BOLS
i
Lasstaaf verdringt de klinkhamer
Kinderen in hoofdrollen
Met ?t KNIL op nachtelijke patrouille
De Blitar, bijna geheel gelast
vliegt uit de grond'
Sectiébouw gaat
snel!
Alfred Cortot
„Aan de zoom van
wind en wereld"
Een kind klaagt aan" in Arena
EXCLUSIEF MEUBILAIR
Veel Croiset, minder Rabelais
„Vrolijke Reuzen"
voor de VU
Op zoek naar een bendeleider
Capitol
Go West
Victoria
Cineac Colosseum
San Antonio
butusca
Green Dolpliinstreet
Cia van Boort en haar
poppenkast
Zaterdag 20 November 1948'
5
Advertentie 1, M.
199
99*
tea siecHfo gewoonte'
een goede gewoonte?
maar o.
de beste gewoonte is:
eiken dag eert glaasje,
JVani Belt Z O. <5. it Hit xnhtre ttntrtr
ttitJtr Bjmtngtitg, du itttds op veilt
tferill van 40 t>/o wordt afgeUttnZ Daar
om it Bth prl/tg tn to eb jaebt.
Vervolg deze serie! De bekroonde
tekeningen worden om de 14 digen
gepubliceerd en beloond met een kruik
Bols. Inzendingen onder mono -Eiken
dag een Glassfe" san de N.V. Errea
Lucm Bols. Amaterdim.
IN de enorm grote tekenzaal van de werf Wilton-Feyenoord te
Schiedam, wordt een groot deel van de Zuldwand ingenomen door
een prachtig glas-In-loodraad, een. geschenk van Harry Wilton. Het
kleurig mozaïek stelt een scheepswerf voor uit de tijd van het houten
zeilschip. Op de achtergrond alen we zo'n schip met een fraai versierde
spiegel. Op de voorgrond zl}n de ouderwetse scheepstimmerlieden,
gestoken in wambuis en met een muts op het hoofd, bezig met het in
gebogen vorm brengen van planken, wat gebeurt met behulp van een
vuur. Zo ging het een goede honderd jaar geleden!
Toen werd het hout door het
ijzer vervangen. De vuren bleven
branden op de scheepswerven, ech
ter niet voor het kromtrekken van
de huidplanken, maar wel voor het
beten van de duizenden en duizen
den nagels, die de klinker nodig
had om de platen te zamen te voe
gen, De klinker verdreef de scheeps
timmerman van het grootste deel
van zijn arbeidsterrein. Hij ge
bruikte eerst nog de eenvoudige,
spitse klinkhamer om tezamen met
een kameraad nagel voor nagel in
het gat plat te slaan- Later kwam
de veel sneller werkende pneumati
sche klinkhamer in zwang. Het da
verend geratel der luchthamers
werd het karakteristiek geluid,
-waaraan men de scheepswerf van
verre kon onderkennen.
Een nieuwe techniek echter ont
wikkelde zich en deed ook haar
intrede in de scheepsbouw: het
electrisch lassen En in het bijzon
der in en na de oorlog breidde deze
geheel nieuwe werkmethode zich
zo snel uit, dat de klinker, die eens
de scheepstimmerman verdrong, nu
op zijn beurt overvleugeld wordt
door de lasser, de man, die met de
intense hitte van de electrische
vlamboog het staal doet samensmel
ten tot verbindingen even hecht en
sterk als het materiaal zelf. Het
lassen gaat ook sneller en daar bo
vendien een belangrijke gewichts
besparing verkregen wordt kan men
rustig zeggen dat al deze voordelen
op de duur over het lot van de klin
ker zullen beslissen.
Omwenteling
Amerika heeft in de oorlog in een
tijdsverloop van enkele jaren meer
dan vijfduizend schepen gebouwd,
standaardschepen, die als blokken
dozen in recordtijd in elkaar wer
den gezet. Het was een ongelooflijke
prestatie, die echter nooit verricht
had kunnen worden als niet het
electrisch lassen was toegepast. Men
bouwde zelfs machines, die de lan
ge lasnaden automatisch tot stand
brachten. Voor de oorlog al werd
ook in Nederland het lassen in de
scheepsbouw toegepast, zij het na
tuurlijk nog op beperkte schaal De
oorlog stagneerde de ontwikkeling
in hoge mate en na de bevrijding
was het gebrek aan geschoold per
soneel een bijna even grote'handi
cap. Het getuigt derhalve van taal
doorzettingsvermogen der Neder
landse scheepsbouwers, dat m
slechts enkele jaren tijds de ach
terstand werd ingehaald en het bui
tenlands technisch peil nagenoeg is
benaderd. In Amerika veroorzaakt
de lastechniek een omwenteling in
de scheepsbouw, in Nederland vol
trok zich hetzelfde, zij het dan niet
zo abrupt en overhaast als over zee
door de noodzaak van de oorlog
moest geschieden Weliswaar doet
zich het tekort aan geschoolde ar
beidskrachten nog steeds gevoelen,
doch daarin wordt allengs voorzien,
o.m. door de bedrijfsschooi. Ook de
werf Wilton-Fyenoord heeft een
dergelijk opleidingsinstituut ook
voor de omscholing, dat dank zy zijn
voortreffelijke inrichting uitsteken
de resultaten oplevert.
Op de Blitar
Een treffend voorbeeld, hoe de
scheepsbouw in ons land zich ge
heel heeft aangepast aan de moder
ne methode der lastechniek, vormt
het motorpassagiersschip Blitar, op
het ogenblik in aanbouw in het
bouw dok van de werf Wiltan-Fyen-
oord. Een gratis ritje met de „werf-
busdienst'1 voert ons in enkele ogen
blikken over het ^uitgestrekte ter
rein naar het enorme bassin, waar
in aan de ene zijde het casco van
een oorlogsschip en aan de andere
kant de kolossale romp van de Bli
tar ligt. De toekomstige Lloydboot
gaat van voor tot achter schuil ach
ter een tientallen meters hoge stel-
BEZURGING In E'PAM en OMGEVING
En... over advocaat valt te praten.
De man met de vlamboog, het in
tens hete vuur, dat het hardste
staal vloeibaar maakt als water.
ling-construetie, die geheel los van
het schip staat opgesteld. Rondom
op de kade, voor en opzij van het
schip liggen brokken van dekhui
zen en schotten van ongewoon gro
te afmetingen. Zij wachten op hun
beurt te worden ppgepikt door de
torenhoge scheepsbouwkraan, die ze
linea recta op de juiste plaats m of
op het schip zal neerzetten.
Hier zien we cu het frappante
verschil met vroeger. Toen werden
de op maat gesneden en geperfo
reerde platen stuk voor stuk naar
de helling gebracht. Thans worden
tevoren op de lasvloer in de
scheepsbouwloods grote lappen van
de huid, de dekken, tussendekken of
schotten uit verscheidene normale
platen tezamen gelast. Ook de dek
huizen worden tot de maximaal toe
laatbare maten en gewichten in el
kaar gezet en tevens voorzien van
gaten voor patrijspoorten, ramen en
buisieidingerv Deze zogenaamde
sectiebouw gaat enorm snel. Het is
verbazend hoever de Blitar, waar
van deze zomer de kiel werd ge
legd reeds is gevorderd. In Januari
verwacht men het schip uit het
bouwdok te kunnen slepen!
Een andere bijzonderheid Is, dat
het samenstellen der voor de Blitar
bestemde secties nagenoeg gereed is
en men reeds 'n begin heeft gemaakt
met de onderdelen van een tweetal
tankboten, waarvan de kiel nog
moet worden gelegd. Wanneer dit
eenmaal gebeurt, zijn al zoveel sec
ties klaar dat ook deze schepen, net
als de Blitar, „uit de grond zullen
vliegen!".
De lasser werkt dus zowel op de
wal als op het schip en op laatstge
noemde plaats niet altijd onder
gunstige omstandigheden. Onder het
tunneldek of nog lager, in de dub
bele bodem moet ook worden ge
werkt en dan moet de lasser tonen
met alleen een goed vakman, te zijn
maar ook bepaalde capaciteiten als
slangenmens bezitten. En daarbij
moet hij maar zien, dat hij zijn ma
teriaal, z'n kabels en afzuigslang
voor het wegzuigen der ongezonde
metaaldampen met zich meesleept!
Niet geheel gelast
Een voor honderd procent gelast
schip zal de Blitar niet worden-
Sommige verbindingsgedeelten, als
bijv een tweetal gangen in de
huid even boven de plaats waar de
ronding van de bodem in het rechte
gedeelte van de zijwand overgaat en
ook de aanhechting van de huid aan
de talrijke spanten, zijn geklonken.
Het is uit een oogpunt van veilig
heid, dat deze klinknadett m het
schip gehandhaafd blijven. Contro
lerende lichamen als Scheepvaartin
spectie, Lloyds of Bureau Veritas
willen nog niet aan het voor hom
derd procent gelaste schip. Het m
tweeen breken van enige grote tan
kers van het type T2 op de Stille
Oceaan, de breukverschijnselen, die
ook verschillende schepen van het
Liberly-type vertoonden, manen
tot voorzichtigheid Slechts stap
voor stap gaat men. verder. Elke
nieuwe constructie wordt niet al
leen in. het laboratorium, maar ook
in de practijk nauwkeurig op haar
deugdelijkheid beproefd.
De Blitar is een van de viif mo-
"i^rne motorvracht- en passagiers-
schepen, die dc Koninklijke Rotter-
damache Lloyd na de oorlog in Ne-
i derland heeft besteld. Het zijn de
J Garoet (Wilton-Feijenoord) en Sla-
I mat (R.D.M.) reeds in de vaart
de Blitar bij Wilton in aanbouw en
de Mataram en Langkoeas, die bij
p. Smit Jr. worden gebouwd. Ze
i hebben gezamenlijk een draagvermo-
I gen van niet minder dan 60.000 ion,
terwijl de aanschaffingskosten niet
ver van de 50 millioen gulden ver-
I wijderd zullen zijn. Zo'n omvangrijke
en kostbare bouwopdracht komt
zelden in de geschiedenis van de
scheepsbouw voor. Wanneer in de
loop van het komende jaar het
laatste van deze serie schepen het
ruime sop zal hebben gekozen, heeft
de Rotterdamse koopvaardijvloot
een rijk bezit verworven. Deze vijf
schepen, fraai van lijn, volgens de
modernste principes hecht en sterk
gebouwd, zullen, m welke vreemde
haven zij ook komen mogen, steeds
weer getuigen van het voortreffelijk
vakmanschap der Nederlandse
scheepsbouwers.
DE BLITAR IN HET BOUWDOK. Juist zweeft een stalen „schutting"
boven het voordek om in het schip te worden geplaatst. De foto werd
enkele weken geleden genomenwat zeggen wil, dat het nog open. lig
gende bovendek ouer welks steunbalken de ijzerwerkers even ge
moedereerd rondwandelen als thuis rond de huiskamertafel reeds
lang ils gedicht
Zelfs een paar ilei
Jes Dier en limo
nade brengen wij
graAK binnen een
ntir by U thuis.
Dat de Franse 71-jarige meester-
pianist Alfred Cortot nog uit winstbejag
concertreizen maakt, valt moeilijk aan
te nemen. Uit IJdelheid dan? Misschien
wel. Want de w«ze waarop hij bet
enthousiaste publiek eer» drietal toegif
ten schonk, getuigde van een gebaar,
dat men alleen by de ..groten" de „zlch-
zelf-bewusten" aantreft, Maar het ligt
mijns inziens psychologisch beschouwd
veeleer nog in het feit. dat grote kun
stenaars die hun ganse leven overal als
een vorst zón ontvangen, dag-in-dag-uit
stormachtig ztjn toegejuicht het podium
niet kunnen verlaten en elke gelegen
heid aangrijpen de glorierijke dagen
van weleer telkens opnieuw te beleven.
Dit is de tragiek van een gevierd kun
stenaar
Is het gehalte van het spel van Cor
tot dan nu reeds zo gedaald, dat hij een
publiek met meer vermag te boeien?
Geenszins, Zeker, als hij Chopin of
Schumann (Kinderszenen en Carnaval)
speelt hoort men. er passages in, die
lang met meer vlekkeloos klinken. Ook
gebeurt het wel zoals in het Scherzo
op. 31 of m de Sonate op 45 van Cbo-
pin dat de linkerhand te veel domineert
ten opzichte van de rechterhand.
Maar zijn fluisterend pianissimo, zijn
warm, mollig toucher zijn grote uit-
beeldingskracht getuigen van een in
drukwekkend. kunstenaarschap.
Nu nog bezit zijn piamstiek in hoge
mate iets overrompelend®, hoewel er
reeds kentekenen zijn die er op wijzen,
dat de tod gekomen is het openbare
muziekleven vaarwel te zeggen.
Alfred Cortot heeft een lange en wel
bestede kunstenaai sloopbaan achter
zich liggen, waarop hij ïnet grote vol
doening terug kan zien Hij heeft ge
dirigeerd, gecomponeerd, pianisten op
geleid. het gehele oeuvre van Chopin
opnieuw uitgegeven.
Van zgn kunstenaarsgaven zullen
wellicht dus nog vele jongeren kunnen
profiteren.
Herman van Bom
Jantien van Eek in
Boymansaula
Er hoort enige vermetelheid toe,
de verzen van Adriaan Roland
Holst te declameren want wie in
gebreke blijft de sfeer op te roe
pen, die heerst ,aan de zoom van
wind en wereld', op de grens tus
sen droom en leven, faalt onher
roepelijk. De verzen van deze dich-
I ter, voor wie de zee spreekt van
het verlangen naar het .eiland
achter zee en wind', het blijvende,
het eeuwige, zijn slechts te ver
staan in die droomsfeer, waarin het
leed en de hartstochten van het
aardse leven hun invloed nog doen
gelden, maar die toch nu en dan
overstemd worden door het vuri
ge verlangen naar wat eeuwig
blijft. Al ontkomt men met aan de
indruk, dat de liefde tot de zee, het
verlangen naar het verlangen, bij
Roland Holst vaak groter zijn dan
die naar het blijvende zelf, zijn
verzen bewegen zich aan de zoom,
als in een droom en hoe licht kan
een menselijke stem die sfeer ver
storen!
Het schort Janhen van Eek, die
Vrijdagavond in de aula van Boy
mans voor liet Logos Verband werk
van Roland Holst voordroeg, aller
minst aan die vermetelheid. En dat
siert haar want al vroeger heeft zij
bewezen dat zij de kunst verstaat
om de sfeer op U. roepen, waaxm
de poëzie van Roland Holst ver
staanbaar is. Ook nu liet zij hier
over geen twijfel en waar zij daar
enboven beschikt over een wellui
dende altstem, die in alle nuances
even beheerst en warm klinkt, en
toch het vers zelf volledig laat
spreken, moest dit wel een avond
worden van weldadig kunstgenot.
Met drje gedichten uit de bun
del .Onderweg' (1940) wist zxj
meteen de juiste tooti te treffen.
Verder waren het uitsluitend ver
zen uit de vroege bundels, die Jan
tien van Eek voordroeg: uit .Voor
bij de Wegen', .Verzen' en uit ,De
Belijdenis van de Stilte', welke
laatste de beste vertolking kregen.
Na de pauze, in de cyclus ,De ge
heime Zee' uit .Voorbij de Wegen',
begeleidde Hendrik Willem Poïder-
mans de voordrachtskunstenares
aan de vleugel met de muziek, die
Henri Zagwijn ervoor geschreven
heeft. Vooral deze door illustratie
ve pianokl-nken gestemde voor
dracht bracht de talrijke aanwezi
gen terecht tot hartelijke bijvals
betuigingen,
C. J. Overbeeke.
Belgische minister spreekt
te Botterdam
Baron F. van. der Straeten Watllet, <J«
Belgische minister van buitenlandse
handel zal op Ma.indag 29 November
des avonds om 8 uur In de Blauwe zaal
van het Beursgebouw een voordracht
houden op uitnodiging van het comité
van Belgisch-Nederlands-Luxemburgse
samenwerking,
99
Weer een kind. In Oliver Twist een
kind-acteur, in Misleide Jeugd een
acterend knaapje en thans in The fallen
idol (Een kind klaagt aan) weer een
hoofdrol door een jongetje van een jaar
of negen: Bobby Henrey
Maar een acterend knaapje Is Bobby
niet, geen gedresseerd aapje dat op
commando lacht en huilt en zjjn dia
loogje zegt Het lukt wel of regisseur
Carol Reed het ventje maar wat heeft
laten rondlopen en spelen en met einde
loos geduld de momenten heeft afge
wacht die hij voor de film kon ge-
brutken, om die dan met een gauw
tevoorschijn getoverde camera vast te
leggen Dit ventje acteert met, de
camera betrapt het bij een groot aantal
korte handel ingetj es, die kunstig ge
monteerd znn m de speelscenes dot
groten, zo lijkt het wel en daardoor doet
hot spel weldadig natuurlijk aan.
Hot kindergemoed van Feline, ro heet
Bobby in do film, wordt tijdens een
weekend, dat zo leuk had kunnen 2yn.
omdat hij hot in gezelschap van vaders
butler, zijn. grote vriend, mocht
doorbrengen, zwaar beproefd door lal
van dramatische Incidenten De zure,
kijfachtige vrouw van de butler ont
dekt de verhouding van haar man met
een secretaresje van dc ambassade waar
allen in dienst zijn en het kind wordt
betrokken In het warnet van leugens en
verdraaiingen die de grote mensen ge
woonlijk om zo'n situatie weven
Als de vrouw van de butler dan tot
overmaat van ramp nog sneuvelt door
een val van dc trap, beschuldigt de
jongen zonder opzet zijn grote vriend
Advertentie l. Ml.
Tc koop Pracht Engelse Rietsalon be
staande uit 2 gebeeldhouwde fauteuils
met losse verende kussens 3-zitsbank
en wortelnoten tafel f 750 Aparte
Gothieke huiskamer f 1150 - 2 Daraci-
fauteuils t 135 - per stuk Gotische salon
f 975 - Groot Wilton karpet f G50 -
Beige gespijkerd tapijt 750 - Luxueus
R3nks»cl J150- Verder Perzische
tapijtjes Te net»- Zondag, Maandag en
Dinsdag by Mevrouw van Straten, Kwe
Parklaan 115, Scheverungen; Telefoon
55.1880
Zander twijfel heeft Max Croiset
met zijn „Vrolijke Reuzen" van
Rabelais verder we zeggen niet:
hoger gegrepen dan met enig
ander stuk uit zijn sterke reper
toire, zonder twijfel ook is geen
Nederlandse voordrachtskunste
naar meer gerechtigd tot deze koe
ne keus dan Croiset.
De serieuze opvattingen, die
Croiset van zijn kunst heeft en die
op elke voordracht het stempel van
gaafheid en volkomen beheersing
drukken, staan er borg voor, dat
aan de reproductie van „Vrolijke
Reuzen" een Rabelais-studie en
daar mag men niet gering over
denken is voorafgegaan.
Dat Croiset zich in de Rabelai-
siaanse geest en stijl volkomen in
geleefd heeft, staat vast en van
zjjn voordracht was het een inte-
Bij onze jongens in de Oost (I)
(Speciale reportage van majoor J. G. Raatgever)
Kennismaken met de buren is het eerste, wat men in dit land doet en
al wonen die buren dan ook 25 km. verderop, slechts te bereiken langs
een stoffige weg vol diepe kuilen, waarop de tonner de dolste sprongen
maakt.... dat doet aan de vreugde van de ontmoeting niets af.
Zo gaan wy dan op bezoek bij kapitein Foppe van het K.N.I.L., die hier
op West Java met zijn pelotons Ambonnezen, Soendanezenen Menado-
nezen al heel wat karweitjes heeft gerakkerd, tezamen met de 1ste luite
nant Van. Leer en een. stel onderofficieren. Kapitein Poppe is een. man van
weinig woorden, een Dehaan in hart en nieren, die het liefst maar zo
gauw mogelijk weer naar Sumatra terug zou willen. Behaaglijk trekkend
aan zijn pijp, waarin de mixture geurt, vertelt hij, zeer sober, iets \ran
zijn werk in. Insulinde, waarover een spannende avonturenroman arm
zijn te schrijven. Maar kapiteins van het KN.IL. schrijven geen boeken;
zij hebben andere dingen, te doen.
Een reus van een soldaat kamt
zich tijdens ons gesprek melden;
hij brengt een bericht van de in
heemse veldpolitie: de bendeleider
K- is gesignaleerd in de kampong
T., 25 km. ten Noorden van onze
standplaats. De kampong werd
omsingeld maar de man ontsnapte.
Kaptein Poppe laat terzijde van
zijn PIJP enkele minder vriendelij
ke woorden uit aan het adres van
de veldpolitie en grijpt dan naar
de telefoon. Er is nog een kansje
dat de man in de buurt is gebleven
of zelfs naar de kampong is terug
gekeerd en die kans mr«* niet on
gebruikt voorbijgaan,
„Vannacht rukken -a uit, bij
het aanbreken van de dag door
zoeken wij de kampong! Zin om
mee te gaan?"
Op zulk een vraag kan maar één
antwoord gegeven worden,
„Oké, vannacht 4 uur pik ik
op bij de rilstpellerij."
In de nacht naar de kampong T
Klokslag vier stopt de jeep voor
onze tangsi. Het KNIL is op tijd.
Achter de jeep ronken de moto
ren van drie vrachtauto's, waar
mee drie pelotons vervoerd wor
den. En dan gaat het in de stik
donkere nacht, langs mulle wegen
waar 't stof meters hoog opwaait,
naar het Noorden. Nachtvogels
wieken langs de jeep, een rat
schiet over de weg, kamponghon
den blaifen als wij voorbijdaveren,
maar verder is er niets dan de
tropische duisternis, die als een
muur staat rond onze kolonne.
De soldaten hebben een zakdoek
voor neus en mond gebonden, een
stofbril beschermt hun ogen En
steeds verder dringen wij dit vlak
ke land binnen, dat zich uitstrekt
als één sawah, tot de ondoordring
bare vloedbossen langs de kust. Af
en toe belicht onze koplamp een
eenzame kampong, wat huisjes on
der hoge pannen, tuinen met pi
sangbomen een enkel olielampje,
pinkelend in een voorgalerij. Even
voorbij een brug over een irriga
tie-kanaal stopt de kolonne, de
lichten worden gedoofd, en in de
diepste stilte verzamelen de pelo
tons zich langs de donkere weg.
Te voren zyn de rollen, al ver
deeld: een peloton sluit hier af,
een peloton daar en hel derde gaat
de kampong in. Een groep blijft
achter bij de auto's ter bewaking
van de auto's en.van de iniandse
spionnen, die het bendehoofd aan
stonds zullen moeten identificeren.
Peloton na peloton verdwijnt in de
duisternis, een^roep rechts van de
weg en een groep rechts van de
weg, de commandant ergens tussen
de groepen in.
Even wordt er gepraat en een
soldaat struikelt over een losse kei.
„Diam, dïam" (stil) sist kapitein
Poppe, tussen zijn tanden en wat
hij er verder bij denkt kan men
bijna horen! Geruisloos gaat het
nu voorwaarts, eerst nog enkele
kilometers langs de weg, dan in
Oostelijke richting dwars door de
kurkdroge en keiharde sawah's.
We zijn waar we wezen moeten,
op een sawah-dijkje maken we het
ons gemakkelijk en wachten de
dageraad af, te midden van een
legei sjirpende krekels, dat van de
nacht een dag zit te maken.
In de kampong
Ongemerkt heeft de nieuwe dag
de nacht verdrongen, de pelotons
zitten precies waar ze zijn moeten,
de brens bestrijken de randen van
de kampong, waar juist de eerste
vuurtjes worden ontstoken en de
kippen zich opmaken hun ontbijt
bij eJLtaar te krabbelen. Toonbeeld
van rust.
Maar wat huist er achter die
dunne bilik-wanden? De sergeant
majoor kijkt eens naar kapitein
Pcppe, „Zullen we maar begin
nen?"
„Oké" En daar komt in het grau
we licht van de morgen het eerste
peloton op de been, de mannen in
een brede linie, het geweer in de
aanslag, tot vuren gereed. Dit is
even een hachelijk moment: als er
in een kampong verkeerde ele
menten schuilen kan er plots een
bien beginnen te ratelen. Maar al
les blijft rustig en het eerste hu ia
is al bereikt. Eten kort maar dui
delijk bevel: „Semoea Keloear"
(Alles naar buiten).
Hoe vlot dit alles verloopt! De
mannen komen, ik zou haast zeg
gen blijmoedig te voorschijn en
hurken uit zichzelf al terzijde van
de kampong in rijen van vier. Ze
roken een strootje, peuteren met
een stokje tussen de tenen, een
roept er naar zijn vrouw om het
lidmaatschapsbewijs van de Pa
soend an te brengen.
Huis na huis loopt leeg, rustig
blijven de vrouwen en kinderen op
de voorgalerij zitten; in hun hoge
kooien mekkeren de geiten die los
gelaten willen worden en dat is
vrijwel het enige geiuid in deze
stille kampong, die in de regentijd
alleen langs de sawah-dijkjes te
bereiken is Steeds het onderling
verband herstellende en zeer
waakzaam doorschrijdt het peloton
de kampong; ongeveer 80 mannen
verzamelen zich op de sawah even
buiten het dorp.
„Ze boffen, die knapen", zegt
kapitein Poppe, „vorige week heb I
In de laatste brief van kap
tein J. G. Raatgever inmid
dels bevorderdtot majoor
heeft hg geschreven over de er
varingen en belevenissen van
onze jongens tijdens de reis op
weg naar Indonesië met het
troepenschip „De Waterman".
Inmiddels heeft het bataljon
voet aan wal gezet en nu be-
fltnnen, nadat de eerste indruk
ken verwerkt zijn, de •mosihjke
jaren. Ook hierover schrijft ma
joor Raatgever in een aantal
artikelen die toy plaatsen onder
de titel „Bij onze jongens in de
Oost".
ik er tweeduizend bij elkaar ge
trommeld en die moesten mee tot
alles doorzocht was. Dat duurde
tot 's midags 4 uur. Maar dit grap
je is in een half uur bekeken."
Inmiddels zijn de twee spionnen
erbij gehaald; stuk voor stuk be
kijken ze de neergehurkte mannen,
maar de gezochte is er niet bij.
Persoonsbewijzen worden gecon
troleerd: groezelige papiertjes met
een stempel van de ioerah (dorps
hoofd) er op en voorzien van een
vingerafdruk van de betrokkene.
De spanning is gebroken. In het
vooruitzicht dat ze aanstonds naar
huis kunnen gaan wordt er gela
chen en geschertst, een heel oud
baasje met een olijk sikje, wie de
trouwhartigheid uit de ogen straalt
mag zó weg.
Toch ontbreken er nog een paar
inwoners. Ze zijn naar de pasar in
K. De Ioerah, een kwiek baasje, al
is zijn hemd lelijk ln de lappen
mand, >3omt ze op de vingers van
zijn hand op. Hij weet precies
waar ze zitten en hoe laat ze te
rugkomen.
En als de zon haar eerste stra
len over de door de droogte ge
spleten sawah's zendt, spreekt de
kapitein Poppe het verlossende
woord: „Poelang" (naar huis).
Een patrouille, zonder resultaat.
Maar dat maakt niets uit. De be
volking heeft gezien dat er ge
waakt wordt tegen roverij en ban
ditisme. En meneer K. ontloopt zijn
lot toch niet!
xessant en bekorend element. Maar
het sprak minder dan de by na
feilloze manier, waarop hij zyn
figuren opriep, het haast onbegrij
pelijke tempo, de beheersing van
tekst en gebaar.
Met andere woorden, als voor
drachtskunstenaar komt Croiset
voor de VTJ-avond in Luxor min
stens evenveel bewondering en lof
toe, als hem bij vorige experimen
ten is betuigd.
Wat was dan de oorzaak, dat de
toehoorders en onder hen was
ook een klein aantal Rabclajs-fans
niet geheel of geheel niet bevre
digd waren en weinig anders mee
naar huis namen dan de indruk
van een soort curiositeit? Van een
merkwaardige fantastische geest,
waarmee men zich hoogstens kon
amuseren, maar die ons eigenlyk
niet zoveel had te zeggèn?
Jn zijn verantwoording houdt
Croiset er rekening mee, dat Rabe-
laïs-keuncrs zich zullen afvragen:
„Waarom doet hy dit met en van
dót zo weinig?" Omdat hij niet
meer dan twee uur tijd heeft om
de reuzen voor zijn publiek te
laten leven, omdat de kuisheid van
Rabelais geen grenzen kent, heeft
hij wel met de schaar moeten wer
ken. Als men bedenkt, dat zijn
versie slechte de eerste twee cn
een half van de vijf boeken be
treft, begrijpt men beter, dat er
heel wat aan de „lymkwast" moest
blijven hangen. Rabelais, de anec-
dotische woordkunstenaar bij uit
stek, verdraagt dit in het geheel
niet. En meer dan met Croiset's
ERANcOJS RABELAIS
keuze voor de samenstelling van
zijn bewerking, zijn wij het oneens
met de stroomlymng, de moderni
sering van de taal, Sandfort s ver
taling, die hij niot wilde of kon
gebruiken, maakt dat wel heel
duidelijk. Het deel na de pauze,
wanneer de wonderlyke Panurg
zijn intrede doet met de kostelijke
dialogen, voldeed meer.
En wanneer we dan 't voor en
tegen van deze „Vrolijke Reuzen"
hebben trachten af te wegen, mag
Croiset van ons aannemen, wat hy
zelf ons wil doen geloven:
„Er zit geen kwaad noch boze
opzet bij."
H. F. Reedijk.
Opgericht ia de N.V Zero koet- en
vrieslostallaties v/h gebrs. Zeedijk en
Co. te Rotterdam, ten doel hebbend de
exploitatie van koeltechmsche industrie
ën reparatiedienst en de handel in, be
nevens fabricage van kocltechnische
artikelen cn machines voor voedings
bedrijven.
van moord bij het politieverhoor Maar
het kind wordt, betrapt als het al enkele
malen is op het vertellen van ingefluis
terde leugens, niet meer geioofd, nu het
de waarheid spreekt
Het scenario is vervaardigd naar een
kort verhaal van de Engelse schrijver
Graham Greene, van wie Aznerüa ge
durende de oorlog reeds enkele verhalen
verfilmde: A Gun for hire en oa.
Ministry of Fear De auteur heelt het
draaiboek zelf geschreven en Beed
tekende de onheilssfeer heel knap. Sir
Ralph Richardson speelt de butler en
Michele Morgan het vriendinnetje.
Met de Marx Brothers moet men deze
keer een beetje geduld oefenen, want
het begin van „Go West" ts danig ver
velend. De drie gekke mannetjes moeten
eerst nog betrokken worden in ernstige
zaken van grote mensen, de aanleg van
een spoorlijn, de jacht op een grond-
acte, een complot van oneerlijke kroeg
bazen, De gebroeders kunnen dan weinig
anders doen dan wat mopjes vertonen
en tappen, maar als ze eenmaal goed
loskomen en een tiein ter beschikking
knjgcn om de meest dwaze trucjes uit
te halen, breekt de vrolijkheid baan en
kan men zich kostelijk vermaken, ln het
bijzonder met de waarlijk onnavolgbare
manier, waarop ze' spotter» met alle
wetien en vormen van de realiteit. En,
hun muzikale intermezzi doen bet goed.
..San Antonioblijkt een aanvankelijk
nogal onbegrijpelijke geschiedenis van
veeboeren cn veedieven te zyn. Men kan
er in het begin mei achtei komen, wie
de boeren cn wie de dieven zijn. totdat
een schone jurlrouw aan het spel deel
neemt 7ii zingt in een Wild-westbar
twee slaapliedjes, maar juist zij ver
oorzaakt de „herrie", In een oogwenk
ligc liet mannelijk deel van de barbezoe-
kers, tot gioot vermaak van do bioscoop
bezoekers. in slagorde achter de toon
bank en de diverse tafeltjes en zoekt
de zwakke sexe ijlmgs een veilig been-
komen De twee doortrapte schurken in
deze Eilir» trachten elkaar ovn zeep te
hei pen m de sombere mines van het
fort van San Antonio, hetgeen slechts
gedeeltelijk lukt De giaotste schurk
weet te ontsnappen, maar wordt na een
tvllde paardenrace achterhaald door de
held van de film, die gehuld is in de
schone gestalte van Errol Flynn en hem
met een welgeplaatste stoot in aanraking
brengt met een stenen paaltje, dat toe
vallig in de prairie staat Szöke Sznkail
verzorgt de vroJijke noot in deze flim,
door beslist tegen moorden te zijn,
waardoor hij dus levens de enige ver
standige in deze fUm is Nathalie Kal
mus Jaat met haar technicolor het een
eu ander nog beter uitkomen.
Twee wezen van Hollywood Ach
ja, waarom mei Laten we eens even
vergeten, dal we ln de eeuw van Sartie
en de atoombom leven Geen radio
telefonie, geen vliegtuigen, die ons ln
een paar dagen naar Nleuw-Zeeland,
mnar een zeilschip, dat er mnimden over
doet Een echt zeilschip mat mannen»
van-ijzer, u kent dat wet Een wereld,
waarin eer» jongeman een slippertje kan
maken met een Chinees meisje van geen
onbesproken gcdiag, daardoor hout
handelaar wordt op Nieuw-Zceland cn
via de schapenfokkerij als welgesteld
burgci naar Engeland ierugkecit. Een.
wereld, waarin je ook op het ene zusje
verliefd kan zijn en loch met het andere
trouwt, omdat Je, een tikje beneveld,
haar naam hebt. verward met de andere.
Een tikje onwaarschijnlijk, zult u zeg
gen? Niet Jn ..Green Dolphm Street
waarin nog heel wat meer gebeurt- een
aardbeving, eer» opstand van Maori"»,
om maar wat te noemen En de liefde
Praat niet over liefde, ais u „Green
Dolphin Street" niet gezien hebt
Fluwelen theatergordijntjes gaan open
en houten poppen vertonen het spet van
Franz Liszt, die in Znltbommel het mu-
zikalo bpiaardlersdochiertje ontdekt en
haar naar Parijs iant gnnn. Het spel is
gemaakt nnnr het boekje ..impromptu"
van Van Anrooy. De poppen, dc decora,
de berijming, zijn van Cia van Boort
2elf. cn deze vertoning gaf rij Donder
dagavond in het Doolstornmeninstituut
voor de Vereniging van Huisvrouwen.
In korte tafereeltjes, zeer afwisselend,
musiceren en bewegen zich de uit hout
gesneden poppen of voeren een dialoog,
die, dal moet ons van het hort, wat lang
»s en voorgedragen wordt op een de
clamatietoon. die ietwat te gedragen
klinkt bij dit luchtige en geestige pop
penspel. Maar dubbel goed wordt dit
gemaakt bi) een scène als die van de
musicerende EnUbammelee heertjes, die
overtuigend echt hun cello en klavier
bewerken
Meer dan 250 poppen heeft Cia van
Boort voor hanr theater gemaakt en
zij heeft een groot repertoire, zowel
voor kinderen als voor ouderen. Dit
alleraardigste programma werd bestoten,
met een „Klucht van Peerke".
Tentoonstelling van
hal f-edrlstenen
Vandaag wordt in het Natuurhisto
risch Museum aan do Mathenesserlaan,
tegenover Museum Boy mans, een ten
toonstelling geopend van half-edelge-
steenten. welke tot io Januari duurt.
Géén show van fraai gesiepen sierste-
ncn. maar een aantrekkelijk samenge
stelde collectie van dc minder kostbare
gesteenten, als rode jaspis, otnathist cn
bergkristal, sommige geslepen, andere
niet
„Overigens ts het onderscheid tussen
kostbaar en minder kostbanr in dit ge
val maar kunstmatig", vertelde ons de
heer Visser, een deskundige op het ge
bied der geologie, zelf eigenaar van een
slijperij in Den. Haag, „diamanten wor
den doelbewust duur gehouden De prtj3
van de Zuid-Afrikaanse diamanten is
in Europa wel tloif maai zo hoog als In
Transvaal. Het begrip ..half-edelge-
steente is feitöiljk volkomen fout, een.
steen is „edel" of niet."
Iedere geoloog en belangstellende zal
een bezoek aan deze stellig unieke ten
toonstelling niet willen overslaan. De
jaspis is de enige half-cdelsteen. die in
Nederland aangetroffen wordt. Wel
vindt men er ook andere, maar deze
zitten vaak vol barsten, waardoor het
slijpen onmogelijk wordt.