Werkte zeven jaren bij
Indonesische politie
VAN HEUVEN GOEDHART:
GEVLUCHTE OUDEN VAN DAGEN,
DE EXTRA-VERGETEN EN...
E'
BI
K
I
„Politieke situatie
dwong mij tenslotte
om heen te gaan"
rusteloze, die 'rusteloost d
omzette in dynamiek
Nederlandse politieman uit Djakarta terug
Mevr. Trotzky
doet beroep
op Russen
Luchtoeferiing
boven ons land
Daken ingestort in
Napels; 9 doden
Plan voor „Nansen-dorpjes" voor hendie ..alles hebben
geofferd, om der wille van de dingen, waarin zij geloven
door
m mr. G. J. van Heuven Goedhart gg
1 Hoge commissaris voor de vluchtelingen gg
II
BI
T°
.1
iiri
Vonnissen in
Hongarije
herzien
Maandag 9 juli 1956
3
(Van een onzer, verslaggevers)
ROTTERDAM. In januari 1946 vertrok detoen 26-jarige
opperwachtmeester van de gemeentepolitie in Amersfoort, de
heer C, Beerthuizen naar het toenmalige Batavia om mee te
helpen aan het herstel van het politieapparaat in het voor
malige „Neder!ands-Indië". Zaterdag keerde hij met de „Indra-
poera" van de Koninklijke Rotterdamse Lloyd voorgoed
in het vaderland terug. In de achter hem liggende tien jaren
heeft de heèr Beerthuizen kans gezien zich op te werken tot
hoofdmet dé rang van inspecteur van de Technische Op
sporingsdienst van de Indonesische Staatspolitie in Djakarta.
Ofschoon zijn chef,'hoofdcommissaris Soekanto, met lede ogen
de laatste Nederlandse politieman in Djakarta-zag vertrekken,
zegt de heer Beerthuizen met iets bitters in zijn stem: „Als
Nederlands am btenaar in dienst van 'de Indonesische republiek
is"het in de huidige omstandigheden niet mogelijk om haar be
horen zijn werk te doen."
Ons gesprek, aan boord van de „In-
drapoera" wordt enigeuren latei-
voortgezet .in de woning van de
schoonouders van de heer Beerthui
zen in de Spaarnestraat te Amers
foort,
„Toen ik in 1946 met een groep
Nederlandse politiemensen in Bata
via arriveerde, werden wij toege
sproken door de toenmalige hoofd
commissaris. de heer Noordhoorn,
die ons erop wees dat het Neder
lands-Indische politiekorps van de
grond af aan moest worden opge
bouwd. Dat dit geen ij dele woorden
waren, bleek mij spoedig, toen ik in
het hoofdbureau van politie terecht
kwam. waar geen stukje inventaris
meer aanwezig was.
„Ik heb zo gedacht, dat ti zich
maar bezig moet houden met de
Technische Opsporingsdienst," zei de
heer Noordhoorn tegen mij, doch ik
vroeg mij af, waar ik het materiaal
voor de dactyloscopie, het laborato
rium en 1 de fotografische afdeling
vandaan moest balen. De criminali
teit vierde .hoogtij, roof en moord
waren aan de orde van de dag, zo
dat het noodzakelijk was met een
afdeling dactyloscopie te beginnen.
Niets té krijgen
Dactyloscopische inkt was niet te
krijgen,, zodat Ik my voorlopig be-
bicfn met stencillnkt. Na een paar
maanden was de petróleummaat-
scliaT-i|i „Caltex" zo vriendelijk de
polltic een, gloednieuwe „Speed
Gra]>hic"-catnera cadeau te doen, zo
dat ik toen ook reconstructie-foto's
van gepleegde misdaden kon maken.
Een vergrotingsapparaatbezat dé
politie niet, zodat ik mij moest be
helpen met een drukkastje, waar
mee alleen- contact-afdrukken kon
den worden gemaakt. Het kastje
maakte ik zelf uit .een paar plankjes,
die ik.ergens had gevonden. De lens
kocht ik op de- zwarte markt. Daar
kwamen ook de films en het afdruk-
papier vandaan, want op de legale
markt, was niets maar dan ook niets
te krijgen.
Het was natuurlijk een merkwaar
dige situatie om als politieman met
allerlei duistere figuren te onderhan
delen om aan het nodige materiaal
voor de Technische Opsporingsdienst
te komen, maar er was geen andere
oplossing.
Gevaarlijk werk
Pas in 1950 Indonesië was toen
een jaar een zelfstandige republiek
kreeg, de Technische Opsporings
dienst de beschikking over een vol
ledige Amerikaanse uitrusting.
De Indonesische staatspolitie had-
mij verzocht nog drie jaren te willen
blijven, om het werk, waarmee ik
was begonnen, af te maken. Het
zouden echter zeven lange jaren
worden. Omdat er geen mensen wa
ren., deed ik van alles.
s Nachts -trok ik er vaak op uit
naar gebieden aan de rand van Dja
karta. waar de bendenterreur hoog
tij vierde, om foto's te maken van
vermoorde dessa-bewoners. Het was
gevaarlijk werk. Elk moment kon je
vit een hinderlaag worden hescho-
„£eb er nooit bU stilgestaan.
Als. politieman wordt er van je ver
wacht, dat je onder alle omstandig
heden je plicht doet. -
Slaap kwam je altijd te kort. want
elke morgen om negen .uur móest je
weer present zijn' op het. hoofdbu
reau van politie, want het werk ging
door.
Veel geleerd
Laboratoriumonderzoek voor
schrift- en bankbiljettenveryalsing
en kogelobderzoek bij moorden eis
ten je volle aandacht. Veel heb ik
geleerd van de Oostenrijkse crimino
loog, prof. dr. Muller in Djakarta.
Het .prettigst heb ik gewerkt in de
jaren 1950, '51 en '52. Daarna laaiden
plotseling de sentimenten onder de
Indonesiërs op. Er waren verschei
dene oorzaken: Westerling, de Nieuw
Guinea-kwestie enz. Als Nederlands
politieman kreeg'je hét moeilijk.
deed je werk, maar vaak kreeg
je van Indonesische collega's te ho-
rf?v" £naP n*et> waarom ze een
„BeJanda (Nederlander) als jij op
NEW YORK Mevrouw Trotzky
heeft in een voor de Sowjet-Unie
bestemde radiorede, een beroep ge
daan op de Russische boeren en ar
beiders om het Stalinisme teniet te
doen.
De vrouw van de vermoorde lei
der en schepper van het. Rode Leger,
Leon Trotzky, verklaarde dat Stalins
erfgenamen elkander niet vertrou
wen kunnen. De Sowjet-leïüers
steunden Stalin in zijn terreur en
ook. zij zullen zich alleen op deze
manier kunnen handhaven. Zij achtte
het met waarschijnlijk dat het hui
dige bewind lang in het zadel zal
kunnen blijven.
zo'n belangrijke post als hoofd van
de Technische Opsporingsdienst nog
handhaven."
Mijn chef, hoofdcommissaris Soe
kanto wars van sentimenten
stond volledig, achter mij. Hij appre
cieerde mijn werk, dat veel omvat
tend was in de stad van bijna drie
miljoen inwoners.
Een groot aantal Nederlanders;
waaruit de processen Schmidt en
wijlen Juhgschlaeger voortvloeiden
werd gearresteerd. De politieke
recherche, die het onderzoek in deze
zaken leidde, riep ditmaal, de hulp
van de Technische Opsporingsdienst
niet in. -
Ik heb mij ook. steeds afzijdig ge
houden van deze processen, want als
Nederlandse politieman kon je je
dat niet veroorloven. Je zon je zelf
In moeilijkheden brengen. Er is een
groep Indonesiërs, die onmiddellijk
zou concluderen; „Wanneer die Ne
derlandse politieman zich voor de
gearresteerde Nederlanders interes
seert, zal hij er zelf wel Iets mee te
maken hebben."
Sentimenten
Wanneer het aan deze groep lag
zouden alle Nederlanders onmiddel
lijk uit Indonesië moeten verdwij
nen. Zij ziet in- hen alleen maar ter
roristen, die het gezag in Indonesië
willen ondermijnen. Er zijn er na
tuurlijk ook, die er anders over den
ken, maar nu is het maar de vraag,
wie van deze twee groepen op de
duur het. voor het zeggen krijgen.
De Djody-affaire heeft de heer
Beerthuizen tenslotte doen besluiten
weg te gaan. Mr. Djody minister
van justitie werd verdacht van
corruptie gearresteerd.. De heer
DEN HAAG. Op 10, 11 en 13
juli zal in ons land de luchtverde
digingsoefening; „Rat Trap" gehou
den worden. Daarbij moet rekening
worden gehouden met- het lawaai
van laag vliegende vliegtuigen op
de vólgende tijden: 10 juli 18.30 tot
20.30 uur; 11 juli-5.30 tot 7,30 uur
en 18.30 tot 20.30 uur; 12 juli 5.30 tot
12 uur;.: X:
De bedoeling van „Rat Trap",
waaraan, vliegtuigen, van de RAF
uit Engeland eh Duitsland en van
de Koninklijke Luchtmacht deelne
men, is- de luchtwachtdienst de no
dige geoefendheid ie géven: Het
korps- Luchtwachtdienst .hééft - tot
taak, te waarschuwen, voor vliegtui
gen die op lage hoogte naderen. Ra
dar is als waarschuwingssysteem té
gen deze vliegtuigen niet te gebrui
ken.
Voor Nederland is dé minimum
vlieghoogte vastgesteld op 1000 voet
(pLm. 300 meter), maar bok op deze
hoogte kunnen sr.el vliegende, vlieg
tuigen nog veel lawaai veroorzaken.
Er is opdracht gegeven, by -deze
oefening zo veel mogelijk de be
woonde oorden te vermijden.
Beerthuizen werd met het techni
sche onderzoek .in deze zaak belast.
„Ik had er maanden lang werk
aan. Tot laat In de avond zat ik in
het laboratorium om documenten op
echtheid te onderzoeken. Voor. mij
was de criminele zijde van deze zaak
alleen van belang. Hierover heb ik
een uitvoerig rapport voorzien van
foto's samengesteld.
Ik heb dit rapport echter onmid
dellijk ingetrokken, toen ik bemerk
te dat.een politieke groep van plan
was van de zaak Djody een „Drey-
fus-affaire" le maken. Toen was bij
mjj de maat vol. Onmiddellijk heb
ik mijn werk neergelegd en ben
naar het vaderland teruggekeerd."
Djakarta veilig
Toch' klinkt, er iéts van weemoed
in zijn stem wanneer hij zegt: „Ik
vond het jammer op deze manier
mijn werk te moeten eindigen. Poli
tiek en politiewerk gaan nu eenmaal
niet samen. Toch ben ik blij, dat-ik
een steentje heb kunnen, bijdragen
om van Djakarta een veilige stad te
maken.
Men kan tegenwoordig rustig des
nachts op straat 'lopen, zonder be
vreesd te zün te worden gemoles
teerd, De politie heeft de onderwe
reld onder controle. Toen Ik In 1945
de Technische Opsporingsdienst op
richtte had ik geen enkele slip (for
mulier, waarop de vingerafdrukken
van de tien vingers van gearresteer
de misdadigers voorkomen), toen ik
wegging hadden wy 200.000 slips en
twee miljoen vingerafdrukken." j
Over de bende-activiteit op het
platteland zei de heer Beerthuizen:
„Zolang d - .politieke partijen het i
er niet over eens zijn op welke wij- i
ze het bendenvraagstuk moet wor
den opgelost er zyn er. die dit
door geweld willen doen. doch er
zijn er ook die alleen een oplossing
zien door met de bendeleiders te I
praten kan noch.de politie noch
het! leger iets doen. Geen enkele
commandant voelt er iets voor zijn
vingers te .branden."
Nu de heer Beerthuizen in het va
derland terug is, zal hij weer in
dienst komen van het Nederlandse
politiekorps. Hij hoopt alleen, dat hij
geplaatst zal. worden bij eën afdeling
waar hij zich verder kan bekwamen
in het .werk van de Technische Op
sporingsdienst, het werk, dat hem zo
na aan het hart ligt.
NAPELS. In Napels, zijn van
ochtend vroeg negen mensen om het
leven gekomen door het instorten
van verscheidene daken van een
blok huizen.
Zes personen zyn-met verwondin
gen irr een riekenhuis opgenomen.
De béwoners werden'in hun slaap
verrast. 1
:Drïe .belangrijke, recente mo-
«menten uit het leven van rar.
G. J. van Heuven Goedhart, Za-
terdag 10 december nam de Ho
ge Commissaris voor het Vluch-
teUngemvezen der VN in Oslo
de Nobelprijs voor de Vrede voor
zijn dienst in entvangst, uit han
den van Gunnar Jahn (links),
voorzitter van het Nobelprijs-
comité. Enkele dagen daarvoor
wenste htj mevr. Csinki, een
vluchtelinge die hij kon onder
brengen in Horst-America (Lim
burg), geluk met de geboorte
van haar zoon Arnoldus. Op 31
oktober stelde de heer M. A.
Rcinalda, in hotel „De Witte-
brug^' te Den Haag, hem de op
brengst van de „Sleutelactie" ter
hand.
HET bericht van de dood van Van Heuven Goedhart treft
mij als een hevige schok. Komt men op leeftijd dan val-
len de tijdgenoten om ons heen. Maar hij was voor mij
een van de jongeren, en een van de sterksten onder hen. Hij
was een man in. wie gevoelens en hartstochten fel brandden, ge
voed door een uitzonderlijke sterke en heldere geest. Heeft dit
hem opgesloten? Hij was een rusteloze, maar die rusteloosheid
zette zich in hem om in dynamiek, En die dynamiek zocht dan
naar een moeilijke taak om zich te concentreren. Hij wilde op
bouwen, misschien om daarna tot nog groter bouwwerk ge
rechtigd te zijn. Afwerken in bijzonderheden zou allicht niet
naar zijn geaardheid zijn geweest. De echtste vervulling van
zijn dromen leek een burgemeesterschap van een grote stad
met onbeperkte mogelijkheden van ontwikkeling, die altijd
kon doorgaan.
Intussen vervulde hij taak na
taak. altijd met een tentoonspreiding
van zijn ongewone gaven en orga
nisatievermogen. Hij wist niet steeds
al zijn mensen te winnen, maar hij
wist, zolang zyn belangstelling vlam
de. hen aan te dryven tot gemeen
schappelijke inspanning voor een
ongewoon doel. Er ging dan iets ma
gisch van hem uit. Zijn oplaaiingen
schenen echter voor perioden, zij het
niet voor korte perioden.
Ik leerde hem kennen, nadat hij
„De Telegraaf" verlaten had. Het
was dc tijd van zijn ontpopping. Hij
kreeg de leidir.g van een gezapig
provinciaal blad. een der provin-
ciaalstc onder onze provinciale bla
den. In die tijd kon ik hem het op
dat ogenblik begeerlijkste hoofdre
dacteurschap in NederJands-Indië
aanbieden. Gretig scheen hij toe te
happen! maar weldra gaf hij die ge
dachte op. Hij zag meer mogelijk
heden in zijn Utrechtsch Nieuwsblad
cn hij heeft daarmee inderdaad won
deren verricht. Van het bescheiden
blaadje maakte hij in een paar jaren
een orgaan, dat door dc politieke
wereld in Nederland om zijn geest
krachtige en moedige bestrijding van
het nationaal-sociahsme in en buiten
Nederland algemeen gelezen werd.
Dc buitenlandse gezantschappen
abonneerden zich vaak in verschei
dene exemplaren, en het persover
zicht van de Volkenbond te Genèvé
haalde voortaan het blad geregeld
aan als een gezaghebbend Neder
lands oordeel.
Zoiets had in de Nederlandse jour
nalistiek onmogelijk geleken. Het
was-soms in Frankrijk voorgekomen
onder de .invloed van een sterk en
begaafd man.
E omstandigheden' hebben
meegebracht, dat ik.in die
- inspirerende jaren, van be-
gin 1937 tot mei 1940 zijn
medewerker geweest ben.
Dit is in mijn herinnering een mooie
tijd geweest, -waarvoor mijn dank
baarheid nog groot is. Het .geheim
van,.zijn „kracht was zijn geestelijke
directheid. Deze heeft ïiem niet en-
kei vrienden verworven.:-: hij -ging
zijn weg. niets,,en. niemand ontzien
de. Met zijn snijdende intelligentie
en zijn machtige zeggingskracht nu
I EN aardig onderzoek,, dezer maanden, door een
Geneefse sociale werkster oode#nomeh, heeft
niguw leven geblazen in een oud plan. Oud,
want ik bener zowat vier jaar geleden mee
op deproppen gekomen. Oud, want wegens
gebrek aan medewerking is het sinds goed een jaar
oneervol begraven, in de archieven van mijn bureau.
Het onderzoek in Genève had een bijzonder, aan
trekkelijk onderwerp: het gebrek.van oude mensen.
Het betrofhonderd bejaarde Geneefse burgers en
,het leërt onder andere twee dingen. Oude mensen
zijn vaak eenzaam. Uitgaan kunnen ze zo goed niet
meer. vooral 's winters niet. Hun nabestaanden, als
ze die al fn de buurt hebben, zyn druk met hun eigen
zorgen en lópen daarom zelden aan. Maar tegelijker-
tijd tweede conclusie van het Geneefse onderzoek
hebben de oudjes doodsangst voor „het tehuis".
Zé willen.hun restje zelfstandigheid niet prijs geven
en geloven dat ze in „het tehuis" van 's morgens tot
's avonds geringeloord worden. Dan „moet" je zó
laat op, zó laat ontbijten, zó lang uitrusten; zo vroeg
naar bed, enz. enz.
Het verslag van dit onderzoek lezend denk ik aan
de meest .vergetenen onder de vergetenen: aan de
bejaarden onder mijn vluchtelingen. Voor hen geldt
plus: zij zijn vreemdelingen in de landen waar zij
wonen en zij wonen dikwijls in vluchtelingenkampen.
IJ alle, vooral financiële, te- Het centrum zou .dienén voor eet-
genslag. in mijn ambt vergeet 2aal (voor. hen, die niet meer zelf
ik niet, dat een rij van ker- kunnen koken), bioscoop, gezellig-
keri, regeringen en verenigin. held onder elkaar (voor wie er-be-
gen graag hardmeedoetaan hoefte aan mochten hebben). In de
„projecten" voorhet oplossen van huisjes zouden oude vluchtelingen
mijn „moeilijke gevallen", waaron- wonen. Een paar moesten gereser-
der de oude vluchtelingen natuur- veërd blijven voor een verpleegster
lijk vallen.. Ook in Nederlandis en en een sociale werkster. Als de. opzet
wordt lokaal, ..provinciaal en natio- u interesseert, kunt u gaan zien, wat
naai met warmte en begrip aan die ik bedoel, want met geld van de
oplossing meegeholpen. Maar één Ford-stichting en, de onwaardeerlijke
van niyn telkens terugkerende erva- hulp van dr. Wagner van de Luther-
ringen is, dat men voor Nederland- se Wereldfederatie hebben wij by
se, Zweedse, Deense, Noorse, Belgi- Wolf ach, 40 kilometer ten zuiden van
sche; Engelse projecten van dit slag'
de gegadigden niet altijdgemakke
lijk vindt.; Er' is één land waar ze by
honderdtallen zijn. Dat is China. On
der de zowat 13.000 vluchtelingen,
allen van Europese herkomst .(70 pet
Stuttgart, zoiets gebouwd, zij het
niet voor oude vluchtelingen. Wo
ningexperts van de-Raad van Euro
pa zijn er naar gaart kijken en heb
ben het geprezen. Dr. Gerstenmayer,
nu president van de Bundestag in
hlSiiil
lllltliliilil
lilillililü
iiiii'iilx
Wit-Rüs3en) die daarginds het on- Bonn en een van de beste bevorde-
mogelijke doen cm een; uitreis-be- raars van.het plan, wilde 2Q.000 van
wijs te. krijgen, zijn talrijke, ouden
van 'dagen. Daar zij onmogelijk .SbyiiaBMÉa!iiiSlSaajlii3i!68ai9.raKSilW^iiliSSl!Ha)J
evenmin als de jongeren overigens g
in China kunnen blijven-zyn ze f§
bereid naar èlk land te.' gaan. En g
daar er in China voor hén geen op- ff
lossing denkbaar .is, vraag ik. sinds f§
jaren van. alle regeringen èen .hoge M
prioriteit voor „China-cases". -«•
Voor oude vluchtelingen in lan- E
deii als Oostenrijk,: Italië en Grie- §j
kenland ligt het zo niet, Voor hen-is m
„het tehuis" op zichzelf een afschrik- 1
king, maar. 'die wordt 'verdubbeld m
door de gedachte aan verplaatsing M
naar een nóg vreemder land.Zij
zitten al jaren in hun kampen, bij
Napels, in .Triest. Salzburg of Ko- s
lokinthow bij' Athene.Vandaar gaan
zij naar een. zij het nog zo liefderijk. 3
tehuis aan de Engelse kust (er staat k
er oen in Barton on Sea), bij Malm
in Zweden, of in Haren bij Gronin
gen? Het is allemaal zó ver en zó zulke huisjes gaan bouwen. Helaas,
vreemd, dat de oudjes aarzelend dik. er is niets van gokomon. Toen ben
wijls nee zeggen. En dan vind ik ze ik gaan proberen het over een an-
by elk kampbezoek terug, ouder, dere boeg te gooien. Ik heb de stich-
eenzamer, moeilijker levend dan de ting van een reeks „Nansendorpjes"
vorige, keer. 0p mijn program gezet, „Nansen-
dorpjes", als postuum eerbetoon
'IER jaar geleden ben ik be- aan Fridtjof Nansen de Noor. die
HET artikel van wylcn mr.
G. J. van Heuven Goedhart,
dat wij hierby publiceren, is
het laatste van. zyn hand.
Het is, zoals van hem. en op
zijn post te verwachten vlei,
een klemmende oproep in
het belang van het vluchte
lingenwerk. waaraan hij als
Hoge Commissaris niet alleen
zijn grote verstandelijke ga
ven, doch ook zijn gehele
hart geschonken had. Wil
ontvingen deze bydrage kort
geleden. Wij geloven geheel
in de geest van. de overlede
ne te handelen, door het nu
Juist alsnog te publiceren.
houdskosten. Wat ik hoopte was, dat zelfs een, betaald door de arbeiders
bijvoorbeeld Luxemburg de grond, van een Twentse 2akkenfabriek (de
Nederland de huisjes, België de on- ,geye!steen vermeldt het in een twee-
derhóudskosten voor zijn rekening 'regelig rijmpje). Grote-ondernemin
gen en grote particulieren hebben
ieder de kosten van een heel huisje
voor hun rekening genomen eh al
wat, wij npdig hadden is met een
zo ruim overschot bijeen gekomen,
dat wij aan elk huisje nog een
vruchtboom eh een varken hebben
toegevoegd.
AN zoiets nóg een. keer? Kan
een hoge commissaris van
de Verenigde Naties voor
Vluchtelingen het beleven,
dat vóór de winsten van on-
zou nemen. De drie Scandinavische
landen zouden hetzelfde kunnen
doen. Engeland, Frankrijk en Italië
desgelijks. Ik heb er links en rechts
,it over onderhandeld en een aantal toe.
s zeggingen gekregen (met name van
1 Noorwegen, België én Luxemburg),
H die evenwel de uitvoering van. de
ft gedachte op geen vademen na mo-
fe gelijk.maakten. En zo zitten er dus
.nog altijd bonderden, honderden
m oude vluchtelingen in kampen, bang
'M voor „het tehuis" in de verte, bang
m voor het vaak dodelijk gevolg van
b^t overplanten van oude bomen, dememingen in Europa tot verdeling
Wat te doen.. worden gebracht dc kosten van één
huisje voor twee bejaarde vluchte-
,OEN cle bereddering van de lingen worden afgezonderd? Wat een
watersnood 1953 voorbij was bemoedigende ervaring in menselijk
en ons volk miljoenen hadheid en naastenliefde 20U dat zijn!
bijeengebracht omonze be- De 'banken, de fabrieken, de
rooide landgenoten in het scheepvaartondernemingen, .alle be-
Lar.d van Maas'én Waal te' helpen, reid om zich te zetten achter de ge-
waren er goed honderd gezinnen dachte om voor hen di° oud en een-
vergeten, bijna allemaal landarbei- zaam in den vreemde moeten ster-
dersfamilrés, die in een krotje bij de ven, do laatste jaren te verlichten en
boerderij hadden gewoond. Voor hen te vergulden! Ik weet het. er zijn
is onder het voorzitterschap van wij- duizenden dingen te regelen vóór
len de Amsterdamse'wethouder Ke- het zover is. Maar eerst zou er een
telaar en de technische leiding van initiatief moeten zijn. Een paar men
de Gelderse gedeputeerde Keurschot sen, die er wat aan doen kunnen,
een stichting in het leven geroepen, en vooral willen, zouden de hoof-
die 117- huisjes in het Land van Maas den bij elkaar moeten steken.
- Ge
en Waal heeft gebouwd. Na ae enor. beurt het, dan kan binnen; twee jaar
me financiële krachtsinspanning, die ergens in Europa het 'eerste- Nansen-
gonnen. aan deverwerkeïij- méér dan wie ook voor vluchtelin- ons volk zich graag had getroost, dorpje feestelijk worde» geopend, als
king van. een „gek" plan. gen heeft gedaan. En om twee vlie- was hel uiterst moeilijk opnieuw te afbetaling op de schuld, die (vy sa-
Misschien is het helemaal gen in één klap te raken, heb ik die gaan bedelen. Toen hebben we (ik men hebben jegens hen, die, naar de
niet gek. Ik wilde honderd Nansendorpjes voor'oude vluch- was secretaris van de stichting) er woorden van het ontroerende vluch-
minimaal-kleine. tweepersoons huis-r telingen dienstbaar willen maken iets op gevonden. Vandaag nog telingengebed van de Wereldraad
jes rondom een gemeenschappelijk aan de idee der Europese eenwor- vindt ge in het Land van Maas en der Kerken „alles hebben opgeofferd
centrum zetten, het geheel aanha- ding. De drie factoren in het spel Waai huisjes met een naam. Een om der wille van de dingen waarin
kena aan een stad of een groot dorp. zijn de grond, de huisjes, de onder- Van Aalsthuisje. een Pliilipshuisje, zij geloofden". Wie begint?
door
Dr M. y. Blankeusteïn
eens naar links dan naar rechts hou
wend, maar met een vijand altijd
voor ogen: het internationale en na
tionale fascisme.
Hij volbracht met zijn blad het
wonder, dat bij de verkiezingen van
1937, die de nationaal-socialrsten te
genliepen, deze hun zwaarste procen
tuele verliezen leden juist in hun
hoofdburcht Utrecht. .Omdat dit ook
de Hoofdburcht van Van Heuven
Goedhart was. Hij werd een middel
punt in de strijd tegen het nationaal-
socialisme; Wie daartegen vocht
of steun er tegen zocht, richtte rich
vanzelf tot hem. Zijn scherp onder
scheidend brein, zijn felle haat tegen
dit politieke bederf en zijn nooit
falende moed, maakten hem tot de
luidste en misschien effectrijkste
roeper in die strijd.
Later heb ik hem te Londen weer
ontmoet ais minister van Justitie.
Hij verbijsterde de kring.der Lon-
dense -regering, waar schittering
geen gewoon verschijnsel was, door
zijn welsprekendheid. In het bijzon
der waar in bet openbaar gesproken
moest worden, deed_ de regering een
beroep op zyn voor in Nederland on
gewone zeggingskracht. Misschien
mèer dan goed voor hem was.
N die Londense atmosfeer moest
hij vastlopen. Daar was op den
duur voor zijn durf in spreken
en handelen geen blijvende
plaats. Hij zag zich op zekere
dag zonder voorbereidingvan zijn
ambt ontheven, en dit is tekenend
voor hem. Met Gerbrandy had hij sa
mengewoond, er was vriendschap
tussen beu. Toen koesterde hij een
ogenblik bitter verwijt tegen de aan
voerder èn vriend, onder wiens ge
zag dit hem was aangedaan.
Maar op den duur heeft dit geen.
afbreuk gedaan aan zijn sympathie
voor de mens Gerbrandy. Persoon
lijke vriendschap en het zakelijk»
bleven in hem steeds opmerkelijk ge
scheiden op,.een wijze;-die vele van
zijn vrienden uit. Ket verzet, welke
later, als journalisten onder hem
werkten, moeilijk, begrepen." Met
de zelfkritiek entreffendeopen
hartigheid, die hem 'eigen konden
zijn, heeft hij daar in zijn afscheids
rede als hoofdredacteur van „Het
Parool" vergiffenis voor gevraagd,
zichzelf vooral niet sparend. Mijn
vreugde was groot, toen hij na de
bevrijding.de leiding van „Het Pa
rool" aanvaardde. In een periode van
gedruktheid, na de schok van zijn
verwijdering uit de regering, had hy
zelf aan zijn journalistieke toekomst
getwijfeld. Na de ervaringen met
hem als leider van het Utrechtsch
Nieuwsblad, zowel geestelijk als
technisch, zag ik in hem onze groot
ste hoofdredacteur.
'Maar hij heeft in de naoorlogse
journalistiek, met al haar beperkte
mogelijkheden, niet kunnen aarden.
Hij miste de ruimte voor de vleugel
slag, die voor hem cn zijn impulsivi
teit nodig waren. Hij had zich van da
journalistiek gedroomd een positie
van rustig, algemeen erkend, opbou
wend gezag. Die kon voor hem niet
weggelegd zijn, zo oordeelde hij en
hij.zocht nu een taak in andere rich
ting, als regent met groot opbouwend
'werk. Dit heeft hij gevonden als
Hoge Commissaris voor de Vluchte
lingen. Ook deze functie heeft hem
teleurstellingen gebracht, maar tevens
wat bij nodig had: strijd, en resulta
ten. die voor weinigen bereikbaar
zouden zijn geweest.
Hij heeft niet bereikt wat hij wilde
bereiken. Zyn geduldscheen ten
einde. Nu heeft de dood hem ge
troffen. Hij is heengegaan zoals vele
van de sterke en vruchtbare mannen
van deze tijd: Plotseling afknappend,
opgebrand door een onzichtbaar
vuur.
Een zachte herinnering blijft
achter na het vailen van deze
grote strijder. De herinnering aan
een man. die innig verknocht was
met zijn'familie eri die een trouw
vriénd kon zijn. Aan een man ook,
die ondanks zijn dynamiek^ welke
tot het centrifugale leidde, aan Ne
derland zich bewust gebonden
voelde met onverbreekbare uiter
lijke en innerlijke banden.
WENEN Ruim elfduizend per
sonen zjjn in Hongarije vrijgelaten
na een onderzoek van een. officiële
rehabilitatie-commissie. Anderen
worden overgebracht mar „verbete
ringshulzen". Het betreft hier voor
namelijk personen die op politiek»
gronden zyn veroordeeld.
t.Pe Hongaarse minister van Jus-
k.t16- .Münar Hefet, verklaarde, dat
zy die op goede gronden zyn ver
oordeeld geen genade kunnen ver-
'vachten,
-z 7*yaU?e Hongaarse componist
Zoltan Kodaly, heeft scherpe kritiek
geleverd op het regeringsbeleid ten,
aanzien van de musici.Volgens hein
bestaat er grote ontevredenheid over
lage salarissen, slechte arbeidsvoor
waarden en gebrek aan contact met
de buitenwereld. De regering zou op
deze kritiek in gunstige ziri hebben
gereageerd.
He Hongaarse communistische par
tij zou twee schrijvers,-Tibor Deri en
Tibor Tardas, als lid hebben ge-
royeerd wegens ongeoorloofde kri-
tiek op de party.
