ALASKA
Kerstmis valt aan de Zuidpool
midden in de zomer
een paradijs aan de Noordpool
Uw kerstboom
LAND VOL WILD EN GOUD
D1
25 December 1633
op Nova Zembla
Om twee weken te pronken twaalf
jaar lang met zorg gekweekt
Kaarsen
[Vrijdag 24 December 1948
7
HOOG ïn de top van Noord-Amerika ligt
een land met tegenstellingen, haast even
groot als het grondgebied, dat 1.518.000 vier
kante kilometer beslaat. Alaska, waar het des
winters soms 61 graden vriest, vertoont in de
somermaanden een flora, 20 rijk, dat zij niet
voor de tropen onderdoet. Het leven in de
steden blijft 5ij dit contrast niet achter: In
Nome, de stad in de toendra's van het Westen,
stappen de vrouwen in rijbroek en laarzen door
de straten, terwijl in het Oostelijk gelegen Fair
banks Amerikaanse meisjes met een. filmster-
make up in de nachfclub zitten. Over schier
/eindeloze steppen verplaatst men zich met pri
mitieve honder.sleden, doch tegelijkertijd is het
binnenlands luchtvaartverkeer drukker dan in
welk land ook. Zelfs de bevolking vormt een
conglomeraat van tegendelen: avonturiers en
conventionele typen - goudzoekers. Eskimo's en
Indianen
IEP in de reusachtige wouden
van Alaska leeft het wild:
grote en kleine diersoorten, wier
pels waarde heeft voor. de mens,
dié er op Jaagt met vallen en
vuurwapenen. Dit houdt in, dat de
woudlopers er legio zijn. Het is ech
ter behalve uit winstbejag vooral
uit zucht tot avontuur, dat deze lie
den er op uit trekken, want meer
dan waar ook, moet dejager in
Alaska gevaren duchten en vaak is
'1 gebeurd, dat 'n Trapper, ernstig
gewond, van alles en ieder verla
ten, diep in de ijshel van de win-.-
terse wildernis een vreselijke hon
gerdood stierf. Toch is dit verra
derlijk gebied in Amerika's uiter
ste Noorden voor de echte jager
een waar paradijs, want ontelbaar
zijn er de zwarte en bruine beren,
de wolven, vossen, elanden, ren
dieren, berggeiten en -schapen, de
stekelvarkens en de konijnen, wel
ke laatste zo veelvuldig zijn verte
genwoordigd, dat men dehuppe
lende beestjes met steenworpen
kan doden.
Allerlei vogels bevolken de toen
dra's' en de bossen, en de rivieren
wemalen van vissen. Terecht noem
den ontdekkingsreizigers Alaska
dan ook een paradijs, en zelfs de
aard van flora en fauna is hierme
de in overeenstemming, want men
vindt in heel dit onmetelijk land
geen giftige planten of dieren,
men kent er geen slangen, wier
beet dodelijk ij en zelfs brengen de
milllaenen muskieten, die het leven
er in de zomermaanden hinderlijk
maken, geen besmettelijke ziekten
over.
Een goed land
T-T ET is een goed land, Alaska, en
A -1- goed zijn ook zijn mensen, die.
een merkwaardige tevredenheid
aan de dag leggen bij alle moei
lijkheden van het wonderlijk kli
maat en het harde bestaan, dat de
mens er leidt. Tevredenheid is voor
vele bewoners van aska de hoog
ste vorm van geluk en de- Europe
aan, die er slechts enkele seizoenen
verblijft, begrijpt, dat niemand het
in Alaska zonder deze speciale
levensopvatting uit zou houden,
want vooral de winter kan er ver
schrikkelijk zijn. Soms woeden
dagenlang zulke sterke sneeuwstor
men, dat een gezonde woudloper er
niet bij op de been kan blijven en
in December is het 's middags om
4 uur al donker. Dan huilen op de
vlakten buiten de huizen van Nome
en andere plaatsen de wolven, die
in grote kudden hongerig rond
zwerven en de sr. eeuw, die meestal
uit scherpe ijskristallen bestaat,
striemt, duidelijk hoorbaar, de
muren. Maanden achtereen is dan
alle leven als verstorven, want de
winter'duurt van Octobertot Mei,
maar dan, als de eerste wilde een
den uit het Zuiden aankomen, en
de mannen met hun. schxootbuksen
deze lenteboden bij dozijnen uit de
lucht paffen, nadert mèt de tente
een weergaloos schoon getij, rlog
even, en het donderend dreunen
van brekend ijs, dat zich o~er heel
Alaska iaat horen, waarschuwt de
bewoners, dat het paradijs weer
openbloeit.
Het breken van het ijs, de break
up, zoals men 't ginds noemt, gaat
gepaard met grote feesten en
weddenschappen, onvermijdelijk,
omdat de bewoners van Alaska ge-
boren, gokkers zijn, die geen kans
voorbij laten gaan om ergens iets
op te „zetten".
Daarom heeft de „Nenana Ice
Pool" elk jaar weer een enorm suc
ces, want deze loterij biedt ieder de
kans, voor een geringe inzet grote
bedragen te winnen, mits men het
tijdstip waarop het ijs volledig
„los" komt, tevoren op uur •en mi
nuut nauwkeurig weet te raden.
Natuurlijk hebben zich op dit ge
bied specialisten .gevormd, doch
ook de minder deskundigen wagen
graag een kans, en nooit worden
de ijsperichten, die over heel het
land regelmatig en in grote oplaag
worden verspreid, zo nauwgezet
bijgehouden, als wanneer de Ice
Pool draait. Tijdens het ijscarnaval,
het hoogtepunt van &et wintersei
zoen in de Amerikaans georiën
teerde stad Fairbanks, worden dui
zenden en nog eens duizenden
loten verkocht cn aller aandacht is
in het voorjaar met spanning ge
richt op de break up.
Over schier eindeloze steppen ver
plaatst men zich met primitieve
hondensledendoch tegelijkertijd is
het binnenlands luchtvaartverkeer
drukker dan in toelk land ook.
Goud
T7 AIRBANKS, de stad bij Alas
ka's grootste vliegveld, is mo
dern cn zoals gezegd door en
door Amerikaans. Men heeft er
alles wat het leven comfortabel kan
maken en zelfs floreert er sinds
lang een nachtclub, waar het even
mondain toegaat als in soortgelijke
gelegenheden van New York. In de
warenhuizen verdringen zich Eski
mo's. blanken cn Indianen, want
ook de inheemse volken leven niet
meer geheei als vroeger. De Eski
mo's, het moedigste slag mensen
van Alaska, die door hun vele ge
neraties oude geslacht instinctief
weten, waar met hc* meeste succes
gejaagd kan worden, kopen tegen
woordig weliswaar ook koffie,
SS'bll&rdaïna'S'Suwaa" Bi' winterfeesten die met veel ammo en entourage in Fairbanks
hun vet en traan, en elk Eskimoge- morden gevierd, ontbreken natuurlijk ae vnneemse rassen met en aai
zin verbruikt per week gemiddeld de Eskimo-vrouwen acte de presence weten te geven toont bovenstdan-
nog 20 liter olie! Zij volgen in hun
levenshouding nog vele oude ge
bruiken, evenals de Indianen die
in Alaska beter behandeld dan
elders in Amerika nog altijd bij
hun doden een kano met peddels
plaatsen, opdat de overledenen „De
Grote Stroom Generzijds" kunnen
oversteken. Er is een tijd geweest,
dat de moderne techniek zich zelfs
liet gelden in dit oude gebruik,
want tal van Indianen plaatsten op
de graven van hun doden bij de
kano een buitenboordmotor, doch
aangezien dit zeer kostbaar werd
en de motoren door het klimaat ge
teisterd,-spoedig in waardeloos oud
roest veranderden, is men er toe
overgegaan, het oude volksgeloof
maar weer met gewone peddels te
dienen, terwijl de motoren door de
levenden voor nuttiger doeleinden
worden gebruikt
Indianen leven overal in het
land verspreid, soms nog in tradi
tioneel stamverband, maar ook
dikwijls in afzondering', wat in de
steden veelal het geval .il; want"'
juist daar is de bevolking zeer
bont. Allerlei nationaliteiten wor
den er gevonden, vooral bnder de
grondleggers der steden, de goud
zoekers, die na jaren zwoegen en
ontbering, nog steeds niet rijk ge
worden zijn en zich daarom maar
troosten met het drijven van een
min of yieer kwijnende, nering,
ofwel een café houden, terwijl ze
nog altijd dromen van de grote
schat, die zij eens dachten te vin-
de foto duidelijk.
den ia het veelbelovende ^Alaska.
Duizenden moedige mannen zijn
destijds, door de goldrush aange
trokken, over Canada's westgrens
het land binnengestroomd, en nog
steeds treft men hier en daar goud
zoekers aan, die in het gesteente
wroeten en met primitieve „sluice-
baxes" trachten uit het gruis enig
Door techniek verdrongen
Meestal' zijn de eenzame diggers
echter verdrongen door vennoot
schappen, die van het goudzoekea
industrieën hebben gemaakt, welke
mét grote winsten werken want de
reusachtige „dredges", die hier de
boxes hebben vervangen maken
het Wassen van hét gesteente
lonend. Een dredge levert in. een
enkel uur .evenveel goud op als een
;box in een heel jaar en de geld
waarde van de productie verhoudt
zich hierbij van box tot dredge als
50 tot 70.000 dollar! Wat de onder
nemingen, die zich met het winnen
van goud bezighouden, voor bergen,
werk hebben te verzetten, om tot"
een bedrag als hier genoemd te
komen, laat zich gemakkelijk be
grijpen als men weet, dat goud
houdend gesteente vaak zeer diep
ligt en dc bodem van Alaska tot
een diepte van 100 meter- steenhard,
bevroren pleegt te zijn! Eeh en an
der heeft dan ook wel geleid tot de
wetenschap, dat rijk worden door
goudzoeken een ;topie is, die voor
de enkeling alleen maar bij zuiver
toeval is weggelegd.
Landbouw maakt goede kans
Men heeft zich in Alaska, dat nog
tal van toekomstmogelijkheden
biedt, daarom behalve op- de nog
altijd zeer florerende pelsjagerij op
andere gebieden geworpen en
vooral bergbouw en techniek staan
hierbij in het brandpunt der be
langstelling. Ook schijnt er, vol
gens deskundigen een goede kans
te zijn weggelegd voor land- en
.tuinbouw en reeds heeft men be
langrijke resultaten geboekt met
producten als rogge, haver, gerst,
aardappelen, wortelen, uien, spina
zie, sla en verschillende koolsoor
ten.
De kwaliteit van hetgeen in
Alaska wordt verbouwd, bewijst
aan deskundigen, dat men er uit
stekende akkergrond aantreft en
dit heeft insiders ei toe gebracht
te beweren, dat het land voor niet
minder dan '10 tot. 18 mjllioen
mensen voedsel'zou kunnen op
brengen!
Het is mede in dit verband be
grijpelijk,, dat Amerika steeds-meer
belangstelling toont voor dit won
derlijk en uitgestrekt gebied langs
de Noordelijke Poolcirkel,
A P expedities naar de Noord- 1
en Zuidpoolgebieden is Kerst
mis zelden onopgemerkt voorbij
gegaan. De gedachten- dér mannen
toefden' op die hoogtijdagen zeer
in het bijzonder bij' het verre va
derland, bij huis en achtergelaten
familie en vrienden. Als vanzelf
we^ de situatie van het ogenblik
vergeleken met het normale leven,
dat zij uit onweerstaanbare drang
naar avontuur verlieten en vooral
wanneer de omstandigheden in 'de
verlaten, barre Poolstreken moei
lijk waren, knaagde het heimwee.
Op enkele der bekendste expe
dities was de voornaamste oorzaak
der moeilijkheden rond Kerstmis
met een enkel woord aan te geven:
voedselgebrek. Dit. gold in het
bijzonder expedities in het "Zuid
poolgebied, omdat Kerstmis in.
Antarcis midden in de Zuide
lijke zomer valt, het seizoen waar
in uitsluitend de exploratietochten
met behulp van sleden gemaakt
korden worden! Op deze tochten
der pioniers is in erge mate hon
ger geleden en Kerstmis was dan
vaak een lichtpunt, omdat die dag
van de magere rantsoenen werd
afgeweken en de mannen voor één
keer weer eens hun bekomst
mochten eten.
Welgedaan
Op Scott's eerste Zuidpoolexpe
ditie (1901'04) maakte hij met
Shackleton en dr. Wilson een sle-
detocht zo ver mogelijk naar het
Zuiden, gedurende welke zij chro
nisch gebrek aan voedsel hadden.
Ma af Kerstmis werd de „red-let-
ter"-day.
De morgen was a2 feestelijk in
gezet met een heerlijk ontbijt
beschuit en gebakken zeehonden
lever met ham. Voor de lunch
kreeg ieder nogmaals één hele be
schuit en een volle lepel jam, een
ongekende luxe. Tot half negen
's avqnds marcheerden zeweer
door en daarna begon de eigenlij
ke Kerstviering, waarover Scott in
2'n dagboek met vreugde uitweidt.
„Toen maakten wij ons klaar
voor het souper, ons niet bekom
merend om de gevolgen, .na ons
eerst extra te hebben gewassen .en
opgedoft voor de Kerst. Ruikend
naar zeep zaten we om de kook
pot,/terwijl er een dubbele portie
van alles in de borrelende inhoud
werd gekwakt. De krachtige soep
was zo dik, dat een lepel er ge
makkelijk rechtop in bleef staan
en nog 'siste de Primus door, om-'
dat daarna onze chocolade aan de
kook werd gebracht. Intussen had
ik Shackleton in zijn spullen zien
rondscharrelen waar hij nu een
reserve-sok .«uit te voorschijn to
verde. Weggestopt in de teen van
de sok bevond zich een rond voor
werp, ongeveer ter grootte van een
cricketbal, hetwelk toen het was
opgediept een nobele plumpudding
bleek te zijn. Nog een duik in zijn
wonderzak en daar kwam een ver
fomfaaid stukje kunst-hulst te
voorschijn. In de cacao geplaatst
was onze plumpudding al' gauw
stomend heet cn daar stond hij dan
op het deksel van de-kookpot, be-
jffi.ijsjjia kroonddoor zijn versiering. Deze
ene keer verdeelden wij o"ns eten
nf m''"eens-zonder „om-.te' staan". Ik
Met Kerstmis ij het dag en nacht donker in het Noordpoolgebied; aan «M* d "ij "hebten™ eên ïevoel
dc Zuidpool gaat da-Ti de zon niet onderDeze fraaie luchtfoto van het vsn "welbehagen zoals we 'dagen en
indrakuaekkende „Alpenlandschap" aan de Zuidpool is van Byr&'s laat- dagen niet gehad hebben; wij zul-
ste expeditie. len goed slapen vannacht, geen
Op Kerstmis stil weer met
bctrocken lugt, ende niet •sora-
ders kout. Verleden nagt-zijn
drie of vier verschyden reysen
beeren voor ons tent geweest,
die so haest wij de schietgaten
opende, met de muyl erin qua-
men te snuyven; daarop wij
schotendoch door 't bassen van
de honden te ruphiuaerts ghe-
freden zijnde, maeckten onse-
kere schoot. Vermits den danc-
ker ende ongelijckheydt van de
sneeu, vonden wij niet geraet-
saem buyten te attenteren. Tot
ons Kersmis koekten den ham
een heenen hutspot, nuttigden
daer benevens een back heete
wijn, gevende yder man 7 duym
tobacS met een schoone p\fp.
(Uit het journaal van-een
overwintering van zeven
matrozen in de Maurits'-
Baai 1633/4).
aanhalen, van de
neer zij zouden zien hoe vrolijk
wij waren en getuige waren van.
ans welbehagen en onze opgewekt
heid. Thuis kan het hun nauwe
lijks beter gaan. Men leze slechts
het menu van heden:
1. Ossestaartsoep,
2. Vispasteitjes met aardappelen
en gesmolten boter,
3. Rendiergebrasd met doperw
tjes, tuinboontjes, aardappelen
met bosbessen op sap,
4. Moerbeien met slagroom
5. Gebak en. marsepein.
En bij dit alles het in ons we
relddeel zo beroemde Bockbier. Is
dat de juiste manier om. te eten
voor mensen, die zich moeten har
den .tegen de verschrikkingen van
de Poolnacht?"
Inderdaad loopt iemand, ook op
veel normalere „breedtegraden"
toevend, het water in de smond,
wanneer hij kennis neemt van bo
venstaand Lucullus-maaï, Het
blijft echter de grote uitzondering,
een dergelijke Poolmaaltijd.
Op Nova Zembla
rP IJDENS de beroemde over-
I wintering op Nova Zembla
door Willem Barents, Heemskerk
en de 2ijnen in het „behouden
Huis" werd, naar .men uit de dag
boekaantekeningen van Gerrit 'de
Veer moetopmaken, geen bijzon
dere aandacht aan Kerstmis be
steed. Toch waren aller gedachten
ook toen natuurlijk op eten ge
richt, 2oals uit een bepaalde op
merking blijkt. De Veer schrijft
als volgt: -
„den 25.Deccmber op Karsdagh",
was 't kwaad weer met een If.W.
Wind cn hoewel het zeer kwaad
weer was, zo hoorden wij even
wel da vossc". over ons huis lo
pen, hetwelk sommige zeiden dat
een kwaad teken was. en als men
daarover dispuut had, waarom dat
het een kwaad teken was.- Zo werd
er geantwoord, omdat men ze niet
in de pot of aan het spit mocht
steken, want dat had dan een
goed teken geweest."
Men ziet, dat de Hollanders in
de moeilijke omstandigheden hun
gevoel voor humor nog niet ver
loren haddon.
Daar staat htf dan te pronken. Uw kerstboom, versierd met kleurige
klokken en zilveren slingers. Als het avondeten is gedaan en ieder
zich op zijn lievelingsplaatsje in de huiskamer heeft genesteld, steekt
ge de kaarsjes aan. Wat een wonder van licht! Iemand vertelt een ver
haal, er wordt gezongen of misschien is de verrukking van het zo maar
stilletjes kijken U alleen al voldoende. De kerstdagen gaan voorbij, wel
licht laat gc do boom tot Drie Koningen staan, maar langer dan twee
weken houdt ge hem toch niet in huis. Ontluisterd en een beetje ver
fomfaaid staat het ding dan bij de vuilnisemmer op de man van de
gemeente®reiniging te wachten. En geen die er aan denkt, dat de boom
voor die enkele vreugde-dagen door de kweker twaalf jaar is ver
troeteld.
JAWEL, de kerstboom waarop ge
vlak voor de feestdagen het oog
liet vallen omdat hij zo mooi van
lengte was bijna anderhalve
meter is precies twaalf jaar lang
met alle mogelijke zorg omringd.
In het zaaibed groeide hij bet
eerste jaar van een nietig zaadje
uit tot een onooglijk stengeltje met
hier en daar een groen sprietje.
Het tweede jaar bracht hij door op
een ander bed, waar wat meer
ruimte was voor zijn. wortels- Tot
zijn vijfde jaar werd het boompje
zo elke herfst verplant. Intussen
was hij naar een kerstboomkweker
verhuisd, die hem het zesde jaar
met zijn leeftijdsgenoten eindelijk
een definitieve plaats op zijn uitge
strekte terreinen gaf. Na nog drie
jaar was hij al vijftig centimeter
hoog. maar de kweker vond dat hij
voorlopig maar moest blijven
staan. Andere boompjes van zijn
jaren werden wel uitgegraven toen
het tegen Kerstmis liep. Want al
zijn de meeste kerstbomen, die op
de markt worden gebracht, min
stens één meter lang, er zyn toch
ook veel mensen die liever een
kleine kerstboom hebben. De tijd
ging voort, de oorlog liep ten einde
maar nog zou uw boom drie jaar
moeten groeien voor hij werd uit
gegraven. Dat gebeurde begin van
deze maand. Per vrachtauto werd
hij met andere bomen naar de
laadplaats van de kwekerij ge
bracht, waar sorteerders de dui
zenden sparren'tot hoge hopen op-
tastten. En ten slotte bracht een
vrachtauto hem naar de markt
koopman, die de boom voor een
rijksdaalder aan u overdroeg.
Een half miJlioen bomen
Eén van de oudste kerstboom
kwekerijen van ons land en zeker
de grootste ligt aan de rijksweg
AmsterdamAmersfoort ter hoog
te van restaurant „De Witte Ber
gen" bfj Laren. „Wij maken de bo
men kant en klaar voor de ver
koop," vertelde de kweker ons.
Behalve hier in Laren kweken xve
ook in Baam, Eemnes en Amers
foort. "Verder kopen we ze op in tal
van andere plaatsen over het hele
land, Wij verhandelen ongeveer
een vijfde deel van de half millioen
kerstsparren, die elke December
maand op de markt komen.
Onze aanplantingen omvatten on
geveer drie kwart millioen bomen
in alle stadia van groei. Het aantal
dat er jaarlijks af gaat wordt na
tuurlijk weer bij geplant. Méér
soms, want het gebruik van de
kerstboom neemt nog steeds toe.
Dat is begonnen na de vorige we
reldoorlog en sindsdien niet opge-
In het diepst van het woud, fetntd-
den van de blanke sn^r?uy, rijzen
statig en donker de naaldbomen op.
houden. De meeste mensen kopen
een boom van één a anderhalve
meter, die een rijksdaalder kost.
We verkopen onze bomen door het
hele land behalve in Brabant. Het
is typisch dat in het uiterste Wes
ten in het algemeen een grotere
boom wordt gevraagd. In plaatsen
alö" Wassenaar, Den Haag, Haarlem
en Bloemendaal willen de mensen
vaak bomen van twee meter en
langer. Aan de Bijenkorf in Rot
terdam verkochten we er verleden
week één van negen meter. Echte
handel is ons "werk eigenlijk niet
meer want de prijzen zijn vastge
steld. Eerlijk gezegd heeft dat ook
zijn voordelen,want de detaillist
die zijn klantjes kent loopt nu wei
nig risico. Er is immers geen prij-
zenconcurrentie!
Een markt-artlkcl
Een kerstboom is echt een arti
kel voor de markt. Ruim zestig
dromen, geen
buikriem."
Nansen at er goed van
IN vrijwel alle reisbeschrijvingen
en dagboekaantekeningen der
Poolonderzoekers komen soortge
lijke beschrijvingen voor. Uitvoe
rige verhalen over de maaltijden
en menu's van die dag, waaruit
blijkt, hoe belangrijk het probleem
voedsel wordt voor mensen, die er
steeds tekort aan hebben en hoe
ten slotte alle gedachten onbe
dwingbaar gaan draaien om het
eten.
Poolreizigers als Amundsen en
Nansen, die. hun tochten model or
ganiseerden waren er echter wat
de voeding van hun expeditieleden
betreft, minder benauwd aan toe
en op hunne ondernemingen was
de Kerstmaaltijd niet zozeer de
enige kans om eindelijk en voor
een keer weer eens genoeg te krij
gen, maar een verfijnd of extra
overvloedig diner, zoals bij moe
der de vrouw. Zo maakt Nansen
it* zijn dagboek over de beroemde
tocht met de „Fram", waarbij het
hem in 1895 gelukt is tot bijna 86
graden N.B. door te dringen,
eigenlijk excuses wanneer hij het
Kerstdiner beschrijft, door hem en
zijn tochtgenoten in 'de eeuwige
Poolnacht van hun eerste winter,
gesavoureerd. Wij lezen daarover
het volgende:
„Thuis zullen ze thans veel aan
ons denken en vele medelijdende
zuchten aan ons wijden om alle
ontberingen, die wij in deze kou
de, troosteloze ijsomgeving moeten J
doorstaan. Ik vrees echter dat hun Primitieve voorstelling van net leven van Barentz in de Decejnber-
mededogen snel zou bekoelen wan- maand op Nova Zembla (rechts de ton, die als badkuip diende)
procent gaat dan ook naar markt
kooplieden. In Amsterdam bijvoor
beeld koopt welhaast iedereen zijn
boom op de Singel en èr is daar
geen bloemist die er een behoor
lijke omzet mee kan behal en-
Nee, de kerstboom is geen dou-
glasspar maar een Picea excelsa.
Wij zeggen gewoon kerstspar.
De oorlog heeft ons veel schade
berokkend omdat wij niet die zorg
aan de bomen konden besteden,
die ze behoefden. Pas in 1952 zal
de kerstbomenkwekerij weer op
volle toeren draaien. Vroeger ex
porteerden we veel naar Engeland.
Maar een jaar of vijftien geleden
zetten ze ons daar met hun „Buy
British" de voet dwars. Begrijpe-
Btj tientallen worden de kerstbo
men in het bos op grote wagens ge
laden
lijk was dat overigens wel. Er is
nr wel sprake van uitvoernaar
Amerika en Frankrijk maar.'sekac
is dat niet. België kweekt zelf ge
noeg bomen. Wel bestaat er een.
goede kans dat dit jaar bij onze
Zuiderburen en ook in Frankrijk.
Kerstmis wordt gevierd mét' Ne
derlandse hulst- Daarvan is de prijs
vrij, en er is dit jaar zoveel van
dat goedje, dat de handel heel la
biel is. Vorig jaar kostte een kilo
vijf tot zes gulden, nu van zestig
cent tot een gulden. Er zijn ook. in
ons vak heel wat moeilijkheden,
maar toch mogen we niet klagen.
Het bedrj^ rendeert en een goede
kerstboom is altijd een gewild ar
tikel.
grotendeels gemaakt
van afvalstoffen
Als straks de blanke t aarsjes- in
Uw Kerstboom hun levendlicht
doen schijnen en de hoeken van Uw
kamer schier verdwijnen in een ge
heimzinnige schemer zult U moeilijk
kunnen denken, dat diezelfde kaars
jes grotendeels worden gemaakt
vanafvalstoffen. Het zijn de de
structiebedrijven waar voor con
sumptie afgekeurd vee wordt „ver
werkt" die veel van de grondstof
fen voor de stearine leveren.
Aan de IJsseldijk in Gouda staat
een enorm modern fabriekscomplex,
de Koninklijke Stearine Kaarsenfa
briek „Gouda", waar vrijwel alle in
Nederland gebruikte Kerstboom
kaarsjes en dat zijn er op het
ogenblik lang niet zoveel als in nor
male tijden! worden gemaakt.
Daarheen vervoeren de Nederlandse
destructiebedrijven vrijwel alle vet
ten, die zij winnen uit afgekeurd
vlees. Ook grote hoeveelheden been-
dervet ontvangt de „Kaarsenfa
briek", zoals de Gouwenaars kort
weg zeggen. Uit dezs vetten, ver
mengd met palmolie, toveren de
kaarsenmakers uw lichtende kerst
boomversiering.
Maar voor bet zover is moeten de
venen nog heel»vat bewerkingen on
dergaan, Eerst worden zij gesmolten,
en als de Kaarsenfabriek, .met dit
werkje bezig is weel heel 'Gouda dal.
want..,De Kaarsenfabriek stinkt,
wij krijgen regen" zeggen de Gouwe
naars dan. omdat de fabriek ten Zuid
westen van de stad staat.' Hoe jnccr
stank, des te meer staat de .wind in
het Zuid-Westen, 'des te meer dreigt er
regen.
Is het vet gesmolten dan wordt het
gezuiverd en gesplitst in glycerine en
vetzuren. Deze vetzuren distilleert
men; daarna gaan zij in enorme per
sen. waar ze worden gesplitst in vloei
baar cn vast vet En dit laatste-is dan
eindelijk stearine, waarvan onze kerst
kaarsjes worden geperst.
Welke soorten kaarsen de Kaatsen-,
fabriek maakt? Wel, aüe soorten; van
dc „gewone" witte tot Sn diverse kleu
ren gedraaide en de statige Oud-Hol
landse of Gotische kaarsen,
„U schrijft nu wel, dat de Kaarsen
fabriek kerstkaarsjes maakt, maar ik
lieb zc nog nergens kunnen kopen'.',
zult U misschien opmerken. Wij en
ook de directie van de Kaarsenfabriek
begrijpen deze opmerking Want dg
productie is nog steeds veel te gering.
Oorzaken? Er la te weinig palmolie,
er komen nog steeds te weinig vetten
naar de fabriek. Dit laatste kan znls-
sctuen verklaard worden ,uit de om
standigheid, dat er lang niet zoveel
vee wordt geslacht als in vooroorlogse
jaren. Er worden dus verhoudingsge
wijs niet zoveel dieren afgekeurd en
vernietigd, en zeker ia er veel minder
beenderafval. Export is er betrekkelijk
weinig, vrijwel alles wat de Kaarsen
fabriek produceert wordt in het bin
nenland „geconsumeerd".
Deze geringe aanvoer vanvetten "ia
ook oorzaak, dat er in de Kaarsenfa
briek „slechts" rond 250 arbeiders wer
ken, waar anders wel het dubbele aan
tal zijn brood verdient
