ft
13 Maart'41: Achttien man
voor
vuur
on
Stresemann s uitdagende
indiscretie
DOCUMENT VERSTOPT OP KERKHOF
„GËLOQF ZONDER GOD
Moet ij eens
hóren
r -
Droeve lijst
VOOR VLIJTIGE HANDEN
Geen bijzondere reden
voor ongelukken met
straalvliegtuigen
Vrijgesprokene in
Geuzenproces vertélt
over 92 dagen wachten
op veroordeling
HERINNERINGEN
DEAGHTTiEN ÖOODEN
K ENm
Dooft de Geest
niet uit
.x>
ry
WEK DE GAt
IN UW LEVER OP
Vrijwel onmiddellijk na zijn thuiskomst
j;, heeft de heer Van Pijpen een uitvoerig
•vers g gemaakt van zijn belevenissen in het OmnjehoteL zijn verhoren op het Binnenhof en
het proces m het gebouw van de Hoge Raad. Uit veiligheidsoverwegingen heeft hij dit do
cument m een koker gerold en het begraven op de R.K. begraafplaats te Rotterdam. Vier jaar
er, in .llei 1J15, heeft hij hei weer opgegraven en pas toen denamen en adressen ingevuld,
waarvoor ij ruimte had open gelaten. Een doel van dit uitvoerige verslag, dat vier jaar lang
letterlijk begraven is geweest, laten wij hierbij volgen.
i y-"f' JMmft
N. A. v. d. Burg
(ybrnrdingeh)
A. Kop
(Vlaardingén)
v
X. Langstraat
(Schiedam) -
J. Kijne
(Vlaardingen)
H. Wielenga
Leeuwarden
A. J. de Haas
(Schiedam)
1
AI. J. van Pijpen
Xr. Keesmaat
(Rotterdam)
G. dén- Boon
Lékkerkerk
Y7IJFTIEN Nederlanders - in
hoofdzaak afkomstig uit
Vïaardinsen en omgeving
werden nahet Geuzenproces in
Februari 1941 ter dood veroor
deeld; Met drie leiders van de
f Februaristakingen in Amster
dam-werden zij enkele weken
later op de Waalsdorpervlakte
gefusilleerd-
publiceren hiér acht por
tretten van deze eerste slachtof
fers der Duitse terreur. Graag
zouden wjj, nu het Dinsdag tien
jaar geleden is dat deze mannen
werden; doodgeschoten, de por
tretten van" alle„achttien do
den" hebben gepubliceerd, doch
het" is ons, ondanks medewer
king van het Fijhsiastïtuut voor
Oorlogsdocumentatie en van de
Stichting 1940—1345, niet ge
hikt de nabestaanden Van alle
slachtoffers op te sporen. De na
tten Van de overige tién, die als
eersten hun leven offerden, voor
"dé vrijheid zijn;
'xjjSi IJzerdraat (Haarlem);. J.
van der Ende (Vlaaröinsen); J.
Smit (Schiedam) F. Rietveld
(Rotterdam); J. W. van den
Bergh (Schiedam); K. B. van
der Borden (Tlaardingen); D.
Kottvenhoven (Rotterdam); al
len van de illegale verzetsgroep
;J)e Geuzen" en J. EqJ, H. Coen-
radf en E. F. Hellendoom,
Uilen uit Amsterdam, deelne
mers aan de Februaristaking. Er
zijn vier Amsterdammem we
gens de staking gefusilleerd,
doch de vierde, Schijvenschuiir-
der, werd afzonderlijk terecht
gesteld omdat hij--. Jood was.
(Advertentie I. M.)
irt het schooumaakgetij:
Hamea Gelei.
DEN HAAG. Minister s'Jacob
heeft verklaard, dat de vier onge
lukken, die in korte tijd met Glos-,
ter Meteors zijn gebeurd drie er
van hadden een dodelijke afloop
niet aan „een bepaalde of bijzondere1
oorzaak" zijn toe te schrijven. „Hier
is slechts sprake van een droeve
samenloop van omstandigheden".
De minister sprak het gerucht te-
gen-'als zouden de verongelukte
straaljagers behoren tot het type
Mark VTH. dat door Fokker Wordt,
gebouwd. De verongelukte straalja
gers behoorden toevalligerwijze alle
tot het type-Mark'lV. Zij zijn in En
gelse fabrieken gebouwd, .dh wil
hier echter zeker niet mee zeggen,"
aldus de-minister; "Vat de Engelse
„abrieken een constructiefout hebben
.gemaakt."
(Van een onzer verslaggevers)
O' P de 13de Maart 1941, bij
het aanbreken van de dag,
werd het vonnis voltrokken
dan achttien Nederlanders,
«door €fénDuits JTeldgeridit";
tér döpd yèroördeeld, omdat aj
getracht hadden verzet te pie-
gen tegen de Duitse onderdruk-
king,:en terreur; vijfüehdedèn
van de z.g. Geuzengroep en
drie leiders van de stakingen
te Amsterdam. De dichter Jan
Campert, die later zelf in een
concentratiekamp zou sterven,
heeft hun heldendood bezon
gen; het lied is bekend gewor
den, maar wie kent de namen
van de „achttien doden"?
Wie weet. waarvoor ze zijp geval
len? Wie weet,, welke beproevingen
ze hebben doorstaan vóór een Duit
se kogel een eind maakte aan de
geestelijke en lichamelijke marte
lingen, die zij moesten doorstaan
Vóór ons ligt het relaas van één
der 43 verdachten, die destijds te
recht stonden, één, die het geluk
heeft gehad vrij te komen en die
onmiddellijk daarna zijn -bevindin
gen .op papier heeft gezet Het is de
heer M. J.van Pij p en uit Voór-
hurg. Ziehier een samenvatting
van ziin herinneringen.
De heer Van Pijpen, die ïn de
Meidagen van '40 en 'daarna te
Overscbie woonde, ging, als zovele
Nederlanders, gebukt onder de be
zetting, en het gevoel tegenover, het
brutale geweld der Duitsers mach
teloos te staan.
Begin November '40 raakte hij'irt
gesprek met een marinier, die op de
Schïedamsesingel woonde. Hij wist
zijn vertrouwen te winnen en.merk
te, dat deze marinier al lid was van
een verzetsgroep. Of hij ook niet
mee zou kunnen doen? De marinier
zei,' dat hij dan eerst ruggespraak
moest houden met de leider vair zijn
groep. Dit gebeurde en een paar
dagen later maakte de heer Van
Pijpen kennis met de Ieraar L-
K e es ma at.- v/„;'"
Aan ..actief verzetswerk - van enige
betekenis is de heer Van Pijpen
echter., geheel .niet toegekomen;
reeds bij een van zijn 'eerste ge
sprekken r met de heer Keesmaat zei
deze hem. dat er verraad' in èig.en-
krmg. was en dat oppassen geboden
was. Op Zaterdag 30 November
spraken zij elkaar voor het laatst in
vrijheid. Want vier dagen later'
Dinsdag 3 December werd hij
gearresteerd in: zijn eigen woning.
„TJ moet mëe naar do OrtskMnman-
dant voor een kort verhoor." zei. de
„Grüne", die hem kwam halen. „Ik
moet evert met die Duitser mee."
zei de beer Van Pijpen'tegen zijn
vrouw, .het duurt niet lang; wacht
zolang maar met het .eten,
Maar het zou 92 dagen duren,
vóór hij terugkwam? Hij werd hl
een auto geduwd, die helemaal niet
naar" de „Ortskommandant" reed,
maar.naar Den Haag. Na een
kort bezoek aan het hoofdkwartier
van de S.D. op het Binnenhof werd
de heer Van Pijpen naar de strafge
vangenis teScheveningen gebracht.
Ook de heer Keesmaat, die samen
met hem was gepakt, werd daar
heen gebracht.
Het „Oranjehotel" stond geduren
de, de eerste. dagen van zyn gevan
genschap binnen énkele weken
was vrijwel de gehele Geuzen-orga
nisatie opgerold nog onder Ne
derlandse leiding en het was er de
omstandigheden in aanmerking ge
nomen, nog wel üit té houden, af
gezien van de verveling en de
steeds 'groeiende onzekerheid,wat
de -;S.D. wist en v wat er met de ge
vangenen zou. gebeuren.
Ma^ar op Donderdag 19 December
werd de heer. Van .Pijpen-uit zijn cel
gehaald en voor zijn'eerste verhoor
naar het Binnenhof gebracht „Ik
kwam in een kamertje," vertelt hij,
„waarin achter een tafeltje een
zwaar gebouwde Duitser zat, hét
in elkaar zit." Ik zei, dat Ik volko
men onschuldig- was en mij niet be
wust was iets tegen de Wehrmacht
te hebben ondernomen. De kolos
verhief zich toen van zijn stoel en
riep. mij: toe, dat hy mij dan wel
eens aan in'n verstand zou brengen.
Wat ik gedaan had.
Het werd de heer Van Pijpen al
spoedig duidelijk, dat de SD. nage
noeg niets van hem wist, maar wei
probeerde de'Duitser hem tegen een
ander uit te spelen, een zekere
R e ij s. „Ik deed alsof ik geen Duits
Verstond, zodat elke vraag vertaald
moest worden; zodoende kreeg ik
de tijd na te denken en ik - hing
toen maar een fantastisch verhaal
op, dat nergens naar leek." aldus de
heer Van Pijpen. Dat hij dit spel-
TRESEMANN voelde zich merkbaar behaaglijk. Hij was in stra-
lénd huméur, uoï uitdapénde overmoed.Zijn: stem klonk vaak
uit boven het geroezemoes uan de tientallen, diede krinp vormden.
Plotseling, zonder enige aanleiding, schetterde hy zo Itnde ttffc, dat
J allen het moesten horen; „Fiff minuten uoor tic toegreed voor Het
tekenen ran het rerdrag kreeg ik een telegram uit Berlijn, dat ik
Ti ie t mocht ondertekenen" Wy maren allen verstomd oüér deze
verbluffende mededeling.. Onder zijn gehoor maren de hoojdredoc-
V teuren t*an fersehtllende coJiservatiene binden, dié het i>erdrag ten
I felste bestreden, Zij keken ïn spanning op. Alles merd sftt. Het ioas
J: Jules Saueruiein die vroeg: „En van to ie kwam het telegram?"
A-ïs^ tartend keek Stresemann om zich heen. Toen zet h-y- met na-
V
druk; „Nattturlyk uan het Kabinet
wenstem, Het was Mevr. non De- spelen.
I wall, de sympathieke echtgenote Nu moet echter ook worden
Md de leider van de rubriek bui- gezegd, dathet de conservatieven
S tenland der toenmalige Frahkfur- zijn geweest die door een tna-
1 ter Ztg: „En wat heeft U toen noeuvre hebben belet dot. Locar-
y gedacht?" Stresemann's anttooord na strandde. Er tras een - meer-.
was^ bovenmate drastisch: „Götz"., derheidin de zeer nationalisti
sche Rijksdag tegen het verdrag.
Uit vrees voor de gevolgen vati
de periode van bet keizerrijk-nog verwerping hebben daarop
V wel eens heb gehoord,, dan werd conservatieven een .groepje
I dit door de voorzitter gewraakt, d^er hunnen aangewezen nunstem
V Götz is wat de Fransen een allu- 'te geven aan de rattficatie, die
I - i.-«irif ruirtil nlsr
Als deze naam tn de r\iksdagde-
t batten gebruikt werd, wat tk in
sion littéraire noemen
kundige toespeling. Voluit zati de
1 naam, Götz
een letter- de partij als zodanig bestreed.'
- - Deze wéinig trotse tactiek was
LUTHER
rijkskanselier
I ys? Berlichinge* jji!; naar Brvssel Te Lugana moesten
I moeten luiden. Goethe laat deze sf panemeniatre poi\ncK_iK neo 0..e,rsf.jrnr,p_ Het sMHonstóni I
holé. cis ie megcecrs e«no„er- IXE ltS
oace eisen, een antecord peeen ^"Bnaervng ven weimer 6uge- „p onIe „ein. Het eoe er ntetueei-k
v waarbij Combronnes «y/letteng woona, wcartn cesioien wera tot nit I
J antwoord in de slag van Water. öeiovena uil.
ïoo vele malen in lengte, maar
"elegerects e«nooer- .ceV5mfütpvol meWen. «w'ïiS'i
je,.op onze trein. Het zaa er niet veel- k
i gavè eisekr
waarbij Ccmbronne's vijfletteng wpond, waarinfcesIoten; 7.
antwoord in de slag van Water- aanvaardingvan het vredesver-
J nog hei ™jFm£r ^jrietic"
I zelfmoord plegen door deze ver-
regaandeT indiscretie?
Dat heel
(aan internationale, politici)
stellig niet Maar wie aan een
grap gedacht mocht hebben, kon
van
Toen rijdt een trein het. perron h
binnen, heel langzaam, maar blijk- J
baar niet stoppende. Dr Kiep hangt v
uit een portier. Dc extra trein, van
de Duitse delegatie.' ons
mee", roepen wij, voor de grap,
want wij geloofden dat de ;trein -y
doorreed. Dr Kiep verdwijnt zon-
der antwoord, en de ttein houdt S
B-r n inv aer antwoord, en de
r-ter WeÏZn- van Bianbenstein toch-, stiL Even laterkomt Kiep
k. V-A**#)*-*» hJ?ü*nL.JL,J!a' - ril !"'aH:i«lMmBanfflNiiBiifiï!MwimrMmBiiinniBMiRiBi!iffliKfflii "DerRcichskanzler; ,j®sst
'ta.'siiïis- -taaaicmebmgter .bag -J
ct raju, »wee ttöct btted
s&t&k-fttt'txi& wètótbeBi,; v'
\5pt W[,*areö"achtfc«i»"efc,|«aL
^év„.,éeen v"m
11 p Itefteheid 'wi
jpf'J i"::' ,y*n\ Hclbndï mtfe" kitste
t eZns door dcn.v^arsi CTTanusd, 1
i-J
«e» Jraa: epr«;ht-én titstw.
»pg doea.m.»il(c 'Vt.'-
';r
'den JjdelzRlywC''
^•v 7 "ik 7TSI 4e suk d»e tic. hagen A
"iys ««1 task van ccstof» v^rssr. ?1j
i\, .éaiar hm' 4s: txf fïisp:Ere
W)\Ly-^sdttWjiöBKer het gem>>sr, A--
- bet hoe. eéaÊ*ai_.ffl-;.dfc bnd;
^rtïe. r $eècnl.
Xi i VnorcjccenvIock"br«sd»en;
-y heë'aa&T^ïwefif^b^e^ 'H^ - '1
^*«)rdar (Jie eedeft hrccki est "bralt
'X .V'V. scuk X.,
a en HoBaj^s jaadoa bnneowA: C
'éC'<:;~ bfapcfcotó
dwJanspÊMk fnsafe -op ert
:-%=; tn;wik gormaaaisch
ë^'ésö lanf éaafst
fj.'xX'f:'-'' jAn^&^triSs^-een-öféE,- s
D® raian.-MUjer van Beiian- :-r"-
,m TTU ÖT "fo-ir
^fitMrafe dood
+^|v<lè.-tóa^fliecjQeèr aifr 'C5
v en rdei iricct htêk«a zaT hét brood
~'-K' noch slïj«aj.-iaag tnee fcaaf -L
2l ,vriC:lji( bi-dO of ,böcA j
!;1 v i'
GtdenKt -Cvooidcfl' -
v'owdja'-aidikcw-ifl den nood:"-
i'X pn die Jien'TCStMn 't alscnre«
hurjsa. ;*mp,{»-n] orr±. -
cjqWhnilen vöft,.
^?';«r',Komc een cag na-e&e aacht
1 -Wecdsij rrekï tctTsc \l-dk
..7 'lk;He hoe tmss snorgralufhi
-<i)Qr,'c hcoge vtnsw draalt- V;
mnn Go^'ntaakmij hetsterven hcht
-,en aoo A heb gefeild,- -
eeti el'"" bkn kan,
sci«a>k oi-j 'dsa 1«? oa X
'iï.opaaz ik hcaogi ïi!s .een man;
- ais-ik. vcfflif-de--loepen Ata.-
JAN CAÏ.ÏTFJiTj
(Rijmprent uitgegeven door „De Béztge Bij")
type van een worstelaar met han
den als kolenschoppen. Ook was er
nog een Nederlander, aanwezig, een
klein mannetje, die als tolk optrad;
„U zit hier voor een zwaar vergrijp
tegen de Duitse Wehrmacht gevan
gen, zei de Duitser na; enige tijd;
vertelt u maar precies hoe de zaak
letje goed heeft gespeeld moge blij
ken uit het feit, dat 'Réijs later
werd vrijgespro ken:
Terug naar de ceL Kerstmis brak
aan. Het Haagse Roode Kruis zorg
de voor een pakket aan de gevan
genen. In de gevangenis "beleefden
honderden Nederlanders de. over
's congres van het Centrum, de ^uBhu^iU0^a,8ia«.tjo.a)3mfl3,do:a.ui!PiH*iniaBiuwiij biitén" -eat hij iaat vlechtia het
ts.ï t karate i
ter dte ia hS JfïSïI aarzeling m zaer scannende da- Bazel meegereden. 1
I kanselier was en 'der in de daoen f2Tt tsaren eraan vcoraigegaan- jl.- dranken penoeffltjk thee: met
Kansetter teas en aus in ae dagen Stresemann, en daarna tsaren, laii 1
k !&J2*£*de~!Z88Z&i.uA£ 'tft.tm. m mUtUgmta. m m
wazigheid. de fcabineisrittinpen vaderlandse onvermijdelij'-rkeid, X'^jjjXXz'aï^ca/oeken- t
i gepresideerd hai, onfhtilde bij .et-roof te zullen stemmen, pits Tt&SSZË.''"ÏSr^l 1
di e gelegenh etd; XÓZó na - heeft de de rechterzijde,
rechterzijde in het Kabinet ons heid erteaen st
£tg<l nam Luther ons vóór een c
JJlJuïfJ* onderhoud mee naam zijn saloriner-1
ï»..tfe plechtige tje. -WÜ hebben toen een. lang .en I
k aan nee ongemKgeoracht, :car zy oewjre ajtegae, nooit later de £eeT ernstig gesj}rek swoerd Tbr
mif .oedtranpen heeft ttrar__Lo- amrstmm«s^de ^aanLwrdtn^ tot Luihtr 4ei ronduit dat Jiy'- de
die.
heid ertegen stemde
aan het ongeluk gébracht, dat zij belofte aflegde, nooit
mij gedtoongen heeft naar Lo- voorstemmers de aanv
S camo een telegram te verzenden een verwijt te zullen makenDe
v -wette'aan bitiher en. rechterzijde, die mede
de overeenkomst niet voor de gevolgen van
--.-«t."v. "e.: "t,thuiskomst vreesde.-.,Men zalons. s
1.met de instructie aan Luther en rechterzijde, die mede huiverde &tenigen» mbende hy.-.Mu was vaLh
Sf-raaomnttn rif nre-rf a-nlr fa-mét rtx ft i'.fifiy rif fTfriOlOPn. Vtin Pén Vfir— afpiifiriit ncfr hft fifitfitf-n 4\ff i
Stresemann,
te ondertekenen...Geluklcig is het werping, trad gretig in dit aan- drag, Daarom eohtér'vms hij "noa i
J juist te-laat aangekomen.". bod. dat haar tn dé selepenltetd te meer bekommeid. Hij .vroeg ókA
v Men stelle zich het politieke stelde zelf haar U9u-Lr 7^°fr kom steun. door te bevorderen, dat N
I schandaal voor als toen een van genstemmen te redden. De*.e be-. j_,ccarno voorgesteld-werd. als één fc
de aanwezigen, verraden had, dat iofte 'is groot resuliaat vare de Duiteè poli-:w
het telegramvolgens Strese- ffégepen. ijc tceet, tiek, Stewart met' behulp vaw zijn
raanti's eigen, onuitgelokt zeggen, 45 ZU 00fc n00lt gescnanaen. betrekkingen tót de Engelse pers,
wel degelijk op tijd was aange- x. door mijn eigèngéschryf. Ke't J
5 komenmaar- dat deze hei .mét' Stresemann moent Van met icas moreel helemaal niet 'mbétl(jfc*l
c een „Götz" terzijde had gelegd, overmoed de stryjd, om het ver- aan dit verzoek, te voldoen.' ■- y
Zó echter was toen nog het peil drag te Benipi -tegemoet ztev, Luther heeft 'de gevaréri over-
S van de Duitse jotemelisten, dat met Luther was het anders gesteld, schat. Maar als ex-buTgeméëst'er J
k geen van hen indiscreet genoeg Ziehier hoe tk aat weet. van Essen was'- hij - in de igrotè^J
y was deze mededeling, die hij, in Ik was op reis tehtg uit Lócar- politiek gestapt.' Men moest UerrC
I ongedwongen gesprek en als zijn no, samen met George Stewart, de .prijzen om de rhoed, dié hy tè-Do- V
particuliere gast, van. Stresemann Engelse perschefdie op weg was camo betoond had:
gang van het oude naar het nieuwe
jaar, met hun gedachten bij hun
iarnilie; bezorgd, over detoekomst..».
Op 7 ^Januari, tegen-de avond,,
werddÊTfi#ee?Vsm 'Pijpen opnieuw
voor een verhoorrtfit zijn cel': ;;i:gé-;
ha aid.Nu /'werd r hij ondervraagd
door tvee SD/ers.' 'c'„
Het verhoor begon, heel kalm en
\Tiendelijk. Maar dat werd spoedig
anders. -
„Houdt u van uw vrouw?" vroeg
één der S.D.'ers plotseling.
„Natuurlijk!"
„Dan zal ik u eens wat. zeggen:
als u niet vlug de waarheid spreekt,
ziet u haar nooit terug.'1 Toen de
gevangene moest glimlachen, omdat
de S-D.'ers: opeens begonnen over
de vriendschap, die bestond tussen
net machtige Duitsland van Hitier
en Sovjet-Rusland, snauwde één der
Duitsers hem toe: „Lachen Sie-
nieht! Dadelijk zult u wat ondervin
den, waardoor u niet meer lacht en
dan gaat u voor tien jaar naar'
Siberië als dwangarbeider!"
Het' verhoor 'werd scherper. Wat
de heer Van Pijpen met de heer
Keesmaat, alzo. had gesproken?.
„Och, eigenlijk niets," was het ant
woord. „ik heb hem weleens ont
moet, maar over die vereniging.: die
groep van de Geuzen, heb ik. nooit
iets vernomen."
j'.;Geweldpleging
OEN werd hem gecommandeerd
op te^staan en onverhoeds kwam.
een' der. Duitsers -naar voren en be
gon de gevangene met beide han-
5?
Hoe langer hoe duidelijker schakelde Russische terk verwacE-
ten. Dat een kerk. die waarlijk
tekent het zien in de bowjet- kerk wil zijn. dat wil zeggen: een
siscfae Evangelische kerk echter
heeft zich in dit opzicht duidelijk
uitgesproken. Uiteraard, de kerk- is
voor de vrede. Maar het is een an
dere vraag, of dit .de zelfde vrede is
als die 'welke de communistische
vrédesbeweging beoogt. De kerk
leiding vestigter dan de aandacht
op, dat, wanneer deze beweging
met een beroep op Lucas 2 14 de
medewerking eist van alle mensen
„van goeden wille", zij gebruik
■n - - - - maakt van de Vulcaatvertalir.g der
Russische satelliet-stat en af: geloofgemeenschap die uitsluitend Engelen-boodschap; deze spreekt
wie niet voor de vrede is, zoals aan eigen wetten gehoorzaamt, zich ecbteir niet van. „vrede op aarde
Mr.ct-r.il Aio nrmat ic teflon do P°.01 zodanig cn m héar geheel voor mensen van goeden willen"
Moskou die oPyat, is tegen de by een „weieldse beweging of- par- maar <>VOOr mensen des weibeha-
vrede en dus Moskou s vijand.. "J en mag aansluiten. -- die gsns.-. Hoe dat 7{.- princ-p^ei wijst
Het „Stockholmsa" vredes-pe- pSSfch Lf oïjLSrijven513 iheS?cöf afduwt-de communistl-
titionnement, wel verre van In Oost-Duitsland geeft de com- zien in hgt enthousiasme
geloof aan de verlos
sing der .wereld: zonder
Gad en zonder Christus,-
door het wetenschappelij
ke socialisme; De midde
len daartoe vqji de we-
- reld\Tedesbewegmg een
er zich'niet achter Stelt, omdat munistische overheid zich alie moei- revolutionnairc klassenstrijd
iets dat men vrijwillig
ondertekent, wordt er
de toetssteen van po
litieke betrouwbaar
heid; wee degene die
- Uezt: iceek -
hii nog'net voldoende onder- te de-Duitse kerken tot even ge- oorlog achten wij onverenigbaar.
I - dweeë volgzaamheid te brengen. met het goddelijke gebod der lief-
scheiaingsvermogen overhieia Oost-Duitsland is voor het meren- de. Hun hoop. dat zij door eigen
om te doorzien dat hier-het deel Evangelisch en het zuurdesem kracht een toestand kunnen schep-
wnnrd vtpAp mi«?bnn'k+ wordt van dc z,g' Belijdenisbeweging ^en p£r> waarin er geen crisissen,en
woord vreae misoruikt wordt. ,3armer Thesen' van 1934 gEen oori0gen. geen sociale onge-
T)f Moskouse natriarch Alexius heeft df EvanSeI|fch® ,k.erk rechtigheid en geen ellende meer
de e--^ehjke^feider der Russi^he toch we? zo zeer doortrokken, da. 7>aI zijn. omdat de klassenloze maat-
fSSaife niefmeS o^ridat SCh,PPii z^'
onderscheidingsvermogen; hij mag wfllen maken
er niet meer over beschikken. Van- standIg .w,ilen
In Saksen ,b.v. heeft ds regering
telkens bepaalde vergaderingen
van predikanten bijeengeroepen,
waarbij deze .dan de eis gesteld
werd zich „positief" tegenover de
daar dat hij heeft meegedeeld dat
hij èn zijn -kerk, na ampele bestu-
derinjT van de besluiten van Het
communistische vredes-congres van
Warschau," aan die besluiten zonder
réserve hun steun en zegen geven
De - besluiten willen n.L „de leer
van onze Heer Jezus Christus" ver
is in on:.e ogen politieke dweep
zucht met een bepaald religieus
pathos. Dsarom wijst de kerkelijke
leiding voor zich de medewerking
in deze georganiseerde vredesbe^
weging af. Zii zaJ niet nalaten de
aan haar leiding toevertrouwde
..Wereldvredéébeweging"- uit. te 'geestelijken en gemeenten over de
spreken. Hier, gelijk- elders in Oost- u-are bedoelingen en methodes van
Duitsland, hebben bepaalde predi- de ..marxistische vredespolitiek''
Tp R is in vele uitingen van 't:
F' culturele leven een ontstel
lend gebrek aan geest waar te
nemen. In heel veel uitingeri
vanbeeldende kunst, van mu
ziek, van litteratuur,treft óns
vaak een troosteloze leegheid,
een huiveringwekkende dorheid
en troosteloosheid, alsof men in.
zijn uitingen niet meer weet- te
boren tot de. 'diepste bronnen
van het leven,tot de geest.
Dan doemt in ons op Huizinga's
sombere visioen van een- we
reld in verstomping en ver-
dip azing „dé motorennog
draaiende en de vlaggen nog
wapperendemaar de geest ge
weken". -. y';-
Wij kunnen begrijpen, dat
reeds Paidus in zijn brief aan1
Thessalonica dit ernstig beroep
deed op de jonge Christenge
meente: „dooft de Geest niet
üit". - v
Daarom ts het zo goed, dat in
deze weken vele jongeren en
ouderen zich voorbereidentot
'die- belijdenis: ;;Wy wetehj
slechts geestelijk de mevs zijri
t'olle ontplooiing vindt en .dat
slechts een levende, niet utt te
doven geest, genadegeschenk
van de hemelse Vader, ons' red
den kan,"
H. N. B.
dus 'volgens hem aan de' {commu
nistische) zaak van' de vrede deeL-
néméru: pv.-.v.-. 'j
Men mocht moeilijk een andere
uitspraak dan deze van de gelijkge-
moct kanten dat gedaan;
regering v00r te ijchten, hen uit Gods "Woord
imilf van
te-maken door met behulp van die 33:1 eigen overtuiging en ge democratischs (lees: volks-demo-
naman d# indruk - te weldsen, alsof wetensbeslissmg te helpen ..en -hen, CratjsChe Red.)-massa>organlsaties
„de" kerk rich achter „Stockholm" niet het oog op de eisen die de re- steeds -weeraan heb stellen, van
zou plaatsen-. De leiding der Sak- gering, de politieke partijen en de advies te dienen."
den op .zijn gezicht te slaan. Of hij
nu bereid was de waarheid te zeg
gen?.: „|k. weet niets-- - ik. kan.niets
v^enéu,*^;.'luidde;-'; vhefc
- Nieuwe!ishahdeTin'gen-;.volgden.
Dé - Düitwra^pstónt elka aT;'-:af:?"
lutteeKkëh!f?;y^commaridéeiEtiëvSj.-éép
hunner,' „en "hukken?." - D aarop Volg
de een .aframmeling met een rot
ting. Kreunend van pijn zakte de
arrestant op zijn stoel neer en het
„verboor" ging verder. Maar dat
leverde niets op.
Toen werd ook de heer Keesmaat
binnen gehaald; Baden werdén se-
.confronteerd en de heer Van Pijpen
riep hem toe: „U weet toch. dat ik
niets heb gedaan!" De heer Kees
maat, die zeer bleek zag ofschoon
hij.- voor zover dat te zien was, niet
was mishandeld begreep daaruit,
dat de ander niets „bekend" had en
hij vertelde dan ook.maar weinig.
Ja, het was waar. dat Van. Pijpen
hem een schuilplaats- voor wapens
bad aangeboden en dat hij lid wilde
worden van de Geuzen. Maar meex
kregen de SD.'ers ook niet te horen
De volgende dag werd liij nog
eens, gehaald om. het procesverbaal
te ondertekenen en daarmee waren
dé verhoren, 'gelukkig afgelopen.
Weer braken' dagen Van eindeloze
werveling, en martelend wachten
aan. Het .grote Geuzenproces werd
voorbereid, de ..Anklage" opgesteld
en de" verdachten kregen een ver
dediger toegevoegd. Tóen brak de
24ste Februari, een. Maandag,aan.
Voor heteerst; zag de heer Van
Pijpen nu al zijn mede-Geuzen, 43
in totaal. Onder veel geschreeuw en
gecommandeer werden ze in auto's
gestopt. Via afgezette straten, onder
zware bewaking, ging de rit naar
het Plein, naar-het gebouw van de
Hoge Raad, waar het „Feldgericht"
zetelde.; j'f-/
Vijf dagen duurde het proces. Aan
het einde van de laatste dag werden
de straffen geëist en voor degenen,
die tot nog toe hadden gedacht, dat
het nog wel mee zou vallen, werd
het toen wel duidelijk, op welke
wijze de vijand wilde trachten het
verzet de kop in te drukken. Twin
tig maal werd, de doodstraf geëist,
tegen 13 verdachten werden zware
gevangenisstraffen gevorderd en In
slechts vijf gevallen klonk: „Vrij
spraak".
De Dinsdag daarop /volgden de
vonnissen. Een paar avonden tevo
ren was de gevangenis in rep, en
roer 'geweest: de heer Keesmaat had
een'poging gedaan té -ontvluchten,
maar hij was helaas betrapt. Toen
de president hem in 'de zaal vrpeg,
hoe hij aan die bulten od zijn. hóófd
kwam, antwoordde de heer Kees
maat: „Ik ben gevallen,V'
YJjtien doodvonnissen
NDER doodse stilte-rallen,
stonden op, -ookde rechters, las
de. president de vonnissen voor. En
vijftien maal sprak hij het „Zum
Tode'j uit.,v:-j;
Ieder dér verdachten kreeg toen
nog gelegenheid voor het laatste
woord. Niemand maakte er gebruik
van, In een andere zaal kregen de
gevangenen toen gelegenheid van
elka ar afscheid- te riemen. Er was
geen paniek, geen neerslachtigheid.
Iedereen was althans uiterlijk
kalm en .rustig. „Wij gaven elkaar
de hand.-De ter dood veroordeelden
wensten de vrijgesprokenen geluk.
De heerIJzerdraat zei nogtegen
•mij: toch zou ik niet graag in. de
schoenen van die rechters staan
Wij'.zeiden: jullie dood zal worden
gewroken; tanden op elkaar, jon
gens!"
De volgende dag. 's avonds, tegen
v, uur, -werd de heèr Van Pijpen
hoe lang duurde dié dag en dié
nacht!vrijgelaten.. De deur van
het Oranjehntel viel- achter hem
dicht en daar stond hy, óp .de Pomp-
stationsweg, zonder cent op zak.
Eén willekeurig vreemdeling vroeg
hij om geld, kort" zijnr.toëstaöd uit
leggend,-Het werd hem zonder veel
w s
De rechte man óp :de
rechte plaats
Vele Nederlandse'" arbeiders in
Frankrijk hebben zich -wellicht met
mij geërgerd, dat men - by het -Ne
derlandse consulaat in Parijs -een
concierge heeft: aangesteld, die.a
geen woord Nederlands -spreekt-
Onlangs-was ik er-getuige vary dat
een dame, waarschijnlijk, een. Ne
derlandse toeriste. deze'conciergé
tevergeefs aan het verstand trachtte
te brengen, dat zy .'kwam om be
paalde Nederlandse documenten te
verkrijgen.Kan. hierin ge.en veran
dering worden gebracht? Geldt 'niet
altijd nóg het parool: de. rechte, map-
op de rechte plaats?
H,' .QLEZAKÏ
Een verzetsman vraagt
gratie
In 1942 werden mijn vrouw en ik
gearresteerd in verband met daden
van Verzet.' Mijn "echtgenote werd
na een maand in vrijheid* gesteld
wegens gebrek aan bewIjs. 'Zij. werd
toen naar de/politie gezbbden, die
ons woonhuis én onzewink'elpah-
dèn mofest ontzegelen.'Bij'dezé oïït-
z'egeiing bleek,dat er -in hêt woört-
huls alleen 'open gesneden /meubels
aanwezig waren* en/ dat^de .vier win
kels zo goed'als leeggestolen warén:
De politie maakte hiérvan proces
verbaal op, - met aanduiding 'der
plaatsen waar dé vier:winkels-.ge=-
vestigd waren. Ik heb deze ver-
zetsschade indertijd opgegeven» met
als- resultaat, dat ik nu: in. handen
krijg voor vier. - winkels -met inboe
del plus handelsgeld .de somma
van224,—. Ik ben. in de ille
galiteit gegaan en heb voor de -Ne
derlandse zaak gestreden; Anderen
gingen in de N5S. .Deze laatsten
hebben gratie gehad, en' zijn^ weder^
om met steunin hub bedrijven ge-
set, Zij hebben beterschap beloofd!
Welnu, jk verklaar .hierbij, dat .mijn
echtgenote en ik hei, nopit meer
zullen doen. Enwaar ëeri Fischer ..èn
vele prominente figuren gratie hebr
ben gekregen,, verzoek ik. voor. mij
en mijn echtgenote eveneens g f a-
ti.e om wederom in de. gelegenheid,
te worden gesteld rtiijn zaken op 'te
zetten, zoa'ls deze waren ih "1942.
Mijn verblijf In concenVratiekanip,
mijnzwerversleven' in de K.P." en
de opneming in een'herstellingsoord
voor zenuwpatiënten. besbhouw ïfc
als voldoende straf."
NTCO.
(Advertentie I. M:) r
D «Bit 's morgens „fetplehlrer"^
oil bed sprlngeo.' V?.':'
Elke dag moet-uw [ever een llteT gal lh
aw Ingewanden doen «tromen. anders
verteert uw voedael niet, -het bederft.
U raakt verstopt, wordthurheurig 'eh
loom, Neem de plantaardige CARTER'S.
LEVERPILLETJES om dte liter galop
te wekken en uw spijsvertering enatoef-
gang op natuurlhke Wlizo tB' repelen,
- Een plantaardig aacht .raiddeU^o'nover»
troffen om dp gal te.doen Btromexu Eist
Carter"» Leverpületjes.
woorden..toegestopt,- En Seen.uur
later stapte hij zijn wonin'g binheri...
„Op 13 Maart Was ik jatié,be
sluit de heer Van Pijpén; Hét ïs 'een
vérjaardag géwordén»''die'ik hcrolt
'zal vergeten: Want"tóén ïk/'s avóhds
- de krant inkeek, zag ik daarin" hét
bericht, dat mijn vrienden waf en
gefusilleerd...."
