KOOK OP
'Mensen in Europa, doe iets'
Is sterilisatie van
mensen wel aanvaardbaar?
Psychiater Musaph:
'Uiterst redmiddel'
EXTRA
Rijkspostspaarbank
altijd safe!
Bij de eerste nies
BRIEVEN
UIT
BIAFRA
De veilige
manier
van sparen
met
3 losse
hand
Hebt U een rijbewijs A?
dan
mag U de
rijden!
Feiten
Zo
door D. ZIJLSTRA
Evenwicht
PROTESTANTSE STICHTING VERANTWOORDE
GEZINSVORMING WIJDDE ER CONGRES AAN
zaterdag. 16 november 1908 - pag. 7
>0*TSI>A
SPAARBANKE
I» O. KtUftKIVAJlkl
D,Sr.t*T.M,Sn
4.- fijktf- r
Sterilisatie, van mensen, een ingrijpende maatregel. Wat zijn er
de gevolgen van, lichamelijk maar vooral ook geestelijk? De Pro
testantse Stichting ter verantwoorde gezinsvorming heeft in sa
menwerking met de Protestants-Christelijke Artsenorganisatie een
congres gewijd aan de sterilisatie. Vrijwel eenstemmig was men
van óórdeel, dat sterilisatie als middel tot geboortehbeperking aan
vaardbaar is.
(ADVERTENTIE)
De handige, 4-persoons Reliant bezit
een polyester carrosserie, smaakvol
interieur en bijzonder grole koffer
ruimte. De pittige 4-cylinder 600 cc
motor verbruikt slechts 1:20. Veiifge
kruissnelheid is 100 km/uur. Ledig
gewicht 389 kg. Vraag documentatie.
Deaiar voor Amsterdam:
FIRMA J. MARKUS TEL. (020) 87534
Dealer voor Groot Rotterdam:
BEN MALTHA TEL (010) 120207
importeur: Reliant Import Nederland
W. WAAYENBERG-VEENENDAAL
TEL (08385) 11251/11252
en hoe de|
feiten liggen. Het volgende stukje
hebben we overgenomen en ver
taald uit het blad 19NTJ, uitgave
van de stichting public relations
land- en tuinbouw. Als bron
wordt opgegeven een „ndet geï
dentificeerde Britse publikatie".
Dat klinkt niet zo sterk, maar het
stukje zeli is even mooi als ijzer-
sterk, hoewel u dat natuurlijk
weer voor uzelf mag uitmaken.
Ontmoedigend als de hier vol-1
pende getallen mogen zijn, ze
schijnen geheel de stand van g
zaken weer te geven die u en ik
vandaag de dag (in Engeland) g
onder ogen hebben te zien.
Bevolking van het
Verenifrd Koninkrijk 50.124,680
Mensen van 65 jaar s
of oxtder 13.019.4261
BLIJFT OVER OM
'T WERK TE DOEN 37.105.254
Mensen van IS jaar
of jonger 16.163.942 s
BLIJFT OVER OM
'T WERK TE DOEN 20.941.312
Mensen die in over-
fteidsdienst werken 10.628.1431
BLIJFT OVER OM
'T WERK TE DOEN 10.313.169
Mensen die in dienst
zijn 2.503.147
BLIJFT OVER OM
'T WERK TE DOEN 7.810.022
Mensen werkzaam, in
denationaliseerde
industrieën 7.602.729
BLIJFT OVER OM
'T WERK TE DOEN 207.293
Mensen die in ftospiia-
iere en inrichtingen
verblijven 122.443
BLIJFT OVER OM
'T WERK TE DOEN 74.850
Nietsnutten en zij die
niet werken 62-850
BLUFT OVER OM
'T WERK TE DOEN 12.000
Mensen die in de fle-
vangenis zitten 11.998
BLIJFT OVER OM
'1 WERK TE DOEN 2
TWEE u en ik en u zou
er goed aan doen een beetje har
der aan ie pakken, want ik word
er doodziek van en krijg er meer
dan genoeg van dit hele land in
m'n dooie eentje te runnen.
Het was ons onbekend maar de
heer HiaLse Bosma (63) is de
grondlegger van een bedrijf in
dames- en herenconfectie dat in
Kollumerzwaag begonnen is en
momenteel in het noorden des
lands zes zaken telt. In het we
kelijks bijvoegsel van de Leeu
warder Cnl. Is een artikel gewijd
aan dit bedrijf dat zijn meeste
klanten in Friesland heeft zitten.
Mooiste zinnetje uLt het artikel:
,,Er is één vaste klant uit Am
sterdam, die zegt elke keer slee-
vast: „Zo. mijnheer Bosma, daar
ben ik weer."
In een gesprek dat vooral tot be
doeling heeft de psychische gevolgen
van sterilisatie aan dé orde te stellen
leggen wij dr. H. Musaph, Amster
dams psychiater en wetenschappelijk
hoofdmedewerker aan de Universi
teit van Amsterdam, eerst de vraag
voor wat hij vindt van de aanvaard
baarheid van Sterilisatie In bovenge
noemd verband.
„Ik zou het zeker niet zo absoluut
willen stellen", zegt hij- „Sterilisatie
is psychisch gezien geen geringe In
greep, waarbij ik overigens op de
mogelijkheid moet wijzen dat hij bij
mannen ongedaan kan worden ge
maakt. Maar de ingreep blijft zó be
langrijk, dat ik een paar stringente
voorwaarden zou willen stellen
voordat men er toe overgaat".
„De eerste voorwaarde is dat an
dere, psychisch minder Ingrijpende
voorbehoedmiddelen gefaald hebben.
De tweede: dat er genoeg maatrege
len zijn genomen om de patiënt op te
vangen, dat wil zeggen om hem te
helpen bij de moeilijkheden die de
arts heeft opgeroepen door zijn in
greep. Sterilisatie moet een ultimum
refugium zijn, een uitex*ste redmid
del".
„Ik besef wel dat in een bepaal-''
cultuurpatroon^ in India bUvwr
Deeld, de sterilisatie zich sterk kan
laten gelden, maar in Nederland zou
ik er pas aan willen denken als de
andere anticonceptiemiddelen falen
of hebben gefaald. Daar komt dit
bij: hoe beter deze middelen zich
ontwikkelen, hoe minder reden er is
voor sterilisatie".
„U weet misschien dat de pil we
tenschappelijk gezien al een verou
derd middel is. Er bestaat nu een
after-pill", die geslikt moet worden
na de seksuele omgang. In principe
is die ontdekking gedaan, maar hij is
nog niet in de praktijk gebracht. Het
voordeel is dat déze pil niet dage
lijks behoeft te worden ingenomen,
maar alleen na de seksuele omgang.
Verder is er een nieuwe mogelijk
heid in de vorm van een injectie,
één keer per maand, maar ook die is
nog niet In de praktijk".
Nu de vraag: welke psychische ge
volgen heeft sterilisatie? Dr. Mu
saph:
„Ik antwoord onder voorbehoud
omdat in mijn vak alleen maatwerk
bestaal.. geen confectie. Voor de
menselijke psyche betekent sterilisa
tie in leder geval dat hij of zij wordt
beroofd van een uiterst belangrijke
biologische functie, namelijk de
voortplanting. Dal is natuurlijk een
klap. Ook al zou je sterilisatie be
wust kiezen, met argumenten uit de
rationele sfeer, toch heeft zo'n in
greep een weerslag in het Irrationele
deel van de mens". x
„We hebben helaas ervaring hier
van. De Duitsers hebben in 1040-
DR. H, MUSAPH twee voorwaarden
1945 gemengd gehuwde Joden laten
steriliseren; daardoor waren zij ge
vrijwaard van deportatie. De gevol
gen bleken sterk afhankelijk te zijn
van de situatie. Als je zestig neni.
vier kinderen hebt en een vrouw die
bijvoorbeeld veertig is, is sterilisatie
iets heel anders dan voor een man
die dertig is, geen kinderen heeft en
wiens vrouw vij fen twin tig is".
„De mannen die toen ongeveer
dertig waven zijn nu tegen de zestig.
Onder hen Is een groep, die echt
heel wat psychische moeilijkheden
meedraagt; zii gaan gecombineerd
met het gevoel: 1 k ben er wèl door
gekomen, de anderen niet."
Samenvattend zegt dr. Musaph dat
milieu, levensgeschiedenis, toe
komstperspectief en de structuur
van de persoonlijkheid belangrijk
zijn geweest voor de wijze waarop
deze mensen de sterilisatie hebben
verwerkt, en daarmee dus ook voor
de psychische gevolgen van deze In
greep.
„Dat er psychische littekens ont-
ADVERTENTIE
GASFORNUIZEN *KOOKPLATEN*OVENS*GRILLS
«HG
ALLEEN ATAG GEEFT 5 JAAR GARANTIE
staan is duidelijk", zegt hö, „dat is
voor een vakman evident. Maar
waaruit die bestaan lk geloof niei
dat daarover een generaliserend be
toog is te houden. Ér bestaat natuur
lijk een verschil tussen vrouwen en
mannen. Bij de vrouw is de biólogi-
sche functie van dé voortplanting
veel sterker verankerd dan bij de
man, het moederschap ie sterker dan
het vaderschap, sterilisatie van een
vróuw is voor haar dus Ingrijpender
dan sterilisatie van een man voor
hem Is".
En de lichamelijke gevolgen?
Dr. Musaph zegt dat onderscheid
moet worden gemaakt tussen sterili
satie. dat is het wegnemen van de
bevruchtingsmogelijkheid met be
houd van de hormonale stofwisse
ling, en castratie, die mei zich mee
brengt de verwijdering van de ge-
slachtskliören (eierstokken en zaad
ballen).
Castratie veroorzaakt een veran
dering in het hormonale evenwicht;
er ontstaat een pathologische toe
stand met lichamelijke verschijnse
len die behoren bij de menopauze en
het verouderingsproces: dikker wor
den, vermindering van de geslachts
drift, gemis aan activiteit en energie,
psyehiseh trager worden. Sterilisatie
is biologisch gezien een veel gerin
gere ingreep, maar toch heeft ook zU
Dsychische gevolgen.
„Ik zie sterilisatie in Nederland
niet als een grote uitbreiding van
het therapeutisch arsenaal", zegt dr.
Musaph. „Ik geloof dat de betekenis
er van voor Nederland wordt over
trokken. De bloei van de farmacolo
gie, die als vruchten onder meer de
nil en de injectie heeft afgeworpen,
en het zogenaamde spiraaltje dat de
vrouw onvruchtbaar maakt maar dat
op haar verzoek kan worden verwij
derd waardoor ze opnieuw vrucht
baar kan worden dal alles maakt
dat er steeds minder reden is voor
sterilisatie. Het spiraaltje wordt in
ons land In toenemende mate ge
bruikt, vooral door vrouwen die de
pil slecht verdragen".
Dr. Musaph noemt tén slotte so
ciaal-psychiatrisch de vraag van be
lang, of sterilisatie en voorbehoed
middelen de buitenechtelijke seksua
liteit en daarmee de ontrouw ver
groten. Daar ls niets van gebleken.
In de praktijk blijkt een voorbe
hoedmiddel geen vrijbrief voor sek
suele ontrouw te zijn. Het is zelfs
denkbaar eLu mensen met een sterke
neiging tot seksuele ontrouw een
sterkere weerstand tegen voorbe
hoedmiddelen hebben dan de gemid
delde mensen: zij moeten zichzelf te
gen deze neiging beschermen en re
deneren: als ik die middelen ge
bruik ,ga ik toegeven aan die nei
ging.
Er zijn 2200 v«tigingert. Op de postkantoren kunt u de hele dag terecht
Een aantal daarvan is zalfa ook op vrijdagavond of de plaatselijke koopavond
geopend. Voor de postagentschappen galden aparte openingstijden.
(ADVERTENTIE)
combinatie van bestanddelen...
Een combinatie van bestanddelen welkt
zeer effectief bij verkoudheid. Deze be
standdelen versterken eikaars werking.
Vandaar dat Togal door velen bij een
opkomendo verkoudheid wordt ge
bruikt, Zet een flacon Togal bij uw bord.
Neem bij iedere maaltijd twee ta
bletten. Dat helpt u van uw verkoud
heid af. En ook van hoofdpijn, griep,
migraine, reumatische pijnen en spit.
De apotheek en drogist hebben Togal
In voorraad. Haal een flacon ln huls
vóórdat verkoudheid vat op u krijgt
Voordat u pijn of griep krijgt
Blafroanse moeder wacht bjj Rode-Kruispost op behandeling van haar zieke
kind.
Ik heb een paar wonderlijke uren
achter de mg. Er kwamen vanmor
gen Franse jourualis:en. Ze stelden
de gebruikelijke vragen, hoeveel
u:en en medicijnen krijgt u, noeveel
rub; u nodig, waar gaat he; heen,
wat zijn de verschijnselen van kwa
shiorkor, hoeveel kinderen stierven er
cagelijks enz. Toen doorbrak opeens
da oudere man hat gesprek: „Dokter,
u zult het misschien wel gek vinden,
maar als ik zo langs de wegen rijd.
Jan zie ik vruchten en eten en ge
zonde mensen ik wil uw woorden
niet in twijfel trekken, maar...
waar zijn die stervenden en zieken,
behalve die, die ik in het ziekenhuis
Ik vroeg hem toen met me mee. te
gaan naar een van de buitenkliuie-
ken -waar een van onze teams werk
je. Midden in het bosland, in een
paar schamele schoolgebouw :j es,
werden de kinderen nagekeken. Bui
ten, op enige afstand, onder de
bomen, werden de wachtenden in
ij en geze". Ik denk dat het er meer
■tan 1000 waren. Wc liepen tussen de
•wee rijen door. Halverwege kreeg
;k geen an:woord meer op mijn ult-
ieg! Ik draaide me om en zag de
Fransman gebukt wegrennen. Toen
ik hem inhaalde mompelde hij iets
van „Sorry, laat me maar, ik moet
-ven weg". Hij kwam niet meer te
rug. Later in de auto zei hij alleen:
Dit is erger dan wat de wereld ooi!
e-szien heeftWe hebben niet
•neer over zijn voorgaande vragen
gesproken.
Er komen radioberichten binnen
■'anavond zullen er acht vliegtuigen
komen met eten en medicijnen, rnet
jenzine voor de auto's en diesel voor
de lorries, met schrijfstiften voor de
zusters en batterijen voor onze zak
lampen, Met zout en met papier,
••iet Lucifers en bloedplasma. Ik zal
ue tientallen brieven die ons ieder
uur bereiken niet vergeten. Fraaie
brieven waarin de zending en het
Rode Kruis in de mees: welspreken
de bewoordingen lof toegezwaaid
krijgen, maar waarin aan het eind
tiet verlanglijstje volgt: stokvis, sui
ker, zout, melkpoeder, babyvoeding,
vlees in blik, enz. enz. Maar wat wil
je, er komen zo'n 150 ton waren aan
per nacht en er is 3000 ton.nodig.
Eergisteren werd er een zak zout
van een lorrie gestolen. Onze jon
gens konden het niet voorkomen, de
eisers waren gewapend, ls dat juist
met het bewijs dat er niets naar het
Mevrouw C. Middelkoop-
Koning is de echtgenote
van dr. H. Middelkoop, coör
dinator van het hulpwerk
van dc Wereldraad der Ker
ken in Biafra, Beiden
werkzaam in het zendingshospi
taal „Queen Elisabeth" in ümua-
hia. Begin augustus kwamen zij
korte tjjd naar Nederland om
mee le werken aan de tv-uitzen-
ding voor de hulpactie voor Biaf
ra, die dertien miljoen opbracht.
Van tijd tot tijd stuurt me
vrouw Middelkoop brieven naar
Nederland waarin zij haar erva
ringen in Biafra beschrijft. Deze
brieven worden door dc Raad
van de Zending der Ned, Her-
MEVROUW
C. MIDDELKOOP-KONING
vormde kerk vermenigvuldigd en
toegezonden aan mensen die zich
betrokken voelen bij hetgeen er
In Biafra gebeurt. Hiernaast pu
bliceren w0 enkele gedeelten uit
brieven die mevrouw Middelkoop
eind oktober heeft geschreven en
die hier met vertraging zijn ont
vangen.
leger of naar de niet-behoeftigen
gaat? We horen wel verhalen van
soldaten die naar het front gaan met
maar een klein zakje rijst bij zich en
•nets meer. Ondanks dat geven zich
nog dagelijks vrijwilligers op voor
:iet leger. Als ik ze zie lopen langs
ie straten in lange rijen zingend
dan beef ik als ik denk aan wat hen
ie wachten staat. Ze hebben alleen
hun geweer en wat andere lichte
wapens.
We weten van bevoegde zijde dat
net federale leger optrekt met niet
alleen groot materiaal zoals pantser
wagens en kanonnen maar ook met
het meest moderne materiaal, En
dan hoor je de Engelse regering zeg
gen dat het alleen de traditionele
wapenleveranties zijn- dat Rusland
80 pet levenEn dan praat Ik met
Engelsen die hier al twintig jaar zijn
en die vertellen dat er bij het uit-
Dreken van de onlusten in '66 niet
één gepantserde wagen in Nigeria
was. En die 80 pet, die zo braaf door
onze minister-president wordt toe
geschreven aan de Russenweet
hij dan niet dat die paar vliegtuigen
en bommenwerpers die Rusland le
verde inderdaad misschien wel 80
pet bedragen van de financiële kant,
maar dat het de pantserwagens. d:e
kanonnen op hét veld zijn, die de
strijd beslechten en de federalen tel
kens doen winnen?
Vandaag een vergadering met alle
mensen die leiding geven in het
vluchtelingenwerk. Uren en uren
werd er gepraat, gedacht en gespro
ken. Ik zit even uit te blazen en be~
aenk hoe uniek deze operatie eigen
lijk is. Daar zit een Amerikaans lec
tor in de journalistiek, naast een ir.
theoloog. Ze hebben zich beslist van
morgen niet. geschoren, hun haren
nangen in hun nek, een short, een
gevlekt hemd. .Zelfs tijdens een ge-
rprek rolt'; ér- regelmatig iemand in
slaap. Soms loop ik onze slaapkamer
binnen en vind iemand languit over
•uijn bed hen liggen. i
- Er lopen ook radiomensen rond.
Sen van hen, een gehard legerof fi
lter, neemtals verrassing voor zijn
vrouw een klein; jongetje mee met
polloverlamming. Hij weet niet waar
het kind vandaan komt en of het
tog ouders heeft. Wc hebben een
v-arm truitje opgezocht in onze kle-
renvoorraad. en een jasje. Terwijl
ik nog even een knoop aannaaide,
waren onze gedachten gelijkgericht
en was de mij nagenoeg onbekende
•;an een broeder.
Urenlange gesprekken met onze
vertegenwoordiger op Sao Tomé. Ik
'.ou iedereen we] blij willen maken
net het unieke dat hier zomaar ge
beurt. Noren, Zweden. Denen, Cana-
oezen, Duitsers, alles woont er,
werkt er. zwoegt er. Schepen wor-
len uitgeladen, vliegtuigen voige-
akt. Dwars tegen alle regeringen in,
uwars tegen de conclusies van inter
na lionale waarnemers die zeggen dat
•r geen volkerenmoord plaatsvindt.
De piloten uit IJsland en Joegosla
vië. de jurist uit Duitsland en de se
cretaresse uit Ierland, de paters en
de predikanten en weet ik wie, ze
'inden elkaar óp Sao Tomé en ze
mrgen ervoor dat er elke nacht
leuwe aanvoer komt.
We gaan met onze man naar een
'ekenboeg. Het zijn lege schoolge-
jouwen, lemen muurtjes, halfhoog
-lechts, In de ruimtes liggen of zit
ten zo'n 120 zieke kinderen. Ze heb
ben hun eigen bamboebedjes meege-
oraeht. Ze krijgen hiér de aandaeht
de'medicijnen en het voedsel dat ze
nodig hebben. Het opmerkelijke van
deze ziekenboeg is dat het onder lei—
iing van een predikantsvrouw staat.
Haar man werkte aan de Universi-
eit en is nu in Engeland, op speciale
missie van de regering. Dwars tegen
de oude gebruiken van hel dorp in
waar een vrouw nooit openlijk dè
teiding heeft heeft zij deze kliniek
opgericht en houdtze de touwtjes
'tevig in handen.
Hét Jieeft geregend 'De wolken
weerkaatsen vaag een regenboog, al-
'es is schóón en koel. Is er 'oorlóg?
Sterven er vijf- tot zesduizend
mensen per dag? Gaat hier een heel
volk de ondergang tegemoet? Je
probeert het te verdringen, weg*té
luwen; maar de hele dag door
schreeuw je van binnen: „O mensen
in Europa. o leiders die langgeleden
beelden van deze ellende al zagen,
doe toch iets.. Laat dit niet doorgaan.
Dit kan en mag toch niet, dat het.
ene volk het andere op deze wijze de
wil oplegt?"
C. MIDDELKOOP-KONING
(ADVERTENTIE)
