V-2 won
SCHELMENROMAN
Baao;eem vriend vafi ne
ZENDER VAN-LAATSTE NIEUWS
Üït VRIJ BOEDAPEST IN V.S.
SPROETJE SPARKS
*-* door FRANK GODWIN
mm
de dood
van een pop
Nieuwe brief van
Eisenhower aan
Boelganin?
Voor buitenlanders
dagelijks 20 liter
benzine in Frankrijk
Tractor-chauffeur
verdronk in sloot
Canada heeft 225
miljoen ton
uraniumerts
Jan Sluijters wordt
vijfenzeventig v
Grote atoomkracht-
centrale in Zuid-
Schotland
Doe'tzelf
Mensen willen
naar maan.
Mars en Verius
-VAJV
JPITKM
JIOU
Walmt eem6,TexMfclirtunnen
we ni6oCMiEnrii£RHl£T6£BRUi.
nfcrc1 -iH-rf*
ZAL HET nACHTtO
w VIMDtN*
ZOtKT EEN BAAn.HlJli, EEN
hti nEi paarden.:
W£ JE HEBI H£T - p
MOipflOD.ia; J Z
- Tlx; jdm
ntnen wEHEtf
aah. r
2878. In. het licht van de namiddagzon is het
wrak nog duidelijker., te zien dan 's morgens.
Beid a vrienden hebben de; „Laura" tot vlak bo-
ven het wrak van.de „Hudson" gebracht en zij
hoéven nu niet zo ver te zwemmen.. Uit het on
derzoek blijkt,- dat het voorschip op een klip rust
GKAA1- EGBERT
S I 3 SH t
10&X-
WASHINGTON*. Functionaris,
sen. in Washington hebben meege
deeld dat president Eisenhower de
Sovjet-premier Boelganin waar.
schünlijk schriftelijk zal verzoeken
de troepen uit Hongarije terug te
trekken om een hetere atmosfeer
te scheppen, voor besprekingen over
ontwapening- V-./
Verwacht wordt dat déze bespre
kingen begin volgend jaar ia de
V.N. beginnen.'
De brief van Eisenhower aan
Boelganin is al een maand in over
weging en zal bet antwoord, zijn op
een schrijven dat Eisenhower vorige
maand van Boelganin ontving over
de ontwapening.,
ArfnenéiH/ip- I.M J
OP datgene, wat in Jjei verleden is geschied, valt niet terug te komen.
De nazi's hebben indertijd zoiets gepoogd als de geschiedenis te
corrigeren: een streven, even dwaas en grotesk als liet verschijnsel,
dat men tegenwoordig bij geheel andere mensen waarneemt, name
lijk her afwijzen van de verantwoordelijkheid voor wat in onze dagen voor
valt, omdat de leiders van voorheen zo zelfzuchtig en onverstandig hebben
gehandeld.
Iets geheel anders is een kritisch kennisnemen van vvat vroeger is ge
schied en het trekken daaruit van een zekere lering. Het is niet fout of
inopportuun, achteraf een oordcel le geven over zekere daden en zékere
mensen*. Dit oordcel kan natuurlijk, al naar gelang van geestelijke instel
ling van degene die het geeft, sterk verschillen; doch soms groeit toch ook
na zekére tijd een grote mate van overeenstemming onder beoordelaars van
diver.-e pluimage.
Wij vier beelden ons. dat dit in strike mate het goal is vóór wat betreft
de totstandbrenging van het nieuwere Duitse keizerrijk door Otto vou Bis
marck. Dc bewondering, ja, verering V3n deze man is jarenlang ontzaglijk
geweest, cn waarlijk niet alleen in Duitsland. Nu zijn werk eclurr aan dc
eigen fouten is bezweken en eigenlijk geheel van te voren moet worden
aangevat, is de toening over hem in brede kring ongunstiger geworden.
Eigenlijk algemeen moet men erkennen, dat de door Bismarck gelegde
grondslagen niet deugden. Voor de noden en wensen van het ogenblik
heeft.hij met veel/doorzettingsvermogen en weinig scrupules een oplossing
gevonden.. Vóór de toekomst echter heeft hij geen waarborgen geschapen.
E EN Nederlandse bijdrage tot de discussie over Bismarck heeft
dezer dagen dr. Z. R. Dittrich in het licht gegeven Van deze
belangwekkende studie, die zich uitstrekt óver het tijdvak 1806-
1871, is het hele tweede deel gewijd aan Bismarckseerste /tien
jaren. Uiteraard doet de schrijver moeite, de. ijzeren kanselier récht te
laten/wedervaren; Vtij vrezen echter, dat hij te veel op her.voetspoor.-.van
vroegere schrijvers poogt. Bismarck's beleid in het kader van tijd en
omstandigheden voor te stellen als het enig mogelijke om dr Duitse
eenheid.tot stand te brengen. Het uitgangspunt daarbij j« dan natuur
lijk. dat deze eenheid eigenlijk tot elke prijs moest worden verkregen.
Ongetwijfeld wordt men bij het kennisnemen van de Duitse geschiede
nis van 1862 tot 1871 steeds opnieuw geboeid door de veelheid cn span-
nendbeid der gebeurtenissen. Wij kunnen het echter niet helpen, dat in
het historisch perspectief het verhaal voor ons meer en meer het karakter
heeft gekregen van een schelmenroman.- Otto yon Bismarck, de held van
deze roman, moet wel dé sympathie verkrijgen v'ari de argefozen wegéns
zijn durf, zijn doorzicht, zijn succes: en niet-argelozen, bewonderaars ook,
hebben er helaas jarenlang veel uit geconcludeerd omtrent 'de noodzake-
lijk ruime grenzen der staafJcundige moraal.
Dr. Dittrich .vindt Bismarck volstrekt geen schelm. De ijzeren kanselier
was, zegt hij, een gelovige Lutheraan. Vastgesteld moet worden, dat dit
geloof voor hem. geen beletsel is geweest bij een politiek, die er zeer ver
gaand van uitging, dat het doel dc middelen heiligt. En zo de vraag wordt
gesteld, wat. geschied ware, wanneer er geen onscrupuleuze Bismarck was
geweest, dan zou het antwoord kunnen luiden; misschien geen oorlog van
1914, misschien geen Derde Rijk, misschien geen catastrofe van 1945. Na
tuurlijk is dit een speculatie, maar toch niet een erg gewaagde.
HEBBEN' wij het goed begrepen, dan ziet dr. Dittrich de annexatie
van Elzas-Lotharingen in 1871 als het kwaadste stuk uit de erfe
nis van Bismarck. Wij geloven, dat hij zich in dit opzicht vergist.
Inderdaad heeft het verlies van de drie departementen de Franse
revanchezucht levendig gehouden, maar dc post was toch niet kwader dan
de nalatenschap van de Poolse delingen uit een tijd, ver voor Bismarck.
Veel erger is dc twijfel, die hij in de Duitse gemoederen heeft'achter
gelaten. aangaande de morde grondslagen, van een staatsbestel; veel erger
ook is het feit. dat hij in gebreke is gebleven, een constitutioneel bestel
tot stand te brengen, dat kon dienen als kweekplaats van nieuwe genera
ties van staatslieden. Bismarck was een Junker en heeft er het zijne toe
bijgedragen, dat de Junkers de groep zijn gebleven, waaruit haast bij uit
sluiting cn steeds buiten de Bijksdag om* de politieke en militaire leiders
werden gerekruteerd. De burgerlijke maatschappij kwam er niet aan te
pas cn bet leger was een staat in de staat. Pas in onze tijd zien we een
aarzelende groei van het parlementaire stelsel en van het verantwoordelijk
heidsgevoel der burgerij, dat voor een goed functioneren daarvan voor
waarde i«.
Voor ons en, naar wij geloven, voor vele anderen blijft gewelddadige tot-
stand hl enging van de .Duitse eenheid in de veelbewogen en veelbeschreven
tien jarcil ccn zaak van twijfelachtige waarde. Er is veel te zeggen voor
het standpunt, dat de vereniging der Duitse landen of had moeten geschie
den volgens liberale beginselen óf beter achterwege had kunnen blijven.
Zeer vergaand is de eenheid gekocht legen de prijs van de vrijheid..
En zoiemand mocht vragen, welke ziii een. discussie daarover, nu nog
heeft, dan mag hij bedenken, dat ookop het ogenblik het alternatief
vrijheid of eenheid in hoge mate actueel is. De hemel beware daarom
Duitsland en Europa voor een Bismarck de Tweede.
D De opkomst vBn het moderne Duitsland, twee delen. XJlttfave van J B.
wolters, Groningen, en. Djakarta.
Vrijdag 14 december 1956
PARIJS. Buitenlanders, die met
een. auto. langer dan. 48 uur in
Frankrijk blijven, kunnen een ben-,
zinetoé wijzing van 20 liter per dag
krijgen, tot een maximum van 200
liter.
SOMMELSDIJK. Gistermiddag is
de 1'9-jarigê tractorchaüffeur J. L.
Schol mét zijn tractor in de polder
AVestplaat-Fiakkee van de weg ge
raakt, in eeh vrij diepe sloot terecht
gekomen en verdronken.,
OTTAWA De Canadese regering
heeft bekend gemaakt, dat de reser
ves aan uraniumerts, voor zover
deze bekend zijn, geschat op 225 mil
joen/tori.
Canada exporteert op het ogenblik
alleen naar de V.S., maar .venvacht
wordt, dat het ook erts naar Enge
land, Japan en andere landen van de
Westelijke wereld zal zenden.
AMSTERDAM Maandag 17 de
cember wordt de Amsterdamse schil
der Jan Sluijters 75 jaar. In verband
met zijn gezondheidstoestand is er
die dag geen receptie, ook geen be
zoek;
Jan Sluijters werd 17 december
1881 in. 's-Hertogehbosch geboren. Hij
verwierf: m 1904 de Prix dé Rome,
nadat hem in datzelfde iaar de ko
ninklijke subsidie was toegekend.
Lange tijd verbleef hij in Parijs..
Jan Sluijters schildert stillevens,,
stadsgezichtenen composities met
figuren, vooral portrtten.
HÜ is lid der maatschappij„Arti
et Amicitiae" en van de vereniging
„Sint Lucas*
LONDEN J De General Electric
Company zal de grootste opkern
energie berustende elektrische cen
trale ter wereld bouwen. De centra
le komt in Zutd-Scbotlond.
Groot-Brittannië zal volgend jaar
..beginnen met de bouw van vier
atoomcentrales, waarvan de kosten
op 155. miljoen pond geraamd wor-
dem. r*; -
De. totale capaciteit zal ongeveer
1.210 megawatt elektriciteit zijn.
Universiteit van Brussel
eert twee Nederlanders
BRUSSEL. "Koningin Elizabeth
heeft donderdagmiddag in de aula
van de Brusselse universiteit; de
academische vergadering bijge
woond, waarop 15 buitenlandse pro
fessorenhet. eredoctoraat werd uit
gereikt. Prof. mr.. dr. R. Kranen
burg, professor aan de Universiteit
van Leiden en oud-lid van de Ne
derlandse Raad van State, werd be
noemd tot doctor: honoris causa
de rechten, prof. ir.'dr. C. B. Bie-
zeno. lid van de Nederlandse Ko
ninklijke Academie van Wetenschap
pen en hoogleraar aan de Technische
Hogeschool te Delft, ontvinsfhet ere
doctoraat van de. faculteit'van toe
gepaste wetenschappen.
Advertentie IJfO
iRll JET Transparante i
IVIKJl kleuHafc
(Van een onzer rédacteuren)
HET Is .geen/toeval dat Hitiers
geheime wapen in 1944 in
de strijd geworpen om, ondanks al
le /„tactische terugtochten op alle
fronten",de oorlog te winnen
reclame voor zijn autotabriek. stuwkracht zou het kunnen ontwik-
Tóch werd ook hij op den duur kelen. Zij ontwierpen en bouwden
gegrepen door de geweldige stuw- een nieuw soort buskruitpers. _We-
kracht, welke de raket kan ont- kenlang ging alles goed: Tiling's
plooien. Dat eerste, gemeenschap- raketten bereikten* een hoogte van
w pelijke experiment: Valier had ruim drie kilometer. Totdat op die
een raket was, ontworpenvoor achter zijn auto twee raketten ge- tragische 11e oktober 1933 het tot
vreedzame tochten door het heelal, bonden, die toen de lonten wa- steeds hardere blokken samenge-
Fritz Langs f;?m „De vrouw op de ren opgebrand als serpenten perste kruit spontaan explodeerde.
Jnaan" en Oberth's vrij primitieve sisten, maar het rijdende ding voor Afschuwelijk gewond werden alle
hem niet langer dan 35 seconden drie. Volgens hun vriend freiherr
voorwaarts duwden. Snelheid: vijf- Von Ledebur dachten alle drie tij-
tien kilometer per uur! Opel moet dens hun laatste minuten alleen
een beroerte nabij 2ijn geweest
van het lachen. Maar toen hij kor
te tijd later op de A\*usbaan bij
Berlijn met zijn verbeterde „Opel
Rak II" waarachter 24 buskruit-
raketten hun vurige krachten zet-
aan hun ideaal: de ruimtevaart.
Vrijwel onverstaanbaar, maar on
danks ondraaglijke pijn rustig,; dik-
teerde Tiling nog zijn mening iver
de vermoedelijke oorzaak van bet
ongeluk, opdat zijn eventuele op-
ten een vaart van 230 km per volger met minder risico zou kun-
uur bereikte, toen lachte Opel niet nen werken. Alle drie zijn zij zon-
meer. In die dagen had Valier zich .der .klacht gestorven.
al in z'n eentje geworpen op proe
een nieuw soort religie tot leven
- gewekt: de ruimtevaart. Vele „ge
lovigen" zagen Hermann Oberth als
haar profeet. Verscheidene ingewij
den waren dermate bezeten door
alles, wat ruimtevaart heet, dat zij
vóór de verwezenlijking van hun
ideeën morele overwegingen in de
ijskast wilden verbergen. Duits-
land's ineenstorting en de weten
schap, met hun raketten onnoeme
lijk'veel leed te hebben veroor-'f." ,'Y j~'
zaakt, werkten op hen bijzonder ven niet raketsleden: Garlmann
ontnuchterend. Maar toen Hitier weet nog met weel omhaal van
-hen.riep in dé jaren dertig gaven woorden te vertellen, welke ont-
•zij soms te gemakkelijk gehoor aan roer mg alle toeschoiwers aangreep
de roep. Heinz Gartmann, een der toen Max op de Eibsee bij Mun-
bekendste kronikeurs van de ruim- chen zijn glijdend voertuig een
tevaart, neemt het b.v. .Wernher snelheid van 4Q0 km per uur gaf!
von Braun nóg hoog kwalijk, dat Ook Valier gaf uiteindelijk toe. Sa"ngêr,"vVn"Braun"cn "Nebèi cn*ai
dat de buskruitraket niet hèt was. die anderen was geweest. Want wat
Merkwaardig is het, dat hij niet voordien met de paar centen van
het slachtoffer werd van de waag- theoretici, uitvinders en enkele fa-
halzerige experimenten met öat brikanten onmogelijk was geble-
explosief, maar van proeven met Ken, werd werkelijkheid toen Hit-
para ff me en vloeibare zuurstof, die Iers óorlógsapparaat talloze mil-
heel wat safer leken. Misschien joenen op tafel toverde. Toen ver
was hij tc haastig, was hij naast rezen op zorgvuldig geheim gehou-
inventieve zoeker te weinig koel- den plaatsen de perfectste werk- VonBraun'
berekenende wetenschapsman,' te plaatsen, toen werd het knapste -wafren no.
veel „gelovige'Hoe dan ook: op intellect opgekocht of onder dwang heis
17 mei 1930 explodeerde zijn proef- ingeschakeld. Toen bouwden al die
raket op „dc bob", omdat Valier technici proefbokken. die de druk groe,ae yiC ODenh s
Valier, Tiling. Angelika Budden-
bhmer en Friedrich Kuhr hebben
niet meer de pijnlijke, beschamen
de periode behoeven te beieven
van de jaren 1933 tot 1945, waar
over iedere auteur over ruimte
vaart het liefst zou willen zwijgen,
er niet dat „En tochvan
ketcmtwerpen.
„V-2" „VerpcltmiKs-
o. 2", zo fredoopt door Goeli-
het moordende wapen' dat
vreedzame ra-
deze grote rakeltenfouwer eens "naar' zijn" zeggoh geen tijd van tïendüi2endm: kilo's "jamden
heeft g^egd; Wij hebben de ra-had zijn verbogen dus onbetrou- weerstaan, toen construeerden zij TT.. -
ket ontAvikkeld om andere plane- bare apparaat te repareren. Een raketten, die dergelijke capacitei-.-*"1 was „afgevuurd' in Wassenaar,
ten te veroveren, niet om onze staalsplinter vernielde zijn long- ten hadden Toen bleek, het moge- steeg binnen enkele seconden tot
eigen planeet te verwoesten", maar slagader. -Max Valier stierf in de automatisch werkende veilig- cen hoogte van tachtig kilometer
er desondanks geen been in zag een armen van zijn beste vriend Klaus heidsïnstallaties aan te brengen, en legde de 300 km afstandnaar
der voornaamste ontwerpers en Riedel-
bouwers van de V-2 te worden.
Dat Hitier en consorten die ge
vaarlijke dingen slechts wilden ge- "D EINHOLD Tiling en zijn me-
bruiken als onschuldig speelgoed, -Ex dewerkers Angelika Budden-
zullen Von Braun, Eugen Sanger böhmer èrt Friedrich Kuhr werden
en Rudolf Nebel niet hebben ge- slachtoffers van Tiling's „koppige
dacht. Met veel trots zullen zij aan pogingen, de buskruitraket koste
hun dagen in Peenemünde en Trau- wat het kost te vervolmaken. Ti-
toen ontpopte Hermann Oberth's de, Britse hoofdstad a£ in luttele
simpele, kegelvormige straalbuisje minuten,
zich tot een machine met helse
krachten, die tonnen springstoffen m NKELE maanden voor deze ge
el oor de lucht kon verplaatsen met beurtenis geschieuae er iets op
nooit gedroomde snelheden. Toen Peenemünde dat aantoonde, dat
werd de V-2 geboren, Goebbels ondanks alles Wernher von Braun
„Vergeltungswaffen 2". Op 8 sep- en Walter Dornberger hun oude.
tember 1944 boorde het eerste pro- idealen niet geheel ontrouw, waren
en niet terugdenken. Hoogstens zul- bng meende, dat er met kruit toch ^ukt van si die jaren koortsachtige geworden. Op 15 maart 1944 werd
len zij kunnen zeggen: ,/En. meer te bereiken was dan met; al voorbereiding in Peenemünde en Von Braun met twee van zijn naas-
toch die vloeibare brandstoffen, waar-- Trauen zich in de Londense straten te medewerkers in hun kragen ge-
Zoals dus ae ruimtevaart m van nog geen enkel goed resul- explodeerde -met ontzettend ge- grepen, naar Stettih overgebracht
Duitsland zijn profeet .had, ber- taat bekend wasmeende, hij. weid en doodde honderden ménsen, en daar opgesloten. Dornberger,
denkt hij ook nu nog zijn marte- Nog wist men in Duitsland hiets toen de opperste baas op Peene-
laren: Max Valier, Reinhold Tiling, van... Goddard's geslaagde proeven münde, moest bij maarschalk Kei-
Angellka Buddenböhmer enFried- in de V.S,! Heinz, Angelika on Valicris raitetauto ro. fi, voortBestu-wa ^ej komen dié hem toebrulde: „Die.
rich Kuhr stierven er voor, al die Friedrich geloofden, dat hoe som- door ontsnappend vloeibaar koolzuur- vervloekte kerels praten nog over
eerste, bewogen jaren van experi- pacter buskruit was. des te meer
menteren rond het jaar 1930. Voor
al de naarr. Max Valier heeft een
schier magische klank in kringen
van raketbouwers. Welk een moed
had die Oostenrijker, welk een
doorzettingsvermogen, welk een
vindingrijkheid' Een., figuur, nu al
omweven door een 'waas van ro
mantiek. Niet/door zijn/uiterlijk:
een lange; ietwat schrale.man. Aan
zijn biljartbalachtige hoofd .was
niets, dat teenagers tot dromen
zou kunnen zetten. Maar hij ont
wierp haast aan de lopende band
raketauto's, -vliegtuigen, -sleden
er» -ruimteschepen. Waarschijnlijk
had hij ook tekeningen klaar voor
raketfietserw AUes wat maar kon
bewegen, -zag- Max- Valicr al voor
waarts stormen.tot -grote snelheid
gedwongen door zijn buskruitra
ket ten. i'i<
HET waren grote dagen, toen
Max Valier met Fritz Opel
samenwerkte. Max was hel in de
eerste plaats om de ruimtevaart te
doen, Fritz had-meer oog .voor dc
gas.
ruimtevaart. Dat moét afgelopen
zijn." In Berlijn hoorde Dornber
ger, dat er ook over hem een dos
sier lag: .praten over ruimtevaart
was in het Duitsland'van die dagen
sabotage. Het heeft .Dornberger cen
paar flessen cognac gekost om, zijn
medewerkers uit de handen van
de SS te krijgen. Om hun. V-2 te
voltooien, waarmee zij .de Am.eri-;
kanen juist een slag voor waren.
Want in de lente van 1945 hadden
ook die hun „Private F"''ri- geba
seerd op de principes van God-
dard voor „gebruik" gereed; dat
raket wapen haalde een hoogte van
vijftien kilometer.
Heeft de snelle ontwikkeling van
de luchtvaart veel te danken «an
de wereldoorlog nr. 1. de ruimte
vaart kreeg 2ijn grote kans door.
dc wereldoorlog nr.. 2.' DaLTiij zich.
daarna steeds verder, in snel tem
po kon ontplooien, waarschijnlijk
zijn definitieve verwerkelijking nu
reeds tegemoet gaat. dankt, hij aan
liet feit. dat de oorlog in wezen
nooit is geëindigd, doch slechts van
heet (gedeeltelijk) koud werd.
WENEN. Laszlo Jobbapyi, de
jonge Hongaarse vrijheidsstrijder,
die op de voor Hongarije zo nood
lottige zondag 4 november in. het
gebouw 'v,dn'hei. b}ad Szabad Nep"
via de telexmachine boodschappen
tot'de vrije wereld richtte, is in de
V.S..
Laszlo, een potige kerel van 22
jaar, kwam veertien dagen geléden
in Wenen aan na zyn geweer en
zijn munitie in-Boedapest verborgen
te hebben, Zijn afscheid van Hon
garije was een. salvo uit éea Rus
sisch geweer, juist toen-hij. de grens
bereikte.
Hij was het,, die op die tragische
dag tot 1D.55 uur telexboodschappen
naar het bureau van Associated
Press in Wenen zond. tezamen met
een vriend, die hem afwisselde. Een
van zijn boodschappen was: „Ik loop
nu naar het raam in de kamer hier
naast-om-te schieten. Maar ik kom
terug als er iets nieuws is of als
jullie me bellen".
Hij maakte deel uit van een. groep,
van 200 rebellen, mannen, vrouwen,
jongens en meisjes, die het gebouw
van „Szabad Nep" in het centrum
van Boedapest, aan de Joszef Ring,
bezet hielden.
Toen de revolutie uitbrak, zat hij
in. eenmilitair gevangenenkamp bij
Tamasi. Hij had zijn. communistische
superieuren geërgerd door een brief
die hij de vorige zomer aan een l ne hanteerde.
vriend schreef én* waarinhij zei:
„Deze moordenaars stelen de beste
drie jaar van mijn leven".
De.brief werd.gezienJLaszlo werd
bij.zijn commandant geroepen en hij
raakte zijn vrijheid kwijt.
Toen de opstand op 23 oktober
uitbrak, vormden hij en 470 anderen
een „revolutionaire militaire raad".
Zij ontwapenden hun militaire en
politieke officieren. Op 3 novem
ber kwam. Loszlo in Boedapest in
het gebouw van „Szabad Nep" te
recht, waar hij evengoed geweren
Molotov-cocktails als de telexmachi-
fil Hn/.nc-DiA "V Fi»rt'KiÉirtP Ton 1! Kutirte low 7 Dê lOCKEy 1
ret op. „Heb je met
Monny? Ze moeten je toch iets ver-
keuken geweest Ik begrijp het niet
Ik begrijp niet waarom zei.."
„Misschien weten we er morgen
meer van. Misschien nog'wel eerder.
Maar East is er vroeg in de avond
geweest. Ik heb hem niet gezien ik
wist niet eens dat hij in huis was,
maar ik hoorde'het later. Clara Ver
telde hot Mollie, Mollie vertelde het
Pauline, Pauline vertelde het Agnes.
Agnes bracht me om acht'uur mijn
eten en vertelde het mij."
„Monny! Je doet zo mysterieus en
raar. Wat heeft ze je verteld?"
,;Over East. East vroeg Fde kok
««nrnVpn naar ztjn "hand, heel vriendelijk en
h fpK vpr' medelijdend. Hij heeft Clara ook
én- is afgebroken. Maar het achterschip is nog
vrijwel geheel intact. En even later staat Jaap
Terwinde 'weer op de brug van het schip, waarop
hij jarenlang gezagvoerder is geweest. De ruiten
zjjn ingedrukt en een reddingboei hangt dwaas
omhoog Ër zwemmen wat vissen verschrikt
rond, maar voor het overige ziet alles er nog
vrij normaal uit. Het gaat"er nu maar. om de
kompassen te vinden. Moeizaam bewegen beide
mannen zich over het schip cn het is vooral Jaap
Tenvinde vreemd te moede
In de straat beneden klonk de uit- teW"hebben."Hébbën"ze" je toestem- hefeferatf|dHl(ebest'eeddaedeen1 heie-
t laat van een auto. Ze schrokken op. ming gevraagd om in het huis te 5™,™^ MtteMe een BW-
*Achti verdiepingen lager, maar ze komen en de boel te regelen;" telde MSuie MoS"e vertelde piihne.
Tn de andere' kan,er staat een "Jl Zethkn alle meisjes die een f^dS hondSdSÏÏ-
raam open," zei hij scherp. „Doe dat pasje hadden om laat uit te blijven dh%-v
dicht" teruggestuurd. Niemaiid: mocht naar zen" «aa gewonnen.
„Ik zal het doen," zei ze. buiten.; Zelfs die arme Kitty, niet. waavom: Monny, waarom
Hij stond op en liep naar de deur. toen ze naar de doktér wilde gaan.Monrvy, je_ ziet er afscauwe-
j Hij had genoeg gezegd, „Ik ga nu. Niet naar Klóppel, die andere dok- hjk uit, kr met zo.
'Wilt u misschien liever ik be- ter. Heb jij ze' gezegd dat- ze datJuffrouw Brady keek op dezelfde
doel, wilt u liever met me mee inochten doen?"' manier als juffrouw Small zoeven de
'gaan?" „Ze gezegd? Ik. ben zelf opgeslo-r kamer, dóór en za^ niets. „Vraag me
„Nee." ten...! Wil je iets zien?^. Juffrouw niet waarom," zei ze. „Vraag, me
Hij deed- de deur achter zich Brady liep. naar. het raam en schoof nergens naar. Ik was' die avond zelf
■dicht Tóen hij weg was bekeek juf- de gordijnen opzij. „Kijk daar, bij in de keuken. Ik zag bloed eri tranen,
'frouw Bradv zichzelf in de spiegel het hek. Een agent Op elke ver- dat was alles. Dat is het enige, wat ik
en poederde haar gezicht zorgvuldig, dieping staat er één, ik/heb het ge- zag...Heb je iets te drinken?",
Toen liep ze, zo geruisloos mogelijk, .zien. Zelfs een rat zou hier niet uit- jUffrouw Small zuchtte, /Cognac,"
ook de gang op. Het was niet nodig komen. Zelfs geen muis." Ze lachte. zei ze. Ze zocht in het bureautje en
dat de hele wereld me hoort, dacht „Op de schutting zit een kat Zie je haalde een fles tevoorschijn. „Geen
ze, hoewelhet me niet meer kan hem? Die kat zou de muis te pakken goede cognac maar het is het enige
schelen. 'krijgen,'de agenten de rat, maar wie dat ik hete. Goed?"
Jauffrouw Small zat nog aan haar zou het'touw kunnen doorknagen? Jazeker
bureautje toen juffrouw.Brady bin- Niemand." Ze lachte zorgeloos. „Ik „,,D„
nenkwam. Het. enige wat juffrouw wou een sprookje van Moeder de »I,1C S SS,"
Brady zei, waS: „Ik ben van plan Gans vertellen, maar het lukt.niet." n,J*ï
veranderd. Ik kon toch niet slapen." Ze liet het gordijn vallen en ze gin- nr
Juffrouw small zei: „Ik begrijp gen terug naar hun stoel. "ï,0®, '^„nleuv-s.over
het Ik ook nietMonny, ik ben De stem van juffrouw Small klonk harm' Monnyc.
bang. Het hele huis zit vol met poli- in tegenstelling tot die van juffrouw ..«Het gaat .goed met haar.'
tiemannen." Brady, als gefluister. „"Wat zoeken „Mooi zo.,-Alsjeblieft -Monny.
„Lelijke duivels, hë? Brede schou- ze, Monny?" Niet morsen."
ders en grote'voeten. .Boem, boem, „Wie zegt, je dat ze ergens naar Juffrouw Brady*, tilde haar glas/óp
boem, de jongens marcheren... zoeken?" met een gebaar dat applaus waard
Waarom neem je niet iets in als je- „Dat moet wel Misschien iets van was. Het was een van de oude spel-
nict kunt slapen? Dat wilde ik dok Ruth Miller. Heeft ze. iets .achterge- letjes. Juffrouw- Small lachte
doen." laten?" prompt. --
Juffrouw Small gaf geen teken dat „Ik geloof dat ze alles al hebben „Clown! riep juffrouw* Small,
ze het had gehoord. „Wat een afschu- gevonden wat ze hier liet, Toen ze „Natuurlijk;;. Maar luister es, je
welijke avórrd. Monny, wat is er aan haar koffer in beslag namen. Tenzij verbergt iets, je doet met niée.Beant-
de hand? Wat gast er gebeuren? Je er bij Blackman iets was waar ik woord je mijn .toast^ niet, zoals je
moet het. me vertellen." niets van wist.Zezijn ook m de volgens het etiquette-boek.zou moe-
,East en Foy gaan hun geld mis- keuken geweest." ten doen?" -vj
schien -. verdienen."-" De keuken! Monny, je bent gek. „Nee, ik_niet," zei juffrouw SmalL
Juffrouw Small deinsde achteruit Wélke keuken?" „Je. weetdat ik er niet van houd.
maar haar ogen volgden elke be- „De onze." Ik heb. er nooit van gehouden, Mon-
weging van juffrouw: Brady's han- „Maar dat is krankzinnig. Ruth ny." -
Brady stak een siga-, MÜler is niet' in de buurt van' de (Slot volat)
dcii Juffrouw
