1
hé22«"
STAÜSNIEUWS
58
Planning in een vrije maatschappij
r~
Biljarters vierden 1ste lustrum
Sehiedamse district
Ju bileum wedstrijden
tegen Antwerpen
AGENDA
ÉM1.L
Dankdienst voor een
kwart eeuw Wijk II
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Burgerlijke Stand
Doeltreffende organisatie van het economische leven
een van de grote problemen van deze tijd
Dans en ballet; ook 'n kwestie
van mentaliteit.
Prachtig werk van
Scapino
Bevattelijk boek
van prof. Zweig
Gemeente koopt de Roltirdamse Schouivburg
a contant
Maajidag 9 Mei 194-9
Een gezellige drukte heerste er
Zaterdagmiddag in het intieme bo-
^enaaaitje van Beyersbcrgen, waar
5?,. ö'®trECt Schiedam van de Ned.
öilipribond de herdenking van het
eerste !ustr\sra inzette met een druk
ke receptie. Over belangstelling
was niet te klagen, want er was
nauwelijks ruimte genoeg om alle
oezoekcrs te bergën. Niet alleen
vrienden en kennissen uit de wereld
van het groene laken waren er. Zo
jager- wjj o.a. ook wethouder p, B.
M. Alberts, vergezeld van de heer A.
van Scrne, de secretaris van de
Gem. Syortcornmissie, en S.B.L.O,
In1 een toespraak namens het
lustrum-comité herinnerde de heer
J. van Dam nog eens aan de critiek.
cue men van vele zijden had moe
ten on^rvinden, toen vijf jaar ge
leden Schiedam. Vlaardingen, en
Maassluis op eigen benen gingen
staan met steun van het Rotter
damse district. Dertig aangesloten
verenigingen getuigen thans van de
gïote bloei van dat kleini district.
Het active disErictbestuur met de
ne;r H. van Kersen aan het hoofd
en. de heten E. Hekman. F. van der
Velden. De Simons. W. Hulsman en
C. van Dijk in het gevolg werd als
dank voor hun vole werk door de.
heer yan Dam de zilveren district
medaille opgespeld. Het geschenk
van het lustrumcomité waren twee
prachtige telbnrden.
De lustrumviering hield ook een
ontmoeting tussen biljarters uit
Antwerpen en Schiedam in en na
tuurlijk ontbraken de Zuidelijke
een bezoek aan Daalmeijer en Da
niël Visser hadden gebracht, ook
niet op deza receptie. Een hunner, 1
de heer E. Goede me, sprak van de
bewondering, die men in Antwer
pen heeft voor de fantastische groei
van het bïljaxtdistxict Schiedam en
haakte er ïegelijkeiijd nog zijn
vreugde aan vast over de gelegen
heid, die door de stedenontmoeting
ook aan spelers van minder groot
kaliber wordt gegeven om op inter
nationaal gebied hun krachten te
meten.
De tweede voorzitter van de Ned-
Biljartbond, de heer M. Spetter,
was ervan overtuigd, dat Schiedam
in staat is. een van krachtigste en
mooiste, meest eensgezinde disttic-
ten van de N,B.B, kan worden. Dit
zelfde vertrouwen in de toekomst
van het district Schiedam sprak wel
uit de woorden van de heer W.
Eeuwdijk. voorzitter van het gewest
„Het Westen". Hij kondigde de dis
trictwedstrijden aan, .die dit jaar op
12 en 13 Juni in Schiedam zullen
worden gehouden.
Een tragische gebeurtenis op deze,
voor de Sehiedamse biljarters zo
heugelijke dag was hét verscheiden
in Den Haag van de bekende heer
Niehof. Voor faem werden staande
door de aanwezigen enkele ogen
blikken stilte in acht genomen.
Nadat de heer S. van Musscher
namens Rotterdam nog het woord
tot het jubilerende pleegkind had
gericht, was liet de beurt aan de
mensen uit Maassluis en Vlaardin
gen. Centralisatie aan de Maasmond
wil nog wel eens reden tot meppe
ren geven, maar het schijnt, dat men
van dit euvel bij het biljartdistrict
wernig hinder ondervindt. De heer
J. Smit, beter bekend als „Ome Jan"
en de heer J. Barendregt. waren een
en al lof over het gevoerde beleid.
Het was al bijna vijf uur, toen
voorzitter van Kersen eindelijk aan
zijn dankwoord toekwam. En deel
van de, hulde, aan hét bestuur toe
gezwaaid, wentelde hij terecht af op
de schouders van het eerste bestuur
waarin ook de heren J. van Duyl. J.
van Dam en Th. Vitscher zitting
hadden.
Tijdens wedstrijden van de
universiteit van Zuid-Californie
vestigde de Amerikaan Mei Pattern
een nieuw wereld-record op de
220 yards. Hij legde de afstand af
in 20.2 sec., hetgeen een verbete
ring van 1/30 sec. betekent van
het oude record, dat sedert 25 Mei
1935 op naam stond van Jesse
Owens en 4 Juni 1948 door Lloyd
la Beach (Panama) werd geëve
naard,
Advertentie LM.
Toneel:
12 Mei. Passage-theater, 8 uur:
Kunstkring. Amst. Toneel "met
„De Lindeboom".
Filrus:
Passage-bioscoop: Da. 2. 7. 9.30,
Za. en Zo. 1.45. 7, en 9.30 uur:
De witte klippen van Dover <14
jaar).
Monopol e: Da. 2. 7, 9. Za. 2, 5. 7,
9, Zo. 3, 7, 9 u: „Canion Pas
sage" <14 j.).
Sport:
9—14 Mei Passage-theater. 7 u:
Biljartwedstrijden t.g.v. Ie lus
trum district Schiedam N-B.B.
R.K. weeshuis bestond
175 jaar
Ter gelegenheid van het 175-jarig
bestaan van het R.K. Weeshuis aan
de Hoogstraat was er Zondag een
receptie, die door zeer velen is be
zocht. Namens het gemeentebesuur
kwamen burgemeester Peek en
wethouder mr. P. van Bochove de
felicitaties overbrengen. Deken
Reynen was er mede als bisschop
pelijk commissaris. Onder de aan
wezigen bevonden zich verder o.a.
de heer Ritsma van Eek, directeur
van het Weeshuis der Hervormden
en de oud-voorzitter van de K,K.
Volksbond, de heer Th. Mouweos.
Namens het collego van collectanten
„Uit liefde tot de wezen" is het be
stuur van het weeshuis een kapitaal
aangeboden, waarvan de baten in
bijzondere gevallen kunnen worden
aangewend.
Niet alleen de receptie getuigde
Zendag van het grote feest. In de
ochtenduren was er een 3- Mis in
de kerk aan de Lange Haven, opge
dragen. door pastoor A. Oorsprong,
rector van het weeshuis en 's mid
dags hebben de kinderen uit het te
huis feest gevierd i"- Musis Sacrum.
Korfbalclub Succes had
weinig succes
Het-eerste twaalftal van Succes is
de tweede ronde in de strijd om de
Zilveren Nieuws van de Dag-bal
niet doorgekomen. Van een sterke
combinatie van Ons Eibernest werd
met 3—1 verloren. In de nacompe-
titie van de RKB verloor Succes 2
met 42 van Sperwers 2. Ook de
juniores kwamen in actie en wel op
seriewedstrijden in Botterdam.
Hoewel aardige resultaten geboekt
werden kon de Succesjeugd het
echter niet tot een prijs brengen.
Nationale Reserve
Vorige week publiceerde wij een
bericht betreffende de aanmelding
voor de Nationale Reserve- In dit
bericht was o.a, vermeld, dat de op
gaven als deelnemer hieraan, kon
den geschieden bij het Bureau Mi
litaire Zaken in de Nieuwstraat.
Naar men ons thans mededeelt, is
dit gewijzigd in Hoofdbureau van
Politie, U Nieuwstraat 53. Men kan
hier terecht van 9—12 en van 2—5
uur*
kerknieuws
Blijkens een bericht in de Her
vormde Zondagsbode .ral ds. J.
Gras uit Beilen omstreeks half Juni
zijn intrede in Schiedam doen.
Er wordt ons zo dikwijls ge
vraagd: „Waarom niet eens
een spéciale aanbieding voor
de buitenklanten?"
Opgelet, daar heeft U hem.
Knotten wol, geen gewone
wol, maar de beste Zwitserse
jaeger-wo I, ééndraads, ideaal
voor onderkfeding, wol die
veert en springt, wol die
kenners (er» buitenmensen
Hebben er kijk op) kunnen
waarderen.
Dinsdag 9 uur begint de
speciale verkoop van deze
prima Zwitser
se wol en U
koopt ze dan
per knot van
100 gram voor
In de Westerkerk is Zondag
avond een dankdienst gehouden
ter gelegenheid van het' 25-jarfe
bestaan van Wijk 2 van de Ned.
fïerv. Gemeente. De dienst, waar
in ds. Cazemier voorging, werd ook
bijgewoond door het Moderamen
van de kerkeraad, t.w. ds. Jansen,
voorzitter en de heer Knoppert,
scriba .De heer S. Bijl was er als
voorzitter der Ouderlingen en de
heer p. v. d. Vlies voor de diake
nen. Namens de kerkeraad van de
Ned. Herv. Kerk in Schiedam heeft
ds, Jansen een dankwoord tot Wijk
2 gesproken en in een bede God
gevraagd de arbeid in de wijk ten
behoeve der Kerk te zegenen en te
gebruiken.
Ds. Cazemier zeïde o.m.: „Deze
dienst is eigenlijk niet een herden
ken maar een danken en toch zijn
deze woorden niet te scheiden. On
willekeurig denken wij aan dank
aan de initiatiefnemers, die deden
wat eigenlijk des Kerks was. Ten
tweede aan de volhardenden die
volhielden om de wijk in stand te
houden. Ten derde aan hen die
ijverden en ten slotte aan zjj die
de verantivoordelykheid wilde
aanvaarden. De wijk vereniging
heeft een dienende taak voor de
Kerk.
Toch hoopte spreker dat de
Wijk vereniging geen 50 jaar zal
bestaan, maar dat er zal komen
een Wijkkerkeraad, >vant hier
moet de Kerk overnemer, wat de I
taak van de Kerkeraad is. Dit zal
haar grootste vreugde moeten zijn.
Maar, zegt spreker, als wij wil
len danken, is dit toch pas goed
als wjj Hem danken die al deze
mensen en dingen schonk. God
moeten wij danken dat Hij de
Wijkvp.reniging wil gebruiken in
zijn dienst. Hem komt toe de e$r
en de dankzegging."
78. Terwijl Rob bene-
dendeks aan de accu zit
te prutsen, doemt Plot
seling een klein stoom
schip uit de nevel op.
Voorop staat een ma
troos met geregelde tus
senpozen de bel te lui
den; de stoomfluit laat
eveneens onophoudelijk
haar onheilspellend ge
loei horen. Rob is nog
druk bezig* met do.accu,
maar opeens hoort hij
de misisignalen van bet
naderende schip. Hij
springt verschrikt over
eind en is met twee,
drie sprongen aan dek.
Te laat! Voor hem
doemt da boeg van een schip op, hij hoort wordt geramd en lek slaat. Het stoomschip schip maakt zware slagzij. Betekent dit het
verwarde kreten van de matrozen aan boord, is alweer in de mist verdwenen, maar de einde van Rab'<; trouwe zeilschip* Ach het
cian dreunt het stoamschip met een hevige „Vrijheid II" is er slecht aan toe. HM water s 'f" 2e"scn'P- Acn. het
slag tegen de „Vrijheid II," die midscheeps stroomt met kracht naar binnen en het ziet er weJ naar Ul
Advertentie IJVf.
U-MATHENESSEfïLAAN (DUKZICHT)-J
Schiedam verstevigde
zij n positie
Onze stadgenoten van „Schiedam'
willen bewijzen, dat zij nog in de
4e klas thuis horen. Het was giste
ren de oprichtingsdatum, de 41ste
verjaardag 'van „de jongens van
van Digk"^ dus was de 23. zege op
V.D.S. dubbel welkom. Cadeau heb
ben zSj de overwinning echter niet
gekregen. In het eerste half uur
slaagden de gasten er in een licht
overwicht in een doelpunt uit te
drukken. Schiedam wist zich echter
los te werken en nog vóór de rust
de gelijkmaker te fabriceren, toen
de V.D,S.-keeper een harde, door
Kins genomen vrge schop, in het
net zag verdwijnen. In de tweede
helft waren de zwart-witten ster
ker en zij namen .de leiding, toen
na een gevaarlijke aanval de V.D.S.-
doelverdediger niet anders kon
doen de bal weg te trappen, net
tegen het been van de toestormende
v. d. Touw (21). Onder grote
spanning werd verder gespeeld en
toen de scheidsrechter afblies, had
Schiedam reden tot juichen. Zes
punten uit drie wedstrijden - een
mooi succes voor onze stadgenoten.
h.b.s. Overtrof zichzelf
In een goed gespeelde wedstrijd
sloeg H.B.S. Zaterdag het sterke
R.V.V.H. met 31. De kampioenen
leden dit seizoen nog niet zo'n
grote nederlaag. Voor H.BJ5. was
het een waardig besluit van het
competitie-seizoen.
H.B.S. 3 had de moeilijke opgaaf,
om het sterke G.T.B. 2 partij te
geven. G.T.B. 2 heeft flinke over
winningen op zijn naam staan, zo
als 20—0, 150 en 100, doch nu
moest het toch in H.B.S. 3 de meer
dere erkennen en H.B.S. 3 won'dan
ook met .3—1.
H.V.O. 2H.B.S. 2 werd 3—1 en
Vlaardingen 3—H.B.S. 4 3—2.
Geboren: Pieter H., z. v. P. H.
Kreischer en E. M. Vollemans;
Anna M., d. v, W. L, Peters en C.
A. M. Stolk; Franciscus M. C,, z. v.
P. M. v. Gerven en J. M. Huiskens.
Overleden: P. v. Lapik, 81 j.t
weduwe van J. v. Pelt,
INWIJDING NIEUWE
KERKKLOK
De nieuwe klok van de Evang.
Lutherse kerk. die ten geschenke
werd ontvangen van de Evangeli
sche kerk in Noorwegen is Zondag
met een wijdingsdienst in gebruik
genomen.
Onder het gehoor van ds. J. van
Leeuwen, die sprak naar aanleiding
van spreuken 18 hoofdstuk 1 vers
10, bevonden, zich o.a. wethouder
H. v. d. Kraan, dc gemeentesecreta
ris mr. N. J. Post en mr. dr. Ir. van
Praag, de directeur van de gemeen
telijke woningdienst. Ook de predi
kant van de Noorse zeemanskerk
in Rotterdam heeft nog het woord
gevoerd.
VIERDE PRIJS E. H. B. O.
Bij de E.H.B.O.-wedstrijden, die
Zaterdag in Dordrecht werden ge
houden en waaraan een honderdtal
ploegen deelnamen, heeft de Sehie
damse E.H,B.O.-afdeImg de 4e prijs
weten te behalen.
ROTTERDAM
Tien kleine negertjes
nu door amateurs
Agatha Christie's toneelbewerking
van haar bekende roman. „Tien
kleine negertjes" zagen we te Rot
terdam reeds door het Residentie
Toneel. Wanneer rnen daarna de
opvoering van hetzelfde stuk door
een amateurgezelschap bijwoont,
zoals Zaterdagavond in Palace het
geval was, kan het bijna niet an
ders, of de eerste indruk moet die
van een lichte teleurstelling zijn,
al mag men natuurlijk beroeps- en
amateurtoneel nooit vergelijken.
Men moet de durf van „Kunst na
den Arbeid" bewonderen om een
stuk te brengen, dat aan spelers en
regisseur zulke hoge eisen stelt, als
hier het geval is. Want alle figuren
zijn „types" tot en met. Over het
algemeen waren de medewerwers
van „Kunst na den Arbeid" er wel
in geslaagd deze typering door te
voeren. Hinderlijk was echter het
gebrek aan rolkennïs, waardoor
meermalen hiaten in de tekst ont
stonden. De beste indruk maakten
mevrouw R. Weber-van Seventer'
en de heer Chr. Vervoort Het tal
rijke publiek, waaronder zich weer
een aantal oorlogsinvaliden bevond,
beloonde de spelers met een .uit
bundig applaus.
Wil er hier in Nederland zoiets
als „ballet" komen, dan is het niet
alleen nodig, dat daarvoor de ge
schikte mensen, de juiste scholing
en de aanzienlijke middelen, dat wil
dus zeggen: de directe factoren, die
het gedijen van dat ballet bepalen,
aanwezig zjjn. Want het gaat btj de
danskunst hier en elders toch wel
in bijzonder sterke mate om het
milieu en de mentaliteit, die op de
dans- en balletkunst ingesteld moe
ten zfc'n. Om het inzicht in het
wezen van dc dans en om het open
staan voor de mogelijkheden ervan
en de experimenten ermee.
En dat is natuurlijk niet de zaak
alleen van de weinigen, die zich ge
drongen voelen te dansen en van de
heel weinigen, die daartoe geroepen
zijn. Dat is minstens evengoed de
zaak van de velen aan de donkere
zijde van 't voetlicht, van hen, die
alleen maar heel in t' algemeen
het bewustzijn hebben getuige te
zijn van een natuurlijke kunst
uiting in beweging, rhythm e, ex
pressie, kleur en nog enige andere
dingen.
Dit zijn geen nieuwe feiten. Maar
Zaterdag werden wij er door twee
geheel verschillende dansuitvaerin-
gen weer eens als het ware met de
neus bovenop gedrukt. In Luxor gaf
de voortreffelijke Scapino-ballet-
groep voor de Rotterdamse lagere
schooljeugd de balletten „Jan
Klaas Ben op reis" en „De Gouden
Zwaan". Ongeveer tienduizend kin
deren zien deze week op tien voor
stellingen danskunst van hoog ge
halte, paedagogisch goed verant
woord en bovendien in een aankle
ding, waar werkelijk niets aan man
keert. Wat Scapino doet om de op
groeiende generatie met ballet ver
trouwd te maken, kan niet hoog ge
noeg worden aangeslagen. „Jan
Klaassen op. reis" is weer zo'n bal
let, dat de jeugd volkomen kan boel- -
Gratie van het paard
Een man-in-uniform blies op een
trompet een soort fanfare en on
middellijk draafden zestien paar
den met hun berijders en berijd
sters de manége binnen. Het was
een bijzonder aardig gezicht, hen
een gevarieerde caroussei te zien
uitvoeren en zij moesten keer op
keer, wanneer zij front maakten
voor de talrijke toeschouwers, een
daverend applaus incasseren. Het
was een uitgebreid programma. Bij
de prestaties van de heer M. J. v.
Leeuwen op Moonlight en van mej.
A. de Bruin op Jelly leerden wij
pas beseffen, wat het wil zeggen,
dat „man en paard één" zijn en ook
tijdens de presaties'der-beide jong
ste deelneemsters kon men zien,
hoe feilloos een paard de „bevelen"
van zijn berijder (ster) opvolgt,
wanneer het met zachte hand ge
leid wordt, „Manoeuvre la Flèche
Roumaine" was Frans voor een
Röemeens nummer met een. Rus
sisch tintje - uit de ezarentljd wel
te verstaan. err „Voltige", waarin
zes gespierde jongemannen hun
Wild-Westlusten botvierden, deed
menigeen de adem inhouden.
Dit alles kreeg men Zaterdag
avond te zien in de Manége Htlle-
gersberg. Het was een bijzonder ge
slaagd ruiterfeest!
De tweede dag van het
artsencongres
Veertien Nederlandse en buiten
landse medici hebben Zaterdag, op
de tweede cn laatste dag van het
jubileumcongres van de afdeling
Rotterdam en omstreken van de
Ned, Mij. tot Bevordering der Ge
neeskunst voordrachten gehouden
over actuele medische problemen.
De dames der deelnemers bezoch
ten in de morgenuren het Museum
Boymans of maakten een rondvaart
door de havens, 's Middags zagen
zij in „Lommerrijk" een modeshow
o.I.v. Ina v. d. Beugel. De dag werd
besloten met een diner en bal in
het Beursgebouw, waarbij de voor
drachtskunstenares Georgette Ha-
gedoorn optrad.
Oud-militairen van 2-15 G.B., dat
voor een groot deel uit Rotterdam
mers bestond, brachten op Zondag
8 Mei te Boxmeer een posthume
hulde aan 7 kameraden, die in de
Meidagen van 1940 aan de Maas
gesneuveld zijn. Behalve het reu-,
nisteneomité waren aanwezig de
oud-commandant, majoor Van Hou-
weninge, terwijl het woord gevoerd
werd door vertegenwoordigers uit
burgerlijke -en geestelijke haringen
en door een van de ouders van de
gesneuvelde militairen. De plech-
tigheid werd besloten met een
hands nog- niet de goede cicerone, j kranslegging.
en, omdat het een heel aardig ver
baaltje vertelt, maar tegelijk opge
bouwd Js uit situaties, die zich bui
tengewoon goed voor dans lenen:
een stierengevecht, een Oosters pa
leis, een oerwoud-scène. Dit ballet
is nog maar enkele maanden oud,
maar Zaterdag beleefde 't al z'n
50ste uitvoering; namens de Gem.
Kunstcommissie voor de jeugd me
moreerde de heer Reitsma dit feit
met een kort. woord en bloemen.
Het programma was ook eigen
lijk heel in het kort de geschiedenis
van Scapino, want behalve de laat
ste aanwinst (Jan Klaassen) gaf
het ook het eerste werk, waar de
groep zich een paar jaar geleden
mee heeft voorgesteld: het sprookje
van De Gouden Zwaan. Het is niet
zo onderhoudend als het eerstge
noemde ballet, maar Hans Snoek is
er in haar choreografie toch in ge
slaagd een heel gaaf en wisselend
dansbeeld op te roepen.
School-debuut in Ons Huis
De tweede dansuitvoering, die we
zagen, was "s avonds in Ons Huls;
het debuut van de school voor
rhythmiacbe gymnastiek en dans
van Joke van Digk. Ook hier veel
belangstelling en niet uitsluitend op
grond van familie- of andere vriend
schappelijke betrekkingen met de
uitvoerenden. Op zichzelf dus een
verheugend verschijnsel, deze goed
gevulde zaal. Mits men* zich maar
goed bewust was, dat, wat hier ver
toond werd, nog maar in heel kleine
maat kinderschoenen stond en geen
pretenties wilde of kon hebben, dat
de danskunst er lang niet altijd aan
te pas kwam en dat er hier -in
tegenstelling tot Scapino nog
maar'weinig- „achter stond". Zolang
men daar maar goed aan dacht, kon
men met genoegen kijken naar al
die kleuters, jonge en oudere meis
jes, die het tenslotte toch ook weer
gewaagd hebben. Maar als het aan
komt op het aankweken van die
begrips- en belangstellingssfeer
voor dans, waar we hierboven over
spraken, Itfkt deze school voors-
ONTEGENZEGLIJK is het vraagstuk van de doeltreffende organisatie
van het economisch leven een van de grote problemen van het huidige
tijdsgewricht. Er zijn tijden geweest, waarin dit vraagstuk niet bestond;
men vertrouwde op de doeltreffendheid van de organisatie, zoals deze a.h.w.
vanzelf tot stand kwam, wanneer een leder zijn eigen belang in de econo
mische Sfeer nastreefde. Men aanvaardde niet slechts de spontaan ontstane
organisatie van voortbrenging en verbruik, maar men was er bovendien
van overtuigd, dat deze organisatie aan de hoogste eisen voldeed, die men
daaraan stellen kan, dat zjj er nl. toe bijdraagt de welvaartsvoorziening zo
groot mogelijk te doen zijn. Dit geloof in de harmonie van belangen is
thans bij de meesten in de wortel .aangetast, en daarmede werd de
organisatie van de volkshuishouding een economisch en politiek probleem.
de vrijheid, die onder een overigens
economisch voortreffelijk stelsel, de
mens geboden wordt, zo miniem is,
dat deswege dit stelsel uit hoofde
van aantasting van de merselijke
waardigheid. een levensbeschou
welijk criterium dus onverbidde
lijk afgewezen dient te worden.
Nauwgezette studie van nndere eco
nomische stelsels, zoals deze zich in
de praktijk in het jongste verleden
en veel vroeger hebben voorgedaan,
kan ons op weg helpen de be
oordeling van wat thans gedaan
moet worden. Het is niet zo, dat mén
vrijelijk een luilekkerland zou kun
nen scheppen, wanneer allen van
goede wille zijn, zcals sommige ille
gale geschriften uit de bezettings
tijd de léék zouden doen vermoe
den, Er zijn maar een beperkt aan
tal mogelijkheden van Overheids
bemoeienis met het economisch le-
De voortgeschreden economlsch-
theoretische analyse heeft geleerd,
dat de voorwaarden thans zéker
niet aanwezig zijn, waaraan voldaan
moet zijn, wil zo'n spontaan ge
groeide ordening doeltreffend wer
ken, terwijl er zelfs gegronde twij
fel bestaat of deze voorwaarden in
vroeger- tijden wel altijd zo vol
maakt aanwezig waren, als men
toentertijd althans in theorie dacht.
In elk geval zijn tal van vroeger
nog veranderlijke economische
grootheden tegenwoordig verstard,
waardoor het „natuurlijke" aanpas
singsvermogen van de volkshuis
houding aan de steeds wijzigende
omstandigheden niet krachtig ge
noeg is. Zo blijken bijv. de lonm
zich in een modem ontwikkelde
volkshouding moeizaam, traag en
maai ten dele aan te passen, wan
neer de omstandigheden meebren
gen, dat zij dalen moeten om het
economisch evenwicht te herstellen.
De ontwikkeling van de techniek
en de opkomst van de réclamé rie
pen monopolistische tendenties in
het leven, die aan de n-u»,»n hun
aanpassingsvermogen ontnamen.
Vele prijzen verstarden, men
denke aan die van de merkartike
len en het gevolg is, dat het eco
nomische proces dikwijls stagneert,
wanneer er ergens een kleine of
grote wijziging in de omstandighe
den optreedt Kortom, het is in de
praktijk gebleken en theoretisch
bewezen, dat wanneer thans in het
economisch leven het evenwicht
door de een of andere oorzaak ern
stig verstoord wordt, het „vrije spel
dér maatschappelijke krachten'' niet
altijd in staat blijkt zelf het even
wicht weer te herstellen. Het zgn.
„automatische" evenwichtsherstel
blijft in gebreke, of werkt zo lang
zaam, dat belangrijke sectoren van
de volkshuishouding instorten, al
vorens het evenwicht weer bereikt
Niet afzijdig
Een .Jaat-maar-waaien"-politiek
van-de Overheid bestendigt, zo niet
vergroot de onevenwichtigheid met
alle daaraan vérbanden catastropha-
le gevolgen voor de welvaart in het
algemeen en voor die van bepaal
de groepen, men denka aan de
werklozen wel zeer in het bij
zonder. Terzijde' gelaten of er in
feite in de huidige maatschappij een
harmonie van belangen bestaat,
Staat het als een paal boven watér,
dat bij een' bestendiging van een
scheef gegroeideeconomie de be
langenconflicten zich ophopen.
Staat- en maatschappij structuur
worden ondergraven en weinig is
nodig om een algehele ineenstorting
te bewerkstellingen. Dit houdt in
dat de Overheid zich niet afzijdig
mag houden en daarmede is meteen
het vraagstuk aan de orde, hoe de
Overheid in dat vrije spel der maat
schappelijke krachten moet ingrij
pen.
Dit vraagstuk is thans van ogen
blikkelijk belang. Gedurende de
oorlog werd in alle landen met in
spanning van aller kracht de volks
huishouding gericht op het oorlogs
doel/wat voor de economische sfeer
betekent, dat primair gesteld werd
de productie van een zo groot mo
gelijks hoeveelheid geweld; de be
zette gebieden werden dienstbaar
gemaakt aan dit zelfde oogmerk, zij
het dan ten behoeve van de over
weldiger. De abnormale schaarste
leidde ertoe, dat toen door de wa
penstilstand dit doel aan de oor
logshuishoudingen plotseling ont
viel, een groot deel van deze organi
satie -eerst geleidelijk afgebroken
kon worden. Thans nadert deze
phase baar einde en gelijktijdig
wordt naar de mate waarin dit af
braakproces vordert, een nieuwe
vredeshuishouding opgebouwd, wel
ke beginselen aan deze nieuwe
volkshuishoudingen ten grondslag
moeten liggen, is een probleem niet
alleen van economische maar ook
van levensbeschouwelijke aard. He
laas is het ondoenlijk om hierbij
als een chemicus in een. laborato
rium eerst op kleine schaal te ex
perimenteren: de ervaringen, die
men op zou kunnen doen bij een
proefneming op een dorpsgemeen
schap leren niets omtrent dé gevol
gen voor een volksgemeenschap.
Slechts abstracte studie, het door
denken van de gevolgen, kan hier
enige uitkomst bieden, want voor
een verantwoorde politiek is nodig,
dat men zich bij voorbaat zoveel
mogelijk rekenschap geeft van de
gevolgen van de te nemen beslissin
gen.
Vele aspecten
Zoals reeds betoogd werd. is de
inrichting van staat cn maatschap
pij niet uitsluitend, een économisch
probleem, al zal de in vele tiental
len jaren vergaarde -economisch-
theoretische kennis hierbij niet ge
mist kunnen worden. Het econo
misch aspect is slechts een van de
vele aspecten, zij het dan ook een
uiterst belangrijk aspect van dit
vraagstuk. Het kan bijv. blijken, dat
door
H. J. D. Dieters, ec. drs.
ven, al bieden' de mengvormen hier
van een zeer groot aantal varianten.
Voorts is de maatschappelijke
ontwikkeling maar zeer ten dele
bewust te beheersen, zowel binnens
lands als met betrekking tot de in
vloeden, die het onmisbare contact
met het buitenland altijd op de bin
nenlandse verhoudingen uitoefenen.
Hier rijzen tal van zeer ingewikkel
de problemen.
We mogen ons gelukkig prijzen,
dat kortgeleden ben Oosthoek's uit
geversmaatschappij eën vertaling
onder dé titel „Planning in een vrije
maatschappij" verscheen van een
studie van de vroegere Krakause
hoogleraar in de economie, Prof.
Ferdynand Zweig (Engelse titel:
Planning in free societies, 1ste druk
Londen 1942). In een land, waar de
volksvertegenwoordiging medebe-
slist over de economische politiek,
is het van het grootste gewicht, dat
in ruime kring belangstelling
wordt gewekt voor de urgente pro
blemen. van staat en maatschappij.
Een boek als het onderhavige, ge
schreven in een voor de leek bevat
telijke taal, komt ruimschoots aan
deze böhoefte tegemoet. Zoals reeds
in het bovenstaande gepoogd werd
duidelijk te maken, gaat het hier
om veel meer dan uitsluitend een
economisch-pplitiek vraagstuk. Prof.
Zweig blijft als econoom terecht
niet stilstaan bij het economisch
aspect.
Dg schr, opent zijn beschouwin
gen met een hoofdstuk over het we
zen van een economisch plan, ver
volgens bespreekt hij de drijfkrach
ten ach tér het plan en de doelein
den en machtsmiddelen, die de
Overheid daarbij ten dienste staan.
Voorts bespreekt hij de praktijk van
de econumie-voIgcn5-plan, vraagt
h<j zich af waar deze het meest op
haar plaats ls, in geïndustriali
seerde of - in achterlijke streken
en bespreekt daarna ce problema
tiek van het zelfbestuur en tenslotte
de gevolgen en voorwaarden van
planning.
Theorie en y raktijk
Prof. Zweig geeft bij élk onder
werp een mengeling van theoreti
sche opmerkingen en critische be
schouwingen van de praktijk der
planning. De ervaringen opgedaan
met de New-Deal-politiek van Roo
sevelt, met hetTennessee Vallei-
beheer, met de nationaal-socialisti-
sehe cn fascistische ordening, met
de Sovjet-economie en zjjn Waar
schijnlijk persoonlijke ervaringen
in Centraal-Polen dienen voortdu
rend tot staving van het betoogde.
Inzonderheid deze veelvuldige ver
wijzingen naar de praktijk maken
hét boek voor de ontwikkelde leek.
die doorgaans wars is van^ abstracte
theorie, leerzaam en boeiend. De
meer economisch-geschoolde vindt
er een waardevolle, soms wel iets te
uitvoerige beschrijving van de prak
tijk der planning in; hij zou waar
schijnlijk een iets grotere male van
abstractie, waardoor de grote lijnen
cn beginselbesJissingen meer tot hun
récht komen, als behandelingsme
thode meer op prijs stellen. Teleur
stellend is in ieder geval, dat de
schrijver minder aandacht besteedt
aan het klemmende vraagstuk van
de verenigbaarheid van planning
en individuele vryheid, dan de titel
doet vermoeders.
De schrijver is erin geslaagd het
vraagstuk van de planning als zo
danig aan de orde te stellen; een
uitputtende behandeling van dit
veelomvattende onderwerp is in een.
ruimte van 260 bladztfden niet te
vérwaclften, nog terzijde gelaten of
dit van welke schrijver ook ver
wacht kan worden. Prof. Zweig ver
heelt zijn eigen standpunt niet. Tal
van verstrooide opmerkingen ma
ken duidelijk, dat hij de geheel vrije
economie absoluut .verwerpt, maar
tonen tevens en terecht aan,
dat OverheidsleidSng ontzaglijke
problemen oproept, waarvoor nog
geen oplossing is gevonden. Zijn
critische instelling ten opzichte van
de geléïde economie maakt het boek
waardevol voor de belangstellende
leek. Deze kan eruit leren, dat ge
leide economie de wereld nog voor
geheel andere moeilijkheden plaatst
dan de dagelijkse last, die zij de
particuliere ondernemer, zakenman
en consument veroorzaakt „Wij le
ren dé gevaren waarvoor wij komen,
te staan kennen" zegt de heer van
de Woestijne in zijn voorwoord voor
de Nederlandse uitgave. Juist ook
hierom verdient hel boek een aan
beveling. Helaaa kan de vertaling
niet altijd fraai worden genoemd.
Reeds tijdens de bouw van de
noodschouwburg aan de Aert van
Nesstraat werd bij raadsbesluit van
8 Augustus 1946 de aanbieding van
de schouwburg door de Stichting
„Het Rotterdamsch Tooneel" aan de
gemeente Rotterdam aanvaard.
De gemeente zou de lasten en de
risico van de verdere afbouw van
de schouwburg op zich nemen.
Daarbij werd uitgegaan van het
door het miinsterie van financiën
via de Stichting „Botterdam 1940"
aan de Stichting „Het Rotterdamsch
Tooneel" verstrekte crediet van één
milliocn gulden, af te lossen in 50
jaar. Later werd het crediet, waar
van tot heden f 925,000 is opgeno
men, met goedkeuring van de mi
nister van financiën ten name van
de gemeente Rotterdam gesteld. De
nieuwe rente-voorwaarden, die aan
dit crediet werden verbonden, ma
ken het voor de gemeente evenwel
Twee landscliouwschuren
afgebrand
De Rïjsdïjk, op de grens van Rot
terdam en Rhoon, werd vannacht
over grote afstand verlicht door
een uitslaande brand in twee land-
bouwschuxen van de heer A. v. d.
Heuvel aan de Rijsdijk 303. De
brand waa omstreeks half één door
onbekendeoorzaak uitgebroken.
Van twee zijden kwam de brand
weer op het hoog oplaaiende vuur
af, dat niet alleen de inhoud van
de schuren, maar ook het aangren
zende woonhuis bedreigde. Met drie
stralen van autospuit vijf en twee
van de post Pemis werd het vuur
aangepakt. Personeel van gereed
schapswagen 1 verleende assisten
tie en na drie kwartier zwoegen
hadden de spuitgasten het vuur on
der de knie. Al gingen" de beide
schuren met haar inhoud van ge
reedschappen, werktuigen, veevoe
der, aardappels en uien geheel ver
loren, het aangrenzende woonhuis
bleef gelukkig behouden. De heer
v. d. Heuvel was verzekerd.
aantrekkelijker, de jaarlijkse aflos
sing met betaling van 2 tot 4
rente, te vervangen door een beta
ling ineens.
Na bespreking met de minister,
verklaarde deze zich tenslotte be
reid, genoegen te nemen met een
betaling van f 801.000 ineens of
f 124.000 minder dan het door het
Rijk geleende bedrag van f 925.000.
Gevoegelijk zou. men dit korting-
wegens-contante-betaling kunnen
noemen.
De verdere afwikkeling is aldus
gedacht, dat de gemeente Rotter
dam, ter ontlasting van de Stichting
„Het Rotterdamsch. Tooneel", aan
de Stichting „Rotterdam 1940", het
nominale bedrag van het crediet ad
f 925.000 aflost en dat de Staat aan
'de gemeente het door het Rijk te
nemen verlies ad f 124.000 uitkeert,
in twee termijnen van f 60.000 in
eens en f 64.000, wanneer de begro
ting van financiën voor 1950 is vast
gesteld,
B. en W. stellen de raad voor,
zich met bovengenoemd voorstel te
verenigen.
Reünie Grenadiers
Grenadiars en oud-grenadiers zijn
Zondag Jn Den Efaag tezamen geweest
om hun gevallen krijgsmakkers te her
denken en 'otide vriendschapsbanden op
een reünie te verstevigen.
Op de algemene -begraafplaats aan de
Kerkhoflaan werd aan de voet van het
monument voor gevallen grenadiers een
krans gelegd door de reserve .-luitenant
kolonel jhr. T. "W. M. van Grotenhuls
van Qnsteln als oudste Jn leven zijnde
hoofd-offleier van het stamregiment in
1640. In een korte toespraak herdacht
hij de grenadiers, die in de oorlogsdagen
van Mei 1940 zijn gesneuveld cn ook
degenen, die bij het vervullen van hun
taak in Indonesië het leven verloren.
Pater van Veghcl. aalmoezenier van het
stamregiment In 1940 en de garnlzoens-
veldprediker van Den Haag, ds. Van der
Meat de Walcheren, voerden eveneens
het woord. Ongeveer driehonderd per
sonen waren bij deze kranslegging
tegenwoordig, waaronder de Staats
secretaris van Oorlog, mr. W. H, Focke-
ma Andreae en luitenant kolonel R. van
Holthoon, commandant van het garde-
regiment grenadiers.
Na het zingen van het Wilhelmus be-
sjoot een défilé langs de graven en het
monument deze plechtigheid, waaraan
de Koninklijk Militaire Kapel een muzi
kale omlijsting gaf- Velen begaven zich
hierna naar de Cadi-club in de Veene-
straat. waar de reünisten gezamenlijk
de lunch gebruikten. In de. middag wer-
rfev» enkele films gedraald.
