10
10
Mei 1940 Gebi mikte Hitier
Nederlandse uniformen?
Goede start van Stichting
Knmpenerwaard
Richters' Jubileum-expositie
6.
In een sterfbed scènewordt Mussert
door Kamerad Herdtmann bij de neus
genomen
De vrouw 1898-1948
Mishandeling en verraad voor het
Bijzónder Gerechtshof
Radio-pTogramma
cfóot nu te kopen.
W ehr maeht-bouwer s
voor 't Tribunaal
Belangwekkende voordracht over problemen
van het platteland
Eerste vergadering in
Berkenwoude
kleine
negertjes*
Waardige opening
in de aula
De spoorwegcantiiie óp
Feyenoord geopend
Wettelijke prijsregeling
behangselpapieren
Dinsdag 4 Mei 1948
3
[Van een bijzondere medewerker)
OP Hemelvaartsdag was het in
1940 stralend lenteweer. Maar
Rauschniggs' gesprekken met Hit-
Ier, waar ik my die dag in -«ver
diepte, ontnamen my de vreugde
van de voorjaarsdag door de ont
stellende visioenen die deze lectuur
opriep van de totale oorlog, zoals
Hitier zich die voorstelde. Met cy
nische openhartigheid werd hier
verkondigd, dat oorlogsverklaringen
uit de tijd waren en dat een aanval
voorbereid diende te worden door
activiteit van de vijfde colonne,
waarna een bliksemsnel toeslaan
gepaard met aanvallen op alle sleu-
telsteliingen da ovérrompelaar alle
Voordelen zou verschaffen die hy
maar wensen kon. Luchtlandings
troepen, overvallen op .bruggen en
regeringsgebouwen, gewapend op
treden in havensteden, het stichten
van verwarring door gebruik te
maken van de vijandelijke uniform,
Hitier zou alles gebruiken voor zijn
doel. Weinig kon ik vermoeden, dat
wij enige dagen later dit visioen
verwerkelijkt zouden zien. En toch
waren er reeds lange tijd "Neder
landers bezig met de voorbereiding
van deze schandelijke operaties.
De zogenaamde Abwehr, de con-
traspionnage onder leading van Ad
miral Canaris, had in Duitsland drie
opleidingskampen waar Nederlan
ders en Duitsers geoefend werden
voor de verrassende aanval op Ne
derland, waarby Nederlanders in
uniformen van de Nederlandse ma
rechaussee alé tolk en gids zouden
optreden voor de Duitse stoottroe
pen. Eén er van was het kamp As-
perberg, gelegen in de buurt van
Goch. Daar bevonden zich ook zo
genaamde voiksduitsers, die al op
verraderlijke wijze in burgerkleren
deelgenomen hadden aan de overval
op Polen. Dit feit en de aard van
de gehele opleiding, de geheimzin
nigheid en de voorspiegelingen over
hetgeen er gebeuren ging waren
ruim voldoende aanwijzingen voor
de in het kamp aanwezige NSB-ers,
dat zij landverraad gingen plegen
door gewapend met Duitsers in Ne
derland en tegen Nederland op te
treden. Het was b.v. een onderdeel
van hun training, dat zij zich moes
ten voorstellen plotseling in Neder
land te zijn, waar zij dan werden
aangehouden. Zij moesten dan
ogenblikkelijk een verhaal kunnen
vertellen, dat hun aanwezigheid ter
plaatse aannemelijk maakte. Hoe
wel de mannen werd voorgespie
geld, dat Mussert weldra aan de
macht zou komen en dat zij dan
politiediensten in Nederland zou
den njoeten verrichten, was him
hele opleiding er op gericht, dat zij,
bij wijze van verrassing, al of niet
militair fa Nederland zouden moe
ten optreden, ter dekking eventueel
van achter hen aan komende Duitse
militairen.
Welke Nederlanders leenden zich
voor deze schunnige vorm van
daadwerkelijk verraad? Het zijn
NSB-functionarissen geweest,
woonachtig in Duitsland, die onder
leden van de NSB aldaar mannen
hebben geronseld.
Een hoofdrol speelde een zekere
Jnlius Herdtmann, Nederlands con
sul in Kleef, een duistere figuur,
die reeds in dc vorige wereldoor
log een dubbele rol speelde en
"blijkbaar over veel geld beschikte.
Hij reed rond in een grote anto en
bewoonde een ruim huis. Hij was
reeds voor de oorlog goed bevriend
met Mussert en hoewel hij zeker
geen kleiner aandeel in de voorbe
reiding van het landverraad heeft
In verband met de nationale ten
toonstelling „De Nederlandse vrouw
1898—1948", die van 18 Augustus
tot 30 September a.s. in Den Haag
gehouden zal worden ter gelegenheid
van het 50-jarig regeringsjubileum
van H.M. de Koningin, komt binnen
kort de radio met enkele causerieën
over onderdelen van de tentoonstel
ling, nl. op 4 Mei, van 10.30—10.35
uur in de uitzending t(Van vrouw
tot vrouw". Het onderwerp is: „Een
huismoeder werkt 100 uur per week"
(AVRO),
Op 11 Mei, van 12.30—12.40 uva
wisselen mevrouw d'Ailly en me
vrouw Smulders ervaringen uit als
voorzitsters van een contactcommis
sie (AVRO).
Op 1 Juni spreekt mevrouw Brok-
mei er-v. d. Beugel over het onder
werp: „Hoe een vrouw de man ziet"
.(AVRO).
eeha.l dan Kohier, een tweede be
langrijke ffeuur in deze aangele
genheid, heeft Mussert in 1940
Kohier laten vallen en Herdtmann
nog lange tjjd de hand boven het
verradershoofd gehouden.
Tenslotte werd er zo openlijk fa
de kringen van de NSB gesproken
over het landverraad van Herdt
mann, dat Mussext zijn oude vriend
royeerde. Herdtmann nam dit ech
ter allerminst en probeerde Mus-
cart weer zachter te stemmen.
Hij liet het voorkomen of hij
op sterven lag en verzocht zijn
leider hem nog éénmaal op te
zoeken, "Mussert ging naar de
uitgestoten verrader toe. Hoop
te hjj nog enige geheimen van
zijn stervende lippen te verne
men? "Wie zal het zeggen. De
stervende zag er echter nog al
gezond uit, al sprak hij ook
fluisterend.
Mevrouw Herdtmann, die na
de verrêderlijke overyal van
Nederlanders op Nederland
enige teruggekeerde „inzetters"
1 hartelijk gecomplimenteerd
had, trachtte Mussert over te
halen haar „stervende" man
weer in de beweging op te
nemen. Mussert voelde er wei
nig voor, omdat hy vond, dat
hij bij de neus was genomen.
De „sterfbedscène" is toen ont
aard in een fikse scheldpartij
van het mevrouwde, zodat
Mussert ijlings het rumoerige
sterfhuis verliet.
De Hauptstuxmführer der SS,
Herdtmann, leeft inmiddels nog, zij'
hét ook dat er weinig gelegenheid
in het kamp Crailoo bij Laren is
om in een luxe auto rond te rijden.
De reeds genoemde Kohier speel
de eveneens een belangrijke rol. De
NSB mocht na de maatregelen van
Minister Goseling weliswaar geen
afdelingen hebben in het buiten
land, maar dat belette Herdtmann
niet een bond van nationaal-socia-
listische Nederlanders in Duitsland
op te "richten, waarin Kohier leven
dig medewerkte. Een onderafdeling
van deze bond-vormde de afdeling
S(port en) S(pel), waarvan de be
ginletters de werkelijke bedoeling
verraden.
Onder de Sport en Speller*
zochten de raddraaiers hun prooi,
maar al te onnozel moet men de
slachtoffers niet achten. Zij lieten
zich graag lijmen voor het merk
waardige vaderlandslievende doel:
fa een Duits militair kamp door
Duitse militairen opgeleid te wor
den voor gewapende diensten In
Nederland, na aflegging van een
eed van trouw op Mussert en een
sed die tot geheimhouding ver
plichtte. Met hoeveel enthousiasme
beschrijft een zekere Martin van
Haalem hoe hij met 30 Mussert-
mannen en 80 kameraden van de
Duitse "weermacht geoefend werd
voor de dag van de bevrijding van
zijn dierbaar vaderland!! Een
exemplaar van dit kostbare stuk
bevond zich in de privé brandkast
van Mussert, die zo roerend kon
spreken over de wapenbroeder
schap van Duitsers en Nederlan
ders.
M.A.L-bureau geopend
Zaterdagmiddag fe Rotterdam een
r^tjffike Instelling rijker geworden.
In de restauratie van het station
D.P. heeft mevrouw Oud het
M.A.I.-bureau geopend, dat een
vraagbaak wil zijn voor het meis
je, dat vreemd in Rotterdam aan
komt. In de Oostelijke vleugel is
een kantoortje ingericht, waar pas-
aangekomenen en zeker ook
anderen van alles te weten kun
nen komen over logies, clubs e.d.
In tegenwoordigheid van een
groot, aantal_ genodigden, w.o. ver
tegenwoordigers van het gemeen
tebestuur, enkele kerken, vereni
gingen, het Rotterdamse Studen
tencorps en de Nederlandse Spoor
wegen heeft mevrouw Oud met een
hartelijk speecbje het bureau ge
opend, nadat mevrouw Sj enema
s'Jacob namens het bestuur aan
allen, die meehielpen dit bureau
tot stand te brengen, haar erkente
lijkheid had getuigd.
Nadien hebben enkelen het be
stuur gecomplimenteerd en hebben
allen bet bureautje bezichtigd.
Advertentie 1, M.
DINSDAG 4 MEI 1948
Avouöprogramma
Nationaal programma
18.Opening en korte progr. toe
lichting, 18 03 Fragmenten uit de her-
üenklng3bijeenkom3t. JB.45 Toespraak
namens de oorlogsgravenstichting, 18 50
Conc. Omroepkamerork., 19.25 "Valerlus-
liederen, 19 30 Heportages van da her
denking v. d. gevallenen: 20.10 MuzikR-
le epiloog,
HILVERSUM I: 20.15 Nws., 20.20 Ned.
kamerkoor, 20.45 Een Jicht in de duis
ternis, 21.— Muslcorda, 21.30 Beroemde
llederenreeksen, 2205 Lond. Phllb. ork.,
22.15 Buitenlands overzicht, 22 30 De
Kwmtetspclers. 23.Nws.. 2315 Bos
ton Symph. ork.
HILVERSUM H: 20.15 Nws., 20.20 Pia
no, 20 30 Het Lied van Bernadette, Rn-
dioroman, 23.— Nws23.15 Licht conc.
WOENSDAG 5 MEI 1918
Ochtend- en Middagprogramma
HILVERSUM 7.— Nws., 7.15 Gynrn
7.30 Gr. pl„ 8 Nwg„ 8.18 Lichte mor
genklanken. 8.50 Voor de huisvrouw,
9.Frans operette progr,. 9.30 Kolisdi
kwartet, 10.— Morgenwijding, 10.20 On
ze keuken, 10 30 Als de stofzuiger
2wögtp 11.- Pop. non stop progr.; 12.-
Ramblers, 12.30 Weer, 12.33 Platteland,
12 38 Troubadours, 13.Nws., 13.15 Ka
lender, 13.20 Gevarieerd progr., 14.
Gesproken portretten, 14.15 Meester trio
14.15 Scheepsjongen van de Bontekoe,
15 05 Lichte plaatjes, 15 15 Roodborst
jes. 15 30 Regenboog.
HILVERSUM U: 7.— Nws', 7.15 Re
veille, 7.45 Woord voor de dag, 8.—
Nws,, 8.15 Amsterdams'Vocaal nes., 830
Feestklanken, 0.Oehtenbezpek, 0.30
Waterst., 9 35 Symph. morgpnconc. 10.30
Morgendienst. II.— Boyd Neel Strijkork
11.15 Mara, spel. 12.Metropoleork.,
12.30 Weer, 12 33 Dienst uitgaande van
de „Stichting alle dag Kerk", 13 Nws
33.15 Mandolinata, 13.45 Dubbel vier,
14.— Schots ork., 1430 Onkruid bestrij
ding ln Gazon. 15.Holanda Sextet,
15.30 Jan van Weelden orgel.
Geen uitverkoop, geen
overgebleven partijtje. Het
is alleen een bewijs, dat
H. TER MEULEN door
scherp in te kopen, U het
beste kan aanbieden tegen
de allerlaagste prifzen.Ver-
ledenweek zoudt U voor
precies hetzelfde tafelkleed
overal nog f 9,75
betaald hebben.
Thans, dit bijzonder moois
tafelkleed 120 x 1 50 cm. met
franje in moderne
kleurstellingen v.a.
Dinsdag
98
MATHÉNESSÉRtAAN (DUKZlCHh
Twintig jaar gevangenisstraf eiste
de advocaat-fiscaal bij de Rotter
damse kamer van het Bijzonder Ge
rechtshof tegen de 23-jarige SD-er
G. Klut, die fa October 1944 fa het
Huis van Bewaring te Zwolle twee
gearresteerde Joodse onderduikers,
vader en zoon, had mishandeld.
K., die reeds in Sept. '40 dienst
nam bij de "Waffen SS, was in Zwolle
belast met de bewaking van gevan
genen. Hij gaf toe de zoon bij het
onderzoek naar zijn Joodse afkomst
een klap gegeven te hebben. Dat hij
hem irifet een geweerkolf bewerkt
en een handboei in zijn pols ge
schroefd had, kon hij zich met meer
herinneren. Pertinent ontkende hij.
wat de vader, de heer J. Levie, hier
over kwam verklaren, evenals zijn
aandeel fa de mishandeling van
Voor het Tribunaal te Rotterdam
hebben Maandagmiddag terechtge
staan de 45-jarige bouwkundige W.
V. Oorschot en de 36-jarige café
houder L. J. Vente, beiden te Bot
terdam.
Hen was tenlastegelegd, dat zij in
Augustus l943oNederlandse arbeiders
hadden aangeworven voor werk-
zaamheden tb.v. de Duitse Webr-
macht te Cherbourg, sloopwerk voor
een marine-arsenaal, sorteerwerk en
boomkappen en dat zij daartoe
organisatie hadden gesticht onder de
naam van de Franse firma DIN, ook
Wel Technische Bau-unternehmung
Van Oorschot Co. gehbten, waar
in Van O. en V. enige vennoten
waren.
Van O. zou bovendien de arbei
ders met maatregelen van Duitse
zijde bedreigd hebben, indien ze
niet van verlof terugkeerden en pre'
mies in uitzicht gesteld hebben voor
extra-arbeid.
De winst van de firma zou f 500
per week bedragen hebben, welk
bedrag verkregen werd uit een op
slag van 51 op uitbetaalde lonen,
die men van de Duitsers ontving.
Verd. v. O. verklaarde, dat hij
door deze onderneming een aantal
arbeiders voor tewerkstelling in
Duiteland had weten te vrijwaren,
dat er een minimale hoeveelheid
werk was verricht voor de Duitsers
en dat hij het geld, dat na de liqui
datie van de firma in Juli 1344 over
bleef onder het personeel had ver
deeld. Waarbij de voorzitter op
merkte, dat van O. toch wel een
auto had kunnen kopen, tamelijk
frequent aan het Franse vermaaks-
leven deelnam en plan had gehad,
een café te openen in Cherbourg.
Zijn compagnon bleek een veel'
minder belangrijke rol 'gespeeld te
hebben in deze collaboratie. Een
PRA rechercheur verklaarde, dat
van al de fantastische verhalen, die
over Vente de ronde hebben gedaan,
bij het onderzoek bijna niets is
overgebleven. Toen V. met Van O.
fa contact kwam en toetrad tot de
firma, heeft hij dat voornamelijk ge
daan om. zich 'pan hernieuwde krijgs
gevangenschap te onttrekken. Zijn
medewerking duurde slechts enkele
maanden, tot hij door de Duitsers
werd gearresteerd. Van verschei
dene getuigen, die tot het personeel
van de firma hebben behoord, kreeg
hij een uitstekende pers. Wat de
geldelijke kant betreft, V, zou er
zelfs aan tekort zijn gekomen.
Het Tribunaal zal in'beide zaken
op 13 Mei advies uitbrengen.
laatstgenoemde. Bij een vroegere
behandeling was tegen K_ de dood
straf geëist.
Tot tweemaal toe
Tevens stond terecht de depot-
thef J. Helmiff, die tot tweemaal toe
een persoonlijke vijand had ver
raden.
In het begin van de oorlog had
verdachte tijdens een „Kriegsge-
richt" getuigd tegen zijn vijand v.
d. Heide. Hij had verklaard, dat v.
d. Heide naar de Engelse radio luis
terde en deze werd tot verscheidene
jaren gevangenisstraf veroordeeld.
Alsof dat nog niet genoeg was, leg
de Heimig later een illegaal pam
flet in> de auto van v. d. Heide,
waardoor deze wederom ia handen
van de Duitsers viel.
De procureur-fiscaal was in zijn
aanklacht bijzonder fel. Hij noemde
deze zaak „het meest vunzige ver
raad", dat hij in zijn loopbaan had
meegemaakt. Reeds eerder had hij
acht jaar geëist, maar daar het twee
de verraad „zonder gevolgen" was
gebleven, kon hij niet meer dan vijf
jaar. zij het zonder aftrek van de
tijd, die verdachte reeds fa preven
tieve hechtenis had doorgebracht,
eisen.
De verdediger hamerde op het ge
bruikelijke psychiatrische" rapport.
Vele familieleden van zijn cliënt wa
ren geestesziek en de man zelf was
steeds van goed gedrag geweest, be
halve fa die twee gevallen, waarin
hij zich door persoonlijke gevoelens
had laten leiden.
Uitspraak fa beide zaken Vrijdag
21 Mei, om 2 uur.
Rotterdamse Kunstkring
In de Kotterdamsche Kunstkring
wordt van 16 Mei tot 6 Juni een
tentoonstelling gehouden van
beeldhouwwerk van U. Rue, schil
derijen en gouaches van K. An
drea en schilderijen van Hugo
Landheer.
Voor de leden wordt Dinsdag, 18
Mei in de schouwburg door de
Haagse comedie de Rotterdamse
première gegeven van Shakespea
re's „Het spel der vergissingen"
the comedy of errors), blijspel in
vijf bedrijven In de vertaling van
J. W. F. Werumeus Bumng. Re
gie: Cees Laseur. - j
De Stichting Krimpenerwaard is haar. werkzaamheden begonnen
op een wijze die beloften inhoudt voor de toekomst. De eereto ver
gadering van afgevaardigden, Maandagavond fa Berkenwoude
gehouden, Is een goede start geweest. Uit het vlotte verloop van de
besprekingen bleek dat men van plan is ernst te maken met het
streven naar eensgezinde samenwerking. Bovendien had men moei
lijk een ter zake kundiger inleider kunnen laten spreken dan rar. dr.
J. Linthorst Homan. Tenslotte getuigden zowel opkomst als aan
dacht, waarmee geluisterd en gediscussieerd werd van grote belang
stelling voor de problemen van streekontwikkelfag. Burgemeester
Aalbers, de initiatiefnemer, kan tevreden zijn.
„De belangstelling van de bur
gerij voor de publieke zaak gaat
verflauwen. De centralisatie van
overheidswege dreigt soms te ver
doorgevoerd te worden. Twee fac
toren, die kunnen leiden tot een
uitholling van de taak der gemeen
tebesturen, wat het volksbelang
schaadt". Aldus burgemeester Aal
bers vac Krimpen a.d. IJw.-" in de
toespraak, waarmee hij dé afge
vaardigden van de twaalf gemeen
ten installeerde. Tevoren had hij de
talrijke wethouders en raadsleden
welkom geheten en woorden van
begroeting gericht tot dr. A. H.
Günther, die de Commissaris der
Koningin vertegenwoordigde en tot
de president van de rijksdienst voor
het nationale plan, mr. dr. J. Lint
horst Homan.
„De Krimpenerwaard is een
streek met een geheel eigen karak
ter. Hier ligt een basis voor samen
werking in het streven, de boven
genoemde bezwaren het hoofd te
bieden. Dit vormt het uitgangspunt
voor het werk van de Stichting, dat
de economische, sociale en culture
le belangen van de bevolking wil
dienen, de goede initiatieven wil
stimuleren en de gemeentebesturen
wil voorlichter? over de wensen en
de mogelijkheden tot ontwikkeling
van de streek." Kennelijk konden
alle aanwezigen met deze omschrij
ving van de heer Aalbers instem
men.
Ook de benoemingen van be-
stuure- en commibjieleden leverden
geen moeilijkheden op. Voorzitter
ven de Stichting Werd de heer Aal
bers zelf, penningmeester de bur
gemeester van Lekkerkerk, Mr. G.
C. van der Willigen en secretaris
de heer N. W, Verhoog. De overige
zeven bestuursfuncties worden
waargenomen door de zeven ande
re burgemeesters uit de Krimpener
waard. De drie werkcommissiels,
n.l. voor een streekwelvaartsplan,
voor de verkeerswegen en voor ge
schiedenis en traditie worden ge
leid door resp. mr. Van der "Willi
gen, J. Aalbers en G. J. van Oordt,
burgemeester van Krimpen a.d:
Lek. Elke commissie bestaat uit
twaalf afgevaardigden, uit
gemeente één.
Verheugend verschijnsel
Op waarlijk eminente wijze heeft
mr. dr. Linthorst Homan de richt
lijnen aangegeven, waarlangs de
nieuwe stichting zich zal dienen te
ontwikkelen, wil zij aan haar doel
beantwoorden. Samenwerking in
kleine gemeenschappen, aldus dr.
Homan is het fundpment, waarop
samenwerking in wereldverband
tot stand kan komen. Het regiona
lisme moge gevaren in zich bergen,
her kan van waarlijk opbouwende
kracht zijn. De verlevendiging van
het streekbesef is een verheugend
verschijnsel, dat van grote beteke
nis is.
Zowel in economisch als fa so
ciaal en cultureel opzicht valt in
deze tijd een ^entering waar te ne
men. De landbouw verkeert in een
uitermate moeilijk stadium; de kloof
tussen stad en platteland wordt
dieper. Er dreigen tal van gevaren.
Wij zijn. dankbaar voor do Mar
shall-hulp, maar is Amerika er vol
doende van doordrongen, dat Ne
derland een eigen taak heeft fa de
wereldlandbouw en dat wanneer
deze wordt verwaarloosd, het Ne
derlandse volk een belangrijke so
ciale pijler wordt ontnomen? Wjj
zijn dankbaar voor de Beneluxge-
dachte, maa>- ook hier dreigt het
eigen karakter van Nederland in
gevaar te komen. De mechanisatie
van de landbouw levert proble
men. Het streven naar industriali
satie, hoe begrijpelijk ook, roept
ontstellende vraagstukken op.
Verscheidenheid Hijve
Waar deze vraagstukken fa het
gehele land tot uiting komen, is be
raad noodzakelijk. Het nationale
plan en het centraal planbureau
werken reeds met succes in deze
richting. Ook streeksgewijs zal men
moeten komen tot onderling over
leg. Belangrijke resul aten werden
bereikt in de Bommelerwaard, He
me rs en Brabant. Pet is zaak, hier
bij de hulp fa te roepen van de bes
te deskundigen, die er in Nederland
zijn, wil men niet vnor onaangena
me verrassingen gesield worden.
Ook het sociale en het culturele
leven vraagt gemeenschappelijke
verantwoordelijkheid Een stichting
als de Krimpenerwaard behoede
zich ervoor, zelf de richting te be
palen en concrete dingen ter hand
te nemen. Zij mag slechts vergader
tafel zijn, waaraan een openharti
ge discussie kan plaats vinden. Het
werk late men over aan de groe
pen, die naar eigen beginselen en in
grote verscheidenheid meebouwen
aan de levensstijl van de samenle
ving, dé cultuur.
Naar aanleiding van zijn belang
wekkend referaat had dr. Homan
verscheidene vragen te beantwoor
den. Aan het slot van de vergade
ring wenste dr, Günther de aanwe
zigen geluk met het lofwaardig ini
tiatief, dat thans verwezenlijkt is.
Eiger schuld
Deze Jan is wel groot van stuk
en recht van lijf en leden, maar
een volwaardige arbeidskracht is
hij niet, want de ontwikkeling van
zijn verstand hield geen gelijke
tred met zijn lichamelijke groei.
Daardoor gebeurt het wel dat Jan
in de fabriek waar hij werkt niet
zo opschiet als de andere, volwaar
dige arbeiders. Aan alle handeling
gaat nu eenmaal een denkbevel
vooraf en zo kwam het soms voor
dat Jan schijnbaar stond te luieren,
maar dan kon hij alleen maar niet
van 't* end doordat zijn hersenen
wat trager werkten dan bij de
vluggen en pienteren van begrip.
Het was dan ook van een chef
als deze getuige Cornells wel bui
tengewoon verkeerd om die arme
Jan aan te vuren op" de manier zo
als hij dat onlangs gedaan had en
die bijna noodlottig was geworden
voor beide mannen.
Cornells dan had, toen hij Jan.
een beetje zag suffen bij het werk,
plotseling gezegd: „Schiet toch op,
vuile gek, en de misdeelde jongen
een tik gegeven. Vervolgens had
hij nog een paar maal „gek, die je
bent" gescholden en toen was Jan
ineens zo doldriftig geworden dat
hij zyn zakmes greep en Comelis
een por fa de rug gaf.
De rechter vond het heel dom en
verkeerd van Cornells om zo on
tactvol op te treden tegen een jon
gen als deze onvolwaardige Jan.
Bij de inschakeling in het ar
beidsproces moet men deze mensen
wat tegemoet komen en rekening
houden met hun handicap, maar ze
zeker niet beledigen en honds be
handelen. Corhelis mocht blij zijn
dat de wond in zijn rug niet al te
ernstig was geweest, maar als hij
er niet zo goed was afgekomen,
zou hij het aan zichzelf te wyten
hebben gehad.
Door het voorval was Jan ont
slagen. "Wat doe je nu?, vroeg
de rechter.
Niks, zei Jan. Maar ik heb
m'n moeder geholpen bij de
schoonmaak. Daar verdien je
toch niets mee, sprak de rechter.
Ja, zei Jan, m'n moeder geeft
mi* wel geld. Hoe komt ze daar
aan, vroeg de rechter weer. Dat
krijgt ze van m'n vader, zei Jan,
die verdient goed. Ik zou voor
taan maar geen mes fa m'n zak
dragen als ik jou was, zei, de rech
ter, dat is beter als je driftig van
aard bent. Jan beloofde het en
omdat hij zo'n beste jongen was
en die Cornells zo lelijk tegen hem
gedaan had kreeg hij maar e^n
tientje boete.
VUsstnqcn heeft Zondag bezoek
gehad van dc vieemastcr „Pamir",
het enige zeilschip ter wereld, dat
vrachten over de Oceaan brengt
Op zijn reir van Antwerpenwaar
het schip tading ingenomen heeft.
naar Australië nam het ligplaats
op dc rede van Vlissingen. De
Belgische sleepboot „Adncn Lot-
zer" bracht de viermaster buiten-
Feuilleton
DOOR AGATHA CHRIS Tl
48
De rechter zei: „Wij zijn. nu van
één ding zeker. Namelijk, dat geen
van ons vijven een dodelijk wapen
of een vergif in zijn bezit heeft. Dat
is één goed ding. Laten wij nu de
medicijnen op een. veilige plaats
brengen. Naar ik meen. is er een
kast fa de keuken?"
Blore merkte op: „Dat is nu al
les goed en wel, maar wie moet de
sleutel bezwaren? U, zeker."
Rechter Wargrave gaf geen ant
woord.
Hij ging naar beneden naar de
keuken en de andeten volgden hem.
Er stonddaar een klein kastje,
speciaal aangebracht met het doel
er zilver en porceleïn ïn te bewa
ren. Onder het toezicht van de
rechter werden de diverse medicij
nen in dit kastje gedaan, dat ver
volgens op slot gedaan werd. Hier
op werd, nog steeds volgens de aan
wijzingen van de rechter, dit kastje
ia de bordenkast gezet, die op zijn
beurt afgesloten werd. Toen gaf et
rechter de sleutel van het kaslj
aan Philip Lombard en de sleutel
van de bordenkast aan Blore.
Hij zei; „U beiden bent de sterk-
sten van ons. Voor u zou het moei
lijk zijn de ander de sleutel te ont
nemen. Voor iemand van ons drieën
zou dat onmogelijk zijn. Het for
ceren van die kast of dat kastje zou
een rumoerig en moeilijk karweitje
zijn. dat nauwelijks uitgevoerd kan
worden, zonder dat de aandacht er
op gevestigd wordt."
Hij zweeg even en vervolgde toen:
„Er bestaat voor ons nog een zeer
ernstig probleem. Waar is de revol-
6 ver van mynheer Lombard geble-
m ve^?"
Blore antwoordde: „Het lijkt mij
toe, dat het 't meest waarschijnlij
ke is, dat de eigenaar dat weet,"
Philip Lombard werd wit om zijn
neus: „Jij idioot! Ik r.-eg je toch, dat
hij mij ontstolen is!"
Wargrave vroeg: „Wanneer heeft
u hem voor het laatst gezien?"
„Gisternacht. Hij lag in de lade,
toen ik naar beo ging gereed
voor het geval er iets zou gebeu
ren."
De rechter knikte. „Waarschijn
lijk is hij vanmorgen weggenomen
tijdens de verwarring bij hét zoeken
naar Rogers of nadat zyn lijk ge
vonden was."
Verg merkte op: „Hy moet ergens
in huis verborgen zijn. Wy moeter.
er naar zoeken."
Rechter Wargrave streek met zijn
vingers langs zijn kin en zei: „Ik
betwijfel of ons onderzoek iets zou
opleveren. Onze moordenaar heeft
tijd in overvloed gehad een berg
plaats te bedenken. Ik stel me niet
voor, dat wij die revolver gemakke
lijk zullen vinden."
Blore rei met eer» forse stem: „Ik
Weet niet, waar die revolver is,
maar ik verwed er wat onder, dat ik
wel weet, waar iets anders is na
melijk die injectiespuit. Kom mee."
Hij deed de voordeur open en liep
om het huis.
Een klein eindje van het venster
van de eetkamer vond hij het spuit
je. Ernaast lag een verbrijzeld por-
celelnen beeldje een vijfde gebro
ken negertje.
Blore zei op tevreden toon: „De
enige plaats, waar het kon zijn. Na
dat hij haar vermoord had, opende
hij het venster, wierp het spuitje
naar buiten, nam vervolgens het
porceleïnen negertje van tafel en
liet dat dezelfde weg gaan."
Er stonden geen vingerafdrukken
op de injectiespuit. Deze was zorg
vuldig afgeveegd.
Vera zei met een vastberaden
stem: ..Laten wij nu de revolver
zoeken."
Rechter Wargrave antwoordde: „Uit
stekend. Maar laten wij daarbij
zorgvuldig bij elkaar blijven. Denk
er aan, dat de moordenaar zijn kans
krijgt als W« van elkaar gaan."
Zij doorzochten het huis zorgvul
dig van de zolder tot de kelders,
maar zonder resultaat. De fevolver
was en bleef weg.
HOOFDSTUK 13
„Een van ons.... Een van ons....
Een van ons
Drie woorden hamerden zich in
eindeloze herhaling uur na uur in
hun hersens.
Vijf mensen vijf bange mensen.
Vijf mensen, die elkaar bespiedden,
die nauwelijks de moeite meer na
men hun overspannen zenuwtoe
stand te verbergen.
Op de uiteriyke schijn letten zij
nauwelijks meer geen pogingen
meer tot het voeren van conversatie.
Het waren vijf vijanden, die gebon
den werden door een. gemeenschap
pelijk instinct tot zelfbehoud.
En alien zagen zij er plotseling
eigenschappen kwamen scherper
naar voren. Hechter Wargrave zat
in elkaar gedoken als een voorzich
tige. oude schildpad met een roer
loos lichaam en scherpe, waakzame
oogjes. Ex-inspecteur Blore maakte
een ruwere en onhandiger indruk.
Hij liep als een traag log dier, zijn
ogen waren met bloed doorlopen.
Hij leek woest en dom, kijkend als
een dier in het nauw, een dier dat
klaar staat zyn vervolgers aan te
vallen. Philip Lombard's zintuigen
schenen eer scherper dan zwakker
geworden. Zyn oren vingen het
lichtste geluid op. Zijn tred was
lichter en sneller. Hij glimlachte
veel. waarbij hij zyn lippen optrok
zodat zyn lange witte tanden te
zien kwamen,
Vera Claythorne was erg rustig,
I-Iet grootste deel van de tijd zat zij in
een stoel gedoken. Haar ogen staar
den in de ruimte. Zij keek verwe
zen. Zij was ais een vogel, die met
zijn kop tegen het glas gevlogen is
en daarna door een menselijke
hand is opgenomen. Daar duikt bij
verschrikt in elkaar, niet in staat
om te bewegen, en in de hoop zich
door die roerloosheid te redden.
Armstrong's zenuwen verkeerden fn
een miserabele toestand. Hij trok met
zijn gericht en zyn handen trilden.
Hij stak de ene sigaret na de andere
op en doofde ze vrijwel onmiddel
lijk weer. Het gedwongen niets doen
scheen hem meer te kwellen dan
de anderen, Zo af cn toe brak hij
los in een stroom van zenuwachtige
zinnen:
„Wij wij moesten hier nipt zit
ten niets dóen! Er moet iets zijn
zeker, zeker moet er iets zyn, dat
wij kunnen doen. Als wij buiten
minder menselijk uit. Hun dierlijke eens een vuur ontstaken.."?
Zaterdagmiddag ia M&rius
Richters' Jubileum-tentoonstelling
op plechtige wtfze fa de aula van
Boymans geopend; reeds bij het be
treden van de gang naar de aula
bemerkte men dat er van deze ere-
tentoonstelling ter gelegenheid van
de 70-ste verjaardag van de nestor
van de Rotterdamse kunstenaars
by zond er veei werk gemaakt was,
want links en rechts waren zijn te
keningen aangebracht uit Terschel
ling. de St. Laurens, de verwoeste
Zuiderkerk (waar eens Richters
ramenpracht flonkerde) en St.
Maurice de Ia Caseveille by NImeg,
Toen de aula zich gevuld had mei
autoriteiten, kunstenaars en belang
stellenden, verrichtte de burgemees
ter, mr. R. J, Oud. persoonlijk de
opening met een zeer hartelijk
woord: „Er zyn bijzondere rede
nen", zeïde hij, „waarom xk het een
vreugde vind Richters1 jubileum
tentoonstelling geopend te verkla
ren, want ook ik draag deze schil
der, die u allen sympathiek is, war
me gevoelens toe.
Onlangs mocht Marine Richters
70 jaar worden in het volle bezit
van zijn vermogens, want ais men
als Ik de grote voorgangers zie uit
vorige eeuwen!"...
Toen begaf men zich fa optocht
naar de grote epositiezaal, waar
vele portretten landschappen fat
verre en dichtbije oorden hangen,
met tekeningen er tussen in. en
naar de kleine zaal der primitieven
die ook gevuld is met Richters*
werk evenals de hooggelegen ere-
zaal recht tegenover de ingang,
waar, onder een guirlande van lau
weren de bekende Bespotting van
Christus om aandacht zal vragen
van het ogenblik af, dat men het
gebouw betreedt.
zyn werk ziet dat hy onlangs mee- weer.
Het spoorwegemplacement op
Feyenoord mag dan het grootste
rangeerterrein, in Nederland zijn,
aan de hygiënische voorzieningen
van het personeel ontbrak nog wol
het een en ander. Het werd vooral
als een groot gebrek gevoeld, dat
voor de vele spoorwegarbeiders, die
daar werken, geen gelegenheid "be
stond, om zich na de zware en vaak
urenlange taak van. al het zwart en
vuil te ontdoen en waar zy tevens
beschut waren tegen het slechte
gebracht heeft fat Zuid-Frankrijk,
weet men, dat deze kunstenaar nog
long is. En dat na een leven vol
moeite en teleurstellingen. Richters
heeft het in zijn Jeugd moeilijk ge
had, Maar zifnprestanes erf zrfn
werkijver zijn dwars tegen al die
teleurstellingen ln toegenomen.
Een van de overkomelijkste
tegenslagen in Richters' leven ts
misschien wel de totale vernieling
van zijn ramen in de Zuiderkerk
geweest, welke jk nog heb mogen
bewonderen toen zij in hun volle
glorie prijkten. Gelukkig staat daar
tegenover, dat Richters de wanden
van de Raadszaal heeft kunnen de
coreren met zün echt-Rotterdam-
se bedrijfstafereien, zodat het hart
van Rotterdam tegenwoordig in
waarheid daar klopt.
Richters en ik zyn zeer nauw met
elkaar dn contact gekomen tijdens
de oorlog; hoe kon hij soms zeggen:
„Ik zie het altijd somber in. en het
valt nooit mee". Vandaag echter
zal 't hem ongetwijfeld „wèl mee
vallen" (hartelijk gelach). Na aller
lei herinneringen te hebben opge
haald. vervolgde de burgemeester:
„Wij danken hem vandaag, dat faj
zo echt onze Rotterdamse schilder
is geworden en gebleven. Moge h{f
gezond en krachtig steeds verder
komen op de weg van het eerlijk
bevochten succes!" (warme bijval).
Richters bedankte op de eenvou
dige wijze die alle aanwezigen van
hem kennen. „Het is zo", zed hij,
„ik ben een beetje pessimistisch ge
worden in mijn schildersleven, want
Advertentie 1, Af.
Nu de prijzen van het behangselpa
pier officieel zijn vastgesteld, is het
een genoegen onze cliënten te kun
nen berichten, dat de prijzen van
N,V. Behang reeds lager waren dan
de nu officieel vastgestelde. Dat
N.V, Benang mooi en niet duur is,
wordt met deze wettelijke prijsre
geling officieel bevestigd. N.V, Be
hang, Neerland» grootste Spedaal
huis.
Filialen te Amsterdam - Den Haag -
Rotterdam - Utrecht - Arnhem -
Tilburg.
Het vorig jaar heeft de president-
directeur van de Nederlandse Spoor
wegen, ir F. Q_ den Hollander, per
soonlijk öe toestand op Feyenoord
in ogenschouw genomen cm ook hij
was van mening, dat verbetering
dringend noodzakelijk was. Mede
aan zijn bemoeiingen is het te dan
ken, dat thans naast de locomotie-
venloods op de Hiüedijk. een cantfae
is venezen. Het is onder leiding
van de aannemer, de heer van Wel-
zenes, een flink, degelijk gebouw
geworden, dat er, vooral in deze tijd
van bouwmaterialenschaarste, zyn
mag, De arbeiders kunnen er niet
alleen hun brood eten en een kopje
koffie drinken, maar er zich ook
wassen en verkleden, want achter de
keuken en gelagkamer zijn niet
minder dan 17 -douches en 80 kleed
kastjes.
Het oorspronkelijke plan, de jonge
arbeiders er ook een nachtlogies te
verschaffen, getuigt van het enthou
siasme, maar kon niet ten uitvoer
worden gebracht
Maandagmiddag opende ir den
Hollander de canöne. Hij droeg haar
ter exploitatie over aan de SOV (de
onthoudersvereniging voor sne'ver-
keerspersoneel), want sterke drank
zal er niet worden geschonken;
„geen alcohol bij snelverkeer!" is
ook een devies van de Nederlandse
Spoorwegen.
Na de opening spraken nog ver
scheidene leden van het spoorweg
personeel en van geheelonthouders
verenigingen hun verheugeni3 uit
over deze aanwinst van het Feyen-
oord-emplacement. die zeker de
werklust van de „spoorwegjongens"
zal stimuleren.
Uit de Staatscourant
By beschikking van de direc
teur-generaal der P.T.T. van 26
April is met ingang van 1 Juli 1948
op zijn verzoek eervol ontslag ver
leend aan de referendaris der P
T. T" AP. J. de Kiewit, te Bot
terdam (telegraafkantoor).
Rijksuniversiteit Leiden
Geslaagd voor het candidaats-
examen rechtsgeleerdheid: de he
ren C, M. Esser en C. van Brou
wershaven te Rotterdam.
