De oudste Schiedams e branders en
hun bedrijf
f»
KREUGER
Opstaan
SINGEL
FOTO
KAMP
MULDER
GE. WILLEMS
Uit het verleden van Schiedam
Toezicht der Staten en van stadswege
was zeer scherp
Wie aan de slag willen
en kunnen gaan
Gemeente-publicatie
Ursus kan Maandag
aan de kop komen
DE SPECIAALZAAK
had
j dbej wtganSewnd
VUUREN
GEER
PLATE
SPECIALITEIT
IN
VERLOVINGSRINGEN
6 8 4 7 0
WAAROM
GARAGE
PIJNLIJKE O
VOETEN
BRILLEN
D. DIJKSHOORN
GENEVER
BROERSVF.ST 75
VAN LEEUWEN
Ook bij de Schiedamse winkeliers
vindt U wat U nodig heeft/
In het M. S. Willem Ruys zitten zestien
millioen schroeven!
Geslaagde filmavond in
gebouw Irene
W. SIEPMAN merï. gedipl. PEDICURE
Hermes ontvangt
buitenlands
bezoek
Zaterdag 16 April 1949
5
XV
13 ECHTGEAARDE Schiedammers zal het zeker bekend zijn,
-LVdat vooral sinds het laatste kwart van de zeventiende eeuw-
de brandersindustrie te Schiedam toenam in bloei, en dat zij
in de achttiende eeuw haar definitief stempel op onze oude stad
heeft gezet. Wie hierover meer wil lezen moge ik aamraden het
belangrijke boek van dr. P. J. Dobbelaar: „De branderijen in
Holland tot het begin der negentiende eeuw" te lezen. Het be
handelt deze bedrijfstak in de verschillende steden van Holland
en ook over Schiedam zal men er vele gegevens in vinden. Af
gezien van het feit, dat m.i. aan dit werk de fout kleeft, dat de
graanimport - toch 2eer belangrijk voor de branderijen - er te
weinig in besproken wordt {in een van mijn volgende artikelen
hoop ik mij daarmede speciaal bezig te houden), heb ik toch over
de Schiedamse branders en hun bedrijf op het eind van de zes
tiende en het begin van de zeventiende eeuw vele bijzonderheden
gevonden, die m.i, verdienen vastgelegd te worden.
\X7ANNEER wij het Schiedam
v uit die dagen eens doorwan
delen, ja, het is wel mogelijk, dat
wij dan iemand tegenkomen, die te
veel van de brandewijn heeft ge
proefd, maar dat wy heel iang zou
den moeten zoeken eer wij een
brandewijnketel vonden, acht ik
zeker. Dr. Dobbelaar zegt ook in
zijn_ dissertatie, dat in de loop dei-
zestiende eeuw, vooral gedurende
de laatste helft, de brandewijn een
over geheel Holland bekende drank
geworden was. Hij wijst ook op dc
Statenordonnantie van 1583, waar
bij een voor heel Holland geldende
impost van 1 stuiver per stoop
(„Dordsche maat") werd gelegd op
alle brandewijnen. De ampliatie
van 1606 wijst op de toename
van bet graanverbruik bij de be
reiding van brandewijn. Het desbe
treffende artikel van de ordonnan
tie luidt dan: „Den voorsz. Impost
sal ontfangen worden van alle de
Gebrande-wijn, oft ghebrande
Anijs, Genevere ofte Venckel-wate-
ren ende diergelijcke, die men voor
dranck verkoopt 't zij dat de selve
van Wijnen, Bieren, Meed, Tarwe,
Hegge, of andere Greynen, als
Anijs, Venckel, Geneverbesyen, ofte
van eenige moeren of ander specien
ende manieren alhier binnen den
Lande gemaeckt oft van buijten
ghebracht zijn -Men lette er op:
op geïmporteerde brandewijn zoo-
wet brandewijn van wijn, uit het
Zuiden vooral als brandewijn, die
in Noord-Duitsland was bereid met
graan,
In 1652 wordt de ordonnantie
„gealtereerd en. geamplieerd". Nie
mand mocht „de brandewijn in-
slaen ofte opdoen, voor ende aleer
daervan gehaelt ende vercregen sal
sijn een behoorlyek biljet van den
pachter ofte sijnen collecteur, inne-
houdende de quantiteijt ende de
qualiteijt van dien". Ook het uit
slaan moest worden aangegeven,
„ende opdat den pachter de fraude
des te beter sal connen achterhalen,
soo sal hij ten allen tijde vermogen
te gaen peylen, visiteren ende on-
dersouck. doen ten huijse ende in de
kelders van de brandewijnbranders
ende grossiers".
Genoeg dus om U ervan te over
tuigen, dat het toezicht van Staten
en stadswege scherp was. En
tochhoevelé malen moet de
schepenbank vonnis vellen in pro
cessen tussen de pachters enerzijds
en de branders en slijters ander
zijds. Ik zou haast zeggen gelukkig,
want veel aardige bijzonderheden
zijn nu geboekstaafd, die bij een
smettelaos leven van onze branders,
zonder frauduleuze handelingen, ten
opzichte van de ordonnantiën op de
impost, niet zouden, kunnen worden
medegedeeld,
Od dan met de oudst-bekende
brander te beginnen: Jacob
Jansz. Waerde, van wie dr. Dobbe
laar vertelt, dat hij in 1594 zijn
huis op de Dam verkoopt, „uijtge-
sondert al het gene sijn brandewijn-
brandïnghe aengaet" en tezelfder
tijd een ledig erf koopt by de
Vlaardingerpoort, waarschijnlijk om
daarheen zijn installatie over te
brengen. Da civiele rol maakt wel
Bij het Gewestelijk Arbeidsbureau
in Schiedam, staan momenteel de vol
gende aangeboden en gevraagde ar
beidskrachten genoteerd:
AANGEBODEN ARBEIDSKRACHTEN
Bouwbedrijven: Vloerenlegger. dak
dekker.
Metaalbedrijven: Chauffeurs. aank.
elec. lassers.
Alg. Bedrijven: Boekhouders, kantoor
bedienden, incasseerder, musici, expe.
dideknecht, magazijnbedienden, kell-
ners. portiers vertegenwoordigers, on
geschoolde arbeiders, ehem. wasser,
cistUlateurBkneclits. winkelbedienden,
fotograaf, verbandmeester, tuinman,
hotel-kok. buffetchef. molenaar.
«Jeugd* Aank. bediende. 1.1. electri-
cien, 1.1. automonteur, 1,1. mach, bank
werker zonder praktijk, 1,1. banket
bakker.
Vrouwen: Leerling verkoopster, leer
ling naaisters, kapster.
GEVRAAGDE ARBEIDSKRACHTEN
Bouwbedrijven: Mach. houtbewerker
(fraiser), kistenmaker, schilders, tim
merlieden.
Metaalbedrijven: Bankwerkers pre.
cisiebankwerkers, elec. lassers (N.V.L,
gereqdschapmakers, gereedschaosUj-
pers, constr. monteurs, koperslagers,
vormers, metaaldraaiers (geschooid en
revolver), plaatwerkers scheepsbikkers,
pupenmonteurs, scheepsljzerwerkers,
smeden Igrof en kachel), voorslaan-
ders constructeur staalbouw, biezers,
saiibouwers en hulpmonteurs in de
constructie.
Alg, Bedrijven: Letterzetters, boek
drukkers, fabrieksarbeiders, aank. be
dienden. wijnkopersknecht kleermaker,
broodbakker, motorschippcr 1&—20 j..
dekkneebt voor tankboot h 25 j.
In de Limburgse mhnen kunnen
flinke ongehuwde arbeiders geplaatst
worden, leeftijd IS—30 laar.
Jeugd: Borstelmakers cartonnage-
werkere. drukkers, foroeur, glas in
loodzetter. granietwerker (kunststeen),
kurkensnijders, aank. soldeerder, ko
perslagers. kopergieters mach. bank
werkers. vormers, letterzetters, slagers
jongen halfwas-slager. 1.1. tekenaar 1.
2 kl. M.T.S.. leerling voor glasindus
trie, 1.1, verwamungsmonteurs, 1,1,
kapper, loopjongens 1.1. lakspuiter, l.L
timmerman, jongste bediende, pak
huisknecht.
Vrouwen: Dagmeisjes, fabrieksmeis
jes, verkoopster (kruidenierswaren).
Strijksters, wasserijmeisjes, vlaggen,
naaister (geen thuiswerk), flinke werk
ster. bekwame verkoopster gezinsver
zorgster.
Personen, die wensen te emigreren,
dienen zich uitsluitend te wenden, tot
het Arbeidsbureau.
melding van een kwestie van rente
betaling van een hypotheekschuld
in 1591 en doet ons hem kennen als
koper van een schip in het volgende
jaar, wat er wellicht op wijst dat
bij ook haringvangst beoefende of
koopmanschappen te water ver
voerde; geen enkele maal echter
vinden we tegen hem een proces in
zake de brandewijnimpost. Gezien
de staat van dienst van zijn vakge-
nooten, zou ik er haast toe komen
om te zeggen, dat zijn „brande-
wijnneringhe" wel heel weinig om
het lijf heeft gehad, óf dat hij een
gunstige uitzondering op de regel
vormt, In het laatste geval zoudt TJ
kunnen zeggen, dat bet begin
daaronder te verstaan dan de prac-
tïjken van Schiedam's oudste bran
der in elk geval goed is geweest.
Maar oordeelt niet te vlug: immers
onze Jacob Jansz. had nog een an
dere naam, die van „Lorredrayer".
Nu noemt het Groot-Ned. Woorden
boek verschillende betekenissen
van deze minder eervolle toenaam
op; in een 17de eeuwse tekst lezen
wij: „Lorrendrayers worden ge
noemd dezulken, die zonder daar
toe geregtigt te zijn, ter sluik op
andere Landen vaaren, om koop
handel te draven. Ook noemt men
Lorrendrayers ,die tegens verbod
van de Overigheid allerlei kunste
narijen werkstellig maken om met
contrabande goederen na vijande
lijke Havens le zeilen". Maar het
Groot Flaccaetboek noemt ook
middelen „omme te verhoeden alle
compositien, slingeren ende lorre-
draijen omtrent het Middel van de
Bieren, Wijnen en Brandewijnen".
Was Jacob Jansz. Waerde dus toch
niet zo'n onschuldig lam, als zijn
afwezigheid in de brandewijnim-
postprocessen deed vermoeden? Of
slaat zijn bijnaam op koopman
schap, die hij met zijn schip op on
geoorloofde wijze en wellicht wel
naar de vijand vervoerde? Het ant
woord op deze vragen moet ik
helaas schuldig blijven. Over hem
nog slechts dit: in de Poortgedingen
voor de schepenbank is Jacob
Jansz. Waerde en is, na zijn dood in
1598, de curator van de boedel van
zijn weduwe, herhaalde malen eiser
in zaken van „gehaelde waren",
„gehaelde brandewijnen" en „ver-
droncken gelagen". Dit wijst er dus
op, dat hij niet alleen de brande
wijn brandde of inkocht, maar die
tegelijk „bij de cleijne mate uijt-
sleet", m.a.w. hij was ook herber
gier of tapper.
Hij had dit gemeen met andere,
misschien wel met alle Schiedamse
vakgenoten van latere decennia.
Zo was Bastiaen Jansz. in 1603
brandewijnbrander en tevens
„waert in de Coegroop". Het is niet
bepaald een smakelijke naam voor
een restaurant ,want „coegroop" zo
las ik het in een Middeleeuwse
tekst, is datgene, „daer hem die
vereken in wentelen". Deze bran
der wordt door dr. Dobbelaar wel
licht welvoeglijkheidshalve, niet
vermeld ,maar hij schenkt mij toch
de gelegenheid om TJ te vertellen,
dat als regel de branders ook var
kens hielden, die de spoeling, het
afvalproduct bij de brandewijn-
fabrieage, verorberden. In dit ver
band mag ik misschien wijzen op
een verklaring uit 1622, waarin de
dienstbode van de brander Romer
Pietersz. verklaart, dat zij 's nachts
om twaalf uur haer meester, half
beschonken sijnde", heeft gehol
pen om twèe varkens eten te geven,
en wel „de spoeling die effen vuijte
brandewijnketel was gecomen, die
seer heet was". „Eerst" zo ver
klaart de dienstmaagd en het lijken
bewpordingen van een testament
„waeren de varekens noch clock
ende gesont" cn toen zijn zij plots
gestorven.
MAAR nu de scherts terzijde en
in ernst teruggekeerd tot
Schiedam's branders, of laat ik lie'
ver zeggen, lot een hele branders
familie nJ. het geslacht Van der
Vecht. Ik vond een Willem Wil-
lemsz. van der Vecht als brander
vermeld in 1603 bij een accijns
kwestie hij pacht dan, samen
met de brander Jan Thijsz. van
Tendelo, tegen een bedrag van
175 de stadsaccijns op de brande
wijn. In 16D7 is hij eiser in zake
.verdroncken en gehaelde brande
wijn", waaruit wij kunnen conclu
deren, dat hij tevens tapper was.
Maar nu pacht reeds in 1584 een
Willem Willemsz. Canary stads
accijns op de brandewijnen en ook
later komt zijn naam nog vele
malen voor. Het is mij thans ge
bleken, dat het hier steeds dezelfde
persoon geldt. Immers in 1G08 lees
ik in de civiele rol: „Willem Wil
lemsz, van der Vecht, waert inöCa-
naryen".
'De kohieren van de verponding
getuigen van een tamelijk groot
huizenbezit. Na zijn dood in 1615
bleven zijn zoons Mathijs, Huï-
brecht en Willem van der Vecht in
het vak. Er zijn aanwijzingen, dat
zij niet zoals vroegere of andere
mindergesitueerde branders hun
brandersbedrijf in, een gedeelte van
hun woonhuis uitoefenden. Zij fa
briceerden hun brandewijn in een
„brandewijnhuis" of „brandthuijs"
in het Broersveld. Een en ander
wijst reeds op meerdere welstand.
Tweemaal vrolijkheid
in de Paasdagen
Zoals gewoonlijk biedt ook dit
jaar het Paasprogramiha van de
bioscoop weer alle mogelijkheden
voor degenen, die in deze dagen
wat ontspanning zoeken. Dank zij
het twee-films-programma -yan
Passage is er hier voor elke Paas
dag een filrn. Tot en met Zondag
avond draait „Zoals de ouden zon
gen", een luchtig verhaaltje met
een tikje romantische inslag
over het wel en wee' van een
artistenfamilie, die het nu met
direct zo uitstekend gaat, maar
waarvan de zoon het klaarspeelt
om op zijn manier de moeilijkhe
den op te lossen. Mickey Rooney
en Judy Garland spelen de hoofd
rollen in dit onderhoudende nie
mendalletje.
Van Maandag af is „Weekend in
het Walöorf-hotel" in de roulatie
en een stelletje gasten in dat ho
tel, waarmee de film ons laat ken
nismaken, blijkt het ook. Velerlei
verwikkelingen bestaan er en voor
dat alles opgelost is, moeten er
nogal wat misverstanden uit de
weg worden geruimd. Een keur
van bekende artistcn met Ginger
Rogers aan bet hoofd, zorgen er
met het orkest van Xavier Cugat
voor, dat er enkele uren van goede
ontspanning valt le genieten.
VISSERIJBERICHT SCHEVENJNGEN
SCHJ3VENINGKN 16/4. Besorarmtjg
loggers verse vis van 14 April: Sch, 45
met f 4800, Sch 262 met t 3100 Sch 15
met f 2SD0. Sch 66 met f 2400. Besom
ming verse vis- Sch 17 met f 180. Sch
47 met f 270 Sch 68 met f 200 Sch 67
met f 220. Sch 38 met f 120. Sch 119
met f 50, Sch 10 met f 270 Sch 62 met
f 120 Sch 2 met f 200. Sch 12 met
i 210, SI 31 met i 980. SI 47 met f 250.
SI 16 met 220, SI 12 met 370. SI 38
met 280. Od 17 met £210 Od 20 met
200. Od 6 met 390. Um 83 met i 290,
Th 47 met f 150. Bh 4 met 340, Kw
215 met 190. Eh 4 met 390. 25 gama-
lenboten met f 310 aan verse vis. No
tering verse vis; heilbot 2.20 per kg,
grote scho) 43,60 middel schol 19.10
39,60. kleine schol f 87Di£ 11, schar
f 4.50—f 6, wijting f 5.30—f 6.50 pan
1 3 40—4. kabeljauw i 23 40f 25,
wolf 16—17.50. tongschar C 4150.
De ene zoon, Willem van. der
Vecht, vertoeft in 1615 buitens
lands. Enige jaren later is er weer
sprake van bet ,gebrandewijnhuijs"
van hem en zijn broers in het
Broersveld.
Mathijs van der Vecht wordt ge
noemd „gebrandewijnbrander ende
vercoper", „brouwer ende gebran
dewijnbrander", „brouwer in den
Ancker". Eens wordt van hem ge
zegd, dat hij, niet alleen bierbrou
wer zijnde, hem oick is erberende
neffens dien met gebrandewijn van
coom ende andere materie de bran
den".
Ook Huibrecht van der Vecht
leren wij herhaaldelijk als brander
kennen. Vele functies heeft hij in
zijn vaderstad bekleed: in 1636 en
van 1658 tot 1662 is hij regent van
de Staasarmenkamer, van 1641 tot
zijn dood in 1673 bok leproosmees-
ter (regent van het Proveniershuis),
schepen in 1641 en 1642, in 1653 en
1654, en tenslotte van 1641 tot 1673
raad en vroedschap. Ik heb de in
druk gekregen; dat de Van der
Vechts, toen zij in aanzien klom
men, tevens de combinatie brander
tapper hebben verbroken. Met op
zet heb ik TJ over de familie Van
der Vecht wat meer verteld,'ora te
doen uitkomen, dat zij gerekend
moeten wd'rderi 'tot de up'per-ten
van de Schiedamse branders in die
dagen.
CANWDAATSTELLING
GEMEENTERAAD
De burgemeester van Schiedam
brengt het volgende ter openbare k
nis:
Up Dinsdag 10 Mei aanstaande
plaats heo&en de candictaaislelling voor
de gemeenteraad. Up die dag kunnen
van des voornuddags 9 uur tot des na
middags 6 uur. dij de voorzitter van
net tiooidaiemOureau m elke kieskring,
ter secretalie der gemeente worden
n-ge^evera lijsten van canaidaten. ais
ueaaeict in artikel 3!» der kieswet. Op
aezeiide lusi mogen ten hoogste lu
candidate n woraen geplaatst, iedere
ujs. moet worden onaertekend door
tenminste 25 personen, die volgens os
me7ersi]jst geiaenae op het ogenblik
acr inlevering, kieters zijn. voor de
gemeenleiaaa binnen de kieskring. De-
aelrae kiezer raag met meer dan een
«ijst onoer,eKenen. De candidaten moe
ien, met vermelding vao hun voorlet
ters en woonplaats, op de lijsten ge-
plaats! worden in de volgorde, waann
aoor de ondertekenaars aan hen de
voorkeur wordt gegeven. Incfien de
candidaat is een gehuwde vrouw ol
weauwe wotdt z« op de lijst vermeld
mei de naam van haar ecntgenooi oi
overleden echtgenoot onder toevoeging
van tiaar «gen naam. vooral gegaan
«oor het woont „geboren" or een ax-
hortirg van du woord. Bij de vermel
ding ran een candidaat mogen de voor
letters geheel oi'ten dele door de voor.
namen worden vervangen. Dezelfde
eatidulp.at mag met voorkomen, op meer
dan een van de lijsten, ingeleverd in
dezelid* kieskring. Bij de lijst moet
worden overgelegd de schriftelijke ver
klaring van iedere daarop voorkomende
cauuidaat dat hij bewilligt in zijn can-
didaatsteiimg op deze lijst. Irunen de
candidaat zich buiten het rijk in Euro
pa bevindt, kan de hterbeüoelde ver
klaring telograltseh worden gedaan en
is zy met aan het ofhciele tormuiier
gebonden De inlevering der lijït moet
geschreden per&ootilnk door evn K>ezcr.
De candidaten kunnen daarbij tegen
woordig zijn. Van de inlevering wordt
een bewijs van ontvangst afgegeven.
Fonnuheven voor de jjjslen en voor de
schriftelijke verklaring van bewilliging,
hierboven vermeld, zijn ter secretarie
dezer gemeente kosteloos verkrijgbaar
tot en met de dag der candidaatstel
ling
In herinnering wordt gebracht arti
kel 148 der kieswet, luidende als volgt:
Hij die eene lijst, als bedoeld In arti
kel 35. inlevert, wetende dat zij voor
zien is van bandtekeningen van per
sonen, die met bevoegd zijn tot deel
neming aan «te verkiezing, waarvoor dc
inlevering geschiedt lerwrjl zonder die
handteekemngen geen voldoend aantal
voor eene geldige lijs) zou overblijven,
wordt gestraft met gevangenisstiaf van
ten hoogste drie maanden of eene geld
boete van ten hoogste honderd twinhg
gulden. Met gelijke straf wordt gestraft
hij. die wetende dat hij ntet bevoegd
is lot deelneming aan de verkiezing,
eene voor die inlevering bestemde lijst,
als bedoeld in artikel 35. heeft onder
teekend.
Maandagmiddag zal Ursus op het
S.V.V.-terrein de derde wedstrijd
spelen in de promotie- en degrada-
tiecompeütie. Het gaat ditmaal tegen,
de vierdd klasser D.J.S. uit Rotter
dam. Deze ploeg won Zondag j.l.
van Siod en heeft momenteel met
drie punten uil twee wedstrijden de
leiding. Mocht het Ursus gelukken
om Maandag te winnen, dan zouden
onze stadgenoten, die slechts een
punt achter liggen, de kop overne
men. De gasten beschikken echter
over een uitstekend elftal, zodat het
zeker geen gemakkelijke strijd zal
worden. De Ursus-mensen, kunnen
zich echter geschraagd weten door
het vertrouwen in hun kunnen, van
vele Schiedammers. De wddstrijd
vangt Maandagmiddag om twee uur
aan,
voor n goed SCHILDERIJ
voor
ALLE HUISDIEREN
VAKKUNDIG
Het nieuwste op Bet gebied
vao halsbanden, lijnen en
tuigen.
«ET le SCHIEDAMSCHE
KONDEN BADHUIS
KUNSTHANDEL
„ARTISTIEK"
A. M. JANSBEN
Broeravest 6
INLIJSTEN VAN FOTO'S
PLATEN EN ETSEN
VOOR.
Losse
LINNENKASTEN
3 deurs, blank eiken en
eiken gebeitst, geh. meu
belplaat en uitneembaar
Uitgebreide collectie
LIBERTY
fauteuils en kussens
GEDP. INSTRUCT F ill?
Botterdam se dijk ZII
Telefoon: 68617
ROTTtRÜ, DUF 6
TEL. 69990 SCHIEDAM
smakelijk
BROOD
GEBAK
Bakkerij
Broersveld 15Iï
Tel. 68231
Schiedam - Rotterdam
Ontwikkelen
Afdrukken
Vergroten
Pasfoto's
Reproducties
MEUBELFABRIEK
STOFFEERDERIJ
GR. MARKT 21
t.o. Stadhuis
SCHIEDAM. Tel. 67762.
Hoogstraat 106
Telef. 66720
Bezorging door do
gehele stad
Op graveren
kan
gewacht worden
Speciaal adres voor
COK6ETTEN
BUSTEHOUDERS
BUIKBANDEN
etc
NAAR MAAT EN
CONFECTIE
NOG LANGER
HAARDEN
Gasfornuizen 220.—
Gascomforen 22.50
Electr.
wasmachine f 215.
B.P.H.JANSE
Pedicure r Sportmasseur
Specialiteit In
aangemeten steunzolen
Hoogrstr. 107 - Tel. 67813
WRINGERS
Schoonmaakartikelen
direct uit voorraad
leverbaar!
REPARATIES
binnen 24 uur
gereedl
St. Liduinastr. 13B
Tclcf. 67849
Ziekenfonds-
leverancier
HOOGSTRAAT 128
TEL. 68304
VISSER Co
LIKEUREN
WIJNEN
BIER
LIMONADE
Een
AANWINST
voor Uw boekenkast
VOOR
Dr. H. J. van Mook
Indonesië, Nederland
en de Wereld
Prijs 5.50
Tmlcon 66831
OOGST KAAI
BOEKHANDEL
Broersvest 44
Telef. 68152
Uhebt, als u tenminste geen predikant bent, twee vrije dagen
In het vooruitzicht. Dagen met een feestelijk tintje, waaraan
eieren, gekleurd of blank, een stukje van de paasos, en zo moge
lijk iets van nieuwe textiel, het hunne- bijdragen om alles, zelfs
uw humeur, „op sijn paasbest" to doen uitkomen.
Om met dat humeur te beginnen. Wordt het uwe er beter op,
als u nu juist eens dacht gezapig te kunnen uitslapen en uw
kinderen dartelen taterend binnen mei kreten van „opstaan!" op
een. tijdstip dat in het duits zo tekenend „in aller Herrgottsfrühe"
genoemd wotdt? Toch heeft uw reactie, die kan variëren'van
lichte geprikkeldheid om de onverwachte rustverstoring, tot
krachttermver wekkende eryernis, meer met Pasen te maken dan.
het zo aanvankelijk lijkt Want opstaan „iigt ons riet" Wij wensen
niet gestoord te worden. Het heefi zijn betekenis dat wij het ver-
storen van de harmonie der samenleving ook met het woord
opstaan, opstand en opstandigheid aanduiden.
En zo vooruitstrevend of opstandig kan een mens niet Zijn, of
hij wenst, op zijn tijd, met rust gelaten te worden. Pasen gaat nu
lijnrecht tegen dit natuurlijk verlangen in. Daarom hadden wij die
uitdrukking „in aller Herrgottsfrühe" ook nodiy. Die prikkelde u
misschien al om zijn duitse taal. Toch ligt het Faasgeheim erin.
Een oud lied uit de 16e eeuw begint aldus:
„Bij 't krieken van de dageraad
mijn Heiland en mijn Heer opstaat...."
Dat is de vroegte van de Here God. Daar Is geen mens bij; en
daar kan geen mens bij. Dat wekt dan ook anze natuurlijke ne-
prlkkeldheid. Want hier moet de mens erkennen, wat bij tot het
laatst t_e nooit wiJ toegeven, dat hij tekortschiet om het leven
van. Christus te bevatten. Professor Van der Leeuw trekt de ver
gelijking met de bewoners van het stadje Kampen, die in hun
nieuwe raadhuis zonder raam of deur. de zonnestralen wilden
binnen dragen. Het mislukte, want het gebouw was niet op zon
licht berekend. Evenmin zijn wij op het bevatten van Pasen
gebouwd.
T J weet hoe hel gegaan is. Op Goede Vrijdag, terwijl het nacht
wordt in de middag, sterft een man buiten Jeruzalem op een
doodskopvormige heuvel. Dan trekt de duisternis op. Het einde
van een Idealist. Het einde? Neen, nu begint het pas. Zijn vijanden
die hem als opstandeling uit de weg ruimden, zijn de eersten, die
rekening houden met een nieuw begin. Zij verzegelen het graf om
diefstal van het lichaam te voorkomen. Zij leggen er met toe
stemming van Pilatus een wacht van soldaten bij. En nu komt er
in de evangelieverhalen Iets ven een lachen Gods om al dit
menselijke gedoe. Van de opstanding staat er alleen, dat deze
krijgsknechten, (springlevende manschappen van een Romeinse
keurtroep), werden „als doden", en dat de vrouwen en discipelen,
die op Zondagmorgen het graf willen bezoeken, het leeg vinden
en te haren krijgen da) zij „de Levende niet bij de doden" moeten
zoeken. Als u de slothoofdstukken van de vier Evangeliën nu nog
eens leest, zult u daar ook geprikkeldheid en sterke ergernis aan
treden. Ongeloof en twijfel zelfs. Maar daar doorheen is komen
breken het geloof in Christus als de Levende, die zelfs bij machte
ls de dood te overwinnen. Die zelf Zijn rust verstoorde en opstond.
P\1T gaat ons te hoog of is ons te diep. Het mag ons niet los-
laten. Want Pasen houdt in zich het geheim van leven en
van vreugde. Sta nu morgen op en zeg tegen uzelf, als u het nog
niet in uw gezin durft te doen: „Christus is opgestaanl"
Het is de oude Paasgroet, waarop het antwoord luidt: „De He*r
is waarlijk opgestaan". Eu Bach zingt verder in zijn Paashymne:
„Hij, uit het graf gegaan
brengt ans het leven aan
Halleluja."
Da negers van Amerika hebben die diepste dingen onder de
eenvoudigste woorden gebracht als zij zingen in aanbidding van
Christus het Paaslam:
„Mijn God is zo hoog
je kunt niet boven Hem
Hij is zo diep
je kunt niet onder Hem
Hij is zo ruim
je kunt niet buiten Hem
Je moet ingaan
binnen door het Lam".
Zo moogt u opstaan en uw Pasen vieren. Oberman.
Om het motqrpassagiersschip
Willem FLuys, het vlaggeschip v^n
de Koninklijke Rotlerdamsche
Lloyd, in de verf te zetten, had
men 125.000 k.g. verf nodig, ge
noeg om alle huizen van Numans-
aorp van binnen en van buiten te
schilderen. Meubelmakers, schil-
ders en timmerlieden gebruikten
metelkaar 36.000 vellen schuur
papier. Er is 400 k.m. (van Dor
drecht naar Parijs!) elecfcrische
kabel aangelegd. Zestien millioen
schroeven gebruikten ze om de
ontelbare onderdelen in elkaar te
zetten. Tienduizend gloeilampen
zorgen voor een stralende ver- j
lichting in het gehele schip. Een
wandelaar kan anderhalve kilo
meter over de dekken tippelen
zonder éénmaal eenzelfde plek te
passeren. Vierduizend vierkante
meter ruimte is er op de sport-
dekkenZiet hier enkele
slechts van de vele interessante
bijzonderheden en cijfers, waar
mee de heer C.'Knijff, "perschef
van de Koninklijke Rotterdam-
sche Lloyd, Donderdagavond op
de Willem Ruys-filmavond, geor
ganiseerd door „De Schiedammer"
(Het Rotterdamsch Parool) in een
uitverkocht Irenegebouw, zijn
aandachtig gehoor in verbazing
bracht.
De heer Knijff zeide zo maar
een „babbeltje" te zullen houden,
een o.i. wat bescheiden kwalifi
catie van een causerie, die knap
in elkaar zat en gekruid met
veel humor een uitstekende in
druk gaf van de bouwgeschiedenis
en de inrichting van hei Lloyd»
vJaggcschip en niet te vergeten de
verzorging (verwennen!) der pas
sagiers aan boord;
Toen volgde de bouwfilm van
de Willem Ruys. Meer dan eens
is zo'n technische film ietwat ver
velend voor de niet-ingewijde
de techniek. De hoofdfilm van
deze avond behandelde ook een
technisch onderwerp, in casu de
bouw van de Willem Ruys, maar
dan toch zo, dat het verre van
vervelend was. Nergens werd
langer dan strikt noodzabelijg bij
eer, of ander technisch onderdeel
stilgestaan, terwijl bovendien de
keuze dier onderdelen zodanig ge
kozen waren, dat het interessant
en boeiend bleef voor elkeen. Hoe
pakkend is bijvoorbeeld bet slot,
wanneer het majestueuze schip
,,de race tegen de stopwatch"
houdt tijdens de snelheidsproeven
in de baai van Plymouth, en met
een vaart van 45 k.m. per uur de
golven klieft!
Aan deze geslaagde reportage in
woord en beeld van Nederlands
grootste motorschip ging een in
teressant programma van enkele
korte films vooraf. Rest ons de
woorden van dank le vermelden,
die de heer A. van Heusden in
zijn openingsspeech richtte zowel
tot de heer Knijff als tot de Ko
ninklijke Rotterdamsche Lloyd
voor beider op hoge prijs gestelde
medewerking.
DE GEHELE DAG GEOPEND ROTTEKDAMSEDIJK 158a
SPECIAAL ADRES VOOR
PIJNLIJKE VOETEN
Een junioren-tournooi op
Tweede Paasdag
De Chr. sportvereniging „H.B.S."
zal op Tweede Paasdag een Junio
ren-tournooi organiseren op het
terrein van de Havendyk.
Aan het tournooi wordt door 12
elftallen deelgenomen. Het tournooi
vangt aan 's morgens 8 uur en ein
digt zz 5 uur 's middags.
De belangstelling voor het Chr.
sportleven is o.i. zeer gering. Gaar-
.ne zou H.B.S. in bredere kring be
kendheid willen geven aan het
streven om ook de Chr. jeugd ge
legenheid te geven zich sportief te
ontwikkelen.
H.B.S. speelt hedenmiddag 4 uur
een vriendschappelijke ontmoeting
tegen de derde klas K.N.V.B.-er
Zwaluwen uit Vlaardingen, terrein
Havendijk.
De heer ,T. J. va
benoemd tot hoofd
„general operations"
i Balkom Is
■an de afdeling
-•an de KLM,
Zoals reeds eerder in het kort
werd medegedeeld, ontvangt Her-
mes-DVS Maandagmiddag, 2 uur,
de F.C. Turnhout. Wh mogen het
bestuur van het 65-jarige Hermes-
D.V.S. dankbaar zijn, dat zij erin
is geslaagd deze sterke Belgische
eerste klasser naar Schiedam te
laten komen, Een prettige ge
woonte, ook in onze eigen stad
jaarlijks een buitenlands elftal tot
gast te mogen hebben.
F.C. Turnhout bezet momenteel
de derde plaats en verrichtte de
kranige prestatie de kampioen F.
C, Brugge op eigen grond de eni
ge nederlaag toe te brengen. De
samenstelling van F,C. Turnhout
is als volgt: doel Willems, achter:
Seis cn Renard, midden: Huii-
gaerts, van Houdt en Snollaerts;
voor: Potti, Luijten, Willems,
Stroybants en van den Auwelant.
De meest bekende spelers zijn:
keeper Willems, reserve van het
Belgische B. eifcal, mid-half Van
Houdt, militair internationaal
speelde o.a. te Londen tegen het
Engels militair elftal, terwijl
rechtsbuiten Pottj tot de meest;
geselecteerde spelers behoort.
Hef Hermes-D.V.S. elftal, het
welk geheel volledig in het veld
verschijnt zal oi alle krachten
moeten inspannen om succes te
kunnen boeken.
Tot verhoging van de voetbal
vreugde zal ditmaal 't muziekgezel
schap „O.R.K," voor de muzikale
omlijsting zorgdragen. Zij musi
ceren van kwart over een af.
De zaak Ssh'eieder zal op
25 Mei worden jehandeld door de
Bijzondere Raad van Cassatie. Het
zal wel een merkwaardig proces
Worden, want de ex-.,SS«Slurm-
bannführer" en „Krimmaldirek-
toi" zal er zelf niet bij zijn
