lil
Er zullen weer vlaggen wapperen
Driemaal mocht Schiedam 'n Oranjevorst
binnen zijn muren ontvangen
Beelden uit het vorige
kroningsjaar
Snuffelaar over Augustus
van het jaar 1898
Alleen koning Willem III kwam niet
Koning Willem I
stuurde een
renbode
Feest in 1898
Schiedam, in 1898
Radio-programma
Het leest van toen
in Rotterdam
wr-i&wm
Limburg is pas 80 jaar een gewone
Nederlandse provincie
Wapens als symbolen
Verfilming' van de
plechtigheden
Vrijdag 27 Augustus 1948
9
Versierde winkelstraten, verlichte havens, parken en torens Schiedam in
feesttooi. Een beeld, dat bi) velen herinneringen zal opwekken aan vroegere
hoogtijdagen van ons Vorstenhuis, die men in onze stad altijd wist mee te
vieren. De komende festiviteiten hebben ons er toe verleid om eens te gaan
neuzen in oude bescheiden naar de nauwe contacten tussen Schiedam en ons
Vorstenhuis en waar vindt men die beter dan bij bezoeken, die de regerende
vorsten aan de stad brachten. Het bleek niet vele malen te zijn voorgekomen,
maar behalve Koning Willem III kon Schiedam de' Koning of Koningin driemaal'
begroeten, in 1814 Koning Willem I, in 1S46 Koning Willem II en de laatste
maal in 19-5 Koningin Wilhelmina. Mochten de Schiedammers hun Vorst niet plaats vinden. Zittende op het bordes
vaak begroeten, groot was toch steeds de vreugde als een koninklijk bezoek te -
wachten was en vele de blijken van aanhankelijkheid en trouw, die steeds
werden gegeven.
buurtverenigingen de basis van een
hechte organisatie, die geen straat o£
plein in de stad zonder feesttooi liet.
Bij de binnenkomst van de Koningin
luidden de klokken van Grote Kerk,
Singelkerk, Havenkerk en Frankeland-
sekerk. Na de begroeting op het station
door burgemeester Gijsen werd de ere
wacht van de Vrijwillige Landstorm op
het Stationsplein geïnspecteerd en dan
ging het in open rijtuigen naar het stad
huis, waar de officiële ontvangst zou
Reeds spoedig na de terugkeer uit
ballingschap bracht de Souvereine
Vorst, de latere Koning Willem I, een
bezoek aan Schiedam. In Rotterdam
sou de aanstaande vorst scheep gaan
haar Brussel en tijdens de reis van Den
Haag naar de Maasstad zou Z.K.H.
Schiedam passeren, waarvan het ge
meentebestuur in de namiddag van.de
28ste Juli 1814 per renbode bericht
kreeg. De boodschap van de adjudant
van de vorst luidde: „De ondergetee-
kende heeft de eer de Hceren Burge-
meesteren der Stad Schiedam, op ordre
van Zijne Koninklijke Hoogheid te pro-
venieren, dat Hoogstdezclve van voor
nemen is morgenogtend om acht uur.
van hier ('s Gravenhage) te vertrek
ken ora door de Stad Schiedam zijnen
weg naar Rotterdam te nemen."
Nu, dat stond daar allemaal wel zo
mooi op papier, maar van enige voor
bereiding voor de ontvangst kon in het
korte tijdsbestek toch eigenlijk geen
sprake zijn. Er ging echter toch nog een
proclamatie aan de burgerij in see
waarin met zoveel woorden stond ge
schreven dat de inwoners werden
verzocht om hun woningen te versie
ren met guirlandes en wel in het bij
zonder in de Kethèlstraat, Dam, Markt,
Boterstraat, Hoogstraat, Haven en
Plantage. Aan dovemansoren was dit
alles niet gezegd, want volgens de be
richten waren er veel vlaggen en guir-
landers-in de gehele stad. Toen was het
"s morgens wachten geblazen. Verge
zeld van de schutterij met „dcrselver
muzyk" trok het stadsbestuur in de
prille ochtendstond naar de Kethclsc
kant om daar de Souverein af te wach
ten. Wie echter kwant, geen Koning.
Tot plotseling een renbode het ontstel
lende bericht bracht, dat Z.K.H. aan
Rotterdamse kant reeds in de stad was
gearriveerd.
De verwarring zal natuurlijk groot
zijn geweest, maar alles kwam toch nog
weer goed. In het huis van de presi
dent van het Stedelijk Bestuur gearri
veerd, hield Z.K.H. receptie, waarna hij
de stad in ogenschouw nam en een
jeneverstokerij bezocht. Na enige ver
versingen te hebben gebruikt vertrok de
vorst over Delfshaven naar Rotterdam.
Koning Willem II op bezoek
Het zq^tot,,.18,46. duren VQOR.vj?cer-
een Oranjevorst binnen Schieda'mV
veste kwam. Op 31 Juli van dat, jaar
was het Koning "Willem II, die ter ge
degenheid van de eerste steenlegging
van de Schiebrug naar onze stad kwam.
Burgemeester was in die dagen de
energieke Simon Rijnbende, die ondanks
zijn negen en zestig jaren, altjj'd vol
activiteit was. wanneer, het gold Schie
dam naar voren te brengen. Onder zijn
leiding werd alles voor de ontvangst
van de Koning gereedgemaakt en vol
gens berichtgevers was dit geweldig.
Met de gemeente-finandën was het in
die dagen schijnbaar niet zo kritiek ge
steld, want de'burgemeester kreeg een
ongelimiteerd crediet voor een goed
onthaal en waardige receptie bij de ont
vangst van de Vorst. Tekenend voor
het grote gezag van de burgemeester in
die tijd is het feit, dat hij het bezoek
van de Koning gedeeltelijk als parti
culier wist te bestempelen. Hieruit volg
de dat een feestdiner, te zijnen huize
aangeboden, 'ook door hem geheel werd
bekostigd. Zijn verzoek 0:11 het stads-
tafelgereedschap, zijnde twee paar ver
zilverde lepels en vorken en twee tafel
messen, te gebruiken werd ingewilligd.
Deze zaken dateerden nog'uit de Fran
se tijd, toen ze voor een bezoek van
Keizer Napoleon aan Schiedam in ge
reedheid waren gebracht.
Na de begroeting om elf uur *s och
tends aan de Overschiesepoort ging de
stoet rijtuigen, voorafgegaan en gevolgd
door een piket schutterij, naar de Grote
Markt. Na toespraken en huldiging op
het. bordes vond de Inspectie van dé
schutterij plaats, die onder commando
stond van majoor H, W. Roelants. Be
zoeken werden gebracht aan de bran
derij van de heer J, G, Beukers en de
mouterij „De Olyphant" van Nolet en
v. d. Burg. Zo in het voorbijgaan wér
den de sluizen aan de Buitenhaven nog:
bezichtigd om na een bezoek aan de
werf „De Nijverheid" (thans Gusta)
nog de ijzergieterij van A, Nolet te be
wonderen.
Na het diner ten huize van de bur
gemeester reed men in open rijtuigen
naar de Schle, waar de eerste steen
legging plaats vond, de laatste plechtig
heid van dit bezoek. Voor de burgerij
was het feest echter nog niet afgelopen,
want tot laat in de nacht bleef men-in
feestelijke stemming de straten vullen.
Een aardige herinnering aan dit Konink
lijke bezoek is thans nog in het Stede
lijk Museum te vinden in de wand vitri
ne op het trapbordes. wae- het zilveren
schenkblad staat opgestel-i, dat burge
meester Rijnbende als een blijk van
erkentelijkheid na het bezoek van Ko
ning Willem II van de burgerij mocht
ontvangen, -
De Koninklijke Familie in 1925
Wat vele stadgenoten nog vers in
het geheugen zal liggen js het bezoek
dat de Koninklijke Familie op Vrijdag.
18 September 1925, aan onze stad
bracht In 79 jaar had geen regerend
vorst de stad meer bezocht en de ont
vangst die de Schiedamse burgerij Ko
ningin Wilhelmina met haar gemaal en
dochter toen bereidde zal voor degenen,
die dit meemaakten, .wel altoos onver
getelijk blijven. Met de Oranjevereni
ging maakten de inderhaast opgerichte
namen Koningin Wilhelmina, Prins
Hendrik en Prinses Juliana de zang-
hulde in ontvangst en aanschouwden
het défilé van de Schiedamse vereni
gingen en corporaties.
Hoogtepunt van de dag was wei de
rondrit door de versierde stad. waarbij
het Koninklijke rijtuig verscheidene ma
len moest Stoppen £>m de Koningin een
bloemenhulde in ontvangst te laten
nemen. Toen de stoet op het Liduina-
plein aankwam, waren hier de 2000
schoolkinderen verzameld, die een zang
hulde brachten.
Door de Gorzen ging het toen naar
de werf Gusto, waar de hoge gasten
werden opgewacht door de heer F.
Smulders, die de Koningin begeleidde
bij haar rondgang over de werf. De
heren J. D. Dresselhuys en A. Smul
ders begeleidden de Prins en de Prinses.
Vele duizenden uit Rotterdam, Delft
en zelfs Den Haag hadden zich inmid
dels met de Schiedammers langs de weg
van Gusto naar station geschaard en zij
allen brachten een laatste hulde aan het
Koninklijk Gezin, dat in onze stad een
onvergetelijke ontvangst was bereid.'
De festiviteiten in het kro-
ningsjaar 1898 vonden plaats
van 3D Augustus t.e.m. 3 Sep
tember. De eerste dag was er
een defile door heel de stad en
werd door het comité Singel-
kwartier de monumentale blue-
menvaas op het Emmaplefn
aangeboden. Op de verjaardag
van de Koningin vond in de
Plantage de overdracht plaats
van de fontein en heraldieke
leeuw, toaaruoor de heer Daniël
Visser in 1887 bij de zeventigste
verjaardag van Koning Willem
III reecis het initiatief had ge-
nomen'. Ook de Gorzen kreeg
een aandenken in de kronlngs-
linde op het WïlHelmmapletrc.
Natuurlijk waren er ook toen
allerlei bijeenkomsten, optoch
ten en volksspelen georganiseerd,
waarvan de laatste ons nu toch
niet al te geschikt meer lijken.
Wat denktU vastroophnppen
om geld uit een pan op te .die
pen. Gelukte het niet, dan werd
het bestroopte gelaat nog eens
extra met een handvol veren
opgesierd. Sprietlopen op een
met groene zeep besmeerde
mast leverde het gevaar op om
wit of zwart het mikpunt van
sootternij te wordenwant aan
de ene kant van de gladde,
zwiepende spriet wachtte een
zak met roet- en aan de andere
zijde was een zak meel beves
tigd. De groene zeep op de
klimpalen maakte het de deel
nemers aan de spelen al niet
gemakkelijkerDat er voor de
toeschouwers tsat te lachen viel
in die dagen, behoeft geen
betoog.
Waarom is onze vlag nu juist rood-ivit-blauw?
L' U zullen weer vlaggen wapperen, wanneer straks prinses Juliana
koningin, der Nederlanden wordt. Rood-wit-blauw, oranje-blanje-
bleu, of rood-wit-blauw met een oranje wimpel. De gevoelswaarde van
onze driekleur is genoeg bekend dan dat er nog een artikel over behoeft
te worden geschreven, maar wat is de feitelijke betekenis, -waarom is
onze vlag nu juist rood-wit-blauw, vanwaar de leeuw met pijlen in ons
wapen en wat betekent de hoorn in onze koninklijke standaard?
HE Nederlandse driekleur behoort
tot de landsheerlijke vlaggen.
Toen het merendeel der Nederlandse
gewesten onder één heer was ge
komen aan het eind der vijftiende
eeuw, ontstond voor algemene expe
dities een centrale vlag. Het was de
banier van de Bourgondische heer,
een wit doek met twee rode, kruis
lings over elkaar gelegde vuurschie
tende lauwertakken, het Bourgondi
sche kruis. .Deze vlag hadden wij
ook nog onder het Oostenrijkse
Huis.
Toen echter de .Nederlandse ge
westen in opstand kwamen tegen
hun heer, koning Philips II,kozen
de rebellen een eigen vlag. De kleu
ren daarvoor ontleenden zij aan de
livrei van hun aanvoerder, prins
Willem van Oranje, die deze kleu
ren' ook in zijn wapen voerde, -van
daar-.dat-,de oranje-wit-blauwe vaan
de naam'-'„prinsenvlag" kreeg. Van
een driekleur was in die tijd nog
geen sprake; soms voerde men de
vlag in drie. maar dan weer in zes
of negen banen, of cck schoten de
kleuren als stralen uit een cirkel.
Er zullen weer vlaggen wapperen
Na 1630 heeft het rood langzamer
hand de oranjebaan verdrongen
men heeft dat kunnen vaststellen
aan de hand van schilderden uit die
tijd. Een politiek motief is hiervoor
in die tijd niet aan te nemen en de
reden woldt wel gezocht in het feit,
dat op zee de zwakke kleur oranje
moeilijk te onderscheiden was en
dat men daarom het oranje rood
heeft gemaakt en het lichte bleu
donkerblauw. De oorspronkelijke
vlag bleef echter even goed in
zwang en wappert ook heden nog
naast de rood-wit-blauwe.
In 1937 zijn de kleuren van onze
nationale vlag bij koninklijk besluit
als rood-wit-blauw vastgesteld.
De Standaard
TAe Koninklijke Standaard, per-
J-/ soonlijke onderscheidingsvlag
van het Koninklijk Huis, vertoont
de vierkante vorm van de oude ba
nier. De Standaard van rtc konin
gin is oranje van kleur, in vier vak
ken verdeeld door een kruis van
Nassau's blauw. Midden in dit kruis
staat een oranje medaillon, gedekt
door een kroon, en omhangen met
de versierselen van het Grootkruis
der M.W.O., waarvan Nederlands
koning of koningin grootmeester (es)
is. In do vier oranje vakken staat
een blauws jachthoorn afgebeeld,
gesnoerd en geopend van rood, be
slagen met zilver. Het schijnt dat
deze hoorn betrekking heeft op de
eerste prins van. het vorstendom
Orange, Guillaume d'Orange, de be
roemde vazal van Karei de Grote,
moet in oude heldendichten zijn be
zongen als „Guillaume au court nez"
met de korte neus), wat later
zou zijn verbasterd tot Guillaume
au cornet met de hoorn),
'-.Ons.:'Wapen
T-Tet Nederlandse wapen, dat té-
A A vens het koninklijke is, dateert
eerst van het begin van het koning
schap; het werd door Willem I m
1815 vastgesteld, maar er komen em
blemen in voor, die tot ver in de
oudheid teruggaan. De leeuw die er
op staat afgebeeld, is de Nassause,
zwaard en pijlenbundel zijn ontleend
aan. het generaliteitswapen, de
spreuk „Je Maintiendrai" is de wa
penkreet van de Oranjeprinsen.
Maar de leeuw als wapen symbool
dateert reeds van veel vroeger. Men
zegt dat vele vorsten en heren uit
de Lage Landen en de Westelijke
Duitse streken zich in de tijd van
de Kruistochten als embleem de
„overwinnende leeuw van Ju da" ko
zen. Onze Nederlandse leeuw zou
volgens deze- verklaring dus een
oud-testamèritisch symbool zijn. Over
de betekenis van de pijlen gaat het
volgende verhaal, stammende uit de
Oudheid: Scilurius, koning der Scy
then, gaf op zijn sterfbed zijn tach
tig zonen een bundel pijlen, met het
verzoek deze te breken. Geen der
zonen bleek hiertoe in staat. Toen
maakte de koning de bundel los en
brak de pijlen één voor één, aldus
zijn nakomelingen demonstrerend,
'dat „eendracht maakt macht".
Tenslotte nog jets over de
titulatuur van het Koninklijk
Huis. Wetten en Koninklijke Beslui
ten beginnenmet de woorden: „Wij
Wilhelmina, bij de Gratie Gods Ko
ningin der Nederlanden, Prinses
van Oranje Nassau, Hertogin van
Mecklenburg, enz. enz...." en. nie
mand weet wat dit „enz., enz." be
tekent. Toen namelijk in 1795 de
stadhouder voor de Franse bezetters
moest uitwijken, "werden hein alle
titels ontnomen. Na- de instelling
van het Koninkrijk heeft Koning
Willem I goedgevonden, al deze
titels niet weer met name vast te
leggen, omdat er veie vervreemd of
niet te achterhalen bleken.
„De algemene toestand der arbeidende klasse is in de loop van dit jaar
eer verbeterd dan verminderd" schrijft het jaarverslag van de gemeente
Schiedam om 1898 en als we al voortbladerend lezen, komt het verslag ons
vertellen van een „welgestelde klasse" en van lonen van gemeentewerklie
den, die verhoogd werden van 7 op 8 gulden per week, van 3135 stemgerech
tigden, die allen door de grootte van het bedrag op hun aanslagbiljet kies
gerechtigd waren, van kinderarbeid en armlastigheid. Nee, als we het zo
gaan bekijken, kon het Schiedam van 1898 ons niet erg bekoren. Het sociale
besef uitte zich nog niet verder dan een milde weldadigheid, die echter
meestal slechts in staat was iemand voor de hongerdood te behoeden, zoals
een oude België-strjjder in het Broersveld, waarvoor tussen de vele feest-
regels in de kranten door bijdragen worden gevraagd. Maar de cijfers en
dorre verslagen in zo'n jaarboek vertellen ons ook van andere zaken, die in
die halve eeuw verdwenen en waarvan alleen de alleroudste stadgenoten
nog weet hebben.
Ook in 1898 kwamen de toen nog jonge dames en heren al flaneren bü
de Plantage als het Stedelijke Muziekcorps concerteerde. En was er dan
de „new look," van die dagen te tonen, dan was het natuurlijk dubbel
druk daar bij de Plantage. Nu, wat dat betreft is er niet veel veranderd
in de- afgelopen- vijftig jaar.
Zo om en nabij de 27GOO inwo
ners telde Schiedam in de vorige
kronlngsdagen en al die stadgeno
ten hadden een gemeente waarin
het weide- en bouwland verschei
dene malen' groter was dan de be
bouwing, Zo tussen Schiedam en
Rotterdam sprak men nog van
Galgoord, Zuidergors en Keilen, er
was nog een Groenelaansloot, die
men besloot te dempen en in de
Plantage werd een vijver gemaakt
waarin de kroningsfontein kwam
te staan.
Wie naar Overschie wou kwam
in aanraking met de tolgaarder en
's nachts iiep de nachtwacht nog
z'n „twaalf heit de klok" te roepen.
Politie was er natuurlijk ook en die
telde zelfs een onbezoldigd inspec
teur, toen dus nog een erebaantje
voor een rijk besnord en bebakke-
baard manspersoon. Wie spreekt
daar van niets te doen, omdat er
nog geen snelverkeer was. Dron
ken was men toen des te meer,
want de dronkenschap stond met
167 processen-verbaal bovenaan en
ook de kleine dieverij tierde welig:
straatschenderij noemde mèn dat
in die dagen. Zevcn-en-vijftig
mensen overtraden de verordening
op de reinheid en werden bekeurd
namens een gemeente, die in dat
jaar eerst ijzeren beerwagens aan
schafte „omdat de vroeger gebruik
te driewielige kar niet voldoende
'sluitende was." Bepaald rein was
dat dus nipt geweest, Nee, met die
reinheid nam men het ook op an
der gebied -niet zo nauw, want' vijf
Schiedammers stierven aan de ty
phus, terwijl de aanwezigheid van
een cbolerabarak nog steeds nodig
bleek. Voor zover men wou baden
de animo was schijnbaar nog
klein kon dit gebeuren in het
gemeente-ziekenhuis aan. de Lange
Achterweg.
Van Rotterdam naar Schiedam
sukkelde de stoomtram visa versa
over de dijk en altijd werd het doel
ook niet bereikt, want 21 October
1893 „trachtte de stoomtram, die
hier. te 11 ure behoort binnen, te
rijden, tevergeefs om -nabij het
Roode Hek het pad op te rijden. Na
herhaalde vergeefse pogingen zijn
de passagiers uitgestapt en hebben
de verdere weg te voet afgelegd,
waarna de in-gebreke-goblcven
tram de terugreis aanvaardde."
Wie niet met dé tram ging, kon per
rijwiel gaan. We telden toen nog
twee verenigingen, t.W. „De Post
duif', en Swift", waarna deze
snelheidsmonsters, die de weg on
veilig maakten, waren verenigd. En
niet alleen ap de weg was het in
het Schiedam up-to-date, want in
de havens kwamen al meer en
meer stoomschepen het oude ver
trouwde beeld van het zeilschip
verdringen. Maar er kwamen nog,
de schepen die dreven op de wind
en brachten hoofdzakelijk hout en
graan. Met het graan ging het ech
ter steeds minder, want waar-
schywde de Kamer van Koophan
del niet, dat do branders nu eens
moesten ophouden met dat geknoei
met spiritus. Het leek of de goede
naam van het Schiedamse nat zou
verdwijnen door de manipulaties
met de spiritus, die de productie
prijs een stuk deed dalen in de
branderijen, waar regelmatig bran
der sknechts het kokende goedje
over hun lichaam kregen en dan
bij blijvende invaliditeit armlastig
heid in uitzicht hadden. ïn het
brandcrlfbedriif en zovele andere
bedrijven werkten in het kronings
jaar 1898 nog 589 jongens cn 276
meisjes in de leeftijd van 1216
jaar.en nog moesten .proces
sen-verbaal wegens overtreding
van de arbeidswet worden opge
maakt.
Sombere beelden waren er genoeg
in die^jaren, zoals ze er nu nog te
veel op andere gebieden zün. maar
Schiedam bloeide open als de
schutters, 702 in getal, naar het
exercitieveld aan de Kethelse kant
togen om daar te oefenen. Kijk,
deze romantiek missen we nu vaak,
evenals de rust van die dagen en
dat zijn wal de grootste verlies
posten sinds die dagen.
VRIJDAG 2? AUGUSTUS
Avondprogramma
HILVERSUM I: 19.— Nieuws; 19.15
Harp. fluit en clarinet: 19-30 Actueel
geluid: 19-45 Lezing door J. H, van Er
ven; 20.— Nieuws; 20.05 Prog. proL;
20.15 Kerkconcert; 20.45 Onze Disco
theek; 21.— Jubileumboeken: 21.20 Veel
gevraagde platen; 2135 Carillon van
Rotterdamse raadhuis; 21,45 Utr. Ste
delijk Ork.; 22.30 Negro spirituals; 22.45
Avontloverdenking; 23.Nieuws; 23.15
Congres van wereldraad der kerken;
23.20 24.Avondconcert.
HILVERSUM II: Denk om de bocht;
19.15 Reg. uilz.; 19.30 Lezing prol, dr.
J. G, Locher; 19.50 Tien voor acht;
20.— Nieuws: 20.05 Liederen van Ne
der!. componisten: 20.30 Lezing dr. A.
H. Mulder; 21.— Men vraagt: 21.30 Duc-
dalf; 21.50 Wereldkampioenschappen
wielrennen; 22,Buitenl. weekover
zicht; 22.14 Swing and Sweet; 22.40
Lezing mei. dr. N. A. Bruining: 22.45
Avondwijding; 23Nieuws; 23.15 We
reldraad van kerken; 23.20 Wereld
kampioenschappen wielrennen; 23.35
24.—* Symph. werken.
ZATERDAG 28 AUGUSTUS
HILVERSUM I: 7.— Nieuws; 115
Ochtendgymnastiek; 7.30 Maria ter ere;
7.4S Morgengebed: 8.Nieuws; 8.15
Gr.pl.; 9.Voor de vrouw; 9.05 Qpe-
rette-muziek; 9.40 Wagner-prog.; 10.—
Voor de kleuters; 10.15 Gr.pi.; 11.
Zonnebloem; 11.45 Clavecimbel; 12.
Angelus; 12.03 Viool en piano: 12.30
We «-overzicht; 12.33 Klaas van Beeek;
12.55 Zonnewijzer; 13,Heg. vutz.; 13.30
Klaas van Becck; 13.50 Film en Toneel;
14.10 Om roepkam er orkest: 15.15 Louis
Ferrari cn orkest; 15-45 Ned. jeugdge
meenschap en de oogsthulpkampcn;
18.Melropoie-orkest: 16.20 Volksho-
geschoolkwartier; 1G.3U De schoonheid
van het Gregoriaans; 17.Wigwam:
16.— Pianospel door Arie Snoek: 1815
Jounalistieic Weekoverzicht; 18.30 Reg.
uilz.
HILVERSUM II: Nieuws; 7.15
Geraido en orkest; 8.— Nieuws; 8.18
Gr.pi.; 9,3u Waterstanden; 9.35 Koor
zang; 10.IvlorgemvijdinE; 10.20 Voor-
uracnl; 10.35 viuol en piano; 11.Voor
de arbeiders: 12.Victor Silvester;
14.30 Wcerpraatje: 12.33 Jan Corduwc-
ner; 13.— Aieuws; Ij. 15 Kalenaer; Ij.20
slamiuzickcorps vau av musterd. Pol.;
14.Ais de oonte vogelvlucht; 14.13
Gevar. prog.; 15.— Hei NVV spreekt
een -woordje mee; 15.1a Symph. ork.;
16.Lezmg H. M. van «anawijK. houru-
redacteur ..Vrij Nederland"; 16.15 Ame
rika Zingt; iC.is Spurtpraatje; 17.De
Merels; 17.30 um en naoij ae twintig-.
Ik— Nieuws; 18.15 Maiancio en orkest.
Avondprogeamma
Ilii.VERSUM I: 19.— Nieuws; 19.15
Causerie door pater Ludger Thien, ear-
mel'.et; 19.30 Gr.pl.; 19.45 Reg. uiU.;
20.— Nieuws: 20.05 Benjamini Gigli;
20.20 Lichtbaken; 20.50 Koninklijke Har
monie van Horst; 2J.2S Gram, muz;:
22.Weekend-serenade; 22.37 Actuali
teiten; 22.45 Avondgebed; 23.— Nieuws;
2320 24.— Haydn en Dvorak.
HILVERSUM II: 19.— Artistieke
staalkaart: 19.30 Rally der Nederl.
jeugd: 20.Nieuws; 20.05 Dingen van
de dag; 20.15 Gevar. prog.: 21.15 Socia
listisch commentaar: 21,30 Weekend-
orkest; 22.Hoorspel: 22.20 Orgelspel:
22.40 Jan Corduwener: 23.Nieuws;
23.15 Wereldraad der kerken 23,20
24,— Gr.pl.
De WiIheïmtn a-Lindedie op 31 Augustus 189 8 op de Parklaan m
Rotterdam werd geplant, is intussen een hele boom geworden. De ge
denksteen voor de boem tferd, tijdens de bezetting, ongemerkt ver-
viijderd door de mannen van gemeentewerk-en. Als de Duitsers naaaen
geweten-, wat voor een boom dat was. die voor „hun KommanaaTitUT
siondVdau jou er oJigetteijfrld een einde aan het bestaan ran de
forse iinds zijn gekomen.
Onze grootvaderen houden ons, midden twintigste eeuwse mensen,
voortdurend erustig voor ogen, dat wij de goede en waardige manier
om dol te feesten verleerd hebben. \Ve zouden er niets meer van
terecht brengen, daarom moesten we maar eens les nemen 1>Ü hen.
Zij deden het vroeger tenminste op een manier -Eu dan volgt een
reeks bijvoegeiijke naamwoorden in steeds groter wordende over
treffende trap.
Snuffelaar heeft daarom maar eens gekeken hoe het vroe'ger ging
en wel bjj de huldiging van Koningin Wilhelmina.
speciaal voor deze gelegenheid faij-
r.undej-e prentbriefkaarten hadden
getekend. „Een buitenkansje voor
verzamelaars", noemden de bladen
de uitgave van deze kaarten. Ver
der bleek uit het feestprogramma
dal onze ouders vroeg begonnen
mei feesten en er tevens vroeg mee
eindigden. Om tien uur was alles
.officieel" afgelopen, maar om zes
Het feest, of eigenlijk de vochtige
voorbereiding begon al op de derde
Augustus, want zo lezen wij in de
kronieken op die dag. „is door de
feestcommissie aan dé firma Hulst-,
kamp en Molijn cle levering opge
dragen van en nu komt hel
17000 liter limonade. Deze limonade
zou met 80.000 gebakjes dienen ter
versnapering van de Rotterdamse
jeugd"
Het artistieke deel van de huldi
ging werd verzorgd door de hereh
kunstschilders Bisscliop, Jozef lSr
raels, Jacob Maris en Mesdag, die
WIE KENT NU NOG DIT HOEKJE TERUG?
Waar nu de Hema-flat verrijst dommelden in 1898 nog de huisjes aan
de voet can de Rotterdamse dijk en bovenop floot het stoomtrammetje
naar Rotterdam onder de hoog bekruindc bomen. Vijftig jaren deden
dit landelijke beeld uit Oud-Schiedam- als zovele andere plelcjes voor
goed verdwijnen.
De Nederlandse koningen hebben o.m. de twee volgende titels gevoerd:
Groothertog van Luxemburg en Hertog van Limburg. De politieke constellatie
tussen 1815 en 1840 was tic oorzaak van bet verkrijgen van deze titels, die van
IflTfl van het verliezen van de laatste.
Koning Willem I ontving het Groothertogdom Luxemburg als schadeloosstel
ling voor het 'verlies van zijn Nassause stamlanden, die bij de reorganisatie van
Europa na 1B13 door de grote mogendheden voor ccn deel aan Pruisen, gedeel
telijk aan een andere tak der Nassau's werden toegewezen. Daar voor het Groot
hertogdom de opvolging in de mannelijke lijn gold, eindigt met de dood van
Koning Willem III in 1999 de personele unie tussen Nederland en Luxemburg
en gaat de titel over op een andere tak der Nassau's,
Koning was tot 1870
hertog van Limburg
De titel Hertog van Limburg stamt
van 1639. Koning Willem I moest in
dat jaar toestemmen iu de definitieve
afscheiding van België, dat bovendien
aanspraken maakte op een deel van
Luxemburg en Limburg. Het Waalse
deel van het groothertogdom tverd in
derdaad door de mogendheden aan
BelglC toegewezen, Koning Willem 1
kreeg daarvoor het betwiste deel var.
Limburg van Mook tot Vaals nis
persoonlijk hertogdom niet lp zijn
functie van Koning van Nederland
éen gebied, dut hij erhter als provincie
aan Nederland ioevcegde. Slechts in zó
ver kreeg de nieuwe provincie ccn
eigen positie, dat zij. evenals Luxem
burg lid werd van de Duitse Bond.
Dit lidmaatschap van Limburg cn
Luxemburg bracht ons, tijdens de
groeiende spanning tussen Pruisen cn
Frankrijk, vanaf 1867 tot de culminatie
in de FransDuitse oorlog In 1870. in
moeilijkheden, vooral toen Keizer Na
poleon III Koning Willem IU ccn voor
stel deed hem Luxemburg te verko
pen. De Pruisische gezant dreigde Ne
derland met oorlog cn een Europese
conferentie kwam te Londen bijeen ter
regeling van het geschil. Zij slaagde.
Luxemburg werd neutraal verklaard en
met Llmbtirg uit de Noord-Dultso Bond
losgemaakt. Van toen .if werd Lim
burg een gewone Nederlandse pro
vincie cn geraakte de her togs titel gaan
deweg In onbruik,
Aati deze gang van zaken Is het toe
te schrijven, dat bij-de Inhuldiging van
Koning Willem 1, II en Dl de namen
der wapenherauten, naar de waardig
heden des konings. Oranje, Nassau,
Luxemburg en Limburg luidden, ter
wijl by de plechtigheid van Koningin
Wilhelmina slechts dc herauten. Oranje
ea Nassau fungeerden.
Er bestaat ccn nauw verband tus*
sen vlaggen en wapenschilden: zU zijn
onderscheidingstekenen. Hun grootste
blnnilijd viel In de Middeleeuwen, torn
het gesloten vizier het noodzakelljs
maakte, dat de strijder zich met spe
ciale kentekenen tooide. Van persoon
lijke wapens werden zij allengs ge
slachtswapens, om tenslotte dikwijls
over te gaan cp de landstreken, waar
over de drager vaa een bepaald wapen
regeerde.
Een prachtig hoekje van ons eigen
klein Zwitserland: grillige mergel-
rotsen in het Limburgse heuvelland
uur 's morgens beierden dc Rotter
damse klokken alle stedelingen uit
hun bed. waaron allen ter réveille
trokken op de Coolsingel. Via ver-
Rt.-h.cid ene muziekuitvoeringen en
volksspelen, ktvam man dan 's mid
dags aan de grote historische op
tocht.
Haring!
ltecds dagen van te voren hadden,
volgens een Rotterdams blad de
visvrouwen een vergadering belegd
om ook in de optocht mee te lopen,
Zü zouden gelopen hebben voor de
grote wagen van de anti-sterke
drank-actie, die ook meereed, hier
mede willende symboliseren, dat
men via de haring tot afkeer van
de borrel zou komen.
.Voor de optocht had men nog
juist even tijd gevonden om „op
het land.aan de Parklaan" een Wil-
helminaboom'.te planten, terwijl ia
de dïergaardè voor de hokken van.
de wilde beesten eveneens een Wil-
helminaboom, in dit geval een lin
de, werd onthuld. Tussen acht en.
tien uur in de avond voeren zestig
verlichte schepen over de Maas,
begeleid door muziek, gespeeld op
enkele pontons, die aan de kant
gemeerd waren. „Ter ontsteking en
instandhouding van de verlichting"
werkten op die avond zestig stads
werkers uren over. Op de Hoog
straat hadden zij echter weinig
werk, want daar kon „wegens de
overstelpende drukte" slechts de
helft'van de lampions ontstoken
worden.
In deze straat had zich juist en
kele dagen van te voren nog een
merkwaardig incident voorgedaan.
Een paar „socialisten" trachtten
daar „op lafhartige wijze" een
vlaggemast om te trekken. Het'pu
bliek kwam tussenbeide en de
mahnen vluchtten in een café, waar
ze met vereende krachten weer
werden uitgeworpen.
Een paar dagen later hielden de
bewoners van het Noorden nog eens
een nnfecstje, om" het dunnetjes
over te doen, 1-Iet was prachtig
weer, de feestverlichting brandde
voor dc laatste maal cn wierp haar
fantastisch-rode gloed tegen de
donkore sterrenhemel. Plotseling
brandweerwagens op het feestter-
i, want in de slnd dacht men,
dat er brand was in het Noorden,
vanwege de rode gloed tegen de
hemel.
of
zal
de
On-
Iïet slaat nog geenszins vast
het publiek ccn kleurenfilm
zien van cc plechtigheden in
Namwe Kerk Je Amsterdam.
clanks de zeer grote lichtinstallatie
is hot tmmngolijk om ccn kleuren
opname te maken volgens het nor
male triculorsysteerv. waarvoor de
lichtsterkte minstens tien maal zo
groot zoti moeien zijn.
Toen onderhandelingen met de
Engels-Amerikaanse filmmaat
schappij „Technicolor", die ook het
huwelijk van prinses Elisabeth op
een kleurenfilm vastlegde, om za
kelijke redenen afgesprongen wa
ren. verzocht een andere filmmaat
schappij met een nieuw procédé
„Bicolor". binnenopnamen te mo
gen maken. Deze opnamen hebben
echter een experimenteel karakter
en het is heel niet zeker, dat zo
zullen slagen. Amerikaanse cineas
ten zuilen met „Kodakchrcm' 'een
kleurenfilm van de feestelijkheden
,n de openlucht maken er. Poly
goon zal een wit-zwart-film ver
vaardigen van de gebeurtenissen in
dc Nieuwe Kerk.
WAT ER NIET WAS
IVie wit welen, wat er tn een
hclve eeuw is veranderd, kijkc
maar eens critisch om zich keen.
In 1898 was er geen electrisch licht,
j7Gcii centrale verwarming, geen
radio, geen veitighcidsscheermes,
deen gasfornuis, geen schrijfmachi
ne, geen vulpen, gem thermosfles,
geen luchtvaart, geen stofzuigen,
geen vaste wastafel, geen auto...
men kan dc reeks tot bijna i?i het
oneindige voortzetten.
