Schiedam in de ochtendschemering
zijn middeleeuws bëstaan
van
HIJGER
r
SINGEL 209
FOTO
GEZ. WILLEMS
KA
SEPTEMBER
MULDER
.Vrijdag 2 Sept, 1949
3
Uit het verleden van Schiedam .VAT
Verbinding Delft naar Merwede
gaf stoot tot stichting
HOE HET BEGON EN
VERDER GING
515 Pra
cM«9e
WÉMÉ!
KOUSENREPARATIE
V*
K. v. VUUREN
BROERSVEST 75
VOOR
tl AU
\jVt
SPEELGOED
WAAROM....
PIJNLIJKE O
VOETEN l
B.P.H.JANSE
PLATE
SPECIALITEIT
IN
VERLOVINGSRINGEN
OUDE GENEVER
A. J. v. d. VEN
„ARTISTIEK"
„BE-HOEDEN"
68470
GARAGE
Ook bij de Schiedamse winkeliers
vindt U wat U nódig heeft
GEER
DE
PIJNLIJKE
VOETEN
W. StEPMAN
Mtm t
iM'i9ar^p"r.
AANWINST
„Jodyenhet
Hertejong"
VAN LEEUWEN
In deze acte werd op 7 Januari
2 286 vastgelegd,.dat elke inwoner
van Schiedam verplicht was, hij
zijn dood zijn „beste kleed" aan
het Gasthuis na te laten.
T S het U wel eens opgevallen, dat de Schie van de Maas tot
J de Kandelaar een bochtige loop heeft en verderop, tot Delft
een nagenoeg rechte lijn door het Zuidhollandse'landschap
trekt? In zijn boek over Delft en Delfland heeft prof. Nier-
meyer overtuigend aangetoond, dat het rechte stuk van de
Schie eigenlijk een gegraven vaart is, oorspronkelijk ook Delf
heette en ten doe! had.de grafelijke hof, waaruit dè stad Delft
ontstond, met het buitenwater te verbinden. Waar de Schie
uitmondde in een inham van de. Merwede - de rivier droeg
toen tot Vlaardingen die naam werd allereerst de polder
Nieuwland bedijkt en het oudste huis te Riviere (Mathenease)
als een versterking gebouwd. Ongeveer in het midden van de
dertiende eeuw is er een, dam metovertoom tot stand ge
komen, waaraan Schiedamlater haar naam zou ontlenen.
Eerst heette hét nog Nieuwerdam of Nieuwer-scie, in tegen
stelling tot Ouwerseie, nu Overschie, oorspronkelijk Scije ge
noemd, In Scije was ook een grafelijk slot.
Nauw betrokken bij de oudste
geschiedenis van het aan de in
vloed van het buitenwater onttrok
ken grondgebied bij de .Scie.dam
was Aleidis, weduwe van graal
Jan van AvennesHenegouwen en
tante van graaf Floris V. In 1282
blijkt zij begonnen te zijn met de
bouw van een kerk: immers de
bisschop van Utrecht geeft dan zijn
toestemming tot de kerkbouw,
door Aleidis „de novo" (onlangs)
„in nova terra apud Scheidam"
(op het nieuwe terrein bij Schie
dam) aangevangen. Het origineel
van dit bisschoppelijke stuk berust
in het archief van de proosdij Ko
ningsveld bij Delft Deze kerk, die
opgravingen van fundamenten
bij de restauratie van de huidige,
grote kerk hebben dit bevestigd
zal gestaan hebben op dezelfde
plaats als de tegenwoordige Grote
of St, Janskerk. werd door Alei
dis op 5 September 1276 met het
patron aatsrecht benevens 18 mor-'
gen land te Matenesse aan het
Gasthuis te Schiedam, eveneens
door haar gesticht, gegeven. Het
Gasthuis droeg vervolgens met
toestemming van Aleidis bediening
d. roest Clement
en inkomsten van de kerk over
aan het klooster Koningsveld. Op
dit Gasthuis heeft ook betrekking
een bekend stuk van 7 Januari
2286, waarbij de „scpenen van den
nieuwendamme ende die mene-
port" vaststellen.tiaf elké poorter
of inwoner van Schiedam, man of
vrouw wanneer hij. of zij 'sterft,
gehouden is zijn of haar „beate
kleed" aan het Gasthuis na te la
ten. Het stuk werd bezegeld door
Floris van Henegouwen, de proost
van Koningsveld en door de zeven
schepenen van Schiedam. Telfcens
komen wij dus en dit is ook bij
latere stukken bet geval het
Delftse klooster Koningsveld te
gen, wat op nauwe relaties wijst.
Op 18 Maart 1275 gaf Aleidis aan
Schiedam stadsrecht en „eximeer-
de" losmaken, bevrijden)" het
daarmede uit het landrecht. Klein
zal het plaatsje toen ndg geweest
zijn en dicht bij elkaar móeten ae
belangrijkste gebouwen in het
centrum gelegen zijn. Een aardige
benaming had dit centrum reeds
heel vroeg: „drie-weech-scee
plaats'dus, waar drie wegen op
elkaar uitkomen het zijn de Dam,
de Hoogstraat (van de mtddeleeu-
wen tot diep in de achttiende eeuw.
Gooystraat genoemd) en de Boter-'
straat. Het Gasthuis zal- oorspron
kelijk wel dichter bij de kerk heb
ben gestaan dan het latere Sint
Jacobs Gasthuis op de Hoogstraat.
"Wij mogen'aannemen, dat er ook
een stadhuis gebouwd is .op de
plaats van het huidige stadhuis;
wanneer is niet bekend, maar in.de.
oudste rol van criminele zaken,
die begint in 1386, worden de za
ken behandeld op „der stede hues
- Enige economische betekenis
moet Schiedam in het laatst van
de dertiende en het begin van
de veertiende eeuw reeds gehad
- hebben. Hierop wijst niet alleen
het voorkomen van „Willem die
Lakenman" in het stuk voor het
•Sint Jacobs Gasthuis van 1236,
•„waarüit. blijkt dat er'enige dra
perie was, maar ook een aardig
verhaal van de kroniekschrijver
Willelmus Procurator, die op
het jaar 1327 vertelt, hoe na een
lange periode van droogte een
hevig onweer met zware regen
val zich boven de stad Schie
dam ontlastte: „clerus" (geeste
lijkheid) en „populus" .(lekenbe-
volkinghaastten zich naar het
stenen kerkgebouw, maar ook de
Lombarden, hoewel 2ij zelf een
stenen huis hadden, spoedden
zich naar de parochiekerk, wat
grote ontstemming wekte, omdat
hun beroep meebracht, dat zy
ais „peocatores" (zondaars) wer
den beschoiiwd. Hét voorkomen
van Lombarden in de stad her
wijst economische activiteit. Uit
de aard der zaak waren er m
Schiedam ook jaarmarkten.inge-,
steld (1270), die werden gehou
den óp de huidige grote Markt
en omgeving. Wat ik nu laat vol
gen ïs nog slechts een hypotese:
de Korte Dam, die uitkomt op
de Hoogstraat, dicht bij de Markt
(bjj „drie weech-scee") had van
middeleeuwen tot de tijd, waar
van oude Schiedammers nog we
ten te vertellen, de naam Kruis
straat; zou het nu mogelijk zijn,
dat deze naam de herinnering
in zich droeg aan het Kruis, dat
bij het begin van de Markt wera
opgeslagen, ten teken dat vreem
delingen marktvrede en rechts
bescherming werden toegezegd?
In de veertiende eeuw heeft
Schiedam zijn vesten gekregen: de
Lange Vest (nu Noordvest en Vel-
levest) en de Broersvest, gegraven
in 1355. Tot het terrein, gelegen
binnen deze vesten en de Hoog
straat en Dam, was Schiedam's
stedelijk gebied voortaan beperkt.
Ook nu nog wordt de „oude stad"
door deze grenzen omsloten, Hoe
jammer is het, dat de veertiende,
eeuw behalve deze begrenzing van
haar gebied Schiedam ook minder
prettige dingen bracht. Immers het
huis te Riviere werdmet omliggen
de gronden in 1339 in leen gegeven
san Diederik van Matenesse, en in
het laatst van de veertiende eeuw
werd het Frankeland, het gebied
aan de overzijde van de Lange Hai
ven, door hertog Albrecht in eigen
dom gegeven aan het geslacht van
Wassenaar. 1 Expansie van de stad
was dus in beide richtingen uitge
sloten.'Dit was hierom zo te be
treuren. omdat Schiedam, op een
kruispunt van binnen- en buiten
water, gunstig gelegen was voor
scheepvaart en- handel. 'Tot over
maat van ramp kreeg Rotterdam,
dat aanvankelijk de mindere was
van Schiedam, in 1340 door het
graven van de Rotterdamse Schie
haar eigen verbinding met het
achterland en groeide langzamer
hand Schiedam boven' het hoofd.
Behalve wallen en vesten kreeg
Schiedam ook poorten, aanvankelijk
vier ia getal: de Vlaardingerpoort
(op het einde van de Vlaardinger—
straat), de Kethelpoort (óp het
einde van de Ketheïstraat), de
Overschiese poort (bij de brüg over
de Schie naar dé Noordvest). en
de Rotterdamse poorl( op het einde
van de Hoogstraat), Later komt
hier nog bij de St.; Christóffèl- óf
Hoofdpoort. -; ...fl-V V;..
Kloosters binnen de stad
Schiedam
Binnen het doof dé vesten en poor
ten omsloten gebied vond men in de
middeleeuwen ook tal van geestelijke
stichtingen: er was eenBagijnhof,
waar nu nog een steeg, van die. naam
is; er was een mannenklooster, vrij
wel zeker in 1442/3 gebauwd, van de
Kruisbroeders of Kruisheren, op een
terrein, thans begrensd door Broers-
vest, Herenpad, Broersveld en dat
deel van de Lange Kerkstraat dat
ven de rapporten van in 1494 en
1514 gehouden enquêtes ln Holland
en WestjFriésland ten behoeve van*
taxatie, voor de belastingen.'
ia 1494...
In 1494 verklaren de Schiedam
mers desgevraagd dat er „ten tijden
van Hertoge Karei" 574 haardsteden
waren, waarvan er in 1404 109 ver
brand zijn. Verder delen zij over
het bedrijfsleven mede, „dat ten tij
den van wijlen Hertoge Karei, waren
binnen der voorsz.stede offvarende 36
harickbuijssen, aldaer thuijs behoo-
rende; tenzelven tijden was oock bin
nen der voirsz^tede draperye, dat
men jaerlicx makende was omtrent
500 halve laeckenen; wseren oock
tenzelven tijden brouwers, dewelcke
goede neringhe hadden van der.
brouwerye; tenzelven tijden waren
oock, binnen derzei ver stede thuys
behoorende 4 of 5 coopvaerders, de
welcke alle dagen off ende an voe
ren met coopmanschippen". Maar nu,
in 1494, „angaende den staet van
beuren faculteyt int generael" delen
zij mede, „dat in den jaere voor-
nomd waeren binnen aer voorsz.-
stede veel reeders van buijsen, dra-
penierders, coopvaerders ende an
dere die ghemeene poorters binnen
der stede, die welcke veel meer rijek-
dom ende goeden hadden dan daer
nu ter tijt zijn. Seggen. oock, dat nu-
tertijt binnen de voorscr. stede niet
meer en zijn dan 12 buyssen ende 2
cleyne buiskens, die ten. harinck zul
len varen, welcke buyssen alzoe
snoode zijn ouderdomme, overmidts
dat men geen nyeuwe buyssen en
heeft mógen maecken van armoede,
dat men se ten tijden als daer voren
35 buyssen offvarende waren, niet en
soude hebben willen voeren, uytge-
nomen 4 buyssen, die in den jaere
XCIII en XCmi gemaect zijn. Seg
gen oock, dattet waer is, dat huyden
ten dage gheen draperye binnen der
voorscr.stede .en is, daer men of
scrijven mach, overmidts armoede
van den drapenierders. Seggen noch,
dat up huyden sdaechs zijn binnen
der voorscr. stede 8 brouwers, ghe-
lijck in voorleden jaren zijn ge
weest, mer daer en zijn niet meer'
dan 2 off 3 brouwers, die wat ne
ringhe hebben: alle" die andere ne-
rïnge zoude wel eenen brouwer
machtich zijn te doen; ende is oock
huyden des daechs mer een coop-
vaerder die binnen der voorscr. stede
thuys behoort, welcke coopvaerder is
wel 14 jaer oudt, zoedat men achter
dese reyse niet meer en zal mogen
vaeren".
en in 1514
In 1514 wordt door Schiedam ver
klaard, dat er in de stad 470 huizen
zijn, 6 :priestershuizen, - 1 mannen
klooster, 3 vrouwenkloosters en een
bagijnhot Van deze geestelijke stich
tingen wordt gezegd, dat zij „brou
wen ende. maicken lyndelaickenen
gelijck die waerlieke luyden"; de
pastoor van Schiedam deelt mede,
dat er in zijn parochie11580 commu
nicanten waren. Het stadsbestuur van
Schiedam' constateert, .-„dat die ge-
niëene-neringe es die harinckvaert,
ende datter dit jaer van '14 gevae-
ren hebben, onder ga et ende quaet,
groot ende cleyn, 20 buyssen twelck
duert van StJacobsdage tot Ste Mer-
tinsmisse. Voort zoe- zfjnder in der
voorn, stede oock 6 of 7 coopvaer-
m daermefc die iiwonende'n vao
vroeger het land van Belofte werd Voorn. stat vaeren in coonvaert:
genoemd; verder verschillende vrou
wenkloosters; in de' eerste plaats het
Sint Ursula klooster de zusters,
behorende tot de derde orde van
Sint Erancïscus, de Tertiarissen, be
gonnen in 1405 samen te wonen; het
oorspronkelijke zusterhuis stond ten
Oosten van de kerk -en werd in 1425
tot klooster verheven, doch in Juli
1428 door brand verwoest; de zusters
kregen toen vergunning een nieuw
huis .te, laten bouwen, dat moet ge
staan hebben op een terrein grenzend
aan Ketheïstraat (in de zestiende
eeuw ook genoemd: „Beneden de
heul over 't Zusterhuis Overdam" en
„Beneden de dijkstraat over St. TJr-
sulenconvent") en Breestraat; dan
het Sint Annaconvent, waaraan- de
huidige Sint-Anna-Zusterstraat haar
-roam ontleent; wanneer dit klooster.
gesticht," is niet precies bekend;
asker is, dat'het in 1498 bestond; de
Zusters waren Augustinessên;. ten
slotte was er nog het convent'van
Leliendael ter plaatse, waar nu, het
Weeshuis der Hervormden staat op
de Lange Achterweg, In 1461 sticht
ten „die susteren. van der denjer oir-
den Sinte Franciscus uut dat convent
van Hairlem tot sinte Claren" een
klooster in het huis waar de maagd
Lidulna was gestorven, staande.'aan
de Bogaardstraat. Daar Bogaardstraat
en Lange Achterweg identiek zijn, is
het niet onmogelijk dat laatstge
noemd klooster het convent van Le
liendael is.
Boven alle gebouwen, wereldlijke
en kerkelijke, stak de Grote of Sint
Janskerk uit.- Men. neemt aan hoe
wel zulks niet te bewijzen is dat
met de bouw van dei kerk in 1335
werd begonnen. In 1425 werd z^f ge
consecreerd, maar dit-was gezien
het feit, dat er eèn oudere, kerk ge
weest is— niet de eerste wijding van.
een Schiedamse kerk. In 1428 had de
kerk veel te lijden van de grote,
brand,die, zoals wij zagen, ook het
eerste St. Ursulaconvent in de as
legde; bij de restauratiewerkzaam-
heden zijn de sporen van de brand
teruggevonden, echter niet in de
ZÜiderzijbeuk en het: zuiderzijkoor,
de 2gn. „Nieukerck". Uit het feit,' dat
de K. Liduïna in April 1433. begra-,
ven werd aan de zuidzijde 'van de
kerk en wel buiten het gebouw en
dat bij de restauratie haar graf werd
ontdekt in'de Nieuwkerk, kunnen wij
concluderen, dat nadien de kerk de
grote uitbreiding heeft ondergaan,.
waardoor .de parochiekerk haar te
genwoordige" gedaante: die van een
eenvoudige, sobere, maar statige
hallenkerk met driebeukig schip en
prachtige toren.
Economisch beeld
van Schiedam
Wanneer de grote klokken een
dateert van 1455 en werd gegoten*
door "Willem van Cloterdiïc en Ste
ven Bütendiic, een is in 1519 ver
vaardigd door Wilhelmus en Jaspar
M;oer hun bronzen geluid lieten
horen over Schiedam, stierven de
tonen niet weg langs stille straten
van een kwijnend stedeke. Want al
werd Rotterdam haar meerdere, toch
was Schiedam in. de 15de en 16de
eeuw een stad, levendig, vol vertier
en bedrijvigheid. Er was enige Ura-
perie namen als Raam, Raanweld,
Raamgracht, getuigen het en .uit
de bekende Kamper pondtolregisters
blijkt, dat veel Schiedams laken op
de Deventer markten kwam, maar
in de zestiende, eeuw was de.drapene.
geheel verdwenen. Een aardig beeld
van Schiedam's bedrijf en handel ge-
de voorn, stat vaeren in coopvaert;
ende omtrent lichtmisse soe waeren-
der uyter voorn, stede wel 200 man
nen ende meer ter zeeva'crt om
schollen, ende andere in coopvaert
om buy ere. Voort zoe generen hem
veel van den wijfs .ende kinderen
met netten te spinnen ende te -brey-
deh Item omtrent 2 of 3 jaeren gele
den. hebben zy begonnen een. wey-
nich draperien,ende 10 of 12 drape
nierders, daer tmeeste deel. gesce-
pen zijn die draperie te laten, omme
dat de wolle te-diere es, ende dat
de laickenen luttel gelden, alsoe die
maer en zijn van den prijs van 11
gouden guldens, ende maicken om
trent 500 laickenen sjaers. Ende heb
ben1 4 brouwers, ende over 8 ÓE 10
jaeren-hadden zij' wel 8 brouwers;
ende declineert- deselvé brouwerye,
omme dat de brouweryen alomme
vermeerderen ende vermenighen,
ende dat de brouwer hem sr.erp daer-
an behouden, mach. Ende ieselvé ne-
ringe die zy hebben, die moeten zy
onder malcanderen houden, alsoe al
daer geen. deurvaert of neringe en
es, endewaren der 10 of 12 uyter
stede, zoe en zonder geen neringe
medallen wesert Oock'mede zoe zijn
zy zeer v'ergaen bij versterften ende
buytenhijlicken. Seggen voort, dat
die harinckvaert zeer binnen 10 jae
ren gemïndert es, wantter binnen de
voorn, tijdt geweest es 26 buyssen.
Ende aengaende die coopvaert, dat
ter binnen desen lesten voorleden
jaere uyter voorn, stede 4 coopsce-
pen ia der zeé gebleven zijn".
Bedenken wij, dat deze enquêtes
werden gehouden.in verband met de
heffing van belastingen, dan kunnen
wij aannemen, dat elk plaatselijk be
stuur er zeker niet op uit was zijn
financiële en economische toestand
rooskleuriger voor te stellen dan zfj
was: integendeel, menig verslag zal
een somberder tint Vertonen, dan de
werkelijkheid te zien gaf, al mag niet
verheeld worden, dat in de jaren 1494 i
en 1514 de toestand verre die van een
hoogconjunctuur was. Het beeld, dat
ons hier van Schiedam's économisch
leven, gegeven, wordt, en waaruit wij
kunnen zien, hoe dominerend de ha
ringvangst en haringhandel warer»,
vindt zijn bevestiging in de middel
eeuwse keurboeken, van Schiedam. In
het oudste keurboek komt een afzon
derlijke afdeling voor, die tot titel
draagt: „Dit zijn keuren ende ordy-
nancïën, verclaert bijt meeste deel
van den stiermans van den haruige
etc. ende gesciede anno (14)34 in
Junio". Tot in détails worden de vol
gende onderwerpen hierin geregeld:
„Vant lastgelt", „van den versscben
haring", „van den offslach", „om elc
zyn tyt te voldienen", „van die scepe
te leggen", „om rechte spreken an
scepe, die men hier opleyt", „van re
kening te doen", „van den verndels
ende netten", „van. den cupers ende
eerst van den biertonnen", „van den
harlncktonnen", „van den zoutte".
Uit dc tweede helft van de vijftiende
en uit de zestiende eeuw zijn nog
verschillende ordonnantiën op hét
branden en pakken van de haring be
waard gebleven.
Zo hebben.wjj, als het ware in vo
gelvlucht, het middeleeuwse leven
van onze stad Schiedam bezien. Met
opzet heb ik hier. niet verhaald de
politieke rol die Schiedam speelde,
in het "bijzonder tijdens de laatste
phase van de twisten tussen Hoeken
en Kabeljauwen,.de Jonker-Fransen
oorlog. In 'hét zestiende artikel van
deze reeks schreef ik reeds uitvoe
rig over de bronnen "processtuk
ken en literaire gedenkstukken
die daarop betrekking hebben. Spe
ciaal vestigde ik toen" de aandacht
op een voor kort ontdekt Schiedams
rederijkersspel; „Het spul van Joncker
Franssenoorloch". In verband met
de mogelijkheid, dat in 1950 tijdens
de herdenkingsfeesten dit stuk zal
D.W.S.Contact gaat
wekelijks verschijnen
Het officieelorgaan der Schie-
damse Handbal vereniging D.W.S.
vermeldt een verheugende medëde-
lïng voor de leden. Met' iögang van
heden zal het contact-blad wekelijks
gaan verschijnen. Er is tevens een
nieuw systeem ingevoerd voor wat
betreft de aanschrijving voor deel
neming van een of andere wedstrijd.
De opstellingen komen. nJ. in „Con
tact" te staan, zodat de persoonlijke
aanschrijvingen vervallen. Het voor
deel hiervan is, dat ieder ruim
schoots óp tijd weet, op welke
plaats hij of zij staat opgesteld en
wie zijn of haar medespelers zijn.
Een tweede mededeling zal wel met
even veel vreugde begroet zijn in
het D.W^.-kamp. Het derde'heren-
elftal is n.l. op het laatste nippertje
gepromoveerd naar de Districts Re
serves 2e klasse, doordat een. plaats
in. deze afdeling vrij kwam. De uit
stekende prestaties wan het afgelo
pen. seizoen zijn hiermee toch nog
beloond, Het vierde heren-elftal
gaat nu alleen de D.W-S.-kleuren in
de afdelingen Eerste klasse hoog
houden-
Zondag speelt D.W.S. 1 op Bos-
hoek om elf uur een wedstrijd tegen
Rotterdam 1. Om 12 uur speelt
D.W.S. 3 tegen Rotterdam 2 (dames).
De beren-elftallen 1 en 3 komen uit
op het tournooi van H.V/36 in Den
Haag. Om één uur speelt een D.W.S.
heren combinatie tegen Snelwiek 2.
Hermes-tour slaagde
in alle opzichten
De tour van Hermes D-V.S naar
België en Luxemburg is zowel als
vacantieuitstapje als uit sportief
oogpunt bekeken uitstekend ge
slaagd.
Na een technisch goed partijtje
voetbal tegen F C Turnhout, dat
met 51 werd verslagen, bereikte
het gezelschap Zondagavond het in
een zee van licht badende Brussel,
waar Stolk zich na zijn wedstrijd ia
het Ned, Cricketelftal bij het gezél
schap voegde.
De andere ochtend werd na een
rondrit door de stad via Namen en
Dinaut naar Han gereden en een. be
zoek aan de grottengebracht. Na
een prachtige rit werd' tegen de
avond Bouillon bereikt In vrolijke
stemming bracht men de avond
door.
Dinsdag winkelden onze stadgeno
ten in Luxemburg (ook mannen
winkelen!), waarna 's middags een
onvergetelijke tocht door het mooi
ste gedeelte van de Ardennen naar
Echternuch vólgde.
's Avonds in het hotel gaven de
Schiedammers een muziek en zang
uitvoering, die alle gasten tot laat
in de avond bezig hield.
Na een tocht via het schitterend
gelegen Chervaux gin het naar
Valkenburg en later naar Geleen,
waar tegen Maurits werd gespeeld.
Zoals wij gisteren reeds meldden,
won Hermes met 6—3. Er werd on
danks de vermoeidheid van de reis
uitstekend gespeeld.
Donderdag ging het via Tilburg
en Oisterwijk weer op huis aan». -
Zaterdag 17 September opent de
Schiedamse Toneelvereniging „Kunst
door Oéfening" haar seizoen .met
een opvoering van de. klucht in drie
bedrijven „De Houten Ham", door
Jan van Ees en Henk Bakker. De
opvoering' wordt gegeven in de
grote zaal van 'de R.K. Volksbond
aan de Lange Haven en begint ora
acht uur.
(IngezJ Med. j
"VunnBn
nde Bezeilen
bloem
pOrrfl
worden opgevoerd, hoop ik in het
volgende artikel de werkzaamheden
van de Schiedamse rederijkskamers
te behandelen.
Ontwikkelen
Afdrukken
Vergroten
Pasfoto's
Reproducties
Hoogstraat 105
Telef. 66729
Speciaal adres voor
CÖRSETTEN
BUSTEHOUDERS
BUIKBANDEN
etc.
NAAR MAAT EN
CONFECTIE
NOG LANGER
Pedicure - Sportmasseur
Specialiteit in
aangemeten steunzolen.
Hoogstr. 107 TeL 67813
BALATUM 1.25 p; M.
1 Meter, breed
Pracht
VLOERKLEDEN
69.—
MEUBELFABRIEK
STOFFEERDERIJ
GROTE MARKT 21
Telef. 67762 Schiedam
GtDP. IN$Tk(/CT£Uft
22.59
HAARDEN
Gasfornuizen 220.-
Gascomforen
Electr.
wasmachine f 215.—
WRINGERS
Schoonmaakartikelen
HOOGSTRAAT 128
TEL. 68304
Op graveren
kan
gewacht worden
VISSER Co.
LIKEUREN
WIJNEN
BIER
LIMONADE
Voor 'n goed SCHILDERIJ
KUNSTHANDEL
a. m. Janssen
INLIJSTEN VAN FOTO'S
PLATEN EN- ETSEN
Rotterflamsedljlc 211
Telefoon: C8617
HOEDENMAAND
Laat U
bij I
BROERSVEST 6
smakelijk
BROOD
en
GEBAK
F Bakkerij
Broersveld 15—17
Tel. 68231
Schiedam - Rotterdam
Bezorging door de
gehele stad
SPECIAAL ADRES
VOOR: ."j®
Med. gedipl. Pedicure
De gehele dag
geopend
Rotterdamse dijk 158 a
1140.- 5'. n/i 7-5
Mathenesserlaan 190
(hoek. Nw. Binnenweg
West kruiskade 4
Pretorialaan 4 7
Een
voor Uw boekenkast
luxe editie, J 9JU
BOEKHANDEL
Broersvest 44
Telef. 68152
.Wie er aan de slag willen
en kunnen gaan
Bij het Gewestelijk Arbeidsbureau,
kantoor Schiedam, stonden op 31 Aug.
.de volgende aangeboden en gevraagde
arbeidskrachten genoteerd:
AANGEBODEN ARBELDSKRACHTEN
BOUWBEDRIJVENMandenmakers,
dakbedekkers, uitvoerders.
METAALBEDRIJVEN: chauffeurs,
halfwas bankwerkers, halfwas ijzerwer
kers, automonteur,
ALG. BEDRUVEN: boekhouders/ kan
toorbedienden, musici, magazijnbedien
den, portiers, vertegenwoordigers, on
geschoolde arbeiders, verbandmeester,
transportarbeiders, bezorger, verkopers,
schoenmaker, vellenbereider, molenaar,
slager, colporteur, kellner, bulfetbedien.
J i, incasseerder.
JEUGD: 11. timmerman 11. electrl-
clens, aank, électrlcien, li. meubelma
kers, 11. instrumentmakers, 11. winkel
bediende-etaleur, II. decoratieschilder.
automonteur, 1L waterbouwk. teke
naar, IJ. modelmaker. Jongste bedien
den. l.l. handtassentnaker. 1.1, construc-
tletekenaar.
VROUWEN: Verkoopsters, kantoor
personeel, naaisters.
GEVRAAGDE ARBEIDSKRACHTEN
BOUWBEDRIJVEN: Schilders, tim
merlieden, stucadoors metselaars, vloe-
renleggers,
METAALBEDRIJVEN: Bankwerkers,
precisiebankwerkers, eloc. lassers (N.V.
L,), gereedschapmakers,, constr. mon
teurs, koperslagers, fitters.' vormers,
metaaldraaiers, fraisers, schavers (ge
schoold), plaatwerkers, schcepsbikkers,
pijpen monteurs, scbeepsijzerwerkcrs,
grofsmeden, halfwas polijster, loodgie
ters, instrumentmakers, framebouwers,
nagelheters, nanhouders.
alg. bedrijven; Letterzetter,
boekdrukkers, fabrieksarbeiders, kleer
maker, pompier, dropswerkers, veehou-.
dersknecht, kolensjouwers. In do Lim
burgse .mijnen kunnen flinke ongehuw
de arbeiders geplaatst worden, leeftijd
18—30 jaar.
JEUGD: Borstelmakers, cartonnage-
werkers, granietwerkers,kunststeen,
aank. soldeerder,' koperslagers, koper
gieters. vormers, slagersjongen, halfwas
slager, leerling voor glasindustrie, 1.1.
lakspuiter, constr. werkere. 1.1. schil-,
ders.' 1.3." bediende' of bedienden voor
kruideoiersbedrjjf, leeft'ijd 14—25 jaar,
halfwas rijwielhersteller, O. lijstenma
kers, LI. bakker, 1,1. gereedschapslijper,
1.1. ass. laborant, 1.1. disüllateursknechts
leeftijd 14—16 jaar.
VROUWEN: Dagmeisjes, fabrieksmeis
jes, strijksters. kapster. 1.1. naaisters,
confectie, werksters. -
Landbouwers en landarbeiders, die
zijn aangesloten bij een organisatie die-
nen zich' voor emigratie uitsluitend te
wenden tot. hunne organisatie tot 31
Dee. 2949 Niet georganlseexden wenden
zich uitsluitend tot het Arbeidsbureau,
uiterlijk, tot 31 Dec. 1849.
EMIGRATIE NAAR AUSTRALIA EN
NIEUW ZEELAND
Landbouwers en arbeiders in vrijwel
j öeroePen (kantoorpersoneel - wordt
niet gevraagdI kunnen worden ge-
E a„Vo0r emigratie' naar Canada,
Zuid-Afrika, Zuid-Amerika bestaat nog
steeds gelegenheid.
