Vijf geslachten van Bol 'Es dienden
van 1690 tot 1854 onze stad
KREUGER
Het paard wint weer in
aanzien bij de boer
\Oete
allerbeste
appelsap
r
SINGEL 209
FOTO
GEL WILLEMS
KAMP
MULDER
AUGUSTUS
FILMS VAN DEZE WEEK
3
Uil het verleden van Schiedam
Oud-timmerli edengeslacht
bracht het tot
hogt
'e eer
EERST AMBTENAAR
EN ZAKENMAN
eOuaTct
meten
Van de regen'
in de drup
v.
v
KOUSENREPARATIE
V*
K, v. VUUREN
BROERSVEST 75
VOOR
Hl.
SPEELGOED
WAAROM....
PIJNLIJKE O
VOETEN
B.P.H.JANSE
Overtrekken
STOELEN-CLUBS
PLATE
fi®
SPECIALITEIT
IN
VERLOVINGSRINGEN
OUDE GENEVER
A. J. v. d. VEN
„ARTISTIEK"
6 8 4 7 0
GARAGE
Ook bij de Schiedamse winkeliers
vindt U wat U nodig heeft/
GEER
DE
PIJNLIJKE
VOETEN
W. SiEPMAN
AANWINST
,Laat mij maar zwerven'
VAN LEEUWEN
Zaterdag 6 Augustus 1949
f/np. MedJ
AL eeuwen lang is het gebied
van de Merwede, Noord 'en
IJssel een centrum geweest van
scheepstimmerwerven. En wanneer
men in staat zou zijn statistisch
vast te leggen de plaatsen, van
waar de grote steden goede tim
merlieden betrokken, dan zou blü-
ken, dat bovengenoemde streek
een belangrijk quantum vakmen
sen leverde.
Zo is het goed te begrijpen, dat,
toen in 1690 er in Schiedam een
vacature was bij het toen nog zo
kleine corps gemeentepersoneel, nl.
die van „stadtstimneerman", de
keus van ons stadsbestuur viel op
een man, 'geboren en getogen in de
streek langs de Noord. Wanneer op
11 November 1690 Schiedam's bur-
gemeesteren in vergadering bijeer
zijn, staat voor hen Cornelis Har-
menss., stadtstimmerman; zijn in
structie wordt hem voorgelezen en
in handen van de burgemeesters
legt hü de eed af. Hij zou de eerste
zijn van vijf generaties van zijn
geslacht, die de stad Schiedam met
grote toewijding zouden dienen en
waarvan de laatste vertegenwoor
diger nog geroeoen was het burge
meestersambt te hekleden.
Eerst ambtenaar en zakenman
Cornelis Harmenss, was toen
twee-en-dertig jaren oud; in net
doopboek van de Hojcvormde ge
meente te Ridderkerk lezen wij op
13 October 1658: „Herman Corne-
lissen, Marighje Huygen, haar kint
Cornelis". Ook deze vader Herman
Comelissen was timmerman, en
onze Cornelis*Harmenss. zal du^
A,v. d. Poest Clement
zijn vak thuis hebben kunnen le
ren. Een familienaam bezat hij bij
zijn komst te Schiedam in 1690 nog
niet, maar vaak noemde men hem
naar zijn geboorteplaats „van Ry
der kerck", meestal echter naar het
onder Ridderkerk horende Bolnes;
„van Boles (Bol-Es, Bol'Es), en dat
laatste is de eigenlijke geslachts
naam geworden. Cofnelis Har
menss. van Bol'Es was, toen hij
zich in Schiedam vestigde, al ge
trouwd. Wij kunnen dit o.a. opma
ken uit de volgende begrafenisacie
van 1 Februari 1699: „Annetje Ba
rents Kok, huysvxouwe van Corne
lis Harmensse, gewoont bij de
Vlaerdlngpoort, kinderen naergela-
ten." Tussen 1690 en het overlijden
van zijn eerste,vrouw was het hu
welijk van onze stadstimmerman
gezegend met vijf kinderen,
vóórdien waren er reeds twee kin
deren geboren en. uit een aan
tekening in het notulenboek van de
Hervormde Kerkeraad van Novem
ber. 1699; „met attestatie van IJs-
selmonde Grietie Arents, buys-
vrouw van Cornelis Harmehsen,
Ktadsbaes van Schiedam" blijkt dat
de eerste Schiedamse van Bol Es
reeds heel gauw_een tweede huwe
lijk gesloten heeft,De desbetref
fende ondertrouwacte van 13 Jum
1699 luidt als volgt; „Cornelis Har
mensse van Bolles,'weduwnaar van
Ryderkerck, ende Grietjen Arents,
jongedochter van Crimpen, betfde
woonende alhier."
In de trouwacte van 28 Juni 1699
staat heel kort: „Cornelis Harmens
van borles, wedr; en Grietje Arents
J.D." Men lette wel op dit „borles":
het is de oude volks-uitspraak van
Bolnes" en vermoedelijk heeft de
stadstimmerman het ook zo uitge
sproken toen hij zijn naam opgaf
aan de koster, die de trouw in
schreef. Zijn tweede vrouw, die
hem nog zeven kinderen schonk
van alle kinderen van van Bol Es
stierven' er zeven heel jong
kreeg de familienaam van Qrïmpen
en wanneer zij in 1756 uit haar
huis op de Noordvest begraven
wordt heet zij niet meer Grietje
maar Margaretha: de familie was
reeds tot betrekkelijk grote wel
stand gekomen. Intussen had stads
timmerman. Cornelis Harmensse
van Bol'Es reeds ruim twintig la
ren eerder het tijdelijke met het
eeuwige verwisseld: Op 18 No
vember 1735 ,werd hu te Schiedam
hegraven, In het notarieel archief
te Schiedam is de inventaris van
zijn boedel te vinden en dan vin-
den wij ook daarin bevestigd, dat
wij hier te doen hebben me'. een
familie in opkomst. Merkwaardig
in onze ogen is zeker het feit, dat(
deze gemeente-ambtenaar t ook nog
zakenman was. Immers hy exploi
teerde een „Koornwijnhrandenj,
staende ende gelegen aan de Sint
A nn en -zusterstraat". En in dit be
drijf hebben ook de latere leden
van het geslacht van Bol Es hun
rijkdom vermeerderd. Texzyde
moge worden opgemerkt, dat de
van Bol'Es-sen naast hun stedelij
ke functie ook voor andere instel
lingen en particuliere personen
bouwkundige tekeningèn vervaar
digden tegen geldelijke vergoe
ding.
'Maar laten, wij nog even terug
keren naar onze - Cornells Har
menss van Bol 'Es. Zoals wellicht
bekend .stelden de Staten van
Holland elk jaar een beurs be
schikbaar om' een jongeman theo
logie te laten studeren. Deze beurs
circuleerde door Holland's steden
en zo lezen wij in het besogne
boek van burgemeester en wij
zouden zeggen het genotuleerde
van het dagelijks bestuur der ge
meente 'van 8 Juli 1720'. „Cor
nelis Harmenss. van Boles, ver-
soukt zijn zoon Adriaan van Bo
les dewijle het de tourbeurte van
deze Stad is, op de Staate Beurs
te mogen laten stude-
Het verzoek werd ingewil-
tigd en inderdaad vinden wij op
i ®?Pteh3ber 1720 Adriaan van
Bol'Es, oud 20 jaren, te Leiden als
theologisch student ingeschreven,
Hij heeft er zijn studie voltooid en
toen zijn vader in-1735 stierf, was
hij predikant in Zwolle.
In dienst van Czaar Peter
de Grote
Heel wat verder van huis was
toen een andere zoon van Cornelis
Harmenss. van Bol 'Es, n.l. Har-
men. Deze is in 1713 in dienst ge
treden van Czaar Peter de Grote
van Rusland. Wij weten dit uit een
acte, 11 Mei 1713 gepasseerd voor
de Schiedamse notaris Adriaan
van der Meer, waarin Harmen van
Boles „wonende binnen deze stad
en staande op zijn vertreck omme
in dienst van sijn Czaarsche Ma-
jesteijt over te gaan in Rusland"
aan zijn vader Cornelis Boles vol
macht verleent om „hem te ver-
voeghen tot Amsterdam off op so-
danighe plaetsen als noodig bevon
den sal werden ende aldaer te in
nen, vorderen ende ontfangen van
een minister off agent die van
wegens syn Czaarsche Majèsteyt
de plaatse van zijne Hoogheyt de
Prince Koezakin zal hebben aan-
genoomen, en tot Amsterdam off
elders moghen resideren, sodanigë
maentgelden ende verdere pennin-
(Ingez. Med
is de
s/s)S2*fr%ÉA
gen als hij comparant volgens
seecker contract van den 26 April
1713 in 's Gravenhage geteykent
heeft, bedongen ende ontvangen
moeten -werden," Hoe het Harmen
van Bol'Es verder in-Rusland is
gegaan, heb ik niet kunnen achter
halen. In 1736 woont bij nog in St.
Petersburg, en in 1754 krijgt een
zoon van hem, Cornelis Hermansz.
van Boles, geboren te St. Peters
burg, het Schiedamse klem bur-,
gerrecht, „hebbende veele jaeren
binnen dese stad gewoond". Nog
ruim een eeuw leef dan zijn na
komelingschap te Schiedam, steeds
stijgende in aanzien en rijkdom.
Wij zyn echter wel ver afge
dwaald van de Schiedamse stam
vader van de familie van Bol'Es en
nog eenmaal moeten wij tot hem
terugkeren. In 1724 had Cornells
Harmenss. van Bol'Es om zijn hoge
leeftijd ontslag verzocht en gekre
gen als „stadstimmerman ofte on-
der-Fabrycq" (dat is zo ongeveer
onder-directeur van gemeentewer
ken). Op verzoek van de aftreden
de functionnaris werd toen zijn zoon
Ary'Cornelisz.. van Bol'Es in zijn
plaats benoemd. Langzamerhand
schijnt zijn positie van meer ge
wicht geworden te zijn. Immers
wannéér op 19 December 1774 in de
Schiedamse vroedschap Ary van
Bol'Es mededeelt „dat zijne meer
dere ouderdom en daaruijt steeds
toeneemend e verzwakking van
lichaam, hem'verpïigtede, om op 't
vriendelijkste van deeze zjjne post,
welke hij meende met alle getrou-
wigheijd nu zoo een reeks van jaren
te hebben waargenomen, zijn. ont
slag te verzoeken", wordt aange
tekend, dat Ary van Boles (hg 'was
toen bijna 80 jaar) al 50 jaar stads
architect wa3 en dat reeds in 1754
z$n zoon Rutger van Bol'Es aan
hem' was toegevoegd. In 1774 dan
neemt Rutger de gehele functie van
zijn vader (die nog twee jaren bleef
leven) over, en op zijn beurt kreeg
Rutger in 1789 (een jaar voor zijn
dood) zijn zoon Cornelis weer naast
zich, die hem ook opvolgde.
Rutger van Bol'Es een
belangrijke figuur
Dit de aard der zaak waren leden
van de_ familie van Bol'Es betrok
ken bij "alles wat er in. Schiedam in
de achttiende eeuw gebouwd is van
stadswege of door andere instellin
gen-. Van meer dan gawone beteke
nis lykt mij de reeds genoemde
figuur van. Rutger van Bol'Es. Zijn
belangrijke rol bij de bouw van de
Beurs heb ik reeds in een vroeger
artikel geschetst. Hier wil ik nog
wijzen op de fraaie plattegrond van
Schiedam en omgeving, die hg ver
vaardigd heeft en het begin van
de zeventiger jaren van de acht
tiende eeuw werd gegraveerd. Een
en ander over deze „eaarte figura-
tyff" vinden wij in de besluiten van
de Schiedamse vroedschap. 13 Aug.
1764 wordt opgemerkt „dat er tot
noch toe niet en is eenige behoor
lijke en affzonderlijke Gaart en af-
teekening van de Heerlijkheid van
Oud- en Nieuw.-Mathenes en Rivie
re, van het Oud en Nieuw Franke-
land, Nieuwlana, Kortland en
's Graveland, alle deese stad toebe-
hoorende". Aan burgemeesteren
wordt dan opgedragen te zoeken
naar een persoon, „kundig en be-
quaam, welke zg zullen oordeelen
hetzelve met de meeste accuratesse
en exactitude nauwkeurigheid)
te zullen konncn executeren uit-,
voeren). Ruim vier jaren later
21 November 1768 komt de
kaart, waarop ook de stad zelf zeer
nauwkeurig is afgebeeld, ter tafel.
Rutger van Bol'Es heeft haar ge
tekend. Nu wordt besloten „dezelve
kaart en afteekening door een be
kwaam persoon in het koper te doen
graveeren.". 2 Maart 1772 komt het
definitieve werk van de Amster
damse graveur N. van der Meer in
de vergadering. Men hecht er zijn
goedkeuring aan en besloten wordt
tachtig exemplaren te laten druk
ken. Een nauwkeurige tjjst wordt
opgemaakt van alle personen, die
een present-exemplaar zullen ont
vangen.: de leden van de vroed
schap, de oud-leden van dit college,
de pensionaris, de twee secretaris
sen, de raadspensionaris, en andere
invloedrijke personen. Dan, een paar
weken later, delen de burgemeesters
mee, dat hun „na 't neemen der re
solutie dezer vergadering van den
2 dezer, relatif de eaarte figuratif
van deeze stad, was voorgekomen,
niet onvoegzaam te zullen weezen,
wanneer oock daar van uyt naam
der Leeden dezer vergadering een
Exemplaar aan zijne doorl. Hoog
heid dan Heere prince Erfstadhou
der wierde geoffereerd." Men was
het daarmede eens en. langs een
omweg kwam men te weten, dat het
hij dergelijke gelegenheden ge
woonte was twee exemplaren aan te
bieden, één als grote plattegrond, en
één in de vorm van een mooi ge
bonden (ook dit gebeurde in Am
sterdam door Reinier Ottens) zes-
bladige atlas. Aldus gebeurde het
en Prins Willem V had „in zeer
vriendelijke en graeiease termen"
bedankt.
Zo ging het met de'kaart van van
Bol'Es. De koperen platen zijn nog
in het Stedelijk Museum te zien;
enkele exemplaren van de oude af
druk zijn bewaard gebleven. Nu is
er ook een moderne herdruk.
Rest mg nog mede te delen, dat
een van de laatsten van zgn ge
slacht, Cornelis Adriaan van Bol'Es,
van 18521854 burgermeester was
van Schiedam. H|j woonde daar
waar eertijds tegenover de Plantage
het oude postkantoor stond.
Nieuws uit randgemeenten
Oversehie
Het comité de Kerk naar Buiten
bestaande uit vertegenwoordigers
van de onderscheidene kerkgenoot
schappen te Oversehie heeft een
twedee openluchtmeeting gehouden
op Donderdag 4 Augustus jL aan
de Prins Mauritssingel.
'Ei is. een brandje geweest in
een sigarenmakerij aan de Oude
Kleiweg. Een partij tabaksbladen
is verloren gegaan; de beroepskem
uit Oversehie heeft de brand ge
blust.:
De naschouw in de polder
Zestienhoven zal gehouden worden
op 17 Augustus.
Bij K.B. is benoemd tot lid van
de Reclasseringsraad te Rotterdam,
de heer A. J. van Kleef, directeur
2e klasse by het gevangeniswezen
te Rotterdam.
Overmechanisatie 'n
gevaar voor de landbouw
De mechanisatie van de land
bouw is, algemeen gesproken, een
onontkoombare eis van de tijd.
Wil Nederland blijven meetellen
op de wereldmarkt en. dit is
met het oog op orce deviezen-
balans strikte noodzaak dan
zal de kostprijs van onze pro
ducten zo laag mogelijk moeten
zijn en dit is onbereikbaar, als
de landbouw niet rationaliseert
en mechaniseert.
De Nederlandse boeren hebben dit
ingezien en hebben, meer op aan
drang van de Regering, tractoren,
combines en andere machines aange
schaft. Zij zijn hierin echter zo ener
giek te werk gegaan dat kenners
zich beginnen af te vragen, of wij al
niet aan over-mechanisatie toe zyn.
Het laat zich immers verstaan, dat in
een land. als het onze, waar het me
rendeel vaai de landbouwbedrijven
van betrekkelijk geringe omvang is
een tractor niet hetzelfde economi
sche nut kan afwerpen als in de on
afzienbare graanvelden van Manito
ba.
Onlangs heeft de Nederlandse
landbomvcentrale te Londen in een
radio-rede tegen d<-ze overmechani
satie een waarschuwend geluid laten
horen en gezegd, dat de Engelse Re
gering het investeren van zoveel ka
pitaal in het machinepark van de
landbouw met bezorgdheid gadeslaat
en dat men zelfs van overheidswege
bij jonge boeren propaganda- maakt
voor het gebruik van paarden. Deze
gedachte wint ook in Nederland
meer en meer veld.
Als muziek
Dit klinkt de - bestuurders van de
Bond voor de Nederlandse Warm,-
bloedfok&ery als muziek in de oren-
Zij zijn geen tegenstanders van me
chanisatie, natuurlijk niet, maar zij
staan pal op de bres voor liet be
houd van het paard op het platte
land: om bovenvermelde redenen
van economische aard en tevens om
dat met het paard een stuk poëzie
uit het boerenleven zou verdwijnen.
Al schijnt men dus wat terug te
komen van de neiging die al vaak
tof een. mode is geworden om in
plaats van paarden tractoren aan te
schaffen, het totale aantal paarden
in Nederland zal in de toekomst toch
nog wel wat afnemen. Deze daling
vindt zyn oorzaak in de stijgende
voorkeur voor warmbloed-paarden
boven koudbloed-paarden, welke
laatste tot dusver als werkpaarden
zeer in- trek waren. Langzamerhand
echter dringt het tot de boeren door,
dat warmbloed voor het landbouw
bedrijf zeer geschikt is en dat het in
tegenstelling tot het koudbloed. bo
vendien zich graag leent voor de
edele ruitersport die zich ten platte-
ïande in een groeiende belangstelling
n«g verheugen.
Blijven de werkzaamheden van
deze bond ondanks de mechanisatie
zin hebben, voor het binnenland, ze
ker geldt dit voor het buitenland,
waar de boeren steeds meer interes
se gaan krijgen voor de fok van
warmbloed in Nederland. Sedert de
oorlog konden tal van belangrijke
verkoopcontracten worden afgeslo
ten met landen' als België, Italië,
Spanje. Oostenrijk. Denemarken,
Brazilië, Zuid-Afrika.
Hoogtepunt
De activiteiten van de Bond ter
propagering van het warmbloed-
paard vinden een hoogtepunt in de
nationale paardententoonstellingen
en -concoursen, die in het kader van
de Jaarbeurs op 7 en 8 September te
Utrecht zullen worden gehouden. Uit
de beide fokgebïeden van de Bond:
de drie Noordelijke provincies (het
Groningse type) en de rest van het
land (het z.g. Gelderse type) zullen
voortreffelijke exemplaren in de
keuringsbanen verschijnen en men
stelt zich voor te demonstreren, dat
het warmbloed-paard zowel voor de
ploeg als voor de concours wagen een
goede beurt maakt. Een springcon
cours vormt een aantrekkelijke at
tractie van het programma.
Een en. ander werd ons meege
deeld op een bijeenkomst van jour
nalisten in het Victoria-hotel te Am
sterdam. in een zaal waarvan een
ploeg was opgesteld, een paarden-
hoofdstel aan de. muur was gehan
gen,. en een groot aantal foto's en
zelfs films een indruk moesten geven
van "de eigenschappen van het edele
warmbloed-paard.
Tekort aan verpleegsters
op Maasoord
Een deel van de paviljoens op
Maasoord heeft men thans moeten
sluiten wegens gebrek aan verple
gend personeel. Op 1 Juli van dit
jaar waren er 723 patiënten, maar
op dezelfde datum moesten 2528
geesteszieken op bosten van de ge
meente Rotterdam worden ver
pleegd. Maasoord kon hiervan
slechts een deel opnemen, de overi
gen moesten noodgedwongen elders,
ln gestichten soms ver buiten Rot
terdam, worden ondergehracht.
In da hele wereld doet zich een
tekort aan verplegend personeel ge
voelen. „Maasoord" heeft 263 ver
pleegsters nodig, van wie er 100 ge
diplomeerd zouden moeten zijn.
Maar er rijn er in totaal slechts 145,
leerlingen inbegrepen'
Het moet toch mogelijk zijn, acht
dr. v. d. Spek, de directeur van
Maasoord, dat op een bevolking
van 660.000 mensen, 200 jonge
meisjes bereid zijn, zich voor oplei
ding in „Maasoord" te melden!
Zelfs zonder MULO-diploma kun
nen 2ij het diploma Krankzinnigen
verpleging. halen, dat even
tueel de weg «munt naar de gewone
ziekenhuizen. Tijdens hun -opleiding
en werkzaamheid wordt alles ge
daan voor ontspanning. Zelfs een
mooi zwembad is aan de psychia
trische inrichting verbonden.
voor 'n goed SCHILDERIJ
iP
Ontwikkelen
Afdrukken
Vergroten
Pasfoto's
Reproducties
Hoogstraat 106
Telef. 66720
Speciaal adres voor
CORSETTEN
BUSTEHOUDERS
BUIKBANDEN
etc,
NAAR MAAT EN
CONFECTIE
NOG LANGER
Pedicure - Sportmasseur
Specialiteit in
aangemeten steunzolen
Hoogstr. 107 - Tel. 67813
van.
in één wefek, klaar.
Mooie keus.
TERRA STOFFEN.
Prijsopgave vooruit.
STOFFEEEKDEEIJ
GROTE MARKT 21
relef. 67,762 - Schiedam
22.50
HAARDEN
Gasfornuizen
Gascomforen
Electr.
wasmachine 215.—
WRINGERS
Schoonmaakartikelen
HOOGSTRAAT 12B
TEL. 68304
WTERD.DUX 16<*
TEL. 69990 CM EDAM
Op graveren
kan
gewacht worden
VISSER Co.
LIKEUREN
WIJNEN
Celefaon 6682J
HOOOSIKAA9 51
KUNSTHANDEL
A te. JANSSEN
INLIJSTEN VAN FOTO'S
PLATEN EN ETSEN
Rotte rdamsedijft 211
Telefoon: 68617
OVERHEMDEN
en
KREUKVRIJE
ZOMERDASSEN
BIJ
smakelijk
BROOD
En
GEBAK
r Bakkerij
Broersveld 15>17
Tel 68231
Schiedam - Rotterdam
Bezorging door de
gehele stad
SPECIAAL ADRES
VOOR:
Med. gedipl. Pedicure
De gehele dag
geopend
Rotterdamsedljk 158 a
voor Uw hoekenkast
vervolg van
„"brood uit het water"
door Fenand v. d. Oever
prijs 4.90
BOEKHANDEL
Broersvest 41
Telef. 68152
In September Cripps en
Bevin naar New York
LONDEN. Sir Stafford Cripps
is van plan 3 September van Lon
den naar Washington te vliegen
voor besprekingen over de Britse
dollarcrisis.
Verwacht wordt, dat minister
Bevin 27 Augustus per schip zal
vertrekken om aan deze besprekin
gen deel te nemen.
De komende besprekingen in
Washington zijn de vorige maand
in Londen voorbereid, tijdens het
bezoek van de Amerikaanse minis
ter van financiën, John Snyder.
ALS je vacantie hebt is regen
meestal niet prettig. Wel zijn
er mensen, die er een diep genot
in vinden om juist op een storm
achtige regendag, worstelend te.
gen de striemende wind langs het
verlaten strand te gaan, om zich
klein te voelen onder de grauwe
hemel, bij het gebulder van de
branding, die grauwe vlokken
lillend schuim voor de voeten
werpt, maar zij behoren tot de
uitzonderingen; en zouden zij
zich niet verheugen op een zon
nige zomerdag? Maar ik ken nie
mand, die voor z'n plezier in de
drup wil gaan staan. In de Ge
vangenpoort te 's Gravenhage
kunt U nog zien hoe onze voor
vaders het als een wrede straf
beschouwde om iemand „in de
drup" te zetten.
Wij kunnen ons spreekwoord
ook weergeven met: „van kwaad
tot erger". Verwacht U nu niet,
dat ik een lamentatie ga aanhef
fen over onze slechte tijd. Alleen
wilde ik U eens vragen of U óók
van mening bent, dat de mensen
of is het eerlijker om maar me
teen te zeggen: dat wij, het
hoe langer hoe minder nauw ne.
men met de waarheid? Een leu
gentje om bestwil praten wij al
onmiddellijk goed. Maar hoe zit
het eigenlijk met dat gemakkelijk
omspringen van ons met de on
waarheid? De Rougemont zegt:
„Er zijn twee manieren om te lie
gen, zoals er twee manieren zijn
om een klant te bedriegen. Wijst
de weegschaal 980 gram aan, dan
kunt U zeggen: het is een kilo. De
waardemeter verandert niet, de
klant kan controle uitoefenen en
zien dat hij bestolen wordt De
waarheid blijft tussen U beiden
ais norm bestaan. Maar als de
Duivel U ingeeft om de weeg-
schaal zélf te vervalsen, dan is
de norm van de waarheid out*-
aard en is er geen controle meer
mogelijk. Allengs vergeet U dan
dat U bedriegt Wij durven wed
den dat U dan uiterst nauwgezet
te werk zult gaan om zuiver te
wegen; zelfs zult U enkele snuif
jes toevoegen om „een goed ge
wicht te geven" en de glimlach
van de koper plus eigen voldoe
ning te oogsten. Dit is de volko
men leugen; dit is duivelswerk.
Zodra we de waardemeter van
het ware vervalsen staan onze
„deugden" in dienst van het
kwaad en zijn wij medeplichtig'
aan het werk van de Boze".
En dan te denken dat wij Ne
derlanders, allemaal nogal eens
uitgekreten worden voor kruide
niers! Zijn wij bezig van de re
gen in de drup te raken?
OBERMAN
Capitol
't Is feest vandaag
Van Jacques Tati zult ge wel neolt
dan statistieken begrijpt men hem hele
maal niet. En de simpele Tom. Joe's
protégé, die de wonderlijkste boodschap
pen voor hem moet doen. Kitty, het
meisje aan lager wal. dat zich met dag
dromen op de been houdt. Willio. een
jongeman die zich tot levensdoel ge-
gehoord temen. Een week geleden was I ««M heeft de penniogautomsa: van het
die lange Fransman ooi ons volslagen
onbekend, maar nu wij dezer dagen de
film zagen die hij bedacht, regisseerde
en speelde bovendien, zullen wij bij
leven en welzijn de eerste tien jaar stel
lig geen filmwerk waar hij bij betrok
ken is, overslaan. Tati .is namelijk let
terlijk en figuurlijk een grote clown,
niet zomaar een maker van afgezaagde
grapjes, maar een humorist met volko
men oorspronkelijke ideën.
En nu is het dubbel verheugend dat
deze man tevens een knobbel voor film
heeft, dat wil zeggen, dat hij zijn grap
pen ia filmtaal weet te vertellen, dus
met beelden en niet door middel van
een leuke dialoog.
Behalve Tati spelen er in „*t Is feest
vandaag" maar twee beroepsacteurs. De
overige personages zijn bewoners van
het kleine Franse dorp waar de film is
opgenomen. Op een zomerdag wordt de
gezapige rust van dat broeiwarme
plaatsje verstoord door de aankomst
van een paar kermiswagens. De paarden
ln de wei begroeten hinnikend de hou
ten draaimolen schimmels die hun ver
starde koppen buiten het dekzijl van de
wagen steken. At gauw is het dorps
plein in rep en roer. De tenten* worden
opgeslagen, want de hele volgende dag
zal het feest zijn: kermis.
De lange, slungelige postbode (Jacques
Tati) komt op zijn oude kar van een
fiets aangereden en het scheelt een haar
of hij krijgt de grote tentpaal op zijn
hoofd. Wacht, hij zal wel eens een hand
je helpen bij de opstelling. Hij is zo
vol van het aanstaande feest dat hij er
niets van wil missen. Zeer intens neemt
hij da* ook aan alle vermaken deel en
de feéstdag eindigt voor hem in een
veewagen, waar hfj zfln roes gaat uit
slapen.
De volgende dag zien wij een herbo
ren postbode. In de bioscooptent heeft
hij een filmpje gezien over de Ameri
kaanse posterijen. Wat een tempo heb
ben ze daar bij het sorteren der mil-
lioenen brieven en bij de bestellingen.
De dorpsbewoners bebben de film ook
gezien en zij plagen de slome lummel
van een postbode: dat is pas brieven-
bcstellen, daar kan bij nog wat van
leren. Dat laat de man niet Ob zich zit
ten. Hij zal tonen dat hij het ook op
z'n Amerikaans kan. Als een bezetene
rent hl) op zijn oude kar het dorp door
en nu moet ge toch bepaald eens gaan
kijken naar de kostelijke vondsten van
deze virtuose clown en de knappe ma
nier waarop de camera ze realiseert.
Uitstékend is ook het slot van de film.
Op het land bij de rustig werkende boe
ren komt de razende postbode tot be
zinning, Waartoe al die haast, het koren
op de akker groeit er Immers niet snel
ler door.
De (film)wonderen zijn gelukkig de
wereld nog niet uit; komt me daar de
variété-artist Jacques Tati opeens met
een film voor de dag, een burlesque,
waar iedereen verrukt van is en die u
per se gezien moet hebben, als u weten
wilt wat er in de filmwereld te koop ls.
Venster
De Bar der Begoocheling
De toneelbewerking van William So-
royan's roman The time of yeur Life
voldeed, toen zij op de planken gerea
liseerd werd, niet zo goed. De acteurs
van vlees en bloed konden de broosheid
van dit half irreële gebeuren bezwaar
lijk suggereren. De schimmen op het
witte doek; zoals men die ziet leven in
de door H. C. Patter geregisseerde film
bewerking. doen het veel beter en aan-
nenteHjker.
Onder de titel Bar der "begoocheling
draait nu de CIm die vertelt van dat
wonderlijke stelletje mensen, dat het
volkscafé van Nick bezoekt, er even een
klein stukje van hun leven ontsluiert
en dan weer verdwijnt en zich verliest
in net onbekende vati de grote stad.
Daar is b.v, de beste klant, Joe. een
zonderling en wijsgerig man, die de
ganse dag champagne drinkt bfi kleine
teugen. Niemand begröpt iets van hem
Men begrijpt jilet hoe htj aan het geld
komt, want hij voert nooit iets uit en
als hij verklaart dat dromen echter rijn
kroegje te verslaan.
Dudley, een hysterische jongen, de hele
dag telefonerend met bet meisje dat
hem de bons heeft gegeven. Harry, de
danser en. komiek om wie niemand.
wasser en een virtuoos pianist blijkt te
tijn. Krupp, een ongelukkige- politie
agent, die orde en wet handhaaft, maar
niet goed begrijpt waarom.
De Dude Kit Garson, die binnen komt
met de vraag: bent u ooit verliefd ge-
werst op een dwerg van 39 pond en dan
onder het verzwelgen van ontelbare gla
zen. bier de meest fantastische verhalen
gaat opdissen. En, niet te vergeten, de
schurk Bliek, een sinistere gangster die
leeft van chantage en moord.
Al deze wonderlijke typen lopen af en
aan in de bar, kruisen een ogenblik
elkanders pad en verdwijnen dan weer.
Zo is men getuige van een stukje leven
in een kroeg, die tot uithangbord heeft:
„kom binnen en wees jezelf". Even wat
leven aan de wonderlijke stroom ont
trokken en half verdroomd langs uw oog
geleid. Onbegrijpelijk? Is het zogenaam
de normale burgermansleven begrijpe
lijker?
Een mooie film met prachtige type
ringen van William Bcndix (Nick), Ja
mes Gagney (Joe) en James Barton
(Kit Garson).
CineacColosseum,
Victoria
De Zesdaagse
Een gillende Joe Brown ziet ook. by
een zo serieuze sportgebeurtenis als een
Zesdaagse kans een eindeloze série zot
ternijen uit te halen. Dat komt hem
natuurlijk wel op de laagste plaats in
het klassement te staan, maar in het
laatste halfuur loopt hij gelukkig ver
schrikkelijk hard in dank zij een grote
wat gedrenkt in chloroform en enige
bananenschillen. Hoe dat nu kan, moet
u ons niet vragen, dat kan beter gezien,
dan verteld worden en er is beus wel
spanning ook in deze film. die 'na een
jaar of vijftien weer eens van zolder
is gehaald.
Arena
Abbott en Costello
zwaaien af
Er kan weer ruimschoots gegierd wor
den am de komieke gedragingen van
Lou Cósteilo, want wie zich vermaakt
heeft met de avonturen van zijn. vorige
„oorlogs" hit „Zij winnen de slag", zal
bij deze grappenmakerijen de buikriem
stellig een paar gaatjes wijder moeten
maken. Ditmaal wordt een Frans oor-
logsweesjc in een plunjezak naar het
vaderland meegesmokkeld en de Intrige
van deze waanzin berust dan ook voor
namelijk op het foppen en ontlopen van
immigraUebeambten en politieagenten.
Tenslotte neemt Costello plaats in een
baby-raceauto, waarmee nagenoeg de
zelfde capriolen worden uitgehaald, als
George Formby een jaar of twaalf ge
leden in „It's in the air" ten beste gaf.
Merkwaardig dat men nog van Abbott
en Costello spreekt als van een komisch
duo. Ook in deze film komt Abbott nau
welijks aan de zaak te pas: het accent
valt volkomen op de kleine dikzak, en
terecht.
ïn het .variétéprogramma is er deze
week tets vrij ongewoons te horen: een
jonge Engelsman Carl Ames, die zijn
levensgrote harp hanteert als ware het
een mandolientje. Met grote vaardigheid
zwerft hij door allerlei vlotte potpourris
heen, tegen' Rachmaninoff's pianocon
cert ziet hij in het minst niet op, maar
ln Liszts Liebestraum leek hij toch wel
op het geschikste terrein aangekomen.
Een harp roept nu eenmaal een bepaald
nobel en edel soort associaties op en
Ames geeft soms de indruk daar niet
veel respect voor te hebben.
