BIJ KAARSLICHT
„Dubbele zending" onder de
Papoea's in N.-Guinea
Subsidie voor
r.k. missie in protestants gebied?
EaEMfe KA
Russische grootvorsten
Duitse prinsessen en
de paardentram
Bij trouwen huwelijkse
voorwaarden gewenst?
Meven raad
KEHK EN WERELD
Kurhaus
Zaterdag 16 Augustus 1952
Sociale vraagbaak
(Van een onzer verslaggevers)
HET SCHEVENINGEN VAK OM
TRENT. 1900 was het Seheveningen
van de Russische grootvorsten en de
Duitse groothertogen. De vorsten van
Solo en Koetei verschenen met een
uitgebreide hofhouding. De prins en.
prinses Von Wied hadden hun eigen villa aan zee. Kroonprinses
Stephanie van Oostenrijk-Hongarije liet bij het uitzoeken van
een Kur-ort haar keus op Scheyeningen vallen. Op het Kur-
haus-terras kostte een sherry een kwartje en een „ganièvre de
Schiedam" drie stuivers, en de Jubel-ouverture van Carl Maria
von Weber die de vermaarde dirigent mr Josef Rebicek zijn
Phïlharmonisch Orkest liet spelen, eindigde op Koninginnedag
in het „Wien Neerlandsch Bloed".
voorname badgasten ^vyem ee^nk:u- *'"V
bedietnen als de nmiiek ^zweeg I 1
(de latera Scbeveningse Koerier)! j
waaraan we^de meeste gegevens j
boel worden, ^fs mef onder^da?
stukje muziek niets kon bestellen
en niet meer mocht babbelen was
de gezelligheid er voor velen af.
De bad krant verstrekte alle inlich
tingen ze gaf de programma's, de
wisselkoersen van de buitenlandse
Valuta (b.v. de Franse franc 0.47,
de Russische roebel 1,25). vertrek
tijden van treinen, stoomtrams en
paardetranas.
Het middelpunt van het uitgaande
leven in Seheveningen was natuur
lijk het Kurhausr-hbtel, dat een lift
en een telefoon bezat en waar de
bediening en de verlichtingskaarsen
bij de kamerpryzen waren inbegre
pen. Dagelijks waren er twee con
certen in de Kurzaal, als het des
avonds mooi weer was kwamen de
blazers van de Nationale Garde op
het terras in de weer, elke avond
toneel in de Theaterzaal (het latere
Palais de Danse") en elke Zater
dagavond groot bal. Toen de Exploi
tatie Mij Seheveningen er zich in
1903 toe zette de badplaats hoog op
te atoien in de aandacht der Euro
pese hadplaatsélite was Schevenin-
fen al sinds een jaar verrijkt met
et Indrukwekkende Wandelhoofd
Wilhelmina. Iets heel bijzonders; de
„Kur'-kapel speelde in het pa vil-
Er Is geen zee
zo dlstingué
aïi de Scheveningso zee,
LOUIS DAVIDS
Regen als brandweer
BERLICUM. Zelden zal een
regenbui meer welkom geweest
zijn dan Vrijdagmiddag in Berli-
eum. Daar was omstreeks vijf uur
brand uitgebroken ia e^n hooimijt
van Van Zoggel en aangezien vlak
in d» buurt enkele noodwoningen
stonden hadden de brandweren
van Berlicum en Den Bosch de
grootste moeite °m overslaan van
hefe vuur te voorkomen. Kort pan
dat de vlammen echter uit het
hooi sloegen ontlastte zich een
fikse regenbui boven het dorp,
met het gevolg dat de brand, snel
ler en §fdoender geblust werd dan
ooit de brandweerlieden hadder>
kunnen doen. De hooimijt ging
echter verloren. 1
joen in volle zee. Er reed een elec-
trische tram van het Plein in Den
Haag naar het Kurhaus; de rit kost
te late klasse een kwartje en 3e
klasse vijftien cent Men zorgde voor
opvallende attracties, De wereldbe
roemde aeronauts K&tchen Paulas
Pteeg op met haar luchtballon zon
der schuitje, maar Staande op een
vliegende adelaar. Gedurende het
vullen van 4e ballon mu?i«k van
de Jagerskapel.
Als u zich fn later Jaren heeft
afgevraagd wat dat Inhalatorium
toch waH, dap zij' D hier medege
deeld dat dit vroeger „Salie de
Bains" heette en dat de baden, die
men er in grote variëteit kon ge
bruiken. wijdvermaard waren. In
dat Schavenmgse Inhalatorium had
men kort voor het uitbreken van
de Eerste Wereldoorlog het hoogte
punt bereikt, raen kan er een bad
gebruiken met dermenaalden, met
lavendel, met eucalyptus, een mod
derbad, een sponzenbad, een laken-
bad. enz. Intussen had de EMS haar
Pal ace Hotel neergezet en was het
vaste circusgebouw geopend met een
gala-voorstelling van Albert Schu
mann.
Het nieuwste
De badplaatsleiding zorgde, dat de
verwende buitenlanders het nieuw
ste van het nieuwste kregen eh in
1905 was men dus toe aan de „Se-
main® automobile", een geweldige
gebeurtenis en dus ingeluid met een
schitterend banket. In hetzelfde jaar
verscheen Louis Bouwmeester fhjj
was toen S3) op het Kurhauspn-
dium ais trsnformatietoneelapeler^
het jaar daarna kwamen Albert Ve-
gel en Willem Rooyaards declame
ren en maakte men kennis met
Tot 1927 was op Nieuw Gui
nea vanwege het Nederlandse
gouvernement de z.g. dubbele
zending verboden. Dat wil
zeggen: de protestantse zen
ding kreeg Noord Nieuw Gui
nea en de z,g, Vogelkop als
zendingsgebied toegewezen,
terwijl de r.k. missie het hare
tot Zuid Nieuw Guinea diende
te bepalen.
Het Is ateeds eeti kwade zaak,
wanneer in een niet-christelijk land
verschillende christelijke kerken el
kaar gaan beconcurreren. In "n gebied
met een onontwikkelde bevolking
is dat dubbel erg. De voormalige
Ned. Indische regering vreesde dit
zelfs zp zeer, dat zü er verstoring
van „orde en rust" van verwachtte,
Vandaar het verbod der dubbele
zending.
Toen het verbod werd opgeheven,
stelde de protestantse zending op
Pablo Casals, Richard Strauss kwam
eigen werken dirigeren. Nadat ja
renlang de Berltjnse Fhiiharmonie
zich had duen horen, leidde het
seizoen 1812 een periode van Franse
muziek in. De Eerste Wereldoorlog
maakte, dat men zich meer op het
eigen land ging richten, Nederlandse
musici, Nederlandse acteurs, Sam
Swaap., Charles van Istefdael, Eduard
Verkade, Theo Mann-Bouwméester.
De welgestelde bader kon gebruik
maken van de „weeldfc"-badkoets,
waarin behalve een stoel ook een
divan aanwezig was, zodat rnen na
het bad gelegenheid had voor een
„rustkuur". In het Cabaret Artistt-
que vend men Louis Davids, Margie
Morris, Jean Louis Pisinase, .en
Carré in het circusgebouw. De Pjer
werd een oord van werelds ver
maak, men kon daar in de middag'
uren de „Elite Tango Thee" bezoe
ken. Als de oorlog eindigt zijp, de
consumptieprijzen sterk omhoogge
lopen. Men wordt Amerikaans: in
het Kurhaus ee.n American Bar. Ge
ïnterneerde Engelse militairen héb
ben een cabaret gevormd: de Tim-
bertown Follies. Spoedig klinkt nu
ook de saxofoon en voor vijftig
gulden kan men een vUagtochtje
maken, verzorgd door t „Fokker's
Luehttnerjsme". De Fin Georg
Sehneevoigt wordt vaste Kurzaal-
dirigent, hij zal na enkele jaren
voor de Volksconcerten worden ter
zijde gestaan door de Pooi Jgnaz
Neumark. Dit overzicht in vogel
vlucht vap .„Scheveningep-Les
Bains'» mogen we besluiten met het
jaar 1920. Een periode is dan defini
tief afgesloten: in dat jaar hebben
a lie Scheveningse hotels van de
E.M.S.-groep voor het eerst warm
en boud stromend water in de ka
mers.
HET was gfsleren een halve
eeuw geleden, dat de Exploita
tie Mfj. Seheveningen werd op
gericht. Grote maatschappijen
werden" daarbij, in het belang
va» de badplaats, onder ge
meenschappelijk beheer ge
bracht. Wu hebben dit gouden
Jubileum aangegrepen om nog
eens om te kijken naar dat heel
oude Seheveningen van kaars
licht en paardetram; die terug
blik vindt U hiernaast. Over het
Soheveningen van vandaag spra
ken wü met mr. A. Adama Zyl-
stra, door zijn functies dagelijks
onderweg tussen Kurhau» en
E.M.9. Wü tekenden op: voor de
oorlog één derde van de hotel
easten buitenlanders, twee der
de Nederlanders; nu omgekeerd-
In 1951 hadden de E.M.S.-hotels
flO.OOO gasten. Van de 40.000 nuï-
tenlanders waren do Engelsen
het talrijkst, dan volgden Ame
rikanen, Beiden, Duitsers, Fran
sen, Zwitsers.
Voor Seheveningen geldt wat
voor de Blvièra geldt: minder
grootvorsten, meer -kleine lul
den. Desondanks wil, cn kan,
men het karakter handhaven.
Van vaeantlesprelding blijkt rog
niets. „Er zal ook niets van blij
ken. Een badplaats zaj steeds
Op een betrekkelijk korte perio
de aangewezen blijven."
Adt'erfenfte HM)
in de maten 40 en 44)
Hier hebt V een num
mer van „De Sebeyeninp-
sche Koerier" uit het jaar
1316,'Pp badkravt is jufafc
gen dubbeltje inptaat* van
een stuiver gaan kosten
(jamei, de stijgende papier*
prijzen). Men ia poerpe-
pttön tot de ,>weelde"*bad"
koetsen, te gebruiken bij
het luie-bad, Op het man-
delhoofd morden dtuerse
soorten bromtmter per glas
verkocht ;,op de tuqrmte-
graad uan de bron en met
de oorspronkelijke radio*
actiulteit", ei* He! cabaret
tu or dj verzorgd door PU
suisse en Louts Davids,
Commissaris Zeebad
mij. Seheveningen
onderscheiden
(Van onze correspondent)
DEN HAAG De Ex-
ploltatlemaataehappij Zee
bad Seheveningen vierde
Vrijdag haar vijftigjarig
bestaan. Het hoogtepunt
van dit gouden, jubileum
kwam 't middags op een
receptie in het palace-hotel
waar de secretaris-generaal
van Onderwijs, gunsten en
Wetenschappen, mr H. J.
Relnirtk, aan de gedele
geerd commissaris van de
raad van beheer, mr A.
Adama Zljistra, kwam m«*
ded.elen, d»t Koiïfctttn
Juliana hem had benoemd
tnt officier in de Orde van
Oranje-Nassau. J
5#* }urpa| M* *-S
pondje MiandJÉ «n DtnidiR 6 Juni >|i»
omzutic*
BAoeANZEiQER
KURHAUS SCHEVENINGEN
r*. ti, 9,4^1- «i4u Tulditi
GAürillAftEK
Gun]
Urm Al.SEKT ClVRg
CmcMm
OrnCl£EL iHUlfiHTlXaSUBfAU voos nemruakd
ejWt«HK*.i»»l«0T5U» ets IUH
- m. n. nuiisu
