I
M
12
5#
SS
De aanblik
zal ik
van al die cellen
ïiooit vergeten
Tijdvak waarin nieuwe s
I
m
hun
aanzien
en
WILLEM DE JONG
Henri Matisse 80 jaar
r
H.V.J.VAH BEKKUM
Achter de gevangenispoort is het
anders dan men denkt
De bajes is zo groot
Oost Europa gaat steeds meer
Moskou s hegemonie voelen
Rusteloos werker met een enorme
scheppingsdrang
Zwarte schijven met
bekende klanken
pracht sortering platen
A. v. Gogh-Kaulbach
80 jaar
Het moet anders
Zaterdag 31 December 1949
t» (Van onze verslaggever)
itaM JhJÏh™,'*l":flpn'norS«' uitspraak sfdaan In da' nat iescn
«T Ms W WJ K"*»ordaeId to teen (revansenisstraf
van drie jaar met aftrek van voorarrest,
weekJro0rbü'L<? In de dagbladen kan men een dergelijk
bericht tegenkomen, De ongeïnteresseerde lezer, meneer Dinges, leest het
vluchtig en zal er met lang b(j stilstaan in gedachten. Voor zover hij er
nooit mee te maken heeft gehad, zal hem bij het woord .gevangenis' zeer
vermoedelijk geen duidelijk beeld voor ogen staan, HU denkt wellicht aan
kale cellen, aan gestreepte gevangenispakken, kaalgeschoren hoofden,
cipiers met rinkelende sleutelbossen en tralies, vooral tralies....
Ook-in de gevangenis wordt het
Kerstfeest gevierd. De boom, die
«•fiier sfcot ia versierd door
vrouwelijke gevangenen aan de
„Noordsingel". Links en rechts
de deuren van de cellen.
HET VTJLCA NIS CHE JAAR 1949
Die meneer Dinges zal de bijna-
men kennen van.de gevangenis, ••'zo
als nor, bak, doos, mik en petoet en
bij bajes zal hem het eenmaal popu
laire liedje te binnen schieten van:
en waarom- zouden we treuren, de
bajes is 20 groot, van voren niet twee
deuren, van achteren met een sloot.
En die goeie meneer Dinges zal dat
zelfde liedje misschien met pretoog
jes zingen op een familiefeestje..,.
Maar wat zou die: uitbundige Dinges
stil en kleintjes worden, wanneer zij
hem zó van het gezellige familïe-sa-
menzijn, binnenbrachten door de
poort van de strafgevangenis aan de
Noordsingel in Rotterdam. Niet als
gedetineerde, maar gewoon, zo maar,
als nieuwsgierige bezoeker.
Kom meneer Dinges, sta daar niet
zo beteuterd te kijken als de .portier
Uw naam en adres wil opschrijven.
Het is maar een formaliteit. Dat stelt
U een beetje op Uw gemak nietwaar,
wanneer die man in zijn donkere
uniform, zo gemoedelijk doet, een
praatje maakt over het weer? Nu
steken wij een binnenplaats over.
Schichtig kijkt U naar de tralies voor
rijen vensters. Weer gaat er een
hoge deur achter U dicht. U voelt
zich een beetje gevangen, is het niet?
,U zoudt wel zo weer terug willen
- De vrouw, dié hier als een trotse
jonge moeder haar baby van acht
maanden omhoog tilt uit het le
dikant je, is een gevangene. Ze
mag haar kindje bij 'zich houden
in de cel, zolang zij het zelf kan
voeden. Bij zacht en zonhig weer
wordt de baby op de birtne»-
plaats gelucht.
gaan, Nee, nu doorzetten; kalm door
die lange, lange gang wandelen en
geen acht slaan op mannen in uni
form, die sleutelbossen dragen. U
hoort en ziet ze lachen. Hoe is dat
mogelijk, denkt U, lachen in eén ge
vangenis!
Een deur gaat open en U staat in
een grote, hal, nee, het lijkt meer" op
het schip van een koepelkerk met
zijbeuken. Maar na die eerste indruk
wordt U gefascineerd door de ijzeren
zigzagtrappen, die naaf langè gaan
derijen leidèn. Gaanderijen met on
telbare ijzeren deuren. Deuren van
cellen, denkt U. allemaal cellen, cel
len, cellenDat', geeft een gevoel
van sensatie en tegelijk van beklem
ming. En U zegt in Uzelf; "die aan
blik vergeet ik van mijn leven niet.
Dit meneer Dinges is de directeur
van de strafgevangenis. Mag ik hem
aan U voorstellen? Nu gewoon, nor
maal doen. U mag gerust eens glim
lachen. Niets 3aten mèrkén van Uw
verwarring. Nog met enkele andere
heren moet U kennis maken; met de
directeur afdeling arbeid én met
sociaal ambtenaar.
Ga nu eens zitten, hier, stil in een
hoekje. Want U hebt al gemerkt, dat
er wat bijzonders aan de handiïs. In
het'midden van de hal zit eei> orkest.
De musici stemmen hun instrumen
ten. Ja.- kijk maar goed, daar in da
zijbeuken links en rechts, zitten ge
vangenen. in rijen achter elkaar, half
verborgen ih het schemerdonker; van
de ruimte, waarin de hoge boogven
sters,het daglicht slechts spaarzaam
binnen laten. En op de gaanderijen
staan mannen, gedetineerden; Ze
hangen over "de ijzeren balustrade.
Donkere manchester kleding dragen
ze, geen .pyama'-pakjes, zoals U hebt
gedacht. Hun gezichten kunt U niet
alle onderscheiden, maar U durft "niet
goed omhoog kijken. Waarom niet?
Schaamt U zich voor hen als Vrij
Man? U weet" het niet goed, zegt U?
Meneer Dinges, kijk nu eens naar
de kleding, die dg vrouwelijke gede
tineerden dragen. Had U. dat kunnen
denken? Beige kousen, een grijze
jurk met bloemmotieven en een dón
kere overgooien En geen kortgeknipt
haar, maar normale kapsels.
Luister, hoe goed de muziek hier
klinkt, hoe ze opstijgt langs die hoge
wanden. Een meisje staat er bij het
orkest. Haar zuivere sopraan ont
roert U hier meer, dan het waar ook
elders zou hebben gedaan. U ver
bindt onbewust deze tere, ijle klan
ken met het gevangen-zijn, met tra
lies, droefheiden ellende. Applaus
klatert..,,
ïn een korte pauze raakt U in ge
sprek met de gevangenisdirecteur.
En hij glimlacht, als U hem zegt, dat
U zich alles zo hèel anders had voor
gesteld. Het was vroeger ook heel
anders, antwoordt hij. We spreken
nu niet meer van' „luchten" van de
gevangenen maar van wandelen",
een uur lang op, de binnenplaats.
Vroeger was dit' maar een half uur.
Nog niet zo lang geleden mochten de
gedetineerden niet met elkaar in con
tact komen; zelfs niet tijdens de
kerkdiensten. Het gevangeniswezen
is humaner geworden. Er is een bi
bliotheek; de gevangenen mogen na
drie maanden straf een krant en een
tijdschrift ontvangen en -tweemaal
per maand na schriftelijk verzoek,
een kwartier lang familiebezoek.
Overdag werken ze in de werk
plaatsen van de gevangenis; in hun
vrije ,tijd* kunnen ze knutselwerk
dóen. Zowel mannen als de vrouwen
hebben een eigen zangkoor.
In „Leeuwarden" en „Breda" zijn
er bovèndien ontspaonings- en gym
nastiekzalen.; „Leeuwarden" heeft
Zelfs een gevangeniskrant en eigen-
sportclubs. .Neè, -mèenfnu niet,1 dat.
het nog zo kwaad niet is in dè ba
jes'! Een mens-van zijn vrijheid be
roven is bijna he tV érgste wat hem
kan overkomen. Een cel is een cel,
al zegt U nu, dat U hét interieur erg
meevalt.
De mannen, die aan de „Noord
singel" zijn gedetineerd, hebben straf
fen tot vijf jaar, maar dan is er nog
de bijzondere strafgevangenis voor
vrouwen, die van 15 jaar tot levens
lang zijn veroordeeld.
En meneer Dinges gaat cel in ccl
uit- ziet de bewoners en verwondert
zich diep over'hun schijnbaar opge
wekte en berustende houding.Hij
weet niet, wat te zeggen in .een cel,
waarin een jonge moeder haar baby
omhoog tilt uit het propere kinder
bedje. Ze mag het bij zich houden,
zolang ze het moet-voeden.
Hij treedt een cel binnen m,eer
een eenvoudig,, maar keurig ingericht
vertrek is het waarin hij van aan
gezicht, tot aangezicht staat met drie
vrouwen, die alle drie een moord op
hun, geweten hebben. Hij boort ze
vertellen over hun knutselwerkjes,
over hun dagelijkse arbeid in de ge
vangenis; hij ziet ze daarbij glimla
chen. En hij kijkt van de. gevangenen
in hun nette kleedy naar de bewaak
ster in haar blauwe japon met hagel
witte .schort -rrinet een zusterer
.hètUSiliein wonderlijk tc moede,
„"Wfenheèr devportier meneer Dinges
.uitlaat,; komt h'cm het .in gedachten
voorbereide grapje, ja man. ik ben
ontslagen wegens goed gedrag
niet eens over de lippen....
tlnqez. Med.)
Joop doet tzo.M
Ja, je hebt van die men
sen, die spelen met de
rook. De kringetjesblazert
en andere „rook-artisten".
Meestal rijn dat de lui,
die met extra zorg hun
shag en. vloeitjes kopen-
en die dan ook zeggen:
Hoe je 't doet...
met Mascotte gaal-ie gi
XT' EN van de be-
■*-' langriikstc en
vruchtbaarste
kunstschilders van
Frankrijk, Henri
Matisse wordt
vandaag tachtig
jaar. Matisse zal
tot die figuren in
de moderne Fran-
schilöerkunst
blijven behoren,
dié een aparte
plaats innemen. Na
in Parijs I'Ecole
des Beaux Arts be
zocht te hebben en
hét ateliér van
Gusiave Moreau.
wendde hii zich
tot de impressio
nistische meesters -
Monet en Cézan-
ne. Eigenlijk im-
presSionist is hii t
nooit geweest
sterke, persoonlij- f -
ke inzichten dre
ven hem verder
en zo zien wit hem j-
in het begin van
deze eeuw optre-
den als de enthou-
siaste aanhanger L
en woordvoerder
van de richting,
die in het schilder- -
kunstige woorden-
boek bekendheid
geniet onder de
naam Fauvisme.
De vrijheid
Voor de disc ophiel bevat dezé ru
briek ditmaal geen interessant
nieuws. Er blijkt tegen het einde van
het jaar een tijdelijke stilstand te zijn
ingetreden in de registratie van.be
langrijke wcrlccn. Waarschijnlijk
heeft men zich ten gevolge van. ge
brek aan voldoende materiaal beper
king moeten opleggen. Zo vermeldt
Decca in zijn hulsorgaan, van deze
maand, dat de voorraden der mees
te opnamen zeer beperkt zijn en het
beter geacht werd ze niet aan publi
citeit prijs te.geven.
Toch kan hier nog de aankondiging
van twee zwarte schijven volgen die
u klassieke klanken brengen, zij het,
dan van minder zwaar gehalte. Daar.
is de plaat met twee delen uit de
balletmuziek „Coppélia" van de'
Franse componist Léo Delïbés (1836-
1B9.1)n.1, de Mazurka en Czardas,-
met vërve gespeeld door liet National
Symphony Orchestra onder leiding:
van Anatole Fistoulari.
De operaliefhebbers kunnen hun
hart ophalen aan een opname van
een tweetal aria's O, Mïo Bambino
Caro en" Muselta's Waltz Song res
pectievelijk uit de opera's Gianni
Schicchi en La Bohème van Puccini.
De sopraan Hïlde Gueden zingt ze
volgens allé regelen der Italiaanse
operakunst en The London Sym
phony Orchestra onder Joseph Krips
zorgt voor een fraai' klinkende be
geleiding. Decca" kondigde deze pla
ten aan onder de nummers K 4,294
en M 32862.
De zanger-Leo Fuld die het zover
heeft gebracht dat men hem voor een
enkel optreden in het Londensö Pal
ladium een honorarium van tiendui
zend gulden toezegde, maakte met
oichestrale begeleiding onder lei
ding van Bruce Campbeil voor Dec
ca een opname van liet in het Yid-
ZIEN wij op het jaar 1949 terug,
dan beseffen wij eerst goed,
hoezeer wij leven in: een vulca-
nisch tijdperk van de geschiedenis,
waarin de mensheid nieuwe groe
pering zoekt, daartoe genoopt door
afbrokkeling en omverwerping van
het oude. De mensheid is, in haar
formaties, conservatief, Sc alleen
de hoogste nood en de 'hevigste
schokken kunnen haar op nieuwe
banen leiden. -
Wij hebben in dit jaar nieuwe
volken zien ontstaan. Daarvan
vormen de Verenigde Staten van
Indonesië de grootste, en door hun
ligging en economische mogelijk
heden ook de belangrijkste. Het is
niet de eerste keer dat de Oost
Indische Archipel verenigd'is in
één groot inheems rijk. Van Java
en ook van Sumatra uit heeft, in
de vroege en nog eens in dé latere
middeleeuwen soms een macht uit
gestraald, waarvan het gebied
over de grenzen nog reikte van de
nieuwe staat.' Moge de glorie der
beschaving van die dagen herrij
zen in de V.I.S., waarvan het be
staan nog juist voor bet einde van
het jaar, door het carillon van het
koninklijk paleis op de. Dam te
Amsterdam ingeluid is.
U^EN andere staat is Israel, Ook
h-daar een verrijzen van het
oude, in een wereld die in haar
geheel door de Arabische volken
geabsorbeerd scheen. Het is het
onwaarschijnlijkste van alle mo-
derae verrassingen der geschiede
nis: De Joden, feitelijk de verlaten,
weg van de kruisvaarders betre
dende, er. hebben waar de macht
van de moderne diplomatie en van
de nieuwe wereldorganisatie on
voldoende bleek, zich gewapender
band gehandhaafd en zelfs uitbrei
ding van gebied afgedwongen 'te
genover de stormloop van de heir-
scharën der eens zo gevreesde Sa-
racenen. Wie tien jaar geleden een
Joodse militaire suprematie over
de Arabische volken had durven
voorspellen, zou aan de xvereld
werkelijk een homerisch gelach
ontlokt hebben.
Moge Israel nu gelegenheid krij
gen aan te knopen aan een verle
den. waarinhet zich. door de
kracht van een heel eigen geestelijk
karakter, meer dan een. millennium
wist te handhaven in een wereld
waarin machtige rijken opschoten,
zich razend snel uitbreidden, en
dan weer in andere rijken ver
vloeiden, in kaleidoscopische ver
anderlijkheid.
\A7 IJ hebben in dit jaar meer
kük gekregen op het drama
tische proces <jat zich in Oost-Eu
ropa voltrekt, en waarvan niemand
het beloop nog kan gissen. De gren
zen van dit proces hebben zich zui
verder afgetekend nadat de stout
ste greep der'Russen in hun op
dringen westwaarts,, de blokkade
van Berlijn, op een mislukking is
uitgelopen. Dergelijke hoofdsteden
zijn als symbolen. Zo strandden de
Turken v> or Boedapest en Wenen,
Napoleon te Moskou. Hitier voor
Moskou. Wilhelm II voor Pari.is.
Tegelijk heeft in dié Oost-Euro-
pese wereld een desperate strijd
zich in zijn ware wezen onthuld,
waarvan wij de gevolgen voor de
toekomst van ons werelddeel nog
niet kunnen overzien. De zware en
ruwe hand van Moskou drukt als
een verpletterende last op de va
zalstaten. En wie daar, zelfs onder
de oudste en trouwste vrienden van
Moskou nog aan een eigen volk
durft te denken, wordt geëlimi
neerd. Natuurlijk is deze. hand
sléchts in staat tot plompe politiek.
Eu plompe politiek richt zich tegen
zich zelf. Markos de aanvoerder
van de Griekse rebellen, is wegge
haald. en dood. Tito is dezer dagen
nog door Molotof zïin spoedig ein
de aangekondigd. Maar hij leeft
nog. en Joegoslavië weigert zich-te
onderwerpen. In Griekenland is de
opstand na het verdwijnen van
Markos. zo goed als gesmoord. Al-
(Ingez. Med.)
Wjj bieden U wederom een
zowel klassiek als modern
Wyiemaweg a/d Mathcri.laan
kruispunt Rochussenstraat
Telef. 28098 - Botterdam
dish en Engels gezongen Where can
I go? en Hebrew Chant gezongen
in het Hebreeuws. Men krijgt in de
voordracht van deze beide werkjes
om het maar heel zacht te zeggen een
beetje te veel van het goede. En dit
"hébben de liederen van het oude
volk in hét geheel niet nodig. Ik heb
Yiddische en Hebreeuwse liederen
op eenvoudige wijze horen zingen en
ze werden, zodoende tot zeldzaam
ontroerende momenten. Maar de
zangeres die zé toen voordroeg kreeg
geen tienduizend gulden voor. haar
optreden....
HERMAN VAN BORN
Stilleven van Henri Matisse
blii moedigheid,
die wij zo dikwijls in impressionis
tische schilderijen aantreffen, vin
den wij ook in het Fauvisme terug,
maar dan in nog hogere mate. Het
schilderij moest, de mens geluk
schenken, het moest bevrijdend op
hem inwerken én daarom was het
oók niet nodig, dat de toeschouwer
het bestudeerde of analyseerde. En
Matisse zeide;. Bij het bekijken van
een schilderij moet men vergeten
wat het voorstelt. In 1908 opende
hij een schildersacademie, die zich
in een grote, internationale^ toeloop
mocht verheugen, maar die 'door
Matisse wéér werd gesloten toen hii
bemerkte, dat hij slechts gficopi-
èerd werd. Hij zocht eén meer de
coratieve kunst en heeft, tijdens een
tweejarig verblijf in Marokko ge
vonden, wat hij zocht.
Meei* en meer, vooral in de jaren
na de eerste wereldoorlog.' zien wij-
Matisse streven, naar een grotere
ëénvoud in de vormgeving en een
sterkere intensiteit in de kleur Ge
zichten vervagen tot helle kleur-
noten, het'naakt wordt een broëie-
rige vlek, dikwijls ondergeschikt
gemaakt aan een omgeving met de
coratieve kleden en tapijten. De
vlakken zijn groot, eh een-kleurig,
de ruimte leég met ijle. neutrale
tonen; een vrouw schildert hij om
het rood of het blauw van een ja
pon, de contouren zijn grillig, als
toevallig cn dienen niet eens meer
om vlakken bij elkaar te houden.
Het is alles warm en weldadig, de
schilder geniet van de kleur en
componeert ermee. Bloemen cn
vruchten houden op bloemen en
vruchten' te zün, het worden mid
delen om de decoratieve aankle
ding van het schilderij te verhogen.
Het menselijk lichaam wordt be
trapt in een houding of gebaar, het
model is cr voor de brandend rode
mantel, de paarse japon, de gele
hoed of het opzichtige bloemetjes-
behang.
Zo wordt de Fauve geheel be
heerst door de kleur en zijn voor
liefde voor sterke en rijk-gevari
eerde contrasten. Wanneer Matisse
dan ook een liggend naakt schildert
tegen een achtergrond van verti
caal. gestreept behang.dan is de
vrouw voor hem "niet zozeer een
psychologisch probleem of een sen
sueel onderwerp, maar een rhyth-
misch golven-vari passieve, hori-,
zontalé lijnen tegen de réchte,
staande strepen van de achtergrond;
De natuur, heeft hij nooit losgela
ten, wel streefde hij in latere jéren
naar .een synthese ervah in verfijn
de kleurcombinaties.
In heel 2ijn leven is Matisse een
Zij wijdde zich vooral aan
de familieroman
Terwijl menigeen nog ce biografie
var. Henrië'.te Roland Holst leest om
met dankbaarheid te overdenken wat
zij ons volk en de wereld hl een rijk
en boeiend tachtigjarig leven heeft ge
schonken treedt ai weer een andere
vrouw uit de rij der Nederlandse let
terkundigen naar voren om een zelfde
feest te vieren. Haar plaats in de Ne
derlandse litteratuur ls van een andere
rangorde dan die van Henr. Roland
Holst cn zij is ook ccn andere dan die
van Top Naeff en Ir.a BouöierBakker.
Haar werk mag echter minder groot
zijn, het onderscheidt zich niettemin
door eerlijkheid en innigheid van ge
voel. Anna van Gogh—Kaulbach heeft
zich vooral gewijd aan ce familieroman
en daarin baar kracht gevonden. Dit
lag voor de hard omdat huiselijkheid
en menselijkheid twee factoren zijn die
haar sterk trokken. Ma3r haar werk
haa tcgh tegelijkertijd «cn breder pers
pectief'doordat haar belangstelling uit
ging naar de problemen van haar tijd.
De algemene vrijhcidsstxomtng cn de
emancipatie van de vrouw hebben niet
nagelaten hun invloed op baar te oefe
nen. (Zij was één van de eerste meisjes
die fietsten). In haar werk vindt men
dan ook de problemen van. de jeugd en
het htiweüjk weerspiegeld en ook de
sociaal-politieke vraagstukken kregen
haar aandacht.
Zelf heeft zg eens gezegd, dat haar
boeken (alleen al ongeveer 30 romans
6cbreef zö) tezamen eigenlijk haar le
vensgeschiedenis vertegemvoordigèn en
„Het brandende hart*' zou men het
meest een spiegel van haar leven kun
nen noemen.
Anna Maria van Gogh—Kaulbach mag
Haarlem de mcisjes-H3.S. en daar
muntte zij reeds zo uit, dat Zij er eens
van werd verdacht haar opstel uit een
boek te hebben overgeschreven. Reeds
vroeg begon zij te schrijven en. haar
eerste gepubliceerde roman was reeds
door een andere voorafgegaan, maar
daarvan zyn de snippers in de prulle-
mand .terechtgekomen. Als negentien
jarige schreef zij een treurspel In ver
zen. dat haar de aanmoediging van dr.
Jan Tenbrink bezorgde. Ook publiceer
de zij schetsen in ..Elseviers Maand
schrift" en in ..Nederland". Haar eerste
roman aanvankelijk schreef zij onder
rusteloos werker geweest, .een kun
stenaar van grote begaafdheid, een
"man met een enorme scheppings
drang. Zijn onafhankelijkheid van
geest verschafte hem een aparte
•positie in de kunstenaarswereld en'
zelfs1 nu, op zijn tachtigste verjaar
dag, heeft: hii het penseel nog niét.
neergelegd. Wel; een Tecteiy om eni
ge o genb.likk.en - bij deze - uitzonder
lijke figuur stil te staan.
E. SCHMIDT.
het pseudoniem WLiheltnina KeyrJbach
werd goed ontvÈngen.. Het was Al-
bert O verberg (18941. „Het Rijke teven"
was de eerste roman wélke onder haar
éigen naam verscheen. Zij schreef bo
vendien toneelstukken, waarvan er en
kele werden opgevoerd, toneelcritieken
én. kinderboeken.
Haar wérk, waarin de onderwerpen
ernstig en gewetensvol worden behan
deld, en waarin zy toont een strijdbare
geest te bézitten, welke zich vooral
richt op de maatschappelijke en ethi
sche vraagstukken, heeft zich in eén
grote belangstelling mogen verheugen.
doof;
dr. M. v. Blankenstein
banië. alleen hanst in die buurt nog
geïsoleerd, en met minder zelfver
trouwen dan te voren, aan het
sowjetgebieö. Dimitrof, in Bulga
rije werd „liefderiik" weggehaald
naar Rusland., „ter genezing", en
stierf subiet. Kostof, zijn tweede
mar., en haast zitn eéiiike. is opge
hangen. Rajk, de Hongaar, is op
gehangen, De ketterjacht, juist on
der de communisten, is in Tsjech'o-
slowakïje en Roemeniëin volle
gang. Polen heeft een Russische
dictator gekregen in oude stijl, en
in de hatelijkste vorm; een verrüs-
sischte Pool wordt ervoor gebruikt.
Weinig van. de 'grote communisten-
leiders in de wereld der vazallen
zijn er overgebleven die geen spi
onnen en verraders „bleken". Zo
heeft Stalin ook 'n Rusland zich
van alle mededingers ontdaan. Het
tafereel wordt met de maand dra
matischer. rumoeriger, bloediger. Is
zo een wereld op te bouwen?
J~)iT jaar zijn in Duitsfand twee
staten gevormd, waarvaner
geen vrüj is van onmiddellijk bui
tenlands gezag. De hoop op een
hereniging van Duitsland binnen
afzienbare tijd. is in 1949 verdwe
nen. De eenheid is in Duitsland tot
een leuze géwordén; die door wei
nigen. eo niet eens de besten, met
werkelijke kracht van overtuiging
in de mond gevoerd wórdt. De
Duitse eenheid, schepping van de
tweede helft van de vorige eeuw.
en historisch ."gezien een jonge en
daarom zwakke plant.'is tegen Hit
ler's razernij niet bestand geble
ken. pat is in 1949 eerst ten volle
duidelijk geworden.
In deze .vuicanïsche wereld
waarin het moeilijk is te leven, en
nog moeilijker te gedijen is voor
vreedzame volken, heeft de vrees
nog meer verwonderlijks gewekt:
Het Westen heeft zich varenigd in
Enorme koopjes
op aile afdelingen
Uitsluitend
courante
goederen
van dit seizoen
S T ATEN W EG 184
WINKEISTAD-BLIJDORP
het Atlantisch Pac..
ven naar, vroeger on
nomische samenwer
West Europa rond,
poogt men van de
trekken tot het samen
een zekere vorm van West Europ
se federatie. 2a 1 het gelukken? Wi.
weten het niet, omdat wij de
kracht van de druk nog niet ken
nen. En ook niet.de duur van de
druk.
GHINA mocht daarbij niet ont
breken. Reeds in de tijd van
Egyptenaren, van de West Aziati
sche Rijken, van het Romeinse Rjjk
vertoonde zijn bestaan parallellisme
met de gebeurtenissen en ontwik
keling in die westelijker wereld,
ook al was het contact er mede
uitermate gering. Nu is het niet
anders. 194S heeft de zegepraal
gebracht van nieuwe meesters,
wier macht echter door de wijze
waarop zij is opgebouwd, en door
de losse samenhang van het Chine
se Rijk, evenmin consolidatie be
looft en rust, als vorige macht
hebbers na de val van het keizer
rijk die hebben weten te scheppen.
1949 vertoonde aldus in alle
eruptieve delen van de wereld een.
aanwakkeren van vulcanische wer
kingen. Het "Westen tracht zich
daartegen te beschutten. Het moge
ook hier op plekken rommelen
nog heeft het kans zich door
vernieuwing te handhaven.
(Ingez. Med.)
U, TOEGEWENST DOOI?
ALS straks de boten gefloten
en de klokken gebeierd heb
ben hoevelen. zijn er gelukkig
alweer! dan zal de tweede helft
van de twintigst e eeuw zijn aan-
gesneden. De eeuw der techniek,
{wij spreken en adverteren zelfs
van de „triomfen" der;tëchniek>
die vrijplotseling .zijn dreigende
en ternauwernood controleerbare
nieuwste aanwinst heeft verwerkt
in een nieuwe naam: het atoom
tijdperk. Het wentelt onweer-
staanbaar voort. De toekomst tege-
moet óf het beslissend .einde? Om-
ringd van al dat nieuwe, steeds
sneller verplaatst over zee, óver
land en door de 'lucht, het ^huise
lijk leven, vergemakkelijkt door de
laatste snufjes van technische vin-
dingrijkheid, in een nauwelijks
meer tot verbazing te brengén af
wachting van het nög volmaaktere,
dat zeker al ergens uitgevonden is,
leeft de mens voort op de oude
aarde, alweer een jaartje ouder ge
worden. Ook wijzer geworden? Het
vraagteken staat er uitdagend; een
beetje' spattend!zelfs. ,•-. r
Wié spreekt er nu nog over de;
eeuw van het kind? Het mag.waar
zijn dat cr geen kinderen meer
worden gelegd in de witgloeiend
verhitte metalen armen van. vuur
god Moloch (een „overwonnen
standpunt" noemen wij dat), het
mag uitzondering heten dat kinde
ren nog gedwongen worden tot ar
beid in de mijnen of uitgebuil in
ander veel te zwaar werk (zegen
rijke vrucht van de „vooruitgang"
zeggen wjj dan); het is dan toch
maar een ontstellend feit dat er na
deze oorlog 25 tot 30 op de duizend
kinderen imbeciel geboren worden,
dat er duizenden kinderen moeten
opgroeien in gestichten of bij
vreemden, omdat vader en moeder
op de moderne manier hun kinae-
ren hebben geofferd aan de god
van hun lusten. Wat helpt sociale
vooruitgang, wat baat de voort-
schrijdende techniek, als de samèn-
levfng met even rasse schreden de
endergang tegemoet gaat? Onze
wereld, onze beschaving, wijzelf
wórden ouder, maar niet wijzer.
Sombere óudej aarsavondgedach-
ten?
Zyn de uwe zo veel fleuriger?
Als u zich niet een roes hebt inge
dronken (dat gaat dé "geheelont
houder zonder stérke drahk sorhs
nög beter'af dan de -drinkebroer)
bent u- dah zo opgewèkt over hét
afgelopen jaar? Koe is de balans
van dezé eerste helft der veelge-:
roemde twintigste eeuw? Hoe is uw
eigen jaarbalans? Nu niet alleen in
uw zaak of werk, maar ook in uw
gezin, uw huwelijk, uw persoonlijk
geestelijk leven? Praat u daar lie
ver niet over? Geeft u uw gedach
ten liever een verzetje?-2et dan de
radio maar op swing of andere ou
bolligheid naar uw smaak. Grijp
het glas of pik een blóscoópje, eet
u rond of omhels een vrouw.;., af
leiding genoeg. Maar de tijd staat
niet stil. Straks wordt u wakker
uit üw roes. In het kille licht van
nieuwjaarsdag vindt u dé resten
van de drang naar vergetelheid, en
het hamert in uw oude hoofd dat
wel van hout geworden lijkt, er
hangt een smaak in uw mond die
niet weg te slikken is en de vragen
die u wilde vermijden komen terug,
treiterender dan ooit.
Hoe komen wij eruit? Wjj ver
lichte en verwende mensen vah èen
tijd die zoveel triomfen vièrt, wij
triomferen ons dóód. En merken
wij het?
Ja, wij merken het wel. Iets er
van tenminste. Soms. Dat is onze
kans, Omdat het God's kans is. Hij
heeft al twintig eeuwen lang aan
het wóórd willen komen. Hij werd
hoe langer hoe luidruchtiger over
stemd. Maar wie opmerkzaam is
geworden, kan.nog altijd/nog He
den, 31 December 1949, in dat jaór
onzes Heren dat bijna -voorbij is,
het woord vernemen d&t alles an
ders en nieuw maakt. Hét woord
van schuldvergeving en van. le
vensvernieuwing, dat geen. woord
bleef maar daad wérd vlees!
r-bloed in de. komst van
'tiet Kind, 'dat alle. eeuwen en tijd
perken beheerst;ook alle lévens
en harten, en .dié. bovendien lief
heeft. Onherroepelijk vervliegt het
onherstelbaar; blijft vèeh wat
wij. daarin deden'of nalieten.: Maar
hoort u öe'ètémi'dié u roèpt in de
nacht, hóórt u Hem, dié ;de ware
verhouding herstélt? „Zié Ik maak
alle dingen, nieuw", - ••'..'-if.;
OBERMAN.
