gS9^9
HET ROTTERMMSCH PAROOL
Duidelijke wil van parlement:
niet méér gratie voor Lages
Washington en Bonn
pijnlijk geblameerd
Wettelijke garantie in
strijd met de grondwet
Lot van kabinet Wilopo
schijnt nu bezegeld
Oostenrijk, Marokko en
Tunis op V.N.-agenda
Eden antwoordt Mossadeq
kort en krachtig: Neen
ONS KIESSTELSEL
KAMER BARMHARTIG TEGENOVER Mr DONKER
Indonesisch parlement aanvaardt motie
waarin.defensiebeleid wordt afgekeurd
Brits protest tegen
schadevergoeding
voor Krupp
West-Duitsland laat
„Zelfkant" niet in
de steek
Makelaar heeft vele
kleine spaarders
opgelicht
„Bevanxsten" willen
bouwen aan de
partijeenheid"
pa» t- m
Sowjets kondigen propaganda-veldtocht
tegen Verenigde Staten aan
Algemene amnestie
in Egypte
Intern. Gerechtshof moet vergoeding aan
,.Angl° Iranianbepalen, zegt Londen
Veranderlijke bewolking
Partisanen leider Liith
blijkt oud-communist
Prijs van f20.000
op lot nr 10283
ï-3e Jaargang, no. 244
Red. en Adm. Lange Haven 141, Schiedam
Tel. 69300 - Abonn.prijs: per week 0.47
per kwartaal 6,05, losse nummers 0.10
Opgericht door de Stichting „Het Parool"
DE
DAMMER
Donderdag 16 October 1952
Uitgave N.V. De Nieuwe Pers - Postgiro
398644 Bankier: Amsterdamsche Bank
te Rotterdam Directenr: 3. de Vries
Hoofdredacteur: Sj. van der Schaaf
Harriman, directeur MSA:
Russische productie
gestagneerd door
export-verboden
WASHINGTON, „De wi-i»-e-
ïlng der belangrijkste industrie
landen van de vr«e wereld om
strategische goederen te verkopen
aan Rusland heeft de militaire pro
ductie van de Sowjet-Unie ver
traagd", zo verklaarde de directeur
van het bureau voor wederzijdse
beveiliging (M.S.A.) Woensdag,
Russische agenten bieden tot het
tienvoudige van de normale prijs
om in West-Europa non-ferro-me-
talen, werktuigmachines, precisie-
instrumenten en electronische uit
rusting, waaraan de Sowjets een
acuut gebrek hebben, te kunnen
kopen.
Harriman verklaarde, dat de
Amerikaanse regering zich ten vol
le bewust is, dat enkele Europese
landen met het Sowjetblok in en
kele niet strategische goederen han
del moeten drijven.
Keiëes ging kampgenoot
met mes te lijf; eis
twee maanden
(Van onze correspondent)
ROERMOND. De Officier van
Justitie eiste Woensdag tegen de
26-jarige Keiëes J- K. (oorspronke
lijk bewoner van de Indonesische
Kei-eilanden) uit Echt, wegens mis
handeling van zijn kampgenoot S.
twee maanden gevangenisstraf. De
verdachte was S. met een mes te
lijf gegaan.
(Van onze parlementaire redacteur)
DEN HAAG. De interpellatie-Burger over de gratiever
lening aan Lages is zonder een bepaalde uitspraak van de zijde
der Tweede Kamer geëindigd. Toch bestond er ten aanzien van
de wil van het parlement niet de minste onzekerheid. De heer
Peters (KVP) verklaarde met nadruk, dat zijn fraetie onder
geen beding goedkeuring zou hechten aan een beleid, dat er
toe zou leiden, dat de oorlogsmisdadiger Lages ooit in vrijheid
zou worden gesteld. En óók, dat zij bereid was daarvan de volle
consequentie te aanvaarden. De heer De Kadt (PvdA) waar
deerde deze uitspraak buitengemeen. Ook zijn fractie zou, zo
deelde hij mee, niet dulden, dat opvolgers van mr. Donker
verdere gratiëringen zouden toepassen. Hiermee had de meer
derheid van het parlement zich al uitgesproken. En feitelijk
was er geen enkele partij, die er anders over dacht.
De communisten hadden wel een
motie willen uitlokken, waarin op
een wettelijke garantie tegen een
verdere gratiëring aan. Lages zou
worden aangedrongen. Doch zij wa
ren met hun vieren de heren De
Groot en Wagenaar zitten in Mosr
kou niet in staat een motie in te
dienen. Daarvoor hadden zij, Inge
volge het reglement van Orde, over
ten minste vijf handtekeningen moe
ten beschikken. Wellicht was dat
ware reden, waarom de heer Gort
zak (comm.) Dinsdagmiddag niet zo-
belust was op bet houden van een
interpellatie. Een dergelijke motie
zou overigens toch met zijn aan
vaard. Minister Ddnker verklaarde
nJ. dat een zodanige wettelijke re
geling in strijd zou komen met de
Grondwet. Deze kent het gratie-
recht nu eenmaal toe aan het Staats
hoofd. Ook een grondwetswijziging
had z.i. bezwaren. Het gratierecht
ligt immers op het terrein van de
DJAKARTA. Het Indonesische parlement heeft vanmorgen met 91
Itemmen voor en 54 tegen een motie van de PNI aangenomen, waarin het
beleid van het ministerie van Defensie wordt afgekeurd. Hierdoor is prac-
tisch het lot van het zeven maanden oude kabinet Wilopo bezegeld. Door
piet zijn vertronwen te geven aan saltan Hamengkoe Boewono en zijn
voornaamste medewerkers schijnt een kabinetscrisis zeer waarschijnlijk-
Het zou de elfde zyn in de zeven jaar, dat de republiek bestaat.
De aangenomen motie eist een re
organisatie van. het ministerie van
defensie en van de gewapende macht.
Zij is niet alleen tegen de sultan ge
richt maar ook tegen generaal Sima-
taepang, de stafchef van de gewa-
pen macht en kolonel Nasoetion.
Hoewel de sultan niet onmiddel
lijk zijn ontslag heeft bekend ge
maakt, herinnerden waarnemers aan
zijn verklaring van Woensdagavond,
waarin hij aanvaarding van de motie
.onaanvaardbaar' noemde. Het wordt
onwaarschijnlijk geacht, dat presi
dent Soekarno zal ingrijpen om een
kabinetscrisis te voorkomen, daar
het zeker is, dat voor verscheidene
vooraanstaande ministers het aftre»
den van de sultan aanleiding zal zijn
om eveneens heen te gaan.
Op een vraag van Aneta hoe het
standpunt van de regering ten aan
zien van de aangenomen PNI-motie
zou zijn, heeft dë minister van de
fensie geantwoord: „Het kabinet
moet beslissen". Hedenmiddag zou
het over deze kwestie vergaderen.
Een woordvoerder van de PNI
heeft gezegd, dat de motie van deze
partij niet het karakter heeft van
een motie van wantrouwen. De in
houd zou in feite overeenkomen met
dat, waartoe de regering zich reeds
bereid heeft verklaard.
LONDEN. *De liberale en La-
bourleden van het Britse parlement
hebben Woensdag ferm geprotes
teerd tijdens de Lagerhuis zitting
tegen de geallieerde plannen om de
Duitse kanonnenkoning Krupp scha
deloos te stellen voor het verlies van
zijn munitie fabrieken. De liberale
leider Davies verklaarde dat het ge
allieerde voorstel om Krupp, die Hit-
Ier gedurende de tweede wereldoor
log van oorlogsmateriaal voorzag,
schadevergoeding te geven, in brede
kringen* der bevolking grote ont
stemming heeft gewekt. De Britse
minister van Buitenlandse Zaken
Eden verklaarde niet in staat te zijn
nu reeds mede te delen of Chur
chill's regering protest aan zou teke
nen tegen het plan. Hij wees er op,
dat het besluit om compensatie te
geven aan Krupp reeds in 1950 ge
nomen was, tijdens het Labourbe-
wind.
Onderzoek naar trein
ramp bij Londen
begonnen
LONDEN Een semwachter, die
dienst had toen verleden week drie
treinen op het station van Harrow
in botsing kwamen, heeft Woensdag
voor een commissie van onderzoek
verklaard, dat de beide, by de
ramp betrokken sneltreinen, niet
getraeht hadden zijn seinen op te
volgen. Naar hem toescheen had de
Schotse express met getracht te
remmen. Hij had de trein op een
afstand van 600 meter uit de mist
zien opduiken en hij had nog ge
tracht de tweede sneltrein op te
vangen door het sein op onveilig te
zetten. Meer had hy niet kunnen
doen, zo verklaarde de seinwachter.
AKEN. Naar de „Aachener
Volkszeitung" Woensdag meldde,
heeft de Regierungsprasident van
't Regierungsbezirk Aken, dr Brand,
op een tentoonstelling in het Duitse
plaatsje Lieck tot een zestig inwo
ners van de bij de grenscorrecties
Nederlands geworden „Zelfkant",
welke voorheen onder genoemd Re
gierungsbezirk ressorteerde, epn toe
spraak gehouden, waarin hij ver
klaarde: „De Zelfkant is niet afge
schreven. Het onder voorlopig Ne
derlands bestuur staande gebied
wordt niet in de steek gelaten. De
Inwoners daarvan zijn van Duitse
Btam, spreken de Duitse taal en le
ven naar Duitse zeden en gewoon
ten." Hij verklaarde, dat steeds meer
Nederlanders tegen deze annexatie
gekant zijn, in verband-met de eco
nomische betrekkingen met Duits
land.
(Van onze correspondent)
HOORN Wegens verduistering
van circa 11000 is Woensdagmor
gen in Grootebroek gearresteerd de
makelaar J. K. Ook ongeveer
f 40.000, die K. heeft geleend van
diverse inwoners van Graatebroek,
is verdwenen. K. heeft bekend en
ïs Woensdag failliet verklaard.
Het verduisterd geld was hem
door tuinders toevertrouwd voor
geldbelegging. Het andere bedrag
leende hij van kleine spaarders.
Het is de tweede keer dat K. een
dergelijke mistap begaat; in 1930
heeft hij huishuren welke hij
voor een wonïngbouw-vereniging
incasseerde verduisterd.
beleidsbeslissingen en leent zich
daarom niet voor een wettelijke re
geling. Toezegging als door mr Bur
ger gevraagd, werden dus door mi
nister Donker niet gegeven.
Dit ministeriële standpunt werd
onderschreven door mr Oud, de
fractieleider van de WD en ook
door dr Bruins Slot, die als woord
voerder der A.R,-partij optrad. Bei
den begrepen voorts, dat de be
windsman zyn opvolgers niet door
bepaalde uitspraken kon binden.
Daarom voorspelde mr Oud: „t*%n
tegen één, dat deze man toch eens
vrijkomt". En ook dr Bruins Slot
was, daar bang voor!
Zó pessimistisch was minister
Donker zelf niet. „Mijn standpunt
over verdere gratieverlening aan
Lages is wel duidelijk: alléén ïk zit
hier ook niet levenslang". Toch be
rekende dit a.L niet, dat er geen
enkele waarborg voor de toekomst
was. Naar zijn mening had de twee
de spreker van de PvdA-fractie, de
heer De Kadt, de spijker op de kop
geslagen, door-te zeggen, dat er een
waarborg lag in de wil van het
parlement, die zich immens tegen
over de verantwoordelijke ministers
kan doen gelden.
Zie verder pag. 3
Bijziende vrouwen die er heel
mooi willen uitzien, moeten, deze
bril van de Fransman Guy Mel-
lerio kopen. De man die het
vorige seizoen de diamanten
vingernagels „uitvond", heeft
thans de diamanten bril ontwor
pen. Boven ieder glas zitten 72
steentjes. Het brilletje komt on
geveer op 5000 gulden.
5*-
LONDEN. In een artikel in
het socialistisphe weekblad „Tri
bune" heeft Bevan, de leider van
de linkervleugel der Labourpartij,
zich bereid verklaard bijeenkom
sten van zijnv--volgelingen, tot dus
ver geheim, voor alle partijleden
open te stellen. De Bevanisten wil
len bauwen aan de eenheid van de
partij, doch .zij zullen niet hun
recht opgeven, om in Engeland de
opvoeding in socialistische zin voort
te zetten, aldus verklaarde Bevan.
Hij ontkende, dat de Bevanisten
een partij binnen de partij vormen.
Volgens hem zullen de Bevanisten
alles doen om de besluiten van het
congres te Morecambe uit te voe
ren.
Amerikanen heroverden
„Driehoeksheuvel"
TOKIO. - Chinese troepen slaag
den er Dinsdagavond in de Ame
rikaanse en Zuid-Koreaanse infan
teristen van de „Driehoeksheuvel"
en de ..Schuttersketen" te verdrij
ven, maar Woensdag keerden de
Amerikaanse soldaten in groten ge
tal^ terug en heroverden de „Drie-
hoc heuvel". Se Amerikaanse ze
ge op de „Driehoeksheuvel" en de
Zuid-Koreaanse1'overwinning bij de
heuvel „Het witte paard" heeft de
geallieerde strijdkrachten na een
v eek van verbitterde strijd in de
gunstigste positie gebracht sinds
October 1951.
(Van onze correspondent)
NEW XOEK. De agendacom
missie van de Assemblee der Ver
enigde Naties beëindigde haar werk
in een enkele zitting, sneller en in
een rustiger sfeer dan vorige jaren.
Niettemin nam Rusland zftn kans
waar om onmiddellijk zijn positie
ten opzichte van de drie hoofdpun
ten duidelijk te maken.
De Sowjets velzetten zich overi
gens tevergeefs tegen:
m de interne aangelegenheden van
ander landen. Dit- agendapunt werd
aangenomen, nadat Austin (V.S.),
de beschuldigingen als laster afwij
zend, verklaarde niet tegen behan
deling te zijn. welke een nadere
gelegenheid biedt om aard en doel
te ontmaskeren.
De kwestie der politieke apart
heid en behandeling van de Indi
sche bevolking in Zuid-Afrika bleef
onder protest van de Zuidafrikaan-
1. De btaM van he. Bra- I ?,.de
ziliaanse voorstetyejn. een beroep te
doen op de ondertekenaars van de
verklaring van Moskou van -Novem
ber 1943 om een einde te maken
aan de bezetting van Oostenrijk.
Gromyko betoogde, dat Oostenrijk
een ex-vijand is, welk standpunt,
naar de Griekse afgevaardigde te
recht snedig opmerkte, indertijd
niet door Malik werd ingenomen.
2. Tegen het Franse voorstel de
gevallenen in dienst der Verenigde
Naties speciaal te citeren, waarbij
Gromyko niet verzuimde de oude
beschuldiging van Amerikaanse
agressie breed uit te meten.
3. Tegen het Chinese voorstel
tot tekstverandering van het verdrag
inzake genocide, daar de afgevaar
digde van de Kwommtang volgens
Gromyko geen recht had voorstellen
in te dienen.
In twee voorstellen kondigde het
Russische blok een herhaling van
de anti-Amerikaanse propaganda
aan. In de eerste plaats in een
voorstel om de Koreaanse kwestie
als eerste punt in de politieke com
missie te doen behandelen, waarop
voorzitter Pearson beschikte, dat
elke commissie zelf de volgorde
van de haar toegewezen agenda
punten uitmaakt. In de tweede
plaats ui een nieuw Tsjechisch
voorstel om Amerika te veroorde
len wegens spionnage en inmenging
handhaafd evenals de kwestie
Tunis en Marokko, waarbij de
Franse afgevaardigde alleen protest
aantekende tegen de bewoordingen,
waarin het betreffende voorstel is
ingekleed.
In dit gebouw (voorgrond) ver
gadert de Assemblee van de
Verenigde Naties. De I age,
vloeiende lijnen van het nieu
we gebouw contrasteren sterk
met de 39-verdiepingen hoge
wolkenkrabber waar het secre
tariaat van de V.N. in is onder
gebracht.
CAIRO. De regering van ge
neraal Naguib heeft een algemene
amnestie-wet aangenomen, waar
door verscheidene honderden Egyp
tische en buitenlandse politieke
gevangenen op vrije voeten ko
men. Zij geldt voor politieke ver
grijpen in de periode van 1936
tot de staatsgreep in Juli van dit
jaar, de regeringsperiode van ex.-
konibg Faroek dus. Laatstgenoem
de heeft met zijn gevolg intrek ge
nomen in een hotel te Santa Mari-
nella, op het Italiaanse vasteland.
LONDEN. Zelden heeft de Britse regering zo kortaf en zo krachtig
een niet-commnnistische natie van repliek gediend, als in de Woensdag
gepubliceerde antwoordnota op de jongste voorstellen van Mossadeq Inzake
het olieconflict. In die nota heeft Engeland de Perzische eis tot betaling
van 49 mllliocn pond vierkant van dc hand gewezen en geweigerd een
delegatie naar Teheran te zenden om over een definitieve regeling te onder
handelen. In Perzische regeringskringen heerste grote verslagenheid over
deze krachtige Britse nota. Neutrale waarnemers zün van mening, dat de
nota Mossadeq weinig kans biedt voor het doen van nieuwe voorstellen,
zodat de Perzische premier voor de volle verantwoordelijkheid van zijn
dreigement om de diplomatieke betrekkingen tussen Teheran en Londen
te verbreken, komt te staan.
De inhoud van de Britse nota
werd door de minister van Buiten
landse Zaken Eden in het Lager
huis beker d gemaakt. Eden vatte
de inhoud in vijf punten samen.
De Britse regering en de AIGC
aanvaarden de nationalisatie van de
Perzische olieindustrie als een vol-
Van Donderdagavond
tot Vrijdagavond:
Veranderlijke bewol
king met plaatselijk
enkele buien. Zwak
ke tot matige wind
hoofdzakelijk uit
Noordelijke richtin
gen, Vannacht hier en
daar mist en kans op
nachtvorst. Morgen
overdag ongeveer de
zelfde temperatuur als
vandaag.
17 Oct. Zon op 7 u 8 m
onder VI u 42 m; Maan
op 5 u 30 m onder 16 u
46 m.
HET WEEK VAN VANMORGEN 7 UUR
Station
Max.temp Neersi.
Weer Wind m/s Gisteren in24u.
Osln Geh. bew. N. 4
Stockholm Geh, hew, O. 5
Kopenhagen Zw. bew. N.0.2
Londen Mist Windstil
Amsterdam Half bew Windstil
Brussel
Parijs Mist N.O.2
Bordeaux Zw. bew. Z.Z.0.3
Nice Licht bew N.N.W. 4
Warschau Zw bew. Z.W.2
Berlijn Regen Z.W.2
Frankfurt Geh. bew Z.W.S
MUnchen Onbcw. Z.Z.W. 2
Zurich Mist N.N.W. i
Wenen Zw. bew. Windstil
dongen feit. doch eisen een billijke
vergoeding. De Britten staan er op.
dat de omvang van deze schadeloos
stelling door het Internationaal Ge
rechtshof te Den Haag moet wor
den vastgesteld. Verder eist Enge
land dat de AIOG schadeloos wordt
gesteld voor het eenzijdig opzeg
gen van het olie-aceoord van 1933
dat tot 1993 van kracht zou zyn
(Red.) door Perzië. De Britse
regering noch de AIOC streeft er
naar de toestand, zoals deze was
onder de overeenkomst van 1933 te
herstellen.
Tenslotte verklaart de AIOC zich
bereid onderhandelingen te openen,
zodra de Perzische regering zich
er mee accoord verklaart, de vast
stelling van de schadevergoeding
aan arbitrage te onderwerpen.
De jongste voorstellen van Mos
sadeq worden in de nota „onrede
lijk en onaanvaardbaar" genoemd.
Eden richt zich in zijn nota tot
het Perzische volk en brengt in
herinnering hoe gedurende de oor
logsjaren Engeland tarwe en an
dere goederen zond en. na de oorlog
steun verleende aan de sociale en
economische ontwikkeling van het
land.
BONN. De ontdekking van een illegaliB partisanengroep, die met Ame
rikaanse stenn gevormd werd, neemt meer en meer sensationele vormen
aan. Zy vormt in deze dagen in Bonn het gesprek van de dag en wordt
algemeen beschouwd als een hoogst pÜnl|jke zaak, niet alleen voor hefc
Amerikaanse bestuur, doch ook voor de Duitse regering, die financiële
steun gegeven heeft aan de „Bund Deutscher Jugend", de organisatie uit
wier rijen de Duitse partisanen werden gerecmteerd.
Dg nieuwste sensatie is, dat de
voorzitter van deze jeugdbond,
Liith, nu ook nog ontmaskerd is
als lid der communistische partij.
Hij is in 3946 tot deze partij toe
getreden en heeft aan het Marxis
tische vormingswerk zeer actief
deelgenomen, Bovendien blijkt hij
nog enige tijd een medische prak
tijk te hebben uitgeoefend, hoewel
hij daartoe geen andere kwalifi
catie bezat dan dat hij als onder
officier bij de gezondheidsdienst
van de Duitse weermacht werk
zaam was geweest.
De communistische partij heeft
verklaard, dat Lüth in 1946 is ge
royeerd als lid.
De jeugdorganisatie heeft onder
aanwending van zeer aanzienlijke
financiële middelen, waarvan de
herkomst nog steeds duister is,
een grootscheeps anti-communisti
sche propaganda gemaakt. Zij
heeft ook pamfletten uitgegeven
tegen de uiterst rechtse groeperin
gen in Duitsland, alhoewel zij voor
haar partisanengroep voornamelijk
geworven heeft onder voormalige
SS-lieden.
De Amerikaanse geldgevers heb
ben zich door het anti-communisti
sche uiterlijk van de beweging zo
danig laten misleiden, dat zij nu
op pijnlijke wijze in een politieke
sensatie zijn betrokken.
Het Amerikaanse bestuur heeft
tot dusverre nog niet veel meer
over de zaak losgelaten dan dat
de Amerikaanse steun aan de
groep reeds meer dan een half
jaar geleden had opgehouden en
dat het bevel was gegeven 't werk
geheel te liquideren Tn Bonn blijft
men, hangende het onderzoek, nog
altijd zeer gesloten Dehler, de mi
nister van Justitie, heeft zich ech
ter genoodzaakt gezien een vorige
door hem geuite bewering, als zou
DEN HAAG In de 517de staats
loterij, tweede klasse, tweede l|}st,
is op lot no. 10283 een prijs van
f 20.000 gevallen.
de zaak zijn opgeblazen tot een
politieke storingsmanoeuvre der
socialisten tegen de regering Ade
nauer, terug te trekken.
CALIPER O, DE CLOWN, is ont
roerd o Is hij het danseresje
Terry heeft zien optreden. Wie
Calvero ts behoeven wij nauwe
lijks te verklappen; iedereen
herkent toch zo wel Charley
Chaplm, spelend in zijn nieuwe
film „Limelight". Chaplin debu
teert in deze rolprent als dra
matisch acteur. Nu en dan ech
ter komt zijn oude /ilmpedaaiUe
compleet met bolhoed, iccm-
üelstokje en reuze slo/sehoenen
voor de dag, Claire Bloom
speelt het danseresje Terry,
T N de commentaren op de uitsia-
X gen van de jongste Kamerverkie
zingen is er hier en daar de aan
dacht op gevestigd, dat het stelsel
van evenredige vertegenwoordiging
dus toch nog wel de mogelijkheid
van sprekende veranderingen in zich
bergt. Het klonk als een geruststel
ling. Het was degenen, die dit schre
ven, niet ontgaan, dat de critiek op
het huidige kiesstelsel in Nederland
geleidelijk meer weerklank begon te
vinden. Er leek nu alle aanleiding
om te zeggen: het valt best mee!
Hoeveel het meevalt, ïs sindsdien,
wel gebleken. Men heeft kunnen er
varen, dat de evenredige vertegen
woordiging nog een andere uitwer
king heeft gehad dan. bemoeilijking
van het registreren van. wijzigingen
in de opvattingen onder de kiezers.
Zij heeft ook de positie van de par
tijen veranderd. Deze zijn machtiger
geworden, en onbeweeglijker ook.
Terwijl zij zich vroeger bewust wa
ren, dat de kiezersgunst placht te
wisselen en zich daarnaar schikten,
blijken thans verschuivingen, die bij
lange na niet zo ver gaan als voor
1917 onder het districtenstelsel wel
zijn voorgekomen, in staat de ern
stigste crisistoestanden te weeg te
brengen; in de partijen, zelf en bij
de regeringsvorming. Wat de verlie
zende groepen voorheen als iets on
vermijdelijks plachten te aanvaarden,
kunnen zij nu blijkbaar moeilijk
meer verwerken.
Men verdenke er ons niet van, dat
wij blind zijn voor de bezwaren te
gen het districtenstelsel of voor de
betrekkelijke waarde van ieder kies
stelsel. Niet de stelsels maar de geest
der mensen, voor wie ze gelden, is
doorslaggevend voor het goede func-
tionneren van een democratie. Toch
onderschatte enen niet de werking ten
goede of ten kwade, welke gelukkige
of minder gelukkige kiessystemen
kunnen uitoefenen. En naar onze
mening heeft de evenredige vertegen
woordiging, hoe logisch en hoe bil
lijk zij moge schijnen, geen goede
invloed gehad op het politieke leven
in Nederland. Het lijkt ons toe dat
de waarde van het algemeen kies
recht er ten sterkste door is vermin
derd, De macht, die men er het volk
mee gaf, heeft men het voor een deel
meteen weer uit handen genomen.
Niet de kiezers, maar de partijen
kregen het heft in handen.
PARTIJEN zijn onmisbaar, dat
weten wij heel goed. Het lijkt
ons echter onjuist, dat zij in
feite hij uitsluiting de candidate»
stellen en in zoverre dus beslissen
over de samenstelling van de Kamer.
Vroeger was er een tegenkracht, ge
legen in de districten. De partijen
wachtten zich wel, een district een
candidaat op te dringen, die men
daar niet wenste. Dit verhoogde
sterk de onafhankelijkheid van de
candidaat en, hij de gekozene, het
besef, dat hij niet alleen partijman,
maar ook volksvertegenwoordiger
was. Het maakte bovendien de kabi
netsformatie eenvoudiger. Men had
met mensen te doen. veeleer dan met
fracties; en eigenlijk in het geheel
niet met partijbesturen. Weinigen
zullen, denkend aan de wijze waarop
het bier na de jongste verkiezingen
is toegegaan, geen voorkeur voelen
voor een zodanige gang van zaken.
De evenredige vertegenwoordiging
heeft met iris kunde meer te maken
dan met staatkunde. Zij gaat uit van
twee ficties: a) dat iedere kiezer pre
cies weet wat hij wil, en b) dat men
de eenheid van het land in een re
kensom kan uitdrukken. In werke
lijkheid is het zo. dat ongetelde kie
zers zich veel gelukkiger voelen als
ze iemand kunnen stemmen die ze
vertrouwen en kennen, ook al hoort
hij niet helemaal tot de eigen groep
of richting, dan wanneer ze braaf
het hokje achter No. 1 van de gepa
tenteerd goede lijst rood mogen ma
ken; in werkelijkheid is het zo, dat
ons land en trouwens ieder demo
cratisch land niet een wiskundige
eenheid is, maar een kleurige lap
pendeken. Men benadert het wezen
van een volksgemeenschap nimmer
met cijfcrformules. Men benadert het
slechts met begrip voor het feit, dat
zij een samenstel is van delen met
verschillende aard, zede en cultuur,
en dat het zo ook boort te zijn.
NOGMAALS, wij zien de betrek
kelijke waarde wel van ieder
kiesstelsel. Nederland is niet
ondergegaan aan de evenredige ver
tegenwoordiging. Wij geloven echter,
dat ons politieke leven er ernstig
onder lijdt. Wel achten wij haar aan
vaardbaar voor de verkiezingen van
Gemeenteraden en Provinciale Sta
ten, in welke lichamen men immers
in het algemeen de tegenstelling re
geringoppositie niet kent Maar
voor de Kamerverkiezingen zouden
wij terug willen naar het districten-
stelsel, dat aan ons staatkundig be
stel de levendigheid en bovenal het
evenwicht der krachten kannen te
ruggeven, welke daaraan, tot schade
des lands, sinds 1917 al te zeer ont
breken.
HAMBURG Een tweern o tor ig
transporttoestel van de R A F is
Dinsdagavond nabij Oldenburg op
een huis gestort De piloot kwam
om het leven terwijl drie soldaten-
passagiers verwondingen opliepen.
4