
samenwerking met de chef van dó
technische dienst van de Jaarbeurs,
ir. C. Voogd, uitwerkte.
Met ijzeren geduld en een tergende
traagheid is deze iets betere stel
ling in winst omgezet,, zij het dat
onze landgenoot, het uitputtende,
moeizame verdedigen moede, op de
54e zet een poging deed zich wat
meer ruimte en een beter speelba
re stelling te verschaffen, hetgeen
hem op pionver) les kwam te staan.
Deze min of meer geforceerde po
ging mislukte en de pluspion, die
In Smyslov's handen loodzwaar
woog? rukte onhoudbaar op naar
het promotieveld. Daarmede was
het lot van dr. Euwe bezegeld en
op de 70e zet capituleerde onze
landgenoot.
De afgebroken stelling was:
Wit: Kgl, Lb4, LdS ,Pfl, pionnen
a2, b3, d5, e4, f3, g4, h4.
Zwart: Kd7, La8, LhS, Pe7, pion
nen a6, b5, d6, e5, f7, g6, h5.
Ea het vervolg:
41h5xg4; 42. 13xg4, Lh6-
cl. Anders wordt ce loper voorgoed
met g4-g7 opgesloten,
43, g4-g5, La8-b744. Kgl-f2,
Pe7-c8; 45. Pfl-e3, Kd7-e7. Be
reidt de paardmanoeuvre Pc8-b6-
d?-c5 voor, maar dit laat wit na
tuurlijk niet toe.
46. Lb4-a5!, Lcl-a3; 47. Kf2-g3,
La3-c5; 48. La5-d2, Ke7-f8; 49.
Pe3-c2, Kf8-e7; 50. Ld3-e2, Pc8-a7;
51. Ld2-a5!
Dreigt 52. b4, Lgl; 53. Kg2. Ld4;
54. Pxd4, exd4; 55. LbÖ met pion
winst.
51Pa7-c8; 52. Le2-g4, f7-
53. Lg4-e6, 10xg5; 54. h4xg5,
PcB-b6I? Een dubieuze poging om
tot tegenspel te komen; beter was
54Lb5; 55. Ld2; Pa7 gevolgd
door Lc8. De tekstzet kost gefor
ceerd een pion.
55. b3-b4!, Pb5-c4.
Gedwongen, anders, verliest
zwart een vol officier.
56. b4xc5, Pc4xa5; 57. cSxdöf,
Ke7xd6; 58. Le6-f7!
Na zeven uur nauwlettend spe
len geelt de koe eindelijk melk!
58Pa5-c4; 59. Lf7xg6, a6-
a5; 60. Kg3-g4, b5-b4; 81. Lg6-f5,
Kd6-e7; 02. Lf5-e6, Pc4-d8: 03.
Pc2-e3!,
Dreigt 64. Pf5f. Pxf5; 65. Kxf5
enz. en verhindert 63Lc8
wegens 64. LxcB, Pxc8; 65. Pc4!
enz.
03. Pd6xe4; 64. Kg4-f5,
Pe4-d6t? 65; Kf5xe5, Pd6-f7t 06.
Ke5-f4, Pf7-d8; 67. Pe3-f5f, Ke7-
f8; 63. g5-g6!, Pd8xe6; 69. doxeS,
a5-a4; 70. Kf4-e5!, zwart geeft het
óp. Tegen de dreiging 71. c7f, Ke8;
72. g7! is geen kruid gewassen nu
Ld5 is verhinderd.
De stand Is thans: 1. Botwinnik,
5 pnt; 2 en 3. Reshevsky en Keres,
4 pnt; 4. Smyslov, 4 pnt. (uit 8 par
tyen); 5. dr. Euwe, 1 pnt.
Donderdag vindt in. de Haagse
Dxerentuin de laatste Nederlandse
ronde plaats; op het programma
staan de partyen dr. Euwe
Reshevsky en Botwinnik—Keres.
Smyslov is in deze laatste ronde
vr^* Chr. Vlagsma.
By het Scheeps- en Reparatiebe
drijf De Combinatie te Schiedam
werd op 17 Maart 1948 een bedrtjte-
Bportverenielng opgericht, die de
naam van het bedrtlf heeft aange
nomen. Bedrflfsvoctbalverenlgingen.
die een wedstrijd wensen te spelen
gelieven zich te melden bH de secre
taris J. Goedhart, Alefdastraat 52b,
Schiedam.
Commissie Moolenaar
onderscheiden
In een speciale bijeenkomst van
der Linden
mede, dat het H. M. de Koningin
behaagd heeft, de hoofdcommissa
ris van politie, de heer S. W. Moole
naar te benoemen tot officier in de
orde van Oranje Nassau. De heer
Moolenaar waa kort voor de bevrij
ding commissaris van politie tc Rot
terdam. In 1943 werd hy gearre
steerd en naar Duitsland overge
bracht. In September 1945 volgde
zjjn benoeming tot hoofdcommissa
ris der politie te Groningen. Ter
gelegenheid van zyn benoeming tot
officier in de orde van Oranje Nas
sau spraken zowel de burgemees-'
ter van Groningen-als de commis
saris Vos woorden van waardering
tot de heer Moolenaar. Namens het
corps werd hem een mand bloemen
overhandigd.
De „man met het ene jaartal"
(1600, slag bij Nieuwpoori) én .de
historlsch-geïnteresseerde- kunnen
beidep hun hart ophalen" bij 'de be
schouwing der prenten,.welke mej.
W. A. H. Crol, conservatrice van
de Stichting „Atlas van Stolk",
uitkoos voor. een herdenkingsten
toonstelling „Vrede van Munster
164&1948", die^ gehouden wordt
in het Museum voor Land- en Vol-
kenbuhd'ë. r.
De Vrede van Munster bracht de
officiële erkenning van de zelfstan
digheid der Republiek dér Verenig
de Nederlanden, die zich reeds
had geopenbaard in herleving van
handel én opbloei van het culturele
Ie ven.
De geëxposeerde prenten zijn
voor het grootste gedeelte de on
middellijke reacties op de histori
sche 'gebeurtenissen, zodat het aan
dachtig bekijken er van niet alleen
illustratiefis voor de geschiedenis,
maar ook .voor dé publieke belang
stelling. Deze laatste was merk
waardig genoeg minimaal ten
opzichte van bijv. de ATnie van
Utrecht, waardoor weinig prenten
ontstaan zijn.
Van; de beroemde belegeringen
uit het: begin van de 80-jarig oor
log (Haarlem, Alkmaar, Leiden, en
Antwerpen) z|jn strategische en
allegorische prenten aanwezig.
Maurits' successen (Verrassing van
Breda; belegeringen van Zutfen,
Deventer, Hulst, Geeriruidenberg
en Groningen) z|jn vertegenwoor
digd in fraaie prenten, waarvan
enige zeer zeldzame. De houtsnede
van het Beleg van Groningen is het
enig bekende exemplaar.
Het verloop der veldslagen is
dikwyis aardig te volgen door de
aantekeningen over legeringen,
versterkingen, bewegingen, enz.,
die qe graveur op zijn kaarten aan
gaf. De kunstenaars hebben soms
op primitieve, soms op vernuftige
wijze het probleem opgelost hoe
het perspectief van gebouwen,
schepen, militaire formaties te sug
gereren op het platte vlak van de
landkaarten. Men bekijken de slag
bij Nieuwpoort (door Floris B. v.
Berckenrode) en vergelijke de
kleine ruiterflguurtjes met de gra
vures van Jacob de Gheyn, die er
naast zijn tentoongesteld. Zoals in
de literatuur is ook.de opvatting
van plagiaat in de prentkunst an
ders dan in de tegenwoordige tijd,
zodat eenzelfde plaat door uitge
vers ook voor latere gebeurtenissen
werd gebruikt, waarbij dan enkele
correcties werden aangebracht
Het Twaalfjarig Bestand, de Ge
beurtenissen ter Zee en natuurlijk
de Vrede van Munster herleven
voor de beschouwer, terwijl de lief
hebber der grafische kunst kan
genieten van enige buitengewoon
gave drukken van Goltzius en Wil
lem Jacobsz Delff en andere be-
roemde plaatsnijders.
Een woord vaa'waardering past
wel voor de zorg waarmede uit de
grote collectie het belangrijkste is
gekozen en de aangename wijze
waarop de prenten zijn tentoonge
steld.