„Toch wier ik altijd giftig als
zè „zwart Schiedam zeeën"
Liduina van Schiedam
Van der Touw bijna 92) weet heel wat over
het oude Schiedam te vertellen
VRIJHEIDGELIJKHEID
EN BROEDERSCHAP
EJUdtUUit, DcUiecs
A
JUBILEUM
ROZIMEMBBOOB
2
DE SCHIEDAMMER
Een en twintig molens
RUIME KEUZE
L.VJURGENS
naar Shaven en he la£en p^oieum en gas. Merkwaardige figuur uit onze tijd
elk gezin kan profiteren
17 en IS MAART
VOOR SMAKELIJK BROOD EN GEBAK: BAKKERIJ DE GEER
f
Bijna twee en negentig is van der Touw van de
Raam en we zouden lang moeten zoeken voor
we een Schiedamser Schiedammer hadden gevon
den Als die tenminste bestaat, want v. d. Touw
kwam z'n hele leven niet verder dan Amsterdam,
waar hij het Paleis voor Volksvlijt bezocht en dat
was dan nog maar een keertje. Voor de rest bleef
hij dicht bij honk. Hoogstens eens een uitstapje
naar Rotterdam in zijn jonge jaren en daar deed
je met de paarden-c-innibus toen nog een uur over.
Bij meester Zimmermans ging de jonge Van.
der Touw naar school. Eerst was dat boven in de
Beurs en. later liep hij dagelijks een paar maal
de weg van de Gang van Baas Been naar de St
Anna Zusterstraat.
Die Gang van Baas Been liep van het Broers-
veld-naar de Broersvest. Smid V. <L Touw had
er zijn woning, waarin elf kinderen werden groot
gebracht. Eén hele kamer was er te vinden, waar-
ip een bedstede voor de ouders. De rest moest zijn
bed boven zoeken.
„Nee meneer," zegt v. cL Touw, „een rijke tijd
was dat niet. We moesten van moeder kooltjes
gaan zoeken uit de as van de branderijen, waar
snee toen de Broersvest werd gedempt. Dat moest
je stiekem doen, want zelfs het
zoeken van kooltjes uit as werd
"vernacht'
„Burgers, het tijdperk der verdrukking is geëindigd, en( dat de?
Vryheid is gekomen Dat onze zugtinge veranderen!in gejuich,
en de klaag stem wij zijn Slaan en.' til het: vrolijk geroep (Leve
de Vrijheid! Leve de Natie!..." Deze vlammende woorden wer
den op de 21ste Januari 1795 gesproken binnen de muren van dc
Grote Kerk, waar de Schiedamse burgerij zich 's morgens tien
uur verzamelde, De omwenteling had de dag daarvoor de stad
bereikt. Acht Schiedammers, onder wie twee leden van het ge
slacht Nolet, vormden een Comitte Revolutionnair en aan het
Hoofd was de victorie begonnen. Daar werden de bondgenoten
onder de burgerij voorzien van geschut, geweren en pieken. Het
was allemaal erg indrukwekkend, maar het bleef een comeüie,
want de stadsregering liet zich zonder stap of, stoot „voor het
leven" verdringen en de bevolking tooide zich bij het zien van
dc nieuwe heren al spoedig met de nationalemcokarde.
Na de plechtigheid m de Grote Kerk, waarbij volgens een oog-
getuige-verslaggever de ontroering' velen ie machtig werd, ver
trok de nieuwe stadsregering, waarin zitting hadden Jacobus
Nolct, Bastiaan Cool, Jan Heyhgers jrDaniel Plgeaud, Leen-
dert Visser, Adnanus Breaero Adrianus Maas, Bartholomews van
Pelt, Joh. Jac. Froon, Adnanus Schregardus, Maximiliaan van den
Berg, Maarte van Wieringen, Jan Roodenburg, Arij Voogd, Jan
Hoogewecht, Adnanus Verhaven, Jacobus van Waterschoot, Hen
drik van der Schalk, Dirk van Essen, Jan Verlouw en Anthony
Bonekamp, onder het spelen van het carillon naar het raadhms.
Langzaam, ging op de Grote Kerk de nationale vlag langs de
vlaggemast omhoog. Het Comitté Revo'utionnair ontbond zich
zelf Schiedam was patriottisch geworden.
W.C. hg veertien woningen gaf al haar lusten en lasten, kunnen
niet albjd gelegenheid aan alle wij ons die opmerking levendig
bewoners hun plichten ter be- voorstellen,
stemder plaatse te vervullen. Het is echter voorbij. .Nooit
Ondanks alles had dit oude zal die oude stad terugkeren, of
Schiedam toch ook wel een ja toch misschien een enkele
zekere bekoring. Wat moet het maal, als een fata morgana, in
niet gezellig zijn geweest, wan- een gesprek met een oude Schic-
neer op zomeravonden voor ieder dammer als Van der Touw,' bij
huis" de bewoners zich voor hun wie het verleden nimmer", vol.
deuren neerzetten de mannen tooid verleden zal worden.'
gewoonlijk in hun onderbroeken
om te kouten met de buren. Advertentie (I.M.)
Voor 4500.tot 5000.weet zich nog te herinneren dat Ergens in ons gesprek, wan-
gingen die „trotse joffers van de niemand zich met dit „Maas- neer wij ons de woorden zwart
Met elf iaar kwam Van der TCsten" 111 andere handen Over, water" waste. Dit gebeurde met Schiedam' laten ontvallen, voegt
Touw van °ehool Hri had er ee- 'toen de stoomkorenmolens him het water uit de Brpersveld, Van der Touw -ons toe: „Toch
noeg kennis opgedaan om er rijn *et w.er^h„adden ontnomen. Meer waar ved moeders zo in de wier ik altijd giftig als ze .zwart
hele leven plezier van te hebben. da: S 60.000.— waren ze eens avonduren ook stiekem wel eens Schiedam* zeeën". Terwijl hij
hele leven plezier
De tijd van uitvliegen naar de
waard geweest...
Bloei en venral in Schiedam
jets in deponeerden,' want één ons schildert die oude stad, met
Keile en het Schinkelbosje bij de ÏHrt
Maas was voorbij. Voor zeven ^et iag dient Dg elkaar. k Heb
Etuivera in de week werd Van
der Touw schoenmakersknecht.
Mandemaker volgde, maar ook
dat maken van gistinandjes
drie voor zeven cent duurde
niet lang.
er veel zien sneuvelen," zegt
v. d. 'Touw en hij schudt mee
warig arjn hoofd. „Maar die tijd
dat alles branders Wier, me
neer..." -
We horen het relaas van een
Druk gesticulerend met z'n ooggetuige over een bloeiperiode,
handen vertelt hij van z'n func- ':he kentekenen van verval
Ue als hulpkoetsier op de paar- reeds in zich droeg.
Veel verdienen was er vroeger
-niet "Bij. Meer dan dertien gul
den bracht deze oude Schiedam
mer, die jarenlang meester
knecht op de molen was, nimmer
mee naar huis. Arbeidsvoorwaar
den kende men niet; was er
wind, dan werd er gemalen, des
noods op Zondag. Die dag kreeg
je dan voor' twaalf uur wérken
een gulden extra!
denommbus naar Rotterdam.
Voor 22 cent werden de Schie.
Advertentie (LM
Uil LOOP- EN DRUK. wam
HOOFDSTRAAT 1
TELEF. 41317 -r SCHIEDAM
Van patent-olie naar
elektriciteit
vindt zich in het pand op de
hoek'van Nieuwstraat en Korte
Kerkstraat de waterput, waaruit
liduina steeds haar drinkwater
hetrok. Ook deze put, die na een
restauratie van het pand niet
meer te zien. is, weixl m vroeger
jaren .veel door pelgrims bezocht
als zij hun bedevaart maakten
naar de plaatsen, waar de H. Li
duina geleefd en geleden had.
Na haar overlijden op 14 April
1433 werd zr; begraven naast de
St „Janskerk. Nog geen - jaar
later richtte m'en ter plaatse
reeds een kapel op, doch na de
bouw van de Zuiderbeuk ging
deze verloren. In later eeuwen
ds steeds aangenomen, dat de
tegenwoordige consistoriekamer
van de Grote kerk- boven de be
graafplaats .-WaS"» aangebracht,
doch. de restauratie va» de ker't
"heeft dit gelogenstraft. In de
vloer van de Zuiderbeuk is in
onze dagen precies te zien waar
de Liduinakapel vroeger een
plaats had. Ook is ter plaatse in
de muur de vroegere altaarsteen
—i - vier verscniiienc
damse_ passagierf in een uur tingsmethoden heeft v. d. Touw
naar de vismarkt gebracht De Zjjn jeven meegemaakt.Het
tocht gmg via de Rotterdamse- met pateat-olie eindig,
dijk, toen nog een smalle, hoge jn ele<£.iciteit Daartussen
°!chtnd«I^ vr£°enW^LhWe,^nen\derh^n <le Kreupelstraat, die er lijden, die een afschuwelijk be- deZe kape
hoatnnd rinr- de Binnen we p- «as uit de jongensjaren van Van der rijn naam aan sou ontlenen, derf van het lichaam veroor- Over de resten van Liduina s
nep- omeeven door weilanden Touw; waar hij door de stad moet het in de winter van 1395 zaakte, bijna geen voedsel tot lichaam is reeds heel wat ge-
Molenaar Is v. t Touw lange dwaalde en hoe hjj de weilanden gebeurd zgn. Een meisje van zich nam. Later was een pint schreven, vooral toen enkele
iaren geweest eerst op de Bata- en grienden doortrok. Uitstapjes vijftien jaar, dat met enkele Maaswater per dag voldoende en jsren geleden beenderen werden
vier maar het langst toch wel werden gemaakt naar 'ie Rotter- vriendinnen op liet ijs staat te gedurende de laatste tijd van gevonden op de plaats van het
on de Washington die stond op damsedijk en de Diefhoek, Bij praten, wordt aangereden door haar leven volstond zij met de oorspronkelijke graf. Een weten-
het Bokken eiland" Een en Vlek in de Lange Kerkstraat ben speelgenootje. Zij valt en toediening van de H. Hostie. schappelijk onderzoek van deze
twintig molens waren er nog en had je nog de Eilandsebrug en met een gebroken rib moet zjj Reeds tijden het leven van de resten heeft blijkbaar nog geen
hij noemt ze U in één adem op: over het lootje in de Kreupel- «Mrtais worden gebracht. Het H- ontstond er een ver' re?"ltaat opgeleverd. Vast staat
De Ploeg, de Draak, Kopermo- straat lagen niet minder dan was het begin van de lijdensge- erta voor haar fi C1. vele echter wet, dat het gehele skelet
len, de Hoop, de Gaper, de Bran- drie trapbruggetjes maa^fnlT h- geneeskundigen bezochten haar althans een groot deel daar-
der, de Walvis, Westmolen, Drie Met de hygiënische omstan- JJ1®®#" "®hina, die tot haar woning, die eens stond, waar n et 20 'anS Ba de Hervor-
Koorenbloemen, de Vrijheid, digheden nam men het toen met do°^ m J meer zou op- thans het Weeshuis der Her- minS aaar Brussel is gevoer
Noordmolen, de Palmboom, de zo nauw. Baas Rambacht was _ae\:ziekbedDoor veie vormden is te vinden. Tal van Vandaar is een deel als reliquien
Kameelmolen, de Witte Molen, altijd met zijn Maaswater op zleKten zou ril 'oraen öezocht. wonderen werden haar toege- verspreid Over Belgische. Franse
•de Oostmolen, de Dubbele Arend, pad, dat als drinkwater werd Wonderbare kracht wegens een schreven, zoals b.v. het voor. en Nederlandse kerken. "Ook de
Washington, Eendracht, Bata- verkocht, maar je was er nooit godsvruchtig leven werd haar komen van brand in Schiedam Fr ankeland-kerk en de Oud-Ka-
-vier, Wrjk den -Toorn en de Al- zeker van of het niet uit de toegeschreven toen zij tijdens de in meer dan een woning tegelijk, tholieke kerk bezitten Lïduina-
batros. Korte Haven was. Van der Touw eerste negentien jaren van haar Volgens dé* overlevering be. reliquien.
Advertentie (I.M
VAN ONZE JUBILEUM-RECLAME
GEEFT UW BESTELLING OP
AAN ONZE BEZORGERS!
EXTRA FIJN
30 CENT (400 GRAM)
