GIGANTISCH veiligheidsplan zal in étappes
worden uitgevoerd
nationale
ramp
cik"deajiÊi
dijk
en voor
Nieuwe
stormvloed veilig
Dijken
NIEUW WEGENNET VERLOST
EILANDEN UIT ISOLEMENT
Wat het
kost
Eerst Veeregat
Zandkreek en
Haringvliet
ej^ duinen
J*** golft over
est land
ernstig
bezweken., iMM
beclrci
Dat nooit
Vdcantiegebied
voor duizenden
Zoutwatergrens komt
veel Westelijker
Deltaplan is nodig
omdat:
zeeuwbCHf- vlaan deren
Uh
Deel van plan
al uitgevoerd
ZEEWEREN DE DAMMEN
ijdag 18 November 1955
5
•Ki-impen
VOOR!
USSElMÖftpE
maw. J
PUTTEN
WAARD
ioverfiakkee^
^CHOUWEri\%.
^^pUlVELAND^.
Moerad^
N-BEVELAND IK
THOLEN
WALCHEREN
BEVELAMÜ
sfflÉU>S
:uw«». dit d;C]
De uitvoering van de gehele Delta-wet zal
Nederland ƒ2400 millioen kosten.
e De grootste post vormt de afsluiting van de
zeegaten en de versterking van de zee
weringen langs de Rotterdamsche Water
weg: 1800 millioen.
De versterking van de dijken langs de Rot
terdamsche Waterweg alleen vergt 150
millioen.
Het verhogen van de dijken langs de Wes-
terschelde kost ƒ400 millioen.
Andere grote posten zijn: afdamming Oos-
terschelde 400 millioen, afdamming Brou-
wershavense Gat 180 millioen en afdam
ming Haringvliet ƒ270 millioen.
Ook na een doorbraak zal de be
schadigde dijk nog zoveel weer-
Uiterst behoedzaam en steeds vol aan
dacht voor de bewegingen van hun
gevaarlijke tegenstander zullen de Ne
derlandse ingenieurs en hun mannen
straks stukje voor stukje aan de zee
gaan ontworstelen. Geen rechttrekking
van onze Zuidelijke kustlijn in één
grote, spectaculaire slag, maar een be
dachtzaam inpalmen van het één, dat
het andere mogelijk moet
maken, dat is het plan de
campagne voor de komen
de grote strijd, waarbij de
veiligheid van zes millioen
Nederlanders als inzet
staat.
hEX ''"WW,,,!,,
nd 'l»«hwe -.,-r1 f, "7 oed
Slechts door de afdamming
der zeegaten wordt een water
kering verkregen, die men ook stand bieden, dat dë golven slechts
voor de toekomst betrouwbaar bmnc'a klmnon cerst ter hand woTdïn genomen. Kt
mag noemen. Dat is de con
clusie van de Delta-commissie,
waarbij de minister van Ver
keer en Waterstaat zich vol
ledig aansluit. Het Deltarplan
maakt de dijken, die verdedigd
moeten worden korter, de hui
dige dijken zorgen voor een
tweede waterkering, en wan
neer de niveauveranderingen
tussen zee en land zich verder
ongunstig ontwikkelen, zal
men dat op eenvoudige wijze
het hoofd kunnen bieden.
De afdamming van de zeegaten
goeft een veiligheidssysteem van
geheel andere en hogere orde dan
de verhoging van de dijken.
Men kan dc dijken in Zeeland zo
hoog maken als men wil, ze blij
ven gevaar lopen bij het huidige
systeem. Ze worden onder water
aangevreten dooi' de diepe, zich
steeds verplaatsende stroom geulen.
Sinds 1382 hebben zich in Zee
land 375 dijk- en oevervallen voor
gedaan, waarvan 250 in het gebied
van Oost ei-schelde, met Zandkreek
Vepregat en K enten. Men gaat het
tegen met zmkstukken en slort-
steen. Dit vergt jaarlijks kapitalen,
maar afdoende is hel niet.
En nu het nieuwe systeem. Dc be-,
staande du men reeksen worden door*
nieuwe, sterke dijken verbonden.
Men kan rze zo sterk maken als men
wil. en ze kunnen niet worden
uitgeschuurd, want de getij stromen
worden buitengesloten.
Bovendien: zeewaarts zal de situ
atie sterk veranderen. De stromin
gen veranderen, het bankengebied
zal langzamerhand verdwijnen, en
het zand wordt naar de kust .ge
dreven. De duinemij zal zich slui
ten. Men hpeft dit kunnen constate
ren aan de zand be weging, zeewaarts
van de dam door de Brielsche Maas,
De thans bestaande dijken zullen
als tweede waterkering fungeren.
Daarvoor bevinden 7.e zich over het
algemeen in goede toestand. Mocht
de" nieuwe waterkering toch bezwij
ken, wat nauwelijks volt te veron
derstellen. dan neemt het ontstaan
tan een doorbraak et? het vullen
van bet daar achterliggende bekken
zoveel tijd in beslag, dat toch geen
gevaarlijke waterstanden zulJen ont
staan.
Daarvoor zijn ue stormvloeden, in
de regel van te korte duur.
De beveiliging van het gebied in
het Zuidwesten van ons land zal
reuzenkarwei omvat in de. waar
schijnlijke volgorde van uitvoering
de volgende werken:
-r Secundaire dam in de Zandkreek
■••♦met schutsluis als onderdeel van
het Drie-eilandenplan, wat weer
een onderdeel is van het Delta
plan.
o Een zeeweren de dam in het
Veeregat eveneens als onderdeel
van het Dne-eilandenplan.
3 De aanleg van hogere dijken
•langs de Rotterdamse Water
weg.
punt ten Westen van Hellevoet-
sluis naar een punt ten Oosten
van Stellendam. In deze dam ko
men zeer grote spuisluizen.
r Een secundaire dam met sluizen
zowel voor schepen als voor
zoet water in het Volkerak.
f. Een secundaire dam met sluizen
^•in de Oude Maas m de onmid
dellijke nabijheid van de Botlek-
brug.
7 Een secundaire dam in de Gre-
velingen met schutsluis.
B Afsluiting van het Brouwersha-
•vensegat door een zee werende
dam.
9 Afsluiting van de Oosterschelde
door een zee werende dam.
Ook de reeds thans bestaande zee
weringen, hetzij duinen of dijken,
die direct aan de zee blijven gren-
worden aangepast, waardoor een ge
sloten front verkregen wordt. De
uitvoering van deze werken kan ge-
4 Een zeewerendo dam in het Ha- zen zullen in het Deltagebied aan lyke tred houden met de aanleg van
T* ringvliet, welke loopt van een de hoogte van de nieuwe dammen de dammen.
Eenmaal heeft
het water ons
kunnen overval-
7en. Het sloeg
door onze te lage en te ziuafckc
yy I dijkenhet overspoelde onze
iieidera en het bracht rouw in
honderden gezinnen. Dat nooit
weert was de gedachte ren alle Nederlanders in
die verschrikkelijke Februaridagen van 1953.
ledereen zei het; alle kranten schreven het: Dat Een breed duinenstrand van Walcheren tot Voorns, in d«
nooit weer! Sindsdien zijn bij die woorden de daden zomer bevolkt door duizenden badgasten, wijde binnen-
gevoegd. De dijken werden gedicht, maar daarbij meren met begroeide oevers, waar de watersport zich kaa
bleef het niet. In ongeloof ïyle korte tijd ontwikkel- ontplooien:
den de knapste koppen het immense plan, dat de dat zijn ook enkele aspecten van het Delta-plan. Nederland
Lage Landen voor honderden jaren veiligheid zal er een belangrijk recreatiegebied mee winnen, en dat is
moet bieden. Het Deltaplan, dat vandaag aan onze des te belangrijker, nu de huidige recreatiegebieden door de
voZksuertegenwoordiging is aangeboden. steeds groeiende bevolking overspoeld worden, waardoor
ze aan waarde verliezen.
Tot nu toe zijn de Zuidhollandse en Zeeuwse eilanden weinig in trek
bij de vacantiegangers. Van alle mensen, die in Nederland met va can tie
gaan brengt maar 1.3 procent *n bezoek aan deze streek. De hotelaccommo
datie is er dan ook zeer beperkt. Dit komt voornamelijk door de slecht»
verbindingen. Het Delta-plan brengt een serie nieuwe wegen, en daardoor
verdwijnt dit bezwaar geheel. Men mag aannemen, dat dan velen de weg
naar dit nieuwe gebied zullen weten te vinden, en dat de accommodatie
voor de toeristen zich in deze streek snel zal gaan uitbreiden.
Het gebied zal een geheel an- schien wegblijven, maar daar staat
der aanzien krijgen. Menig typisch een brede stroom nieuwe toeristen
aspect van flora en fauna zal ver- tegenover.
dwijnen, maar daar staan belangrij
ke winstpunten tegenover. Zo kon
toe de watersport in Zeeland
de stromen voor kleine vaartuigen te
gevaarlijk waren. De nieuwe binnen-
te Wemeldirige vervalt, maar In de ™re5„!S5n_4;
Maar reeds voor het werk is voi-
eeianu zuNen bezoekers naar het
nooit tot grote bloei" komen, omdat tjelta-gebied komen. Net als de Zui-
s aerzeewerken, zal ook dit reuzen*
oe meuwe E'^ï "LJÏÏ
ratertoerirf echter Wtedand aantrekken.
Momenteel omvat het delta-ge
bied reeds enkele stukken bescherm»
In aansluiting op de dammen zal in het Deltagebied een geheel net van u, ir(_,
nieuwe wegen worden ontworpen. Zij kunnen het isolement, waarin de dam in het VolkeraK ontstaat een een tweeae «esiana senenKen,
eilanden thans verkeren, doorbreken. Aan nieuwe spoorwegverbindingen nieuwe schutsluis. Door het wegbag- De nieuwe meren zullen niet kaal
wordt op dit ogenblik nog niet gedacht, omdat het gebied niet dicht genoeg geren yan drempels en door bocht- in het land komen te liggen. Men de natuur Nu _2 _;et te 2eSBca
bevolkt is om eèn. lonende exploitatie mogelijk te maken. Het scheepvaart- afsnijdingen kan deze vaarweg met denkt aan een passende begroeiing
verkeer op de af te dammen wateren kan regelmatiger en veiliger worden, em§e kilometers worden bekort. op de gronden, die voor de land- 01 ze nun waarde zullen behouden,
terwyl verschillende havens beter bruikbaar kunnen worden gemaakt. Vele kleine havens, die nu bij bouw minder geschikt zijn. Mocht dit zo zijn, of mochten er
laag water niet bereikbaar zijn, moe- Zeker zal voor een kleine groep nieuwe gebieden bijkomen, dan wil
Als de isolatie van het eilanden- ten bij de sterke vermindering van vacantiegangers dc aantrekkelijk- „j,
de getijverschillen op trotere diep- I>eW van het gebied afnemen. Voor dc °°k m hun nieuw.
te worden, gebracht. Zij worden dan hen vormde juist de rust. de grote vorm tot beschermd gebied bestem-
eehter ook te allen tijde loeganke» eenzaamheid van dit landschap de pelen,
lijk. grootste bekoring. Zij zullen mis-
Enkele werkendie eigen
lijk bij het Deltaplan horen
zijn al gereed of in uitvoe
ringHet zijn:
1. De afsluiting van dé
Brielse Maas en de Bot
lek. Zij kwam in 1950
tot stand. Onze kustlijn
werd er met ruim vijf
tig kilometer door be
kort.
2. De bedijking van het
Zuider-Sloe en de
Braakman. Deze wer
ken, waardoor land
werd gewonnen en een
betere beveiliging tegen
de zee werd verkregen,
kwamen in 1949 en 1952
gereed. Zij verkortten
de kustlijn met ruim
dertig kilometer. Op
Schouwen - Duiveland
werd na de ramp van
1953 het Dijkwater ai-
gesloten.
3. De afsluiting van de
Hoilandsche ÏJssei bij
Krimpen. De storm-
vlopdkering, die hier in
aanbouw is, kan in 1957
gereed zijn. Zij zal nor
maal open staan maar
bij naderende storm
vloed worden gesloten.
Prof. Ir J. T. Thijsse,
hoogleraar aan de Tech
nische Hogeschool te
Delft en directeur van
het waterloopkundig la
boratorium dier instel
ling, iiz wiens laborato
rium talrijke experimen
ten ten behoeve van. de
Delta-plannen zijn uitge
voerd en die dan ook in
de totstandkoming van
het definitieve plan een
O root aandeel heeft ge
had
Het bestaande wegennet in het
Deltagebied is absoluut niet op het gebied wordt opgeheven zullen de
toekomstige verkeer over de dam- sociale en maatschappelijke verhou-
men berekend. Daarom moet een ge- dingen daarvan de invloed onder-
heel nieuw wegennet worden ont- gaan. Een verschuiving in de land-
worpen, terwijl het bestaande we- bouwsector naar de xeelt van ande-
gonstelsel zoveel mogelijk aan dit re producten is te verwachten. Meer
nieuwe moet worden aangepast, dan voorheen zal het mogelijk zijn
Zelfs kan het noodzakelijk zijn om dat arbeiders in de aangrenzende in-
naast de ontworpen dammen exti-a dustrie- en handelsgebieden werk
oeververbindingen aan te brengen vinden, en toch op de eilanden blij-
3n de vorm van dammen of brug- ven wonen.
gen. Nadrukkelijk wijzen de ministers
De nieuwe wegen zullen in de ei* °P df,t de wegen geen onverbre-
eerste plaats- de hoofdzakelijk kehjk geheel zullen vormen met de
agrarisch ingestelde Zuidholland- Deltawerken. Vele wegen zullen pas
se en Zeeuwse eilanden verbinden yorden uitgevoerd of tot hun recht
n.et de drie er om heen liggende in- komen nadat meerdere van de Del-
dustriële gebieden; de Rotterdamse tawerken rijn voltooid.
Waterweg, Vlaanderen en West-
De zoutwatergrens. die thans on- Een deel van het water van de
O -| öer ongunstige omstandigheden op- Rijn zal nu ook naar het IJsselmeer
jCilGepVCtCtrt VQlllger dringt tot voorbij Rotterdam en worden gedirigeerd, maar verreweg
Na afsluiting van de zeearmen zal *!.orm3.alJ tot .het centrum van de het belangrijkste deel zal via Rot-
door het wegvallen van getijstromen Maasstad loopt, zal aanzienlijk wor- terdam zijn weg naar zee vinden,
ten Zuiden van de Volkerakdam en den teruggedrongen naar zee. Een grote was van het water van de
de sterke vermindering ei van ten Thans vloeit 55 pet van het zoete -®1,n ^an b-v- in het voorjaar bij
Noorden van die dam een meer re- water van Rijn en Maas via het Ha- Act smelten van de sneeuw worden
gclmatige afwikkeling van het ïmgvhet ongebruikt naar zee ter- opgevangen in het grote zoetwater
meter in plaats van 98 kilometer, scheepvaartverkeer mogelijk zijn. wijl grote delen van de grond m bekken, dat de Zeeuwse stromen
De rcisduur vermindert van onge- Het wachten op gunstig tij vervalt; Zuid Holland en Noord Brabant dan vormen.
veer twee en een kwart uur tot on- dat betekent dus tijdwinst. vcmüen of verdrogen. Op deze ver- Bepaalde moeilijkheden bij de
De belangrijke t scheepvaartroute drogende gronden kan^ door een drinkwatervoorziening worden door
Brabant. De Westerschëide
daarbij een vooralsnog onoverkome
lijke hindernis.
Hoe groot het voordeel van nieu
we wegen voor het verkeer is blijkt
uit enkele cijfers. De afstand Rot
terdam— Zierikzee wordt 5<J kilo-
xeveer drie kwartier. De afstand
Rotterdam—Middelburg kan met van de Westërschelde via het Kanaal goede bevioeiing een verhoogde pro-
meer dan 62 kilometer worden be- door Zuid-Beveland naar Moerdijk ductie van vijftien procent worden
kort- houdt 2 schutsluizen. Het schutten verkregen.
HOOFDDAMnEN
SECUNDAIRE DAMMEtl
NDGELIWE NIEUW WEGEN
BESTAANDE RIJKSWEGEN
IDEM ONTWORPEN
het terugdringen van de zoutgrens
eveneens ondervangen. Hetzelfde
geldt voor het water, dal de zich
steeds uitbreidende industrie in ge
heel Zuidwest Nederland, nodig
heeft. De kwaliteit hiervan laat aan
zienlijk te wensen over, vooral nu
er steeds hogere' eisen worden ge
steld.
In de Rotterdamse havens, die
thans te kampen hebben met een
grote slibafzetting doordat ze juist
op de zoutgrens liggen, kunnen zeer
hoge kosten bespaard worden. Het
steeds weer wegbaggeren van de
modder daar vergt tonnen gelds en
bovendien krijgt men steeds meer
te kampen met de moeilijkheid
waar die bagger moet blijven. Om
te voorkomen, dat het zoute water
via de Waterweg bij zeer hoge wa
terstanden toch nog zou doordrin
gen tot het Zeeuwse zoetwaterbek
ken en door de schutsluizen van de
Haringvlietdam wordt er in het Vol
kerak een dam gebouwd.
Veel Jtee/t tot de snelle
voortgang van het voor
bereidende werk3 dat tot
de nu ingediende Delta
wet heeft geleid, hijge
dragen de toewijding van
Ir A. G. Marisf directeur-
generaal van de Rijks
waterstaat, die één der
stuwende krachten in de
Delta-commissie is ge
weest.
de bestaande dijken aan de belangrijkste helft van ons land
geen voldoende bescherming bieden.
een nog hogere vloed dan in de rampnacht zeer wel moge
lijk is. Het water kan hoger komen dan de 3,85 m. NAP,
die toen bij Hoek van Holland is gemeten. De wind was
toen nog niet op stormkracht. De Rijn voerde die nacht
1600 mil p. sec. af. Dit kan ook 13.000 m' zijn.
de bodem van Nederland zakt. Iedere eeuw daalt dit land
ten opzichte van de zee 15 tot 30 cm. Dit proces zal nog
eeuwen doorgaan, en met iedere centimeter dalen stijgt het
gevaar.
de zoutwater-grens aanzienlijk wordt teruggedrongen Met
iedere vloed komen tonnen zout het land binnen. Grote
delen van Zuid-Holland en Noord-Brabant verzitten of
drogen uit.
de drinkwatervoorziening veilig wordt gesteld. Het zout«
water belemmert de watervoorziening voor bevolkina «u
industrie.