DAVID LEAN VERFILMT ROMAN VAN PASTERNAK
Vaak relatie
storm en stand van maan
-»i*iAOC :£v-1
HALF
NIEUW! f 1
1 L 11 IP
JLVVmmLKL if
ml
mi
Moskouse straat compleet
nagebouwd bij Madrid
STATISTISCHE
STUDIE VAN
269 ORKANEN
door Michael Wall
ZORGVULDIG
OLIELAMPEN
ALL. „vr
Af. M:>mm
mïm
Iv.'
-
MME
HET WEER IN
EUROPA
UÜ
tl
VERRASSING
566s'e STAATSLOTERIJ
RIJPING
EEN LIJN
BOEREN
q m n if pHi
pag. 4 - maandag 15 februari
in de Spaanse
LANG voordat Boris Pasternaks „Dr. Zjiwago" als ge
ruchtmakende roman de markt veroverde, wist pro
ducent Carlo Ponti beslag te leggen op de filmrechten
via de Italiaanse uitgever Feltrinelli, In 1963 stuurde Ponti
het boek aan David Lean, die het toen nog niet gelezen
had. Nu, bij een temperatuur ver onder het vriespunt zijn de
camera's gericht op mannen en paarden die zich moeizaam
door de sneeuw worstelen in de hossen roml het dorpje Sorir
in het noorden van Spanje.
David Leans verfilming van „Dokter Zjiwago" is een produktie van
MGM. Het is zijn derde grote film na „The Bridge on the River
Kwai" en „Lawrence of Arabia" in tien jaar. Op grond van Leans
reputatie en de roem die de roman oogstte hoopt de Metro Goldwyn
Mayer op een herhaling van het enorme succes van „Gone with the
Wind".
DE voortekenen zijn gunstig. Da
vid Lean heeft een hechte, gro
tendeels Engelse groep mede
werkers samengesteld, van wie
velen hem ook hebben geassisteerd bij
hel maken van „Lawrence of Arabia".
Robert Bolt schreef het scenario. John
Box tekent ook ditmaal voor ae de
cors. Cameraman Is Nick Rocg en
Phyllis Dalton heeft dc kostuums ont
worpen, Ook uit de cast van „Lawren
ce" heeft Lean een aantal acteurs ge
contracteerd, met name de jonge
Egyptische acteur Omar Sharif die
Yurl Zjiwago speelt.
LEAN heeft als conditie gesteld
dol er bij de keuze van de ac
teurs in de eerste plaats op ge
let werd of zij geschikte ver
tolkers zün voor de figuren uit Paster
naks boek- Daarom heeft hij niet, zo-
Blfl bJJ dergelijke grote produktles
meestal het geval is, naar een rolbe
zetting van louter beroemde namen
gestreefd.
Dit blijkt uit zijn keuze van Julio
Christie die de aandacht op zich ves
tigde door haar spontane debuut in
„Billy Liar". ZU speelt de belangrijke
rol Lara. Tom Courtenay vertolkt de
onverzettelijke Pasha. Geraldine
Chaplfn, voor wie dit haar tweede
filmrol Is, is gekozen voor de rol van
Tonya. Rod Steiger Is de enige beken
de Amerikaanse acteur In deze cast.
Hij speelt Komnrowsky. De overige
belangrijke rollen worden vertolkt
door Ralph Richardson, Alec Guinness
on cle Ierse actrice Slobhan Mc Kenna,
die men in Nederland op de planken
hoeft kunnen zien als „Saint Joan"
van Rhaw. Vorder werken mee Rita
Tushinghöm, bekend door haar hoofd
rol in de film „A Toste of Honey" en
Noel Willman.
MET zijn bekende zorgvuldig
heid heeft Lean zijn film
voorbereid. HJJ werkte twaalf
weken lang samen met Bolt
aan het draaiboek om een strakke dra
matische lijn In zijn film te brengen.
Samen met John Box reisde hij do hal
ve wereld rond om de juiste 'loca
tions' te vinden. Overwogen werd de
buitenopnamen te maken in Canada,
Finland, Zweden, Joegoslavië, de
Franse Pyreneeën en zelfs in Lapland,
vóór de keuze tenslotte op Noord-
Spanje viel.
ACHT kilometer van Madrid Is op
een open vlakte een Moskouse
straat nagebouwd, niet ver
verwijderd van een nieuw blok
flats die bestemd zijn voor Spaanse ar
beiders. Een mooi contrast, maar in
die richting mag de camera niet ge
richt worden. In de Russische straat
staan huizen van drie verdiepingen
hoog. in de voorkamers hangen achter
de ouderwetse vitrage olielampen en
Ln de kleine winkeltjes Is alles precies
nagebootst. Het met de hand gemaakte
schoeisel, de klokken en horloges, het
reukwater, de hoeden en de jachtge
weren trekken de aandacht in ronde
etalages. Er rijdt een oude trom door
de straat, langs een bankgebouw en
een compleet hotel, waar van de voor
gevels belicht worden door ouderwet
se sierlijke straatlantarens.
«*k
'&e. t
^'Jr v-**
V&f.aitÓevf'.T&iitÖtoV
'M&J
De jonge Egyptische acteur Omar Sharif (l.) krijgt in David Lean's
verfilming van Pasternak's roman zijn grote kans. Hij speelt als
Yuri Zjiwago de hoofdrol.
De Engelse regisseur Dcvid
Lean„Dokter Zjiwago", die
door de M.G.M. wordt gefinan
cierd en acht miljoen dollar
gaat kosten, is ztfn derde grote
film binnen tien jaar.
attótoo
Weer*-
gwteltfli.
Tamp.
Den Helder
ypenburg
Vmaingen
Eelde
De Bilt
Twente
Eindhoven
Z.-Limburg
Helsinki
Stockholm
Oslo
K-openh.
Aberdeen
London
Amsterdam
Örusael
Lu domburg
ParUs
B mlcaux
Grcnuble
Nice
Herlijn
Frankfort
München
ZÜrtch
Genive
Locarno
Wenen
Innsbruck
Belgrado
Athene
Rome
Barcelona
Madrid
Majorca
Lissabon
regenbui
nnw 16
a 2 3
hagelbui
nw 8
a 2 0.3
1. bew.
nw 3
5 15
w. bew.
nw 0
a i a
iw. bew.
nW 4
8 —0 1
hall bew
nw 4
4—0 3
zw. bew.
W 4
4—i a
ïw.bew.
wnw B
a —2 a
geh.bew
wlndst.
0—2 3
sneeuw
nnw
—3 —9 1
onbow.
n 4
3—2 O
regenbul
nw 4
3 —2 0.3
half bew
nw 6
3 1 0.2
zw. bew.
wnw 4
S 0 0
sneeuwb
nw 0
a i t
sneeuwb
wnw 3
3 0 4
sneeuwb
w 4
a —i 2
zw. bew.
wnw 6
4 10
on bew.
nnw 1
9 —4 0-3
sneeuw
nnw 1
3 t 4
onbnw.
rrnw 1
12 2 0
.mbew.
wnw 4
4 —2 0.7
ïw. bew.
wnw 4
a —1 t
sneeuw
W 9
1—4 3
mist
wlndst.
3 —X 0.1
monegei
n 3
1 —0 1
1. bew.
wnw 2
11 1 0
geh bew
wnw 6
0 0 0
sneeuwb
nw 4
4 —3 0.4
geh bew
no 2
6—2 0
zw.bew.
s a
13 7 0
zw. bew.
no 3
9 2 0
onbow.
nnw 5
12 1 0
1 .bew.
windst.
13 —I 0
motreRer
wlndst.
14 2 0
onbew.
windst.
15 3 0
Russisch paardenvolk in de bossen van Noord-SpanjeAls de film
camera er net zo'n fraaie blik opwerpt als de fotolens, wordt
,fiokter Zjiwago" een bezienswaardige film.
Koninklijke onderscheidingen
BI) koninklijk besluit ls de eremedaille ln
goud, verbonden aan de orde van Oranje-
NaasaU, verleend aan: de heer J. Stenvers,
administratief ambtenaar A, eerste klasse te
Enschede; de heer D. H. van Onsetder te
IN zijn huidige vorm kan Bolts
draaiboek een film opleveren die
drie uur en twintig minuten
duurt. Lean hoopt er nog zo veel
uit te halen dal zijn film in precies
drie uur over het doek gaat. Het is zijn
bedoeling het gegeven even beheerst
te verfilmen als Pasternak het heeft
geschreven.
David Lean betwijfelt of de Russen
de film te zien zullen krijgen. Het boek
ls nog altijd niet gepubliceerd ln Rus
land en Pasternak kreeg geen toestem
ming de Nobel-prijs te aanvaarden die
hij met „Dokter Zjiwago" verwierf.
Het is beslist niet de bedoeling er een
anti-Russische film van te maken, wat
trouwens verraad aan het boek zou be-
Mdnertetttie IJ J
■^'^1 |I-T
Maandag 15 februari 1965
DERDE KLASSE
Prijzen van:
15 zijn gevallen
50 zijn gevallen
f 100 zijn gevallen
200 zijn gevallen
400 zijn gevallen
ƒ1000 zijn gevallen
Een prijs van ƒ2000
Een prijs van 2000
Een prijs van f 2000
Een prijs van 2000
Een prijs van 2000
Een prijs van ƒ5000
De prijs van ƒ30.000
eindigende op:
eindigende op:
eindigende op:
eindigende op:
eindigende op:
eindigende op: 5902
7
671
736
351
575
op nummers
op nummers
op nummers
op nummers
op nummers
op nummers
is gevallen op het nummer: 06739
is gevallen op het nummer: 76645
is gevallen op het nummer: 84893
is gevallen op het nummer: 37031
is gevallen op het nummer: 56353
is gevallen op het nummer: 86609
is gevallen op het nummer: 35254
NOG maar een paar jaar geleden ontdekten Amerikaanse
en Australische weerkundigen, onafhankelijk van elkaar,
dal er statistische samenhang te zien was tussen perioden
van veel neerslag enerzijds en de schijngestalte van de maan
anderzijds.
Kort geleden heeft een Amerikaanse onderzoeker iets soortgelijks
ontdekt met betrekking tot het ontstaan van wervelstormendie
blijken hun orkaankracht te ontwikkelen binnen 46 uur na volle
of nieuwe maan.
Zo'n storm moet „groeien". Hij
rijpt pas tot orkaan wanneer hij
windkracht 12 ontwikkelt. Die term,
ontleend aan de windBterkteschaal
van Beaufort, heeft betrekking op
een windsnelheid van 118 kilometer
per uur of hoger.
Dit volwassen worden van zo'n
wervelstorm blijkt nu opvallend vaak
samen te vallen met een bepaalde
maan fase. De ontdekker van dit ver
schijnsel is Donald A. Bradley, de
zelfde die enige jaren geleden met
zijn collega Woddbury uit New York
tot de toen nogal opzienbarende con
clusie kwam dat ook de regenval tot
op zekere hoogte gelijke tred houdt
met de maan fasen.
Bradley heeft daartoe 280 orkanen
bestudeerd: dat wil zeggen de gege
vens die waren genoteerd over de 269
orkanen die zien ln de Atlantische
Oceaan hebben ontwikkeld tussen
1899 en 1956.
T>JJ negentig van deze orkanen vol-
u trok zich die „rijping" op een
tijdsiip dat minder dan 46 uur ver
wilderd was van het tijdstip van
vuile maan of nieuwe maan. En dit
getal 90 ls wat statistici noemen
„significant" het is zoveel groter
dan wat te verwachten zou zijn als
er géén samenhang bestond, dat je
als onderzoeker naar een oorzaak
gaat speuren.
Nu kan aan de schijngestalte van
de maan op zichzelf (een louter op
tische aangelegenheid) moeilijk enige
invloed worden toegekend op natuur
kundige verschijnselen in onze damp
kring. Maar die schijngestalten zijn
de weerspiegeling van de fysische
situatie, namelijk de onderlinge po
sitie van zon, aarde en maan.
TTOLLE maan en nieuwe maan doen
zich voor, wanneer de drie be
trokken hemellichamen op één lijn
staan in het eerste geval in de
volgorde zon-aarde-maan, in het
tweede geval in de volgorde zon-
maan-aarde.
Belde situaties geven in het water
van zeeën en oceanen aanleiding toi
het optreden van de springvloeden:
deze ontstaan doordat in deze situa
ties de aantrekkingskrachten van zon
en maan elkaar versterken.
Bij eerste en laatste kwartier wer
ken zij elkaar tegen en daardoor be
reikt bij die situatie de vloed ook niet
de hoogte van een springvloed.
Die getjjdewerking treedt niet al
leen op in het water van onze pla
neet, maar ook in de. luchtzee die
haar omringt: de dampkring. En deze
factor nu ls volgens Bradley duide
lijk herkenbaar als we nagaan, op
welke tijden zulke wervelstormen
ontstaan; zij ontstaan bij voorkeur
gedurende de twee etmalen die vol
gen op volle en nieuwe maan, dus
als het „springvloed" in de atmosfeer
is.
T)AT de maan invloed kan hebben
op het weer ls een bewering die
mensen met een langdurige waame-
merservaring op dit gebied al deden
zonder dat zij het ooit hadden onder
zocht: vele boeren zeggen het al sinds
eeuwen.
Maar tot wetenschappelijk onder
zoek naar een mogelijke samenhang
is het pas betrekkelijk kort geleden
gekomen.
Zo'n onderzoek kan pas worden
ondernomen als men de beschikking
heeft over aanzienlijke hoeveelheden
statistisch materiaal het onder
zoek naar de samenhang tussen
maanfase en neerslag bijvoorbeeld
steunde op maar liefst zestienduizend
waarnemingen uit het gehele gebied
van de Verenigde Staten tussen 1900
en 1949,
Ook in Engeland is op het ogen
blik een dergelijk onderzoek (naar de
significantie van bepaalde perioden
van neerslag) aan de gang, maar of
het iets zal opleveren wordt betwij
feld, omdat het effect ln een betrek-,
kelijk klein gebied (met een nogal
complex weertype) moeilijker her
kenbaar zal zijn dan in grote lappen
land als Amerika en Australië.
Niettemin duurt het zoeken 'voort.
OERTON VAN WAGENINGEN
Geslaagde melange van uitgelezen Kentucky en geurige Virginia tabakken S|S| 1 déTX feaw&JwJJ -tó
HA'. 5 :?vsïJv
