Drie dichteressen
'n Onderscheiding verleend, maar
niet van harte
Daarom iveigerde Anna Blaman
de Van der Hoogtprijs
VOORBEELDIG
BESLUIT
„Rubens" film in dienst van
de Kunstbeschouwing
FILMS VAN
't Venster
DEZE WEEK
Capitol
Lutusca
Arena
Cineac Victoria
Luxor
Beethövens Miss a Solemnis ónder
Eduard Flipse
DE
Zaterdag 25 Juni 1949
5
E. Hoornik
DE Commissie voor de Schone
Leiteren, die jaarlijks de met
de Van der Hoogt-prijs te bekronen
candidaat aan het bestuur van de
Maatschappij der Nederlandse Let
terkunde voordraagt, heeft meer
dan eens vreemde bokkesprongen
gemaakt Welhaast iedere bekro
ning heeft het snedige stof doen op
waaien, nu eens veroorzaakt door
de bekroonde, dan weer door de
vergadering, soms door 't bestuur,
vaak ook door de critiek. Dit jaar
was de keuze op Anna Blaman ge
vallen en wel voor haar boek
„Eenzaam Avontuur", in dit blad
uitvoerig door Victor E. van Vries
land besproken.
Terecht merkte de jury in haar
rapport op, dat geen andere .roman
van Anna Blaman's generatie-ge
noten ook maar bij benadering een
dergelijke maat van talent en im
portantie vertoont.
Het was de
kleinst mogelij
ke meerderheid
uit de jury van
5 leden, die de
ze waarderen
de woorden
sprak;- de twee
andere leden waren ten scherpste
tegen 'n bekroning gekant Het ene
(protestantse) lid had ethische be
zwaren, een ander lid sprak over
een psychiatrisch verslag.
We zouden dus kunnen zeggen,
dat vier leden van de jury een
aesthetisch oordeel over het betref
fende boek gaven. Van dit viertal
waren er drie voor het uitreiken
var de onderscheiding, maar ook
dit drietal ging aan het beknibbe
len. Zij rapporteerden geaarzeld te
hebben alvorens te besluiten. Want
ook zij zagen wel enig bezwaar „in
de op de spits gedreven eenzijdig
heid van het door Anna Blaman
gestelde probleem." Ook zij meng
den dus hun aesthetisebe beoorde
ling met een min of meer ethisch
element
Waarom nu weigerde Anna Bla
man de prijs te aanvaarden? Als
kunstenaresse voelde zij zich ver
plicht de buiten-litteraire normen,
die het advies ,van de jury in be
langrijke mate bepaalden, af te
"Wözen. De consequentie van die
afwijzing was de weigering der
onderscheiding.
MET DIT BESLUIT wens ik
Anna Blaman geluk; haar
daad is voorbeeldig op een ogen-,
blik, dat een kantonrechter en een
waarnemend burgemeester menen
als kunst-rechter te kunnen optre
den. In Rotterdam werd de kunst
dupe van de verkiezingen en moes
ten twaalf Van Dongens het mu
seum uit; in Tilburg werd het be
kende boek van D. H. Lawrence
„De. eerste Lady Chatterley", in de
vertaling van Jo Boer, in beslag
genomen.
Wij komen :hiëritërecht"rèp' het
oude thema kunst en pornografie,
dat al heel wat pennen in beweging
heeft gebracht en dat toch werke
lijk niet zo ingewikkeld is.Een
kunstwerk kan hooit pornografie
zijn. Pornografie heeft altijd een
bijbedoeling; zij dóet een appèl op
buiten-aesthetische waarden; zij il
lustreert; zij heeft een tendenz; zij
houdt zich op in .een sfeer, waarin
de nieuwsgierigheid ontwaakt.
Al deze dingen doet een werke
lijk kunstwerk nooit. De gedichten
van Baudelaire niet, die eenmaal
ais pornografie, wérden veroordeeld,
noch Flaubert's beroemde „Mada
me Bovary", dat thans in alle krin
gen niet alleen wordt getolereerd,
maar ook bewonderd. In al deze
en ook in het recente geval werd
het kunstwerk beoordeeld volgens
criteria, die niet die der kunst zijn.
Daarom juichen wij het principiële
besluit van Anna Blaman toe.
Over de hoofden van de Commis
sie van Schone Letteren en de
Maatschappij der Nederlandse Let
terkunde, richt zij .zich tot de cri
tiek. en bezweert haar de ontwikke
ling van de Nederlandse litteratuur
niet te belemmeren en te beknot
ten door het aanleggen van onzui
vere maatstaven.
j^/^ORELE bezwaren mag iedereen hebben," zei Anna Blaman, met
ff wie wij naar aanleiding van haar weigering van de. Van der
Hoogtprijs een onderhoud hadden, „maar als 't gaat om het toekennen
van een onderscheiding, kan geen. serieus auteur die aanvaarden, als
dat gebeurt met moreel voorbehoud.
Andere bezwaren, die in het advies van de Commissie voor Schone
Letteren naar voren worden gebracht, wekken de gedachte, dat bier
een ingreep wordt gedaan op de vrijheid van keuze van het onderwerp.
Ik zou zeggen, een auteur heeft toch het goed recht om zijn onderwerp
af te bakenen en uit te diepen naar zijn persoonlijke aard en zijn per
soonlijk artistiek kunnen."
ANNA BLAMAN,
die besloot te weigeren
(Foto W. Stefan Nijhoff)
„In meerdere opzichten is in het
advies een incoherentie in de ge-
dachtengang te constateren."
„Het is te veel een psychologisch
(of psychiatrisch) verslag, waaraan
het onmisbare element der ordening
ontbreekt'» beweert men enerzijds en
een aliniea verder wordt de compo
sitie geloofd, die immers betrekking
heeft op de ordening van de stof en
de inhoud.
In het algemeen, vind ik, liggen
de criteria, op grond waarvan hier
beoordeeld werd op nivëau's die
eveneens incoherent zijn. De bezwa
ren raken nergens hel essentieel ar
tistieke van het werk en waar zelfs
de voorstemmers niet dan na een
zekere aarzeling tot hun positieve
besluit konden komen, kon ik deze
onderscheiding niet zien als een die
van harte gegeven werd.
Legt u er de nadruk vooral op, dat
mijn persoonlijke reactie op een zo
weinig spontaan gebaar, niet de
doorslag gaf tot mijn weigering. Het
was de principiële overweging, dat
werkstukken, die vrijwel algemeen
erkend een onmiskenbare artistieke
potentie bezitten, niet aan een be-
„NAAKTE FEITEN"
Wie gemeend zou hebben dat de
expositie van „Naakte feiten", door
Rotterdamse kunstenaars, een
vlammend protest zou inhouden
tegen de amputatie van de Van
Dongen-tentoonstelUng, is bedro
gen uitgekomen, In een zaaltje van
café-restaurant „De Kroon", Sta
tionssingel, werd de expositie gis-
eeravond onder grote belangstelling
uit artistenkringen geopend. Voor
deze gelegenheid had een der. or
ganisatoren zich uitgedost in een
soort ministersuniform. Van een
lessenaartje, steunend op een (be
kleed) étalage-vrouwenbeen las de
„minister van kunstgrepen enz."
een episteltje voor, waarvan de in
houd meer oubollig dan satyriseh
was. Na deze meer of minder origi
nele opening volgde de onthulling
van de „Naakte feiten", waarvan
het merendeel zedig achter gordijn-
tjes.was verborgen. Voor zover de
„ongezonde belangstelling" van de
aanwezigen door deze manoeuvre
was geprikkeld, werd deze toch ih
genen dele bevredigd. De kennelijk
in grote haast gepenseelde en ge
tekende schilderijtjes en tekeningen
zouden zelfs een bekend raadslid
niet hebben doen blozen van eer
lijke verontwaardiging.
Be „naakte feiten" waarom het
bij Van Dongen ging, waren hiér
verhuld, maar op een wijze die het
belachelijke hiervan moesten aan
tonen. Nergens bereikte deze spot
echter schepte, het bijtend sarcas
me dat het geval-Van Dongen aan
de kaak zou moeten stellen. Men
hield zich op de vlakte en heeft
daarmee het gestelde doel niet ge
heel bereikt.
ED. HOORNIK
'die dat besluit hiemeVen toe
juicht
oordeling mogen worden prijs gege
ven, die buiten, zuiver artistieke
normen valt..
Ik kan best begrijpen dat er voor
sommige mensen motieven bestaan
om zich moreel tegen de feiten, die
een boek behandelt, te verklaren,
maar hier gaat het om de houding
die de auteur ten opzichte van het
onderwerp aanneemt. De officiële
critiek heeft altijd de gelegenheid
en de vrijheid om die houding hier,
waar het mij aangaat, te becritise-
ren.
Maar als het om een onderschei
ding gaat,, kan de candidaat alleen
daarop ingaan, als in die onderschei
ding de zuivere erkenning ligt van
zijn morele integriteit".
„ïk kan XI wel zeggen", zo besloot
de schrijfster, „dat verscheidene pro
minente. letterkundigen mij hebben
toevertrouwd, dat zij mijn besluit
van harte toejuichen".
HET 67ste LUSTRUM van de Groningse
Universiteit wordt door de studenten
op 2g Juni gewerd met een bijzondere
opvoering van Alexandre Arnoux'
„L'A:nour des trois oranges". De regie
beeft Max Croiset
Opmerkelijke Belgische
documentaire
LTET idee van de cineast Henri
Storck en de kunstcriticus Paul
Haesaerts om door middel van de
film het terrein van de beeldende
kunst te verkennen, staat niet op
zichzelf en is evenmin nieuw. In
1940 maakte Kurt Oert een film,
gewijd aan het werk van Michelan
gelo; Emmer en Gras filmden, pri
mitieve Italiaanse fresco's; Gaston
Diehl en Alain Resnais hebben on
langs een film vervaardigd over
het werk van Vincent van Gogh.
„Rubens", de' film van. Storck. en
Haesaerts, die ter gelegenheid van
het Holland-Festival In Nederland
werd geïntroduceerd, kan echter wél
beschouwd worden als een eerste
poging om door middel van film
beelden een critische beschouwing
over beeldende kunst te verbin
den aan een kunsthistorisch be
toog.
Voor het propageren van de beel
dende kunst kan de film een grote
betekenis hebben. Zij maakt het
mogelijk voor ons om kennis te
maken met belangrijke kunstwer
ken, die over verschillende delen
van de wereld verspreid zijn. Bo
vendien biedt de film gelegenheid
diep in te gaan op het beschouwen
van détails en tenslotte kan zij
verschillende werken met elkaar
doen vergelijken.
Dit was ook het uitgangspunt
van de Belgen Storck en Haesaerts.
Door op één beeld twee schilderijen
naast elkaar te plaatsen een
werk uit da tijd der gothiek, naast
Rubens' barok geven zö een in
zicht in de ontwikkeling van de
strengheid derg ethische vormen
naar de barokke weelderigheid in
Rubens' werk. Met behulp van de
tekenfilm illustreren zij de compo
sitorische lijnen diagonalen, cir
kels, ellipsen die zrj in het werk
van Rubens herkennen. De trucfiïm
maakt het hun mogelijk, de bewe
ging die Rubens in zijn voorstellin
gen legde te accentueren. Met deze
zuiver filmleke middelen kwamen
zij zo op het terrein van de inter
pretatie van beeldende kunst om
een mogelijkheid te scheppen tot
een beter begrip hiervan.
DE CAMERA een middel tot
objectieve waarneming werd
hier uiteraard zeer subjectief ge
hanteerd. Men behoeft het echter
niet steeds met Haesaerts' opvattin
gen eens te. 2ijn om toch waarde
ring te hebben voor het hier be
reikte resultaat.'1 Door vergelijkin
gen in beeld te brengen, door ver
grotingen, door het accentueren van
de beweging, het rhythme en ex
pressieve momenten in Rubens'
schilderijen, gaven de filmers een
zeer waardevol beeld van de inner
lijke evolutie van deze zeventiende
eeuwse Vlaamse schilder en boven
dien van zijn technisch meester
schap en tot op zekere hoogte
ook nog van zijn aan het on
gelooflijke grenzende verbeeldings
kracht.
Het door Haesaerts gesproken
overvloedige commentaar by deze
film blijft dor en aan de oppervlak
te. Teveel vraagt hH de aandacht
voor de compositieschema's in Ru
bens werk en minder voor de ge
niale, geen grenzen kennende schep
pingskracht van deze weelderige
schilder. De film verliest hierdoor
aan spanning en bewogenheid en
treedt bovendien In herhaling, zo
dat zij de aandacht van de toe
werk van Rubens niet op de hoogte
schouwer die met dc figuur en het
is, onvoldoende boeit. De eenzijdig
heid het meer op het schilder
kunstig geniale en minder op de
persoonlijkheid gericht zijn 1van
deze Rubens-film kan men onge-
twij'fel als een zwakte beschou
wen. Aan de andere kant echter
prikkelt zij dc verbeeldingskracht
van de toeschouwer en dwingt zij
hem' tot geestelijke activiteit.
En dit betekent louter wat de
film aangaat een aanzienlijke
winst. Ook als een les in kunstge
schiedenis kan men deze film
ook al ontspoort zij tenslotte in een
te ver doorvoeren van truc-effecten
die de dynamiek van Rubens' schil-
dertrant moeten accentueren
geslaagd noemen. En hiermee heb
ben Storck en Haesaerts op mees
terlijke wijze bewezen dat de jong
ste der muzen, de film, een bijzon
der gevoelig hulpmiddel kan zijn
om ons heter vertrouwd te maken
met andere weliswaar bekende
en erkende, maar nog onvoldoende
begrepen musische uitingen,
A. T. Kamphoff
In hun film accentueren Storck
en Haesaerts met bewegende
diagonalen en cirkels *d^dpna- 1
mischecentra in Rubens'com-
posiries.
De kleine wereld
Met Les Amants .du Pont St, Jean (De
kleine wereld) hebban de Franse filia-
mahers weer een goed staal van hun
kunnen de wereld Ingezonden. Wel heelt
regisseur Henri Decoin m dit stukje
beurtelings hevig en gemoedelijk pro
vincie-leven de wat al te opzei,lelijke
elf e eten niet steeds versmaad, maar hij
wist toch heel vaak met eenvoudige
middelen en prachtige typen een sfeer
te scheppen, die veel meer dan het
eigenlijke verhaal de waarde van he
werk bepaalt.
Voortreffelijk en zeer suggestief Is
deze sfeer rond de oude schobbejak en
veerman Garonne en zijn mallotige con
cubine, Mary se, getroffen. Hun leventje
interesseert ons veel meer dan het wa
tamme en onwezenlijke gedoe vsr
Garonne's zoon met de dochter van de
burgemeester. Maar het melodramatische
t het zou geen Franse film zijn als
geen doden vielen doet wel afbreuk
aan het geheel. Het ts echter al zeer de
moeite waard te kijken naar de prachtig
gespeelde hoofdrollen.
U moet Michel,Simon gaan zien, zoals
hij daar als een 'oude piraat rondschar
relt in zijn krotwoning en bij de brug
over de Rhone, zoals falj de politie bij
de neus neemt cn ten slotte in de echt
verbonden wordt met zijn oude Maryse,
ook al weer een knappe creatie van
Gaby Morlay,
pingen van Schumann in alle landen der
wereld ten gehore brengt. Dit hooglied
der Liefde wordt door Katharine Hep
burn prachtig vertolkt. Paul Henreid
stelt Flobert Schumann mooi beheerst
en knap voor eo de goede Johannes
Brahms, de vereerder en huisgenoot der
Schumann's, wordt door Robert Walker
voortreffelijk
Thuiskomst
De film Homecoming (Thuiskomst)
verhaalt van een Amerikaanse chirurg
die In de oorlog dienst neemt bij het
Medische corps. Drie jaar werkt, hij
bovenmenselijk hard in de veldhospi
talen en ofschoon hij zijn beminde
vrouw per brief dagelijks uitvoerig ver
slag doet van zijn wederwaardigheden,
neemt een erg flinke en beminnelijke
verpleegster, die de hele dag met hem
samenwerkt, op de duur zo'tl grote
plaats in zijn hart in, dat hij van het
meisje gaat houden.
Vlak voor het einde van de oorlog
indt de verpleegster de dood en als
dokter thuis kpmt is hij nog zo onder
de indruk van deze gebeurtenis dat de
hereniging nxet zijn vrouw de eerste
weken op een pijnlijke desillusie uit
loopt. Pas wanneer'hij haar alles opge
biecht heeft cn zij hcra heeft vergeven,
hervindt hö zichzelf en ziet de toekomst
r rooskleuriger uit.
Mervyn LeRoy regisseerde de geschie
denis vakkundig, zodat men over het
algemeen geboeid toekijkt. Voor de vele
bewonderaarsisters} zal het verheugend
zijn te vernemen dat Clark Gable de ral
van de dokter speelt; dat hij het uit-
end doet en nog hoegenaamd niets
zijn charme heeft verloren. Het ver
pleegstertje wordt eveneens uitstekend
voorgesteld door Lana Turner cn de
vrouw die drie jaar trouw op de thuis
komst van haar aangebeden echtgenoot
wacht is Anne Baxter.
Het Lied van de Liefde
thuis te raken, dar. het zien van een
film die het romantische en meestal
tragische leven- der grote klassieken ver
haalt.
Dank zU de voortreffelijke geluids
apparaten van de tegenwoordige theaters
klinkt het op het doek zichtbare musi
ceren zo mooi en waarheidsgetrouw, dat
alleen, al het luisteren naar de muziek
een film als „Het lied van -da liefde"
attractief maakt. -
Maar ook de tragische geschiedenis
van het leven vanRobert Schumann en
zijn onsterfelijke vrouw Clara Wieck, is
ln deze film mooi en gevoelig verhaald.
Ontroerend is de strijd van de grote
componist tegen zijn geestelijke aftake
ling verbeeld, maar werkelijk aangrij
pend wordt de film'als zij laat zien met
welk een .liefde.-» toe wij ding en.- trouw
Clara Wieck na de dood van haar man
tientallen jaren, lang de geniale schep-
De Gangster
Met „racket" betitelt men in Amerika
een bende van lieden, die er bun werk
van maken bij eigenaren van bedrijven,
meestal winkels, een sommetje gelds te
halen in ruil waarvoor de Jeden van de
bende de zaak met rust laten.
Barry Sullivan speelt in de film „De
gangster", die deze week in Capitol
draalt, de rol van de leider van zo'n
illuster gezelschap. Toch oefent hij dit
smerige baantje niet goed genoeg uit,
een echte gangster Is hij niet, want hij
begaat de fout op een meisje, waarmee
dergelijke lieden ptegen samen te leven,
een revuester (Beiita), echt verliefd te
worden. Het meisje is wei van het slag
en bedriegt hem met de man. die hem
zijn „zaakje" weet te ontfutselen. Aldus
komt de bendeleider terecht op de
plaats, waaruit hij zich dacht te hebben
„opgewerkt": de goot.
De film, geregisseerd door Louis Grfin-
berg en samengesteld door Maurice on
Frank King, heeft ongetwijfeld momen
ten, dat 2ïj de toeschouwer weet te
boeien, zoals bijv. de scène waarin een
aan lager wal geraakte accountant (een
uitstekende rol voor John Ireland) eigen
lijk zonder opzet de baas van een ijs-
salon vermoordt om een zak met geld.
Overigens doet de hoofdpersoon, in casu
Shubunka. dc leider van de „racket",
veel meer aan philosoferen, daarbij als
maar een gezicht trekkend als een oor
wurm, dan aan het beroep, waarin hij
zegt zo'n bolleboos te zijn en dat ver
veelt een beetje.
Op hot Toneel verschijnt de zanger
Charles Aerts. Zijn repertoire omvat een
drietal nummers, Waarvan het laatste,
een populair Frans liedje, het beste
klinkt, omdat dit genre de zanger het
best ligt.
Clark Gable en Lana Turner in
j.Thuislcomsf"
Wie is mijn vrouw?
Dit moet Cary Grant zich afvragen,
wanneer hij rijn eerste (of eigenlijk
tweede) huwelijksnacht doorbrengt ln
gezelschap van twee echtgenoten, te
weten zijn doodgewaande eerste en baar
opvolgBter. Deze onbedoelde bigamie
brengt hem in de grootste verlegenheid
en zijn onzekerheid wordt er niet min
der op, als hij merkt dat de verloren
gade de zevenjarige afzondering van een
onbewoond eiland gedeeld heeft met een
Tarzan-acbtige he-man, Het lijkt natuur
lijk allemaal erger dan het is, maar
dank zij het verstandige geïntrigeer van
Irene Dunne, die zich weer eens als een
voortreffelijke actrice doet kennen,
•wordt het gelukkig slot bereikt.
Een gezellige fümcomedie, pretenüe-
Joos en een beetje ouderwets en heel
geschikt om de ingewikkelde dingen van
de dag even bij te vergeten.
De Bronzen Godin
Drie sterren van de eerste grootte:
Cary Grant, Katharine Hepburn en
James Stewart spelen de alleraardigste
comedle „De bronzen godin" zo virtuoos
en veroverend, dat men. gaarne vergeet
hier eigenlijk naar een toneelstuk te
zitten kijken en vooral te luisteren (of
zo men de taal niet perfect kan volgen,
te lezen). Maar het is zeer de moeite
waard de dialoog van het doek af te
lezen, want hij is sprankelend en geestig
en allergenoeglijkst om te vernemen.
Het gaat over een „bronzen godin",
een jonge vrouw die zich in haar kort
stondig huwelijk zo ongenaakbaar en
koe) gedroeg dat het op een scheiding
uitliep. Een paar dagen voor de mooie
„godin" zal hertrouwen bomt haar ex-
echtgenoot, een beste vlotte kerel, weer
opdagen, tot vreugde van haar moeder,
die de vroegere schoonzoon te logeren
vraagt cn met hem twee van rijn zoge
naamde vrienden, een reporter en een
fotografe, die een reportage komen
maken van het society-huwelflk.
En nu moet u maar eens gaan zien
welke leuke verwikkelingen daaruit
voortkomen en hoe grappig dit drama
naar zijn gelukkig einde schrijdt. En
genieten van het verduiveld Knappe spel
der hoofdpersonen. Het is niet te ver
wonderen dat James Stewart voor. deze
rol (de reporter) een hoge onderschei-
kreeg. George Cukor regisseerde
De Missa Solenmïs behoort tat
Beethövens edelste werken. Ze be
zit een diep-doorvoelde irihóud die
een subjectief karakter draagt.
Hierdoor overschrijdt, mede door
dat Beethoven geen dogmaticus
was, deze mis, die de meester zelf
zijn geslaagdste compositie noemde,
weliswaar de liturgische grenzen,
maar anderzijds is ze het document
van een genie, dat de eenzaamheid
en felle geestelijke strijd wist te su
blimeren in. het alles omvattende
Godsbegrip en het geloof in de
goedheid van de mens. Ook zuiver
muzikaal beschouwd draagt de mis
alle kenmerken van de grootheid
van de componist, want de eenheid
tussen koor, solisten en orkest die
hij in deze partituur wist te ver-
E begaafde proza-schrijfster Jo dc Wit, van wie wij de publicaties
te la Dg hadden moeten missen, heeft na de oorlog de aandacht ge
trokken met gedichten, die van haar hand in er.keie tijdschriften ver
schenen. Zij hoeft nu bij de N.V. Uitg. v.h. C. A. Mees te Santpoort een
bundel gedichten in het beht gegeven, gel it rid Het lied vangt aan.
Dit niet omvangrijke boekje is een verrassing gewerden. Deze poe2ie,
soms nog wat onwennig naar dtf vaste vorm tastend, maar mecsiül me.
stelligheid omlijnend, is van voornaam gehalte en staat zeker met op
een alledaags plan. Het taalgebruik is vrij van de verslapping en ver
vaging, waartpe de regelrechtheid der gevoelsopwellingen bij vrouwe
lijke dichters wel eens leidt. („Der nacht" op bïz. 13 acht ik een onge
lukje).
De geestesgesteldheden, waar de uitgave tegemoetzien van de
deze verzen uit voortkomen, weten grotere bundel van Jo de Wit, die
een afstand te scheppen tussen da gereed ligt.
'O DE WIT
De „Van Dongens" naar
Middelburg
MIDDELBURG Van 16 t/m 31 Juli
zal in het Stedelijk museum te Middel
burg een tentoonstelling weiden gehou
den van schilderijen van Kees van
Dongen. De schilder heeft toegezegd
tijdens deze expositie een bezoek aan
de stad te brengen.
Het bestuur van de „Vereniging voor
de Kunst" heeft uit het werk van Van
Dongen 25 doeken, Jn hoofdzaak por
tretten uitgekozen. Het achtte het, ge
zien de instelling van de Zeeuwse be
volking en de te Rotterdam gerezen
moeilijkheden, minder gewenst de uit
het museum Boymans verwijderde
werken, te Middelburg te exposeren.
Ouderscheiding
Bij K.B. is toegekend de ereme
daille verbonden aan de Orde van
Oranje Nassau in goud aan de heer
K. van der Pol, hoofdbaas van de
stuwadoorsafdeling bij de N.V,
Frans Swarttouw's havenbedrijf te
Rotterdam,.
Uit de Staatscourant
Bij KB is benoemd tot officier ia de
orde van Oranje-Nassau de heer W
van der Gaag, directeur van J en K
Smit's Scheepswerven, te Kinderdijk,
gemeente Nieuiv-Lekkerland.
jsbenoemd tot officier Jn de orde van
Qranje-Nassau de heer J H van den
Berg. chefingenieur van de reparatie
afdeling bij de Rotterdamse Droogdok
maatschappij te Rotterdam en Is toege
kend de eremedaille, verbonden aan. de
orde van Oraje-Nassau ln goud aan de
heer K van der Rol, hoofdbaas van de
stuwadoorrafdeling bij de N.V. Frans
Swarttouw's Havenbedrijf te Rotter-
emotie van het ik en de waarne
ming van de wereld. Die afstand
öntstaat in het beeld, dat somwij
len op gelukkige wijze aan de we
reld der Griekse mythologie is ont
nomen, somwijlen echter ook aan
de ïreligieuse levenssfeer. In een
zeer geslaagd gedicht als „De
zwerver", met zijn treffende slot
regels, is het in de natuur waar
genomen gezichtsbeeld tot sym
bool geworden van de menselijke
gestalte en gemoedsbewegingen.
Tot de meest indrukwekkende
verbeeldingen van de bundel be
hoort het prachtige en gave „Hor
tus Conclusus"'. Slechts zelden,
gelijk in het sonnet „Onthechting",
hoort men. reminiscenties en dat is
voor een dichterlijk debuut een
niet geringe verdienste. In het»zo
markante korte gedicht „Ter
zjjde" doet de dichteres zich zelf
onrecht in de slotregel: „De grond
is in. de diepte nauwelijks omge
spit". Integendeel, deze verzen
komen uit centrale regionen van
het zieleleven en drijven op de
aandoeningen, die zjj daaruit mee
naar boven brengen. De toon is
daardoor donker en zwaar, maar
toch koel door de hierboven be
schreven objectivering. Slechts
bij uitzondering domineert een
verstandelijke»* element in de uit
drukkingswijze, niet tot
Van geheel andere aard is de poëzie
van mejuffrouw K. H. R. de
Josselin de Jong: Het
Witte S c h i p, bij dezelfde uit
geefster verschenen. Deze vloeiende en
bijna classicistisch verzorgde verzen,
met grote gemakkelijkheid zeer plas
tisch de eeuwige sentimenten der lief
desverwikkelingen uitbeeldend, verto
nen soms door hun sobere zegging en
zuivere toon de scherpe contouren van
LITERAIRE KRONIEK "~N.
Victor E. van Vriesland
held van gevoel en waarachtig waar
nemen samen gaan. Men vindt hier
niet de smakeloze overdrijving die bij
de armoede van veel hedendaagse
geestesstructuren zo vaak een uiterlijke
leegte moet maskeren. Ik wees er op.
dat do bezonnenheid der uitbeelding
kennis van het ambacht verried.
Deze kwaliteiten zijn in dc tussen ge
legen jaren stellig niet verdwenen.
Veel van dit werk heeft bovendien een
duidelijk moderne trol: al zou het
woord experimenteel hier ongetwijfeld
te veel gezegd zijn. Deze verzen heb
ben ecu onmiddellijkheid, cfte bijna
nuchterheid is ie noemen. Toch ont
breekt het hun niet aan adem: men leze
„Uitgeput"-cn „Vijandelijke Opmarsch",
Maar meestal is de acstheUscbe be
kommernis gering.
Een gedicht als ..Duitsche Vrouwen",
b.v. is aesthetisch zeer bevredigend,
maar het. is van een *o Indirecte arge
loze, naïeve en onthutsend onover
dachte eerlijkheid, dat het curieuze
effect ontstaat, alsof men ongewild
iemands pralen beluistert, dat niet
voor u bestemd is. Het zonderlinge
„Delinquent" vertoont eveneens die
poëtisch gesublimeerde huisbakkenheid
op de grens van rijmelarij en moderne
dichtkunst.
Deze bundel is heterogeen van
gevoel, taal en expressie, „Maan
de school der Pamassiens. die om.
slreeks I860 het beeld der Franse
verskunst zozeer beheerste. Het zijn
deze kwaliteiten, cfie een voortreffe
lijk sonnet als „Het Ven", onvergete
lijk maken. „Hel Zwerverslied" is ge
heel doortrokken van eon bedwelmend
zoete en toch vurige, lyrische stroom.
Deze by uitstek vrouwelijke gevoels
wereld vindt vormen in de liefderijk
overgëgeven aandacht voor het kleine
(la „Het Kind") even goed als ln de
verheven pathetiek, die het grootse cn
door een traditie van eeuwen bijna
onpersoonlijke accent van een Sapfo,
Louise Labé, Marcellne Desbordes Val.
more voortzet. Ik doel. nu op gedich
ten als „Geketend", „Bekentenis". e.d.
Ook ecn gedicht ais ,,De Beuk" zou
een Leconte de Lisle of de Herédia
nadeel niet onwaardig zijn geweest.
van het vers pverigens, gelijk E veneene by C. A. Mees is een bun.
blijkt Uit het curieuze gedicht met dcl uitgekomen van Maria V a n
do hpöinrpspl" Tk rip topzpIvp alq Roy en, getiteld H e r x s t Reeds
«Atf rtvlJvTa'' het verschijnen van haar bundel
ee?_schilderij van. Braque „De A/stand" in 1931 mocht ik op-
Met veel belangstelling kan. men merken, dat bij deze dichteres echt-
MARIA VAN liOYEN.
r
mm,
KITTY DE JOSSELIN DE JONG
(Foto S. Nijhoff)
n&cht", met het als een vredig uit
vloeiende oplossing werkende, knap
en doeltreffend aangewende en
jambement van de slotzin, staat nog
hot dichtst by de in de gangbare
betekenis zeer poëtische expressie.
Daartoe behoort ongetwijfeld ook
„Kleine Symphonie" met die merk
waardige regel:
„Ik sta rechtop en moeder is mijn
naam" en het zo innemende „Kin-
derdansies" met de aardige slotzin:
„Ze zijn verrukt bet dansje ïnge-
zwermd". Hdfc is geen uitzondering
bij Maria van Royen, dat een ge
dicht in een dergelijke sterk beel
dende versregel culmineert; zo in
„Zwerver", waar de maan „opeens
als speelgoed aan den hemel hing".
Tussen de polen van een gedicht als
„De doodkistmaker'', dat er met zijn
sentimenteel einde ndfc naast i£, en
een volkomen gaal en uiterst fraai
miniatuur gelijk .Zwanger vrouw
tje" beweegt zich het werk van
Maria van Roycn en komt tot eigen
gedaante. Niet altijd slaagt de dich
teres, maar een behoorlijk peil be
reikt zij herhaaldelijk en in goede
ogenblikken zelfs een uitzonderlijk
helder en opmerkenswaardig ge
dicht.
In een volgende kroniek hoop ik
de bundels van drie hndere dichte
ressen. te behandelen die in dezelfde
.reeks zijn uitgegeven.
werkelijken, is groots en indruk
wekkend.
De eisen die gesteld- worden zijn
buitengewoon zwaar. De gecompli
ceerde polyphorue, de bij voortdu
ring hoge ligging der stemmen ver
langen een langdurige en intensie
ve voorbereiding. Dit in aanmer
king genomen, kon dan ook de uit
voering die het Rotterdamsch Phil-
harmonisch koor en orkest onder
Flipse er gisteravond van gaven ten.
zeerste voldoen. Er waren enige
momenten waarin de polyphonie
niet geheel en al duidelijk te vol
gen was, doch dit kan ook wel aan
de acoustjek der Konïnginnekërk
hebben gelegen. Over het - geheel
genomen echter kreeg men een
boeiende en aantrekkelijk genuan
ceerde koorklank te horen en speel
de het orkest (Saivatore Tomasso
droeg de vioolsolo cp fraaie wijze
voor) warm cn gaaf.
De solistische medewerking be
antwoordde niet in alle opzichten
aan de gestelde eisen. Corrie Bijs
ter, hoewel men dikwijls haar stem
kon bewonderen, had ogenblikken
van technische tekortkomingen.
Ook ontbrak het haar aan een juist
stijlbegrip, want haar opvatting
was noeal aan do theatrale kant. De
tenor Petre Muntennn liet. gemeng
de indrukken na. Wanneer hij zijn
stem kan uitzetten, produceert hij
vooral in hel hoge register een
groot en mooi geluid, doch in het
piano bezit do stem weinig buig
zaamheid en bovendien is ook zijn
trant van zingen niet vrij van thea
trale accenten. Guus Hoekman zong
de baspartij bescheiden van volu
me, doch overigens beschaafd.
Slechts dc alt Annie Hermes was in
vocaal en artistiek opzicht vol
komen voor haar taak berekend.
HERMAN VAN BORN
Examens
Aan de Nederlandse Economische
Hogeschool te Rotterdam slaagden,
voor het doctoraal examen in de
economische wetenschappen de he
ren J. A. N. Visser en Ch. Kamer
mans beiden te Rotterdam. Aan de
Rijksuniversiteit té Leiden slaagden
voor het candïdaatsexamen Neder
lands recht de heren H. Th, M.
Meeussen en J. J, v. d. Vijver te
Rotterdam.
HUM ANITAS" DRUKT 25 JAAR
Vijf en twintig jaar geleden
richtte de heer H. Tempel in'de
Bothastraat de drukkerij „Huma-
nitas" op. Het bedrijf, dat gespe
cialiseerd is in familie- en handels
drukwerk, beleefde in de loop der
jaren een voorspoedige ontwikke
ling. Het is nu alweer geruime tijd
aan de Lange Hilleweg gevestigd.
In üe oorlog ontstond een harte
lijke samenwerking met andere
drukkers in Zuid; er is hu een
hechte combinatie gevormd in de
vereniging C.C.S.; „Humanitas"
werkte ook voor de illegale pers,
huiszoekingen en Duitse controle
ten spijt.
Vrijdagmiddag recipieerde de
heer Tempel en familie in het "Witte
Paard. Er waren veel bloemen.
