Sociale probleem even nijpend als
het Indonesische
DE GROTE MISREKENING
VAN MOSKOU
Van het Onherstelbare naar het
Onweerstaanbare
Nederland heeft vertrouwen
in de toekomst
Geschiedenis van een jaar in een notedop
Europa in 1948
door Prof. dr. C. D. J. Brandt
D*
FIT
LINIA
Vrijdag 31 December 1948
OUDEJAARSBIJLAGE
LAAT uw gedachten eens terug gaan over 1948 in Nederland.
WelKe figuren komen u dan voor de geest? Koningin Wik
helrama, Koningin Juliana.... Ga verder, wie dan? Ja, juist,
Fanny Blankers-Koen. Een vreemde combinatie misschien, maar
,ze ligt zo in uw geheugen, ge kunt er niet onderuit. Deze drie
vrouwen war en..ongetwijfeld de populairste personen in het Ne
derland van 1948 en om hen heen kunt u een groot deel van de
gebeurtenissen groeperen, die in het afgelopen jaar in de belang
stelling van ons volk hebben gestaan.
Toch niet alle gebeurtenissen. Want er schieten u nog meer
namen te binnen en ook daaromheen kunt u feiten en gebeurte
nissen van het jaar 1948 groeperen. Het zijn nu namen van
mannen en wat daarbij in uw gedachten komt - het spijt ons dat
wij het moeten constateren - is dan ook van een geheel andere
aard, meer geladen met zorg en met mogelijkheden tot verschil
van mening. Hier zijn er drie: Drees, Lieftinck, Manshalt; sociale
problemen, financieel-economische problemen, distributieproble
men. Hier zijn er nog drtij; Van Mook, Romme, Beek Indonesië.
Met het bovenstaande kunt ti in een notedop samenvatten,
wat in het Nederland van 1948 de aandacht van het grote publiek
heeft getrokken. Maar dan hebt u nog niet alles wat werkelijk
belangrijk was. Behalve enige groepen van drie namen kunnen
we ook nog drie afzonderlijke gebeurtenissen memoreren, welke
misschien minder tot de verbeelding van veel landgenoten hebben
gesproken, doch die historisch gezien in 1948 waarschijnlijk van
de meeste - en ook verststrekkende - betekenis zijn geweest;
1. de grondwetswijziging, die de structuur vastlegde van een
Koninklijke Unie, -waarin Nederland en de gebiedsdelen in Oost
en West zullen zijn verenigd.
2. de voorbereiding tot de samenwerking in de Benelux, welke
o.m. tot een grondige wijziging van onze economie zal leiden.
3» het toetreden tot het defensief verbond der Westelijke
mogendheden, waarmee Nederland officieel - en waarschijnlijk
voor goed - het principe der neutraliteit heeft prijs gegeven.
A LS wij dit alles zo in korte trek-
ken even de revue laten pas
seren, dan moeten wij toch wel tot
de overtuiging komen, dat er hier
te lande zo het een en ander is ge
beurd in het afgelopen jaar. Het
jaartal 48 schijnt dan ook wel
voorbestemd om uit te springen in
onze historie. Kennen wij niet alle
maal uit onze lagere-schoolj aren
het jaartal 1648. waarin onze roem
ruchte tachtigjarige oorlog, hoewel
reeds lang gewonnen, besloten
werd met de vrede van Munster,
die als het ware de officiële bekro
ning van onze nationale onafhan
kelijkheid betekende? Twee hon
derd jaar later, in 1848, schonk de
grondwet van Thorbecke ons de
parlementaire democratie en nu, in
1948, heeft een wijziging van de
constitutie' het verschiet geopend
op een geheel nieuw staatkundig
bestel voor Nederland en de over
zeese gebiedsdelen. Nederland en
de West zullen vormen het konink
rijk der Nederlanden, dat in een.
koninklijke Unie verenigd zal .zijn
met de Verenigde Staten van Indo
nesië, die het voormalige Neder-
landsch-Oost Indië zullen' omvat
ten.
Twee koninginnen
Als wij het over de grondwet
hebben denken wij ook meteen aan
Koningin Wilhelmïna, Het is be
kend, dat zij zelf de grondwetswij
ziging nog bekrachtigen wilde, zo
dat deze vóór haar abdicatie moest
zijn aangenomen. Zo nam zij af
scheid met een grootse, een histo
rische daad, die zij in baar balling-
schap voorbereidde met haar ra
diorede van 7 December 1942. Dit
afscheid na de vijftigjarige regering
van de ,Moeder ri p? "Vaderlands"
en de ontroering, die het wekte in
alle geledingen van ons volk, lig
gen ons nog vers in het geheugen
prof. Mr. C. P. M. ROMME
evenals de luisterrijke ïnhüldigmg
van haar- dochter en opvolgster
Koningin Juliana. Maar meer in
druk dan de pracht en praal, bij die
gelegenheid ten toon. gespreid,
maakten op ons volk de bewogen
woorden, die de jonge koningin
toen heeft gesproken: „Wie ben ik,
dat ik dit doen mag," een rede,
vorstelijk en innig meanselijk tege
lijk, waarmee Juliana zich voor
goed een plaats heeft verworven in
de harten van haar landgenoten.
Indonesië
Het Indonesische probleem is Op
het ogenblik voor volk en regering
overheersend. Aan de eerstee wil
van Nederland om de volkeren van
Indonesië nationale ze]fsian-.i~,.eid
te geven, behoeft niet getwijfeld te
nog
DR. W. DREES
worden. Dat onze' regering -niette
min, ondanks drie jaar onderhan
delen, niet tot overeenstemming kon
komen met een der toekomstige
deelstaten, de* Republiek Indonesia,
en dat dit tenslotte leidde tot het
gewapende ingrijpen vdh ae laatste
weken, Is genoegzaam bekend. Dit
probleem, het verschil van mening
met de Republiek en de vraag of al
dan niet gewapend moest worden
opgetreden, heeft ook dit jaar weer
het politieke leven van Oi.„ land
voor.een groot deel beheerst.
Het ging daarbij in feite niet
meer over de vraag oi de vol
ken van Indonesië zelfstandig
zouden moeten worden, vrijwel
leder ging in dit opzicht aceoord
met de rede van H.M. Koningin
Wilhelmïna van 7 December
1942. Het was de vraag langs
welke weg en op welke termijn,
die zelfstandigheid verwezenlijkt
moest worden en vooral: of men
de .onderhandelingen met de
Republiek, die afspraken, spoe
dig nadat ze gemaakt waren,
weer verwierp en zich- niet hield
aan het gesloten bestand,
langer moest rekken.
Bij de strijdvraag, die in ons land
over Indonesië bestond, waren niet
alleen politieke en. morele maar wel
degelijk ook sociaal-economische
problemen aan de orde. al werd daar
in de e3 ei niet zo- zeer de nadruk
op gelegd. In het algemeen kan men
wel. zeggen, dat men in de kringen
der kapitaalbezitters en de aanver
wante groepen het minst geneigd
was tot lankmoedigheid jegens de
Republiek. Inmiddels hebben de za
ken in Indonesië echter een wending
genomen, welke tot consequenties
kan leiden, die thans nog niet kun
nen worden overzien. Moge spoedig
onder de tropenzon van het sprook
jesachtig mooie en- rijke land van
ïnsulïnde door blank en bruin in
vrede en eensgezindheid worden ge
bouwd aan het geluk en de welvaai t
der millioenenbevolkmg.
Politieke arena
Welke gevolgen had het Indone
sische probleem voor de binnen
landse politieke verhoudingen? Ds
politiek ten aanzien van de overzee
se gebiedsdelen werd voornamelijk
gedragen door de twee regerings
partijen, de K.V.P. en de P. v. d. A.
en beide hebben van links en var»
rechts heel wat stoten van critiek
moeten doorstaan. Ook in eigen rijen
bleef die critiek niet uit Bij
K.V.P. leidde zij er zelfs toe, dat de
heer 'Welter een eigen partij sticht
te, waarin hij een deel van de reen
tervlcugeh der katholieken verenig
de, al moet daar direct worden bij
gezegd, dat daarbij ook andere.fac
toren een rol speelden, met name
socïaal-economisene. De heer Wel
ter en de zijnen voelen namelijk
niets voor de geleide economie en
zijn van mening, dat de katholie
ken zich te veel door de socialisten
IN 1948 GINGEN BELANGRIJKE LEVENSMIDDELEN NA9JAAR VAN DE BON
laten mee slepen. Tegen het samen- ste plaats minister Lieftinck zich
bezig gehouden, wiens maatregelen,
vooral op het gebied de» belastin- j
gen. heel veel er; riek uitlokten, maar j
die'er in slaagde ons dit jaar een'
Miilioenennota voor te leggen, wel
ke aarimerkelijK gunstiger was oan
dc vorige jaren.
De financiële en de economische
maatregelen hangen hauw samen en
de snciale volgen in hun spoor. De
samenwerking in Benelux-verband,
die ook een gedeeltelijk1 los laten
'van de geleide economie vraagt
bracht als bijzondere noodzakelijk
heid 'mee de afschaffing, der rege
ringssubsidies op steenkolen en een
aantal levensmiddelen. De terug-
keer tot normale verhoudingen werd
daarmee bevorderd, -nr de prij
zen. die de consument te betalen i
heeft, gingen vrij sterk omhoog-
Boter en margarine
Boter kunnen de meeste mensen
nu niet meer betalen. ...ade re
gering schiep uitwijkmogelijkheden.
Dan maar margarine. Goedkoop en
(bijna?) e,yen goed. Geen witbrood
maar bruinbrood. Ook goedkoper
enJeter. Maar u'-ttemin werd
het leven duurder en daarom kwam
er een toeslag van een gulden per
week op de lonen beneden de
3750-— per jaar en werd de kin
dertoeslag verhoogd. Er zijn nog
enkele andere maatregelen geno
men, maar ccn sociaal evenwicht is
nog niet bereikt. Een derde loon-
ronde? Zij is al in het vooruitzicht
gesteld. Maar misschien komt er
dan ook huurverhoging. Neen, ge-
makkeiijK is het leven niet. Maar
gelukkig zijn er tal van artikelen
van de bon gegaan, dat is dc licht
zijde van al deze maatregelen. Nu
is het wachten nog op ae textiel.
Niet alleen op puntloze textiel, manr
ook op goede en goedkope.
England-spiel
Problemen, problemen.... De po
litieke berechting nadert haar vol
tooiing. De tribunalen zijn afge
schaft. Een groot aantal politieke
delinquenten kreeg vermindering
van straf. Grote oorlogsmisdadigers
kwamen voor het hekje Raüter,
Christiansen. Van «er Waals. Schreie-
der liet het archief van zijn geheu
gen werken. Heeft hij alles verteld?
Hel England-spiel kwam ter tafel.
Hoe zit het waarmee? Een nieuw
probleem! Een parlementaire en
quête-commissie zal er haar krach
ten aan wijden. -
Huizentekort
gaan van katholieken en socialisten
zijn zij dan ook fel gekant.
De partij van de heer Weiter
kwam met één zetel uit de verkie
zingsstrijd, niet weg nam, da»
de K.VJP. haar zeteltal van 32 hand
haafde. De P. v. d. A. ging van 29
op 27 zetels terug èn de communis
tische partij van 10 op 8. Veel
nieuws brachten de verkiezingen
niet, een kleine verschuiving naar
rechts. De communisten die onmid
dellijk na de bevrijding veel „good
will" hadden schijnen.-voorlopig op
hun retour en de gebeurtenissen in
het buitenland, met name in Tsje-
cho-SIowakije, hebben daartoe -"iet
weinig bijgedragen. In het afgeh pen
jaar ziin zij buiteii de commissie
voor buitenlandse aangelegenheden
in het parlement gezet en in tal van
gemeenteraden (Amsterdam gine
vóór) worden zij geweerd uit "het
college van. B. en W. en de vaste
raadscommissies.
Op andermans zak
De problemen waren velerlei dit
jaar. Eehalve het Indonesische was
(en. b 1 jj f t) er ook nog het finan
ciële vraagstuk. Ons land. rijk vóór
de oorlog, was straatarm daarna en
dst is hot nog. Wij alten individueel
moeten het aan den lijve ondervin
den. U kunt nog niet kopen en ook
nop niet betalen wat u voor de oor
log wè] kopen en betalen kon. En
of die „goede oude tijd" ooit terug
komt? Wij weten het niet maar ve
len betwijfelen het.
Natuurlijk, niemand zal ont
kennen, dat wij het al een stuk
„beter" hebben dan een jaar ge
leden men ga maar eens na
hoe toen en. hoe nu het Sinter
klaas- en het Kerstfeest gevierd
Konden worden. Maar laten wij
vooral niet vergeten, dat wij op
het ogenblik voor een groot deel
teren op de zak van een ancer,
van Amerika namelijk.
Voor onze wederopbouw en onze
voedselvoorziening moeten wij veel
kopen in het buitenland en daarvoor
hebben wij geen. dollars genoeg.
Wij kunnen niet zo veel uitvoeren
als wij gedwongen zijn in te voeren,
de import overtreft de export maan
delijks met twee millioen gulden-
Op geen stukken na kunnen wij ons
dus zelf bedruipen en dat is geen
prettige zaak, niet voor een gezin,
niet voor een land.
Marshall-hulp en Benelux
In ieder geval helpt de Marshall?-
hulp, die ons zeshonderd millioen
dollar per jaar ppi-.ort, ons voorlo
pig'uit de misère. Maar er zijn voor
waarden aan die hulp verbonden.
Wij dienen haar te gebruiken om op
korte termijn de mogelijkheden te
scheppen om weer op eigen benen
te staan en daarbij zal het noodza
kelijk zijn tot economische coördi
natie met andere landen te geraken.
Wat dit betreft zijn wij al aardig op
weg door onze samenwerking met
België en Luxemburg in de.Bene
lux. De Economische Unie met die
landen zal op 1 Januari 1950 in wer
king treden.
Economische samenwerking.
Wegvallen van de tolgrenzen.,
wegvallen van andere gren
zen..?, Komt -er een verenigd
Europa? Er wordt hard aan ge-
dokterd, ook in ons land, er is
zelfs een internationaal congres
aan gewijd, dat niemand minder
dan Churchill als spreker op de
Dam te Amsterdam bracht.
Maar de eerste jaren zal het
nog wel een ideaal üujven.
Er is wèl al weer militaire sa
menwerking tot stand gekomen.
Ons land kwam tot een tair
verbond met België en sloten
ons dit jaar ook aan bij een' groier
defensief verbond, dat van de
West-Europese Unie, dat mis^—cn
spoedig zal worden uitgebreid tot
een atiantisch pact. Waar is daar
mee onze hoog geroemde neutrali
teit van vóór de oorlog gebleven?
Afgeschreven! En waarschijnlijk
voor goed. Neutraliteit is bij de
moderne en totale oorlogvoering
een onmogelijkheid geworden, zeker
voor een land met een geografische
ligging als het onze.
De buidel van de staat
Problemen genoeg, zeiden we.
Met het financiële heeft in ae eer-
nog de wederopbouw,
.rij langzaam bij gebrek
Dan is
Zij vordert vrij
aan materiaal en "725,000 gezinnen
hebben nog geen. eigen, huis en moe
ten bij anderen inwonen. Wij weten
nu allemaal wel wat dat in vele ge
vallen betekent. Mensen zijn geen
engelen. Dit jaar zijn 30.000 nieuwe
woningen gereed gekomen, het vol
gend. jaar komen er 38.000 bij en zo
zal de productie ieder jaar stijgen.
Maar het zal wel tot i960 of 1965 du
ren voor het tekort is opgeheven. We
hebben dus nog een jaar of vijftien,
voor de boeg.Maar er. is dan ook
'veel schadEuin te jhaien.
Tempo, tempo
Tempo, tempoDat is het wat
deze tijd vraagt, dat is het wat nodig
is om onze teloor gegane welvaart zo
veel mogelijk terug te winnen. Onze
industriële productie zal veel groter
moeten worden. Wel beweegt zij zich
al sinds October 1947 boven het voor
oorlogs niveau maar ook het aantal
arbeiders is groter geworden.
In het derde kwartaal van dit
jaar was de industriële produc
tie 109% van de vooroorlogse,
maar de productie per arbeids
kracht heeft de vroegere 'nog
niet geëvenaard. Ze ligt dit jaar
voor de industrie op 82% tegen
77% in 1947 en 70% in 1946. Als
de stijging zo doorgaat zal ze
eerst in 1952 weer normaal zijn.
Zal dit dan ook arbeidskrachten
overbodig maken? Er is al weer eni
ge werkloosheid, al is zij nog niet
onrustbarend. Aan ongeschoolde ar
beiders cn administratief personeel
is er momentcel een overcompleet,
maar naar geschoolde vakarbeiders
is in het algemeen nog vraag: zo bad
de metaalnijverheid er in Augustus
van dit jaar 13.000 tekort. In de toe-
Het berglandschap in Midden-Java, waardoor dc Nederlandse troepen naar Soerakarta zijn opgerukt
DRIE en een half jaar na de capi
tulatie van Duitsland en Japan
is „vrede op aarde" nog altijd een
vrome wens, de ontwikkeling van
de wereld in de zes jaren van de
oorlog is zo groot geweest, dat de
helft van die tijd niet voldoende was
otn de nieuwe stabilisatie, onmis
bare voorwaarde voor de vrede, te
vinden. De „koude oorlog", die in
midden 1945 een aanvang nam, is
ook in 1948 op alle fronten voortge
zet, ja hij is zeker in intensiteit en
vermoedelijk in omvang nog toege
nomen, in het bijzonder op de twee
voornaamste punten: Europa en het
Verre Oosten. Speciaal op het Euro
pese front, dat ons alleen al van
wege de waarheid, dat het hemd
nader ïs dan de rok, het meeste be^
lang inboezemt, is de strijd hevig en
de spanning groot geweest, zo hevig
en zo groot dat bij velen onizer vaak
de gedachte is boven gekomen, dat 't
welhaast tot een ontlading in een
oorlog moest komen, ja dat som
migen in bittere ernst niét alleen
met de gedachte aan een preventieve
oorlog hebben gespeeld, maar zich
zelfs vertrouwd hebben gemaakt met
de idee, dat dit de e n i g e oplossing
voor ons werelddeel zou kuntien
zjjn.
Twee oorzaken zijn het die deze
verheviging van de koude oorlog
aan het Europese.front kunnen ver
klaren, twee oorzaken, welke niet
naast elkaar, maar in "onderlinge
komst zal scholing- en omscholing
nodig blijken, en niet al'.een om onze
export (en dus onze betalingsbalans)
te versterken, maar cok om werk
loosheid te voorkomen, dient de in
dustrialisatie krachtig te worden
aangepakt
Geen pessimisme
Dit beeld, in korte trekken ge
schetst, leverde ons het afgelopen
jaar. Is het somber? Dat hangt af
van degeen die het beoordeelt, of
hij met pessimistische of optimisti
sche blik de wereld in kijkt. Somber
behoeft den volk alleen te zijn als
het het geloof in zichzelf verliest.
Maar daarvoor is in Nederland geen
enkele reden. Er is hard gewerkt in
ons land en er is al enorm veel be
reikt. "Wij zullen hard moeten blij
ven werken, daarbij niet alleen aan
het heden denkend, maar ons ook
voorbereiden op de problemen, die
de foekomst ons, met onze snel
groeiende bevolking, ongetwijfeld
zal stellen. Dc kop er voor dus.
Aanpakken!
WIJ kunnen gemakkelijk bere. Üjkse ontmoetingen of botsingen, openheid, dan zijn wij op de plaats
deneren dat Oud en Nieuw kleine vreugden of teleursteltin. gekomen waar wij in' ons leven
twee opeenvolgende dagen zijn gen zinken weg in de nacht ach- behóren te wezen. Dan valt er een
even gewoon als alle andere da- ter de horizon. En wij varen voort, ander licht op de donkere plek-
gen. Het is Vrijdag geweest, nu Weg van het onherstelbare. Maar ken van schuld en leed, die wij,
wordt het Zaterdag. Het is Decern- nog altijd onder dezelfde hemel, onherstelbaar als zij zijn, achter-
Helen op onze levensrivter. Dan is
D._ er nieuwe mogelijkheid, nieuwe
IT is er ook In die opén. - -
ber geweest, nu wordt 't Januari.
Het is 1948 geweest, nu wordt het
1949. Wat verandert er eigenlijk?
Nu ja; de kalender aan dè wand.
De agensip in uw binnenzak. De
heid
dat wij
kans op een ander en beter leven
jaarb»ek& op uv, kantoor. Maar voorlopigheid, ons falen kunn
- beseffen; zodanig dat nat s~"
migen te machtig wordt en
over-
op Nieuwjaar trekken de meest;
hun oude kleren weer aan, ook al .-
heten re nog de Zondagse. En toch huiverende ctngst daarvoor
lerw'jl alles bij het oude blijft,
(want wat van onze kleren geldt,
gaat zeker op van onze karak
ters) -komt er bij de jaarwisse
ling een ongewone openheid in
ons. Meer dan anders zijn wij ge
neigd eens even stil te staan in
ons jachtig leven. Wij kunnen tot ftema™ta „door een
bezlnnfncr komen. Wii worden vat. lawaaierige feestroes, die toch on.
van Oud en Nieuw, LateJ; wl| onil nlet vs,r3iSSen. Dll
zo scherp^ onze egien heeft n{ets te maken met de goede
mnen VOOj-nBmeng van de eerste Janua-
som- rj( jjjg Qp tweede al meteen het
de plaveisel vormen van de befaam.
de weg naar de hel. Dit heeft ech.
ter alles te maken met de krach
tige vernieuwing, die de Heilige
Geest teweegbrengt tn mensen, die
hun plaats weer weten.
Onze plaats' voor God.
Ds. F. OBERMAN
bezinning komen. Wij worden vat
baar voor woorden als;'
verbiddelijk in het kille Januari-
AN vaart ons schip ogen
schijnlijk even gewoon als al
tijd; dan stroomt de rivier van de
„De tijd draagt alle mensen voort J*1!,!!;!!?b\l~SÏ' til "id onherroepelijk verder, zoals
op zijn gestage stroom: s'aaT de hand voor het steec[5 ai was. maar dan Is er
Ze zijn als gras,.door zon verdord, ?aoid en heselfen opeens weer, een wezenljjke verandering vol.
vervluchtigd als een droom." te varen onder een hemel, die niet (rokken, waarvan het -geloof in
C83, ls-,Dal °°d «5 i*. Christus het geheim verklaart. Wij
W ft en onze betrekkelijkheid, ieven de vergeving en mogen
!J ritten In net schuitje en van wie dezellde dichter zingt: derhalve al het onherstelbare la-
moeten meevaren. Wij kijken „Gij zijt, van vóór Gij zee en aard (en in de hand van God, die ons
om, over de slingerende riviar van hebt doorUtOtwoord bereid, de onafwendbare toekomst tege-
dit laar, van ons [even, dot nu altud dezel/de d e G« ^-aer(. moe, ïoer(i ln de zeerheid, dat
achter ons ligt. De sleur van alle de God der eeuwigheid! £ijn plannen onweerstaanbaar
dag, de hevige momenten, de stil- En duizend jaar gaan als dc dag zjjn oan we(Bn wif oofc met jjg.
Ie ur.en ook. onze nederlagen, die van gist'ren voor u heen, zevéntiende-eeuwse Enaehw* riioh
zoveel beschamender waren dan om schedule, een gedachte vaag, ;.r i?aac watts d[e Psolm gO noo
ons onverdiend aangedane verne. een nachtwaak, die verdween." IVnz heïdffi: dat h.t"„rechte
dering, het ligt nu alles achter Dezellde, die onze zelfkennis gebed verhoord wordt, als wij zin
ons. Wij kunnen er niet meer bij. scherpt, zodat ons oordeel niet gen en da{ njet uitsluitend ter
Het wordt herinnering of vergetel- mals kan zijn; Dezelfde, die ons gelegenheid van Oud en Nieuw—
held. De rivier wordt langer en het ware. Kerstfeest Het vieren van p God ons voorgeslacht
langer. En donkerder naarmate Zijn welDehagen-Jn ons, vergan- jn „ciht en sSoratoebruis
onze jaren klimmen, De lichlpun- kelijke mensen. Wanneer wij op betoys ook ons uw trouw en
ten steken uit als bakens op de Oud en Nieuw voor'God komen te macht
strekdammen, Het meeste dage. staan in die onberedeneerbare wees eeuwig ans tehuis!"
wisselwerking dienen te worden ge
zien. In de loop van 1947 hebben de
Ver. Staten, na de oorlog plotseling
op de leidende plaats in de wereld
gesteld en 1 -gen die nieuwe taak
geestelijk aanvankelijk niet opge
wassen, in het begin bepaald hulpe
loos tegenover het door hen niet
verwachte verschijnsel van de Sow-
jetpolitiek van agressie en chicanes,
gehandicapt bovendien door de tra
ditie van wijlen Roosevelts illusies
en concessies, na moeizaam zoeken
het antwoord op de Russische poli
tiek gevonden. President Tr urnen
en zijn State Department gingen een
politiek van „containment", dat is
van tegenhouden op alle fronten voc-
ren. Een in wezen defensieve poli
tiek, maar die omdat de beste ver
dediging nog altjjd de aanval is, te
gelijk een offensief karakter had. De
Truman-doctrine van Maart 1947, de
speech van Marshall van Juni van
dat jaar, waarin hij de 'beginselen
van het naar hem genoemde hulp
plan voor Europa uitstippelde én de
voorstellen, welke de Amerikaanse
staatssecretaris op de Alg. Vergade
ring der Ver. Naties ter tafel bracht,
waren voor de wereld even zovele
bewijzen, dat Washington zijn weg
bad gevonden endat het initia
tief in de koude oorlog bezig was in
zijn handen over te gaan.
Voor de heren van het, Kremlin
betekende dit de wetenschap. daL.da
tijd, dat zü practiscb hun gang kón
den gaan voorbij was. Aan het begin
van het afgelopen jaar stonden' zij
dus voor de keuze:
of de omstandigheid, dat hun
politiek over de hele linie een
tegenstander tegen hen ln het veld
had gebracht, die op zijn minst
genomen tegen hen opgewassen
den cn daaruit de conclusie trekken,
dat de tijd voor hen gekomen was
om de koude oorlog te vervangen
door een vrede op de grondslag van
de status quo (daarbij aannemend,
dat de Amerikanen nog bereid zou
den zijn op de basis van die status
quo te onderhandelen),
of de strijd-op alle fronten voort
te zetten en wel offensief ten einde
de tegenpartij vóór te zijn cn de
eigen stelling nog zoveel mogelijk
te verbeteren, wanneer het tot een
accoord op de grondslag voor de sta
tus que zou moeten komen,
of tenslotte de strijd op bepaalde
fronten verder te laten rusten en alle
aandacht en krachten te Concentre
ren op die gedeelten van de lange
linie, die het meeste succes be
loofden.
MOSKOU heeft de tweede van
deze wegen "gekozen. Waarom?
Omdat de mannen van het Polit
bureau niet geloofden in de ernst en
de kracht van de nieuwe Ameri
kaanse politiek, omdat zij op grond
van hun Stalinistisch dogma een
spoedige economische crisis in hel
bolwerk van het kapitalisme ver
wachtten en last not least, omdat zij
op grond van ervaring er op meen
den, te kunnen rekenen, dat in het
jaar voor de presidentsverkiezingen
een rechtlijnige, vastberaden Ame
rikaanse politiek eenvoudig uitge
sloten was.
Deze keuze van de Sovjetunie
was een van de twee hierboven ge
noemde oorzaken van de verscher
ping van de koude oorlog' in 1948.
Misschien nog niet eens zozeer deze
keus op zichzelf, dan wel het feit,
dat er een misrekening aan ten
grondslag lag. Want Stalm, Mololof
en ZjöanoC hebben de situatie en
hel. spel der krachten in de Ver.
Staten en daarmee de Amerikaanse
politiek voor 1948 volkomen ver
keerd beoordeeld, DU is zelfs zo be
langrijk, dat wij 1948 in Europa met
goede gronden zelfs als het jaar van
de grote misrekening van Moskou
mogen karakteriseren.
Echec is op échec in de politiek
.an de Sovjetunie ten aanzien van
Europa gevolgd. De eerste actie, da
totale gelijkschakeling van Tsjeclio-
slowakije, dat reeds voor vier vijf
de achter de Sowjetlinies lag, was
tenminste nog een (schijn)succes,
maar de plaatselijke offensieven te
gen het plan-Marshall In Italië en.
Frankrijk werden een mislukking
en de poging om het Niemandsland
tof wil men: Allemansland) Berlijn
te veroveren werd het grootste fias
co van allemaal.
Niet alleen werden deze offensie
ven van Moskou op zichzelf een
mislukking, omdat het front van de
tegenpartij nergens werd doorbro
ken, maar zij maakten bovendien dit
front pas recht sterk. En daarmee
komen we aan de tweede oorzaak
van de verheviging van de strijd in
de Europese koude oorlogi die recht
streeks uit de eerste voortvloeit. De'
Wesleuropese staten, die zagen, dat
het Washington ernst was en het ge
vaar, dat hen van Moskou bedreig
de, eindelijk in zijn volle omvang
onderkenden, sloten zich in 1948
aaneen. Ja, niet slechts aaneen,
want dit was nog maar een eerste
stap, maar zjj lieten ook de gevaar
lijke illusie, dat zij op hun eentje
op dit moment een politiek van de'
zgn. Derde Macht tussen de Grote
Twee in konden voeren, los voor de
harde werkelijkheid, die hun geen
ander alternatief liet dan aanslui
ting bij de Ver. Stalen ofonder
gaan.
Deze eenheid in wording van
West-Europa, ja van het Westen
in politiek, economisch en militair
opzicht Is de tweede karakteristiek:
van het jaar 194B voor ons wereld
deel. Het is nog maar een" eenheid
in wording en* het is er nog
verre van, dat de voltooiing van deze
ontwikkeling in hét zicht ïs, maar
de eerste stappen z(jn gedaan en het
belang hiervan voor de naaste i
oe-
komst. b.v. voor dc overgang van d«
toestand van koude oorlog naar die
van vrede kan heel groot zgn.
Want het is tenslotte niet ondenk
baar. dat de heren van hel Kremlin,
die op I Jan. 1949 voor precies de
zelfde keus staan als een jaar ge-
dcr», die van kiezen tussen dc coven
onderscheiden crie wegen, thans, ge
leerd dcor de ervaring van hun mis
rekening anno 1948 niet de tweede
weg inslaan, maar de eerste, wat het
mooiste zou zijn, wat de wereld zou
kuhncr. gebeuren, doch wat ik r.iet
verwacht, of de derde (staking van
de strijd aan cén front!), waarvoor
in de gewijzigde omstandipneden
wellicht 'Europa zou kunnen worden
uitverkoren.
Mnar daarvoor zijn twee dingen
nodige
lc dat de Ver. Staten en West-
Europa geen twijfel overlaten aan
hun wil om één te zijn.
2e dat zelfs de machthebbers in
Moskou met hun door hen, zelfver
kozen. isolement steeds groeiend
gebrek aan begrip voor de gelnch-
tcu cn dc caden van anderen zich
niet opnieuw verrekenen.
Aflnertenttr I M
DOOR DE
METHODE
ROTTERDAM j
Meent 124
DEN HAAG
Nnordeinde 21
AMSTERDAM
Vijgendam 4
Vraag onze brochure No.
VERSCHEEPTE GOEDEREN VOLGENS HET MARSHALLPLAN
tijpvah i A»ati.i5«oveu8rn'*i
iTAue
«oaxNGSMico i» LAwoeouw woo
INOUSTfllUI PDCOOCTCN
