Twaalf- en- half jaar vorstelijk gezin
1
Bewogen geschiedenis van een
stil zomerslot
Hoogte- en dieptepunten in dc historie
van het Huis ten Bosch
J
Moderne verdedigingstaktieken
bij convooien afdoende
Toch nog een succes
voor de Tijgerhaai
Donderdag 7 Juli 1949
Het staat daar nu nog even stil
en waardig in de Icale vlakte als
enkele jaren geleden tussen het
dichte en machtige geboomte. Men
proeft uit die. rust niets van de be
wogen geschiedenis die het Huis
ten Bosch in de drie eeuwen van
zijn bestaan meemaakte. Maar Iaat
ons teruggaan in de geschiedenis
en zien onder welke omstandighe
den de „Koninklijke Lust" werd
gebouwd
Frederïk Hendrik staat ophet
hoogtepunt-yan zijn roera. In bin
nen- en buitenland wordt hij ge-
eer d als. een onvolprezen krijgsman,
die met .zijn doorzettingsvermogen
slaagt in'al zijn ondernemingen. In
tegenstelling tot zijn broer, de een
voudige krijgsman Maurits. is hij
aak een minnaar der kunsten en een
verfijnd levenskunstenaar met een
beminnelijke manier van optreden.
Hij; en zijn echtgenote. Amaïia
van Solms.. verkozen het lommer
van het Haagse Bosch boven de
simpele ambtswoning aan het Bin
nenhol Dat zou een uitgelezen
plaats kunnen zijn voor een zomer-
pavilioen.
Van de «Kamer van Reeckeninge
van de Graaf fly kheit" verkreeg de
Prinses in Mei 1645 toestemming
een deel aan het ..echtcreynde van
het Haechsche Bosch" in gebruik
te nemen en zij mocht het naar wel
gevallen „uitroyen, verplanten er.
betimmeren".
Inmiddels had de jonge bouw
meester Pie ter Post met adviezen
van Jacob van Campt-n reeds een
voornaam en stijlvol ontwerp ge
maakt. Daarbij had de Prins cn in
het bijzonder zijn kunstzinnige
echtgenote een actieve rol gespeeld.
In Mei van hetzelfde jaar werd
dc eerste steen gelogd door de Ko
ningin van Bohemcn. de echtgenoot
van de z.g- winterkon.r.g Frerirrtk
van de Paltz, wier hofdame Amaïia
vroeger geweest was.
Voor bet genouw bestaande uit
een grote twee etages hoge zaal met
een achtkante koepel en enkele ne
ven-vertrokken voltooid was stierf
Fredrik Hendrik in 1647.
Nu besloot de Prinses terstond op
de wanden van de grote zaal het
roemrijke leven van de Prins te
doen vereeuwigen door Vlaamse en
Hodandse meesters der Barok. Ja
cob van Campen, betast met de co
ordinate e, blindeerde om- de be
schikking te krijgen over grote
muurvlakken zes ramen, die nu van
huiten den dode indruk gingen ma
ken. Het huis kreeg als naam Oran
jezaal. Tot haar dood rn 1675 ver-
bleet Amaïia van Solms iedere zo
mer bij het mausoleum van haar
betreurde echtgenoot. Zij voerde er
een sierlijker en deftiger hofhouding
dan menig gekroond hoofd in die
tijden.
Na de dood van Willem III, de
kinderloze stadhouder, die het Loo
prefereerde boven de Oranjezaal,
werd het Huis aanvankelijk als erf
deel aan de Koning van Pruisen
toegewezen. Later echter werd erf
stadhouder Willem IV door een
schikking weer eigenaar Deze liet
het gebouw door bouwmeester Ma
rot uitbreiden met twee vleugels.
Hoewel deze poogde zijn bouwstijl
aan 4e passen aan het oorspronke
lijke werk, kan men slechts vast
stellen dat Pieter Posts meesterwerk
er door verminkt is. Vooral de voor
bouw met de gepleisterde gevel
haalt niet bij Posts ingangspartij.
Ook de kruiskozijnen werden door
de -cfauifraammode verdrongen.
Een jaar nadat de stadhouder er
stierf, in 1752, verdrongen zich dui
zenden Hagenaars op het voorplein
en in de oprijlanen om een glimp op
te vangen van de hoge gasten die
per karos arriveerden en voer het
bordes uitstegen cm de plechtigheid
bij te wonen, waarbij de jonge
Prins Willem V de versierselen van
de Engelse Orde van de Kouseband
overhandigd werden door een bui
tengewoon gezant van zijn grootva
der. de Koning van Engeland, Ge
orge II.
Deze plechtigheid werd weer' ge
volgd door rouw. De moeder van de
jonge stadhouder stierf in het Huis
ten Bosch. In 1772 werd de latere
Koning Willem I hier geboren. In
deze tijd moeten ook de Chinese en
de Japanse salon ingericht zijn-
In de Franse tijd beleeft het lust
huis een tijd van diepe neergang.-
Kostbaarheden werden door de
Fransen weggevoerd. Nadat de Ba
taafse republiek het gebouw enige
tijd als museum had gehandhaafd,
werd het enige tijd een gevangenis
èn later door de Franse soldaten
voor de meest weerzinwekkende
doeleinden misbruikt tot raadspen
sionaris Schimmelpehninck. en Lo-
dewijk Napoleon het weer als paleis
Groot was hez enthousiasme en het medeleven van het Neder
landse volk toen de verloving van prinses Juliana en prins Bern-
hard bekend werd. Dit manifesteerde zich, toen het verloofde paar
de Cineac in Den Haag bezocht om zichzelf op het witte doek te
zien. De menigte kon amper door de politie fïi bedwang gehouden
worden (foto 10). Tijdens een rijtoer na de opening van de Staten-
Generaal op 15 September 1936 kwam het paar handen, te kort om
de toejuichingen te beantwoorden (foto 5).
De belangstelling voor het koningshuis nam nog toe op de dag
van het huwelijk. Rijen dik stonden de Nederlanders, van .heinde
en verre gekomen, om een glimp op te vangen van de trouwstoet.
Vaak was het niet meer dan een glimp, voorkomende op een spie
geltje van een periscoop, het instrumentdat op 7 Januari 1937
meer waarde had dan wat ook (foto 3). Slechts een select gezel
schap was het vergxmd bi; de plechtigheid zelf aanwezig te zijn.
in de kerk werd het huwelijk ingezegend door de grijze dominee
Welter flinks ap foto Ij. Tussen het prinselijk paar ziet men Ko
ningin Wilhclmina, naast deze de moeder en broer van prins Bern-
hard.
Een jaar later juichte heel Nederland weer: een prinses geboren
Beatrix, zij die geluk brengt, werd de eerstgeborene genoemd. Tien
tallen foto's maakte de gelukkige vader van haar, o.a. foto 7, een
zeer geslaagde.
Niet lang daarna kwam'een moeilijke tijd. De komnklitke famine
verliet hei land. Terwiil de koningin in Londen het land bleef be
sturen en voorbereidingen trof voor een ^erugkeer naar Nederland.,
vertoefde de prinses met haar kinderen in Canada. Hier kon zij
-irh geheel aan haar gezin wijden (foto 9), iets wat zij later, toen
zij het koningschap van haar moeder overnam (foto 3) moest be
perken omdat regeringszaken veel van hanr tijd innamen.r Toch
bleef zij zoals zij het zelf bi; haar inhuldiging reide vóór alles
moeder, moeder van vier schattige dochters (foto 4).
Slechts met moeite kon zij zich het vorige jaar vrijmaken om een
vacantie te genieten in de bergen, maar toen toas het gezin dan
nok weer een gezin zonder meer los van regeringszaken, (foto 6).
Soms kon het gezinsleven gekoppeld worden afin de ambteWke
bezigheden, zoals tijdens hei bezoek aan Friesland met de' Piet"
H°in. het. schip, dat het NerJ»rTondse uotk aan het prinselijk paar
schonk bij zijn huwelijk (foto 2).
Tien foto's kunnen niet bfi benadering de belevenissen gedu
rende een belangrijke, periode in een Vorstelijk nezin weergeven.
Deze opnamen, voor een belnnorijk deel afkomstig uit een album
van Koningin Juliana persoonlijk, wWen dan ook slechts een pr^ep
riin. een greep uit de jaren van verloving tot koperen huwelijks
feest.
VL_
inrichtten. Koning Willem I bracht
zijn laatste regeringsjaren bij voor
keur in zijn geboortehuis door. Weer
een tijd later werd het de residentie
van Koningin Sophie, die van bet
paleis uit ten grave gedraeen werd.
In hel middelpunt van dc belang
stelling van heel de wereld slaat het
paleis in 1902 als de eerste Vredes
conferentie op initiatief van Czaar
Nicolaas in de Oranjezaal plagts
heeft, Hoewel een allegorische voor
stelling van de triumph van een
vredessiichter de zaal beheerste,
werd door de gedelegeerden weinig
op de conferentie bereikt.
De Verenigde Staten, Frankrijk,
Engeland en Polen hebben Woensdag
te Londen een overeenkomst onder
tekend, volgens welke Polen een
aandeel zal hebben in de verdeling'
van het door de Duitsers geroofde
goud.
Een'40 tons kraan, is in de Ham-
burgse haven gekanteld, waardoor
zeven havenarbeiders gedood en
vier andere" ernstig gewond werden.
Beveiliging gevraagd van
onbewaakte overweg
DEN HAAG. De K.N.A.C.
heeft de Nederlandse Spoorwegen
verzocht de levensgevaarlijke over
weg te M'jdrecht in de provinciale
weg UithoornMijdrecht spoedig
te doen voorzien van een automa
tische flikkerlicht-installatie. Men
zal zich herinneren, dat binnen een
week tijds op deze overweg twee
dodelijke .ongelukken gebeurden.'
Vertrouwensmotie voor
Griekse regering
.ATHENE. De nieuwe Griekse
regering van Diomedes heeft Woens
dag in het parlement met 199 tegen
72 stemmen en 2 onthoudingen een
votum van vertrouwen gekregen.
De nieuwe regering bestaat uit 12
populisten, 1» liberalen, 2 unionisten
en een partijloze minister.
De vlootmanoeuvres
(Telegrafisch, van een onzer redacteuren aan boord van de „Zeehond")
Ware het oorlog geweest, na mijn telegram van gisteren zou er voor
mij geen meer zijn gekomen. Dan was het ook niet gebleven bij de vier
handgranaten, waarmee één van de jagers van het escorte der Westelijke
Unie-vloot Woensdagmorgen tegen elven onze „Zeehond" buiten gevecht
stelde, juist toen we na het passeren van het eerste jagerscherm meen
den ook het tweede scherm verschalkt te hebben en we ons klaar maakten
om de „Maidstone" te torpederen.
Tevoren had de bijzondere activiteit van zes jagers van het eerste
escorte ons stoutste plan van oefeningen, n.l. een poging om de carrier
„Arromanehes", die de kern van het escorte vormde, reeds veredeld.
We schreven reeds, deze dag zou de zwaarste worden.
Niettemin, bij de tweede aanval, nu op het convooi zelf, leek alles goed
te gaan. Alles was al klaar voor het vuren en we wachtten nog slechts op
de. goede positie van ons doel, toen plotseling een jager ons in de gaten
kreeg, die doorlopend peilend in volle snelheid in onze richting vloog.
Onder oorlogsomstandigheden waren we misschien nog wel weggekomen.
Nu hoorden we na enkele minuten vier harde klappen, een geluid alsof -
het luik met een oorverdovende slag dicht viel.
Ware het geen oefening geweest, dan was het daar beslist niet bij
gebleven.
gende maanden. En dan naar huis,
mede vereist, wil zij niet aan ge
vaar van decimering bloot staan,
dat de kans op het winnen van de
oorlog, en van de vrede daarna, ge
lijktijdig vermindert.
Deze zaken 'zijn in Nederland
misschien wel enigszins uit het oog
verloren. Daarom is het een der veie
positieve kanten van de „operatie
Verity" die hierop eens duidelijk'te
aandacht vestigt.
De voortdurende activiteit van de
leidingsvloot is vermoedelijk de
oorzaak dat ik het dagelijks over
zicht van de resultaten Woensdag
avond laat nog niet heb ontvangen.
Onze kleine'onderzeeboot kon daar
door moeilijk beoordelen hoe het
verloop van de acties is geweest.
Door lichtseinen brècht de „Tijger-
haai" ons vanmiddag op de hoogte
dat zfl de jagers zo heeft ver
schalkt, dat zij midden tussen het'
convooi kwam te liggen. Daar be
land, heeft de bemanning van de
Nederlandse boot list en kunde aan
geluk weten te paren, zodat de
„Vulkaan" voor de „hektorpedos"
en de „Theseus" In het veld van de
boegbutzen kwam te liggen.
Britten op bezoek
Uit die posits t de „Tijger-
haai" twee sch. t het convooi
vernietigd. Er. ace kwam voor
de Nederland? ü.lerzceboten het
einde van de «n leningen. Vandaag
vindt op de „Implacable" in Port
land onder leiding van admiraal
McGrigor de eerste bespreking van
de resultaten plaats met allé com
mandanten en oudere officieren.
De definitieve ontleding en het
trekken der lessen volgt in de vol-
Sedert bjj de Duitsers de ge
woonte is ontstaan om bij een aan
val een misleidende olievlek naar de
wateroppervlakte te sturen om de
aanvaller te doen geloven, dat de
U-boot was gezonken, zijn de ge
allieerden niet eerder tevreden dan
dat er stukken en brokken aan de
oppervlakte komen. Nu zakten wij
tot op vijftig meter en bleven daar
achter het convooi aanvaren, mjj de
tijd latend te realiseren dat de
bovenwater-vloot na het eerste
grote offensief van de onderzee
boten door de ontwikkeling van het
geallieerde escorte-systeem en door
de nieuwe technieken zeer goed te
verdedigen is, mits er maar vol
doende escorte-vliegtuigen zijn.
Marine op peil
Dat maakt voor ons in Neder
land, die wat buiten ons land ge
beurde slechts door matglas konden
bekijken, nog eens duidelijk van hoe
een onschatbare waarde de over
dracht van vijftig Amerikaanse tor
pedojagers aan Engeland In het be
gin van de oorlog is geweest. En
ook, dat vooral de naties met een
handelsvloot als-wij, gehouden zijn
tot opbouw van de Marine, die bij
een onverhoopte, volgende oorlog
wezenlijk kan bijdragen tot Instand
houding van de lifelines van ons en
de bondgenoten, zonder uit het oog
te verliezen, dat herstel van de han
delsvloot voorop moet staan als
mede de bescherming die deze vloot
BLIJ HERDENKEN
(Vervolg van pag. K)
En de jubel was. oprecht, onder
alle richtingen en gezindten. Ge
noeg van de rouw der voorbije ja
ren, nu echt plezier.
En Juliana, Zij straalde die dag,
ziedaar onder 'de vorsten eens een
menselijk, eerlijk lachend gezicht..
Iedereen zag dat Zij gelukkig was.
Tijdens da.bruidsdagen was er een
groot galaconcert in het Gebouw
geweest; dagen tevoren was ervoor
gerepeteerd. Er ging een nrtooi bal
let, voorts de operette De Verloving
bij Maanlicht van Offenbach. Wij
len Dr. Joh. Wagenaar dirigeerde;
ook Dr. van Anrooy en Dr. Kapi
tein Walter Boer. De schittering in
de zaai met vorstelijke personen en
het Corps diplomatique was onder
die zee van licht' oogverblindend.
Nogmaals, dat feest ligt lang ach
ter ons; maar hoezeer die toejui
chingen waarachtig gemeend wa
ren, werd door de uitkomsten be
wezen.
Herinneren we ons slechts, hoe
'ons volk .meeleefde toen het prin
selijk gezin verblijd werd met de
geboorten van de prinsessen Bea
trix en Irene, hoezeer we in onze
gedachten verwijlden bij de vorste
lijke bannelingen in Canada, toen
wc clandestien de geboorte
vernamen van prinses Margriet,
herdenken we de dag dat de jong
ste telg uit het Oranjehuis, prinses
Marijke, op de vrije vaderlandse
bodem het levenslicht aanschouw
de. Denken" we terug aan de ver
jaardag van Prins Bernhard, 29
Juni '40, toen, barse moffendreige-
menten ten spijt, elke ware Neder
lander zich tooide met de witte
anjer.
Én thans, bij het Koperen. Huwe
lijksfeest van Koningin Juliana en
Prins Bernhard, gevoelen we meer
dan ooit ons aan ons Vorstenhuis
verbonden door een onverbreek
bare band van historie en moedig
gedragen leed.
samen met drie Britse onderzee
boten, „Andrew", Aeneas" en
„Trespasser" van de vijfde Britse
submarine-flottielje, die met ons,
Zaterdag om vijf uur V middags, in
Rotterdam aankomen, waarheen
ook twee Britse torpedojagers van
het vijfde destroy er-flottielje gaan.
Onze gasten blijven voor een on
officieel 'bezoek tot volgende week
Donderdag in de Rotterdamse
haven.
Paus Pius de twaalfde zal op
Zondag 17 Juli over radio-Vatïcaan
een toespraak houden tot de inwo
ners van Berlijn,-
