i
gevraagd
Vakbeweging speelt
grote
rol in
Israels economie
n
'ASPRO
-CHECHAQUO-
JACK LONDON
m SPROETJE: SPARKS
Trots en voldoening over
bereikte prestaties
[JÉllii
Sil
Toekomst voor
Sabras
Voldoening
AVONTUREN
VAN -
- KAPITEIN
ROB
-door-
Donderdag 2 mei .1957
pET lijkt eéa moeizaam/wejlt, op het ogenblik iets zinvols te
zeggen over de kwestie van dè proeven met atoombommen, zonder
tegelijkertijd in te stemmen met het koor dergenen die roepen.dat
het meteen uit moet zijn met deze proeven. Van alle kanten
bereiken ons, verwijten, waarvan eigenlijk de strekking is dat degene, die
geen onvoorwaardelijke stopzetting van alle experimenten, vraagt, een
vijand ix^yart. de mensheid en van de vrede en niet kan pretenderen, er
nog enig ideaal op na te houden. Niet waar, wie er niet tegen is, is er
voor; en boe laag gezonken en verhlind is hij, die klaarblijkelijk het
atoomwapen een goed hart toedraagt! -
Wanneer wij een i .ging willen doen, argumenten van sentimenten té.
scheiden. dan weten wij bij voorbaat, bij velen hiermee geen succes te
■i zullen hebben. Er is overvloed aan onzekerheid in deze tijd,' en on
zekerheid beeft nu eenmaal vaak de behoefte, rich- achter emotionele vast
beradenheid te verschansen. Tot goed begrip moge dienen, dat wij van
de uitnemende bedoelingen van onze critici in het algemeen veel sterker
overtuigd zijn dan zij van de onze. Wij zeggen ook volstrekt niet dat
degenen in het Westen, wier oproepen engetuigenissen thans door het
Kremlin worden geprezen, verkapte communisten rijn.
Wel zeggen wij, dat tfbt Westen rich niet door een zekere paniek
stemming mag laten verleiden tot het aanvaarden van een oplossing, die
'geen oplossing is. De proeven met atoombommen zijn een aspect van een
veel groter probleem, nJL dat van vrede en veiligheid. >kEn vrede en
veiligheid rijn in deze onvolmaakte wereld nu eenmaal onverenigbaar
met zwakheid. l,
WAT Albert Schweitzer in rijn boodschap zegt over de gevolgen
yan experimenten met atoomwapens, is stellig niet. verzonnen en
misschien niet eens overdreven. Wie zal zeggen, welke ernstige
gevolgen voortkomen uit de giftige stoffen, welke in de atmo
sfeer rijn achtergebleven na het ontploffen van de vijf Russische water
stofbommen in de Siberische toendra? Doch in het licht van de Russische
propaganda is dit gevaarlijke gedoe zoiets als het optreden van een
drankbestrijder, die in dronkenschap de gekste dingen doet teneinde de
wereld tot drooglegging te bewegen. En misschien is deze vergelijking
nog.wel,te" gunstig.
Een vastlegging van. rijn standpunt op grond van het aan proeven met
atoomwapens verbonden gevaar heeft dit zwakke punt, dat men met de
mond vol tanden staat wanneer het gelukt projectielen te vervaardigen, die
weinig of geen verontreiniging van de luchtten gevolge hebben. Macmillan,
'de Britse premier, heeft nu experimenten met zulke wapens aangekondigd.
Wie roept, dat deze wapens in oorlogstijd dan toch ook een massa-slach-
ting kunnen-aanrichten, heeft natuurlijk geheel gelijk. Maar. hij moet
zich bewust rijn, dat hij plotseling over heel iets anders spreekt. Hij
spreekt over de gevaren yan een mogelijke volgende oorlog en hij bedoelt
waarschijnlijk ook te kennen te geven, dat zo'n oorlog dient te worden
vermeden. En daarop nu zeggen wij met heel ons hart: ja, ja,'ja!
Men moet een beetje onderscheiden. De Russen doen grote moeite,
de wereld zover te brengen, dat die Chroesjtsjew's proeven met Macmillan'?
proeven op één lijn stelt, en geneigd is, Chroesjtsjew als de brave man
en /Macmülan en de andere Westelijke staatslieden als de boosdoeners
te beschouwen. Wij kunnen onze lezers alleen maar vragen, rich voor
deze opvatting te hoeden.
k E verwerving van vrede en veiligheid is momenteel het kernpunt
l van alle strevingen. Wie daarbij alles op de kaart van het verbod
van proeven met atoomwapenen of van atoomwapenen zelf zet,
vergeet, dat het hier een geestelijk veeleer dan een materieel
vraagstuk betreft. De moeilijkheid voor de Westelijke landen is, dat de
andere partij achter het ijzeren gordijn zichzelf eigenlijk: niet kan voor
stellen, zonder krachtige strijdmacht. Een-groot deel yan de propagandis
tische kracht en/.trouwens ook van de samenhang van het communistische
systeem Zou wegvallen zonder de magie van het onoverwinnelijke rode leger.
De in verhouding grote kwetsbaarheid van de kerngebieden der Sow jet-
TJnie voor atoomwapens zijn de Russen zich ten volle bewust. Hun streven
is er dan ook in de eerste plaats op gericht, de atoomwapens uit te
schakelen. De Westelijke landen echter, die thans in staat rijn, bepaalde
soorten vandeze - wapens te vervaardigen, die in de atmosfeer weinig
sporen nalaten, hebben naar onze mening tot plicht, iets meer na te
streven dan terugkeer tot een vóór-atomaire toestand, die misschien de
vrede minder zou waarborgen dan de huidige. De atoomwapens moeten er
uit, maar slechts als onderdeel van een plan, dat de oorlog zelf beoogt te
.liquideren.
Deze liquidatie is' ondenkbaar zonder duidelijke aantasting van de kracht
en daarmede de magie van het rode leger. Het Westen mag rijp eigen
onderhandelingsbasis niet verzwakken. Het zou. volkomen onder zijn taak
blijven, wanneet het uit de huidige toestand niets meer haalde dan een
verhoogd gevaar voor oorlog, ook al kon worden aangenomen, dat voor die
oorlog een verbod van atoomwapenen zou gelden.
Boeiender no^ dan de i
dingen, zyn de mensen in
Israël. In een grote cement
fabriek bü Haifa sprak d r. P.
J. Koets, wiens tweede nrti-
kei van zyn serie reisimpres
sies wy hiernevens afdrukken,
met een aantal employés.
Trots om hetgeen in de afge
lopen jaren werd "bereikt klonk
door in hetgeen deze Israëli's
vertelden over hun werk in de
nieuwe staat.
yan de. berg Karmel af heeft.men dit uitzicht op het industriebek-
ken van Haifa, tens een moerassige streek, na uwe lijks bewoonbaar
is het thans een gebied dat van groot belang is voor Israels econo
mie. In de loop der jaren zijn hier tal van industriële vestigingen
verrezen.
AAN de noordkant van Haïfa ligt een cementfabriek, Nesher
(de Arend). Toen zij 33 jaar geleden werd gesticht was;
het gebied waar zij ligt, en waar nu vele duizenden mensen
wonen, waardeloos en ongezond moerasgebied. Het moest wor
den drooggelegd en gesauveerd eer met de bouw kon worden
begonnen. Wie zou.er bereid zijn geld te steken in een onder
neming, die op een letterlijk zo weinig vaste grondslag
moest worden opgetrokken! Zoals bij zoveel ondernemingen
iti Israël was het ook hier: de vakbeweging, de Histadroet,
nam het initiatief en sloeg mee de hand aan de ploeg.
Zij bezit nog altijd 50 pet van het AT7'j
aandelenkapitaal, terwijl 50 pet. in f\ iet getiebrCllSeerd
handen is van particulieren. Niemand TJ.,,
die er dertig jaar geleden zyn geld b?geleider drukt zich heel be-
aan heeft gewaagd, behoeft er spijt boorlijk m het Engels uit, maar gaat
van te hebben. De fabriek ia een toch graag, als hij merkt, dat dit mo-
van de grootste en modernste van Relijfc °P Duits over. Hij spreekt,
het hele Midden-Oosten. Zij kan het het vlot en zonder haperen, met een
opnemen tegen concurrenten over gezellig Oostenrijks accent. Geen
heel de wereld. Bijna de helft van ronder. Hij is afkomstig uit Galicië
de produktie is dan ook voor uit- en gezien zijn leeftijd moet hij nog
voer bestemd. De leiding blijkt goed onder de oude keizer Franz Jozef
op de hoogte; zij weet bv. hoe in daar school hebben gegaan. Op mijn,
Nederland de Pietersberg bij Maas- verzoek schnjft hij op: Kupfermann.
tricht wordt afgegraven en prijst Is- «"heeft uw naam dus nog nietgehe-
rael gelukkig, dat het althans voor nraiaeerM .(Want dat wordt hoe lan-r
dit produkt over een overvloed van ®eï' hoe gebruikelijker)„Nee, mijn
hij is nu in het leger heeft
aak op aangedrongen. Maar/.
grondstof beschikt.
Het. bedrijf is winstgevend. Er
wordt hier 450.000 ton per jaar ge
fabriceerd en in de dochteronderne
ming bij Tel Aviv nog eens onge
veer 160.00D ton. Voor wat het winst- „.;i "ii.
asndetl v» de Histedrcet betreft. ï/f^h^X/en,^ Sn herinne!
zoon
er al vaï
weet u, van hëel mijn familie is nie
mand meer over, mijn ouders en al
mijn broers en zusters zijn in de oor
log omgekomen. Ik ben ae enige die
dat wordt, voor zover het niet nodig
net. ijiet noaig
is voor uitbreiding en modernisering
van het bedrijf zelf. T i
i nieuwe on-
Uit de manier waarop hij het, half-
verontschuldigend. zonder pathos,
vertelt, merk ik, dat zijn zoon dat
kennelijk maar vreemd vindt. De jon
ge hier geboren generatie heeft geen
wortels in het geboorteland van zijn
vader. Galicië, waar Kupfermann
zijn jeugd doorbracht, is voor zijn
zoon een verre en vreemde streek, zo
als Argentinië of Siam en het op
groeiende geslacht begrijpt niet; dat
er nog iets is dat de ouderen bindt
met hun herinneringen. Maar ik,
misschien omdat ik een leeftijdge
noot van hem ben, begrijp wat Kup- >-m en mijn vader was ook al een
fermann bezielt, en voel een brok in Sabra 'en mijn grootvader was ook al
een Sabra en mijn grootvader is hier
al als 12-jarige jongen gekomen". Het
is 'geheel dezelfde trots als van de
Amerikaan, die zegt „third genera
tion American-bom" te zijn.
/J" ~Ziï~'**êo«Z3.
mijn keel.
(Advertentie LM.)
Ik geniet van mijn vakantie en ik ben blu dat ik een doosje 'ASPRO*-
tabletten heb meegenomen. Ik amuseer rr.e zoveel ik maar wil zon-
der geplaagd te worden door hoofdpijn, renuwpijn of kou >NS(\
vatten. Elk tablet is afzonderlijk, hermetisch afgesloten igv
verpakt. Je neemt wat tabletten in jaszak of tas mee en denkt -^V
er niet meer aantotdat je onverwachts hoofdpijn krijgt. x y\\
Dan snel twee 'ASPRO'-tableuen en jc kunt weer genieten.
Voor het hcfe gezin: -
en de pijn
verdwijnt
Een gevestigde onderneming dus,
met gevestigde belangen, óók bij de
dernemingen gestoken. Enkele dagen
later 2ien -wij bv. bij ons bezoek aan
de als een paddestoel opschietende
havenstad Eilath, aan de golf van De toekomst is intussen voor het
Akaba.- een. nïeüw, vooral ook voor nieuwe geslacht, dat hier ia-geboren
•toeristen bestemd hotel met 32 bed- en getogen „Snbra's" worden ze
deft verrijzen er staèt al een heel algemeen genoemd dat niets meer
comfortabel en modern ingericht, weet, of weten wil, van een land van
fris/hotelletje! dat de Histadroet herkomst, dat maar één vaderland
daar laat bouwen. kent: Israël. Hier in de fabriek, een .-w - - - - c
De rol, die de vakbeweging in de van de oudste industriële vestigingen arbeiders. Er v, erken by „Nesher
nationale economie speelt en die ze- van het land, tekent zich. dat ook al vern!aar ""'f15
ker niet alleen maar voordelen biedt, af- Eén van de leden van de onder- ^.lgI f1" 1(Go
verdient by gelegenheid 'n beschou- nemingsraad, zelf al weer een jaar m
wing op zichzelf. Een enkel cijfer: of tien op de fabriek werkzaam, ver- het land met honderdduizenden bin-
het nationale inkomen van Israel telt, dat ook zijn vader hier arbei- iil-spanilm|.en
werd geschat op 2 miljard Israe- der is. Er zyn er al een vijftig, zoals 5"
lische ponden (ongevéér. met alle hij zelf, mensen dus, die in de twee- f
nadruk op dat woord, het dubbele de generatie hier in het bedrijf wer- fwch m
in Nederlandse guldens». Daarvan ken. Het is een gevestigde, een ge- ..^1 J™ positie nebben verwor-
brengen de ondernemingen van de consolideerde onderneming, iets by- e meuw-aangekomenen, die
Histadroet, de lonen meegerekend, zonders in dit Oud-Nieuwland, om de "^an T". r m,M^n beginnen om
miljard op, 60To. term te gebruiken van Herzl, nog al- es*aan fP te bouwen. Maar te
De cementfabriek Nesher, waar tijd als de geestelijke vader van het
625 mensen werken 500 arbeiders Zionisme vereerd.
en 125 geëmployeerden is dus aan- Er zijn dan ook opvallend veel ou- Yltlf
sprakelijk voor een deel daarvan, dere arbeiders aan het werk; blijk- ®?vf Tx ^t^:s blijde voldoe-
Maar hoe boeiend de „dingen" ook baar maken er heel wat hier de 35 f „33 jaar geleden was dit een
zyn, de moderne fabricageprocedé's. jaar dienst vol, die hun als ze 65 zijn,
de merkwaardige consequenties, die recht, geeft op een pensioen, dat ge- ben vanwege di
de eigendomsvórm van het bedrijf lijk is aan 65 pet van het laatst ver-
met zich brengt, voorlopig boeien diende loon. De arbeidsvoorwaarden fL ■m-"
de mensen ons nóg meer. Ik loop zijn gunstig, zoals te verwachten valt °nek ri;ree h©nderddmzend ton Wie
rond met een arbeider, een lid van op een fabriek die voor de.helft aan
de ondernemingsraad, die al 30 jaar de vakbeweging behoort. Enkele ge- P s m®* kunnen meevoelen?
in het land blijkt te wonen, en na- pensioneerden staan in de 'behaag-
genoeg al die tijd hier werkt. Bijna lijk-warme zon een praatje te ma-
zo lang dus als de chemicus, dr. ken bij de poort. Kupfermann laat
Klawensky die van het eerste be- mij kennis maken met een van hen,
gin af aan „Nesher" verbonden is die behoorlijk Duits spreekt De ou-
geweest en die zich in het Russisch de heer 68 is hy nu blijkt in
lijkt mij nauwelijks beter kan het land te zijn geboren, en als ik hem
uitdrukken dan in' het vloeiende de complimenteuze opmerking maak
Frans, Duits, en het Engels, dat ik want een compliment is het
hem hoor spreken. „een Sabra dus", zegt hy vol trots:
BEROtnDt RADERBOOT
RO&ÊRI LEE OtlCTArWÊfl
VOORDE mSTORi&CHE
VOOR DE&EK.OP
RAD ERBOTtn WtRO
HOUT GESTOOKT
OPPtnteSTE
LIET 6T1EKEM tth BEETJE DJE5ÊL0UE
Aflfll/OEREri.,.P£R HELIKOPTER
2991, Tot Robs verbazing heeft Eddy een stalen wel degelijk guano op de rotsen..'., alleen schij-
helm op zijn hoofd fiezeL „Wat moet dat bete
kenen?" zegt hij lachend, „verwacht je een bom-
bardement?'- „Dat zul je wel zien," antwoordt
Eddy; „zeg. jij dacht, dat op dit eiland geen
vogels waren? Kijk dan nog eens goed. Er ligt j
„Kijk daar eens, Rob!" roept Eddy opeens uit,
nen ze de laatste tüd dit eiland te mijden. I .zie je dat kruis daar boven op die rotspunt? Hoe
Waarom?" „Maar kijk dan eeiis naar boven." i komt dat daar?" Ja. dat Is gek. Want natuurlijk
zegt Rob. „daar zitten wel degelijk vogels hoog wonen op dit barre rotseiland geen mensen. „Het
op de rotsen. Kijk, op die top d&ar. Het zijn er kan een grafteken zijn." veronderstelt Rob. „Ja,
wel niet zoveel als op dat andere eiland, maarofof iets anders," zegt Eddy.
Sky
Literaire opdracht voor
dr. V. E. van Vriesland
DEN HAAG: Minister Cals
heeft dr. V. E. van Vriesland een
opdracht verleend :tot het schrijven
van een gedicht, dat betrekking
heeft op de bevrijding van het oos—
van ons land in .het voorjaar
^an 1945. Dr. van Vriesland heeft
de Opdracht aanvaard.
PARIJS. Het' nummer van het
Franse weekblad /Trance observa-
.teur3? dat 2 mei zou verschijnen,
is door de Franse autoriteiten ia
beslag genomen, omdat in dit num
mer een artikel gepubliceerd zou
worden, waarin de Fransen beschul
digd worden van wreedheid by de
beteugeling van de opstand in Al
gerije.
(Advertentie I.MO
6ier
om
Het. watervan het meer was weg.
Honderd meter verder was de noor
delijke oever. Shórty hield vol. dat
dit het begin van de rivier was. en
dat hij water kon zien. Alleen hij en
Kit .waren in staat tot werken. Met
hun riemen braken zij het ijs en
drongen de boot er door. En toen
hun krachten het eindelijk begaven,
dreven zij de snelstromende rivier
in. Een blik terug liet hun verschei
dene boten zien, die de hele nacht
hadden geworsteld en hopeloos wa
ren ingevroren; toen dreven zij een
bocht om en werden meegesleept in
een stroom." die hen zes mijlen in een
uur deed afleggen.
VI
Dag in dag uit dreven zij de snelle
rivier af, en dag in dag uit strekte het
„Het is geen morgen," zei hy. „Het Üs aan de oever zich verder uit. Als
- is avond. Sta op. Het meer vriest ZÜ '9 nachts kampeerden, hakten zij
De storm, die langzamerhand be- dicht Wij moeten er door." een opening in- het ijs, waarin de
gon te bedaren ging by het aanbre- Stine ging overeintj zitten, met een Boot moest liggen, en droegen dan
ken van de nacht geheel liggen. Het somher en toornig gezicht. de benodigdheden voor het kamp
werd helder en koud Een kop kof- „Laat het vriezen. Wij willen nog honderden voeten ver naar het
fie, die was neergezet om af te koe- niet opstaan." strand. In de morgen hakten zij de
len en toen was vergeten, vond men „Heel goed." zei Shorty. «Wij gaan boot uit hetnieuwe ijs los en
enige minuten later met een halve verder met de boot." brachten hem ih de stroom. Shorty
mï,m „Jullie bent in dienst genomenzette de plaatijzeren kachel in de
Sprague en Stme zich reeds m hun Qm u naav Dawson te brengen." boot, en Stine en Sprague kropen
dekens hadden gerold en van uit- vjej shorty hem in de rede Nu daar dicht bij gedurende de eindeloos
Duttme m slaan waren Bevallen. gaa, u meei 0, nlet,.. -
Hij zette kracht bij aan die vraag.
lange uren. Zij hadden zich in de
noodzakelijkheid geschikt, gaven niet
door de halve tent~over"hen" "héènTè laoger bevelen, en.hun enig verlangen
weipen. was Dawson te bereiken. Shorty, op,
Zij baanden zich een weg door het timistisch. onvermoeid en vrolijk,
dunne üs in de kleine haven, en kwa- brulde bij tussenpozen drie regels
men buiten op het meer, waar het van het eerste vierregelige vers van
water, zwaar en glazig, bij elke slag een bed. dat hij vergeten was. Hoe
m de riemen vroor. Het water werd kouder bet werd,, des te vaker zong
hij:
„Gelijk Argus in dé oude tijden
Verlaten toy ons vaderstrand;
Tum-tum, tum-tum; tum-tum:
Om 't gutden olies te halen aast
land."
Toen zij de mondingen van de
putting
kwam Kit terug, die naar de boot
was gaan kijken,
.Alles vriest dicht, Shorty," kon
digde hij aan. „Er ligt al 'n laag ijs
over de hele kreek."
„Wat ga jij doen?"
,Je kan maar één ding doen. liet
meer bevriest natuurlijk net eerst.
De snelle stroming van de rivier weldra als pap, kleefde aan "dc rïë-
houdt die misschien nog dagen lang men en bevroor in de lucht, zelfs
open. Morgen om deze tyd moet onder het neerdruppelen. Later leg-
elke boot. die in het meer La Baige de zich een vlies over het hele op-
door de vorst overvallen wordt, daar perviak, .en de boot kwam. steeds
blijven liggen tot het volgend langza* r vooruit
Je bedoelt, dat wd van nacht nog Dikwijls, in later tijd, als Kit
verder moeten gaan. Nu. trachtte zich die nacht voor de geest Hootalinqua en de Grote en Kleine
rui KniKie. te brengen en slechts vreselijke her- Zalm passeerden, zagen zij dat die
„Er uit, jullie slaapkoppen!" was inneringen kon oproepen, was hij rivieren hun half gestolde water in
Shorty's antwoord, dat overging in benieuwd, wat de herinneringen-van de grote Yukon wierpen. Dat verza-
een gebrul, terwijl hij de topreep- Stine en Sprague moesten zijn. Zijn melde zich om de boot en zette zich
touwen van.de tent losmaakte. enige indruk van zich zelf was, dat. daar vast, en 's nachts waren zij ge-
De andere twee werden wakker, hij duizend jaar lang geworsteld had noodzaakt de boot uit de stroom te
kermend van de pijn, die hun stij- in snijdende kou en met haast bo- hakken. En in do morgen hakten zij
ve spieren hun veroorzaakten en van venmenselïjke inspanning, hem weer in de stroom,
ergernis, dat ze zo uit hun vaste slaap De morgen vond hen stil liggen. De laatste nacht aan land brachten
werden opgeschrikt. Stme klaagde over. bevroren vingers, zij door tussen dfe mondingen van
„Hoe Iaat is het?" vroeg Stihe. en Sprague over zijn neus, terwijl de Witte Rivier en de Stewart. Bij
„Hhlf negen." de pijn in Kit's wangen en neus hem het aanbreken van dc dag vonden zij
„Hei is nog donker," was de tegen- vertelde, dat hij er ook niet- dé Yukon een halve mijl breed, ge-
werping. ongedeerd was afgekomen. Met het heel wit van dè ene beijzelde oever
Shorty maakte een paar topreep-, aanbreken van de dag konden zij naar de andere. Shorty verwenste
touwen los, en de tent begon over beter rondkijken en zo ver "zij kon- hét.heelal, met minder genialiteit,dan
te hellen. den zien, was het een ijsopperviak. gewoonlijk, en keek Kit aan.
