HEATH' OPINIESLAG VOOR
EEG NU OP VOLLE TOEREN
Vier mensen
in auto
verbrand
na aanrijding
De economie van Joego-Slavië toont
rauw en onvriendelijk beeld
Ondanks
vele fusies
steeds
meer
bedrijven
Bff N. R
r
BRITSE
LEIDER
ZEKER
VAN
ZIJN
ZEGE
Visie op Europa
KLEIN
DUIMPJE
EN DE
REUS
UNIFORM
Vragen over
'gesol' met
buitenlandse
werknemers
A. W. Biewenga
overleden
Korter werken
voor 100 man
bij Gispen
Kort geding
vliegscholen
opnieuw
aangehouden
Miljoen schade bij
brand in fabriek
GROEI, JAWEL, MAAR STERKE INFLATIE EN GROTE WERKLOOSHEID
door -
prof.dr.J.Pen
Marga IX
Speakerphone
Marga X
Bouwkranea
pagina 4 - dinsdag 13 juli 1971
PP
EDWARD
HEATH
„wereldpers
conferentie"
LONDEN, dinsdag Lancaster House met ai zijn verguldsel
van het vroeg-Victoriaanse Londen, haalt maandagmiddag Edward
Heath in alsof de politieke nulmeridiaan nog altijd over Westmin
ster loopt. De balzaal, smeltend onder het licht van de tv-lampeu,
kan ternauwernood de journalisten herbergen die in drommen zijn
afgekomen op het evenement dat Heaths adjudanten bescheiden
een „wereldpersconferentie" hebben gedoopt.
De public relations machine van
Edward Heath gaat nu inderdaad
op volle toeren draaien. De verslae
gevers hebben hun taak, de gri
meurs die Teds huid in dat extra
beetje zeemansbrons moeten kleu
ren, eveneens. Het publiciteitsof
fensief heeft maar één doel voor
Heath: Engeland moet rijp of plat
of murw worden gemaakt voor Eu
ropa: daaraan dient alles onderge
schikt te worden gemaakt.
De term „wereldpersconferentie"
lijkt regelrecht ontleend aan een
roman van Willem Elsschot, Meer
dan dat: Elsschot moet zich grim
mig lachend ergens in het univer
sum verkneukelen op die vijfenze
ventig minuten gratis STER-recIa-
me voor Heath's Europapolitiek.
De entree van Heath moet een en
ander aan de regie van de Gaulle
en diens periodieke alleenspraken
hebben ontleend. De deur van do
balzaal wordt plechtig geopend en
daar verschijnt hij: Tedr de knapste
jongen uit de klas. Nog altijd. Goed
in het grijze pak en met ae brede
grijns-glimlach, kant en klaar als
een puddingvorm. Zijn ogen glijden
koud door de zaal. Een volle bak.
dus prestige in. het land, dus op
nieuw een aantal punten in'de pu
blieke opinie. Heath rijdt nu al in
de groene trui en in oktober bij de
eindstreep zal hjj zeker in de gele
rijden.
Opvallend is de afwezigheid van
hun levensstandaard krijgen en dat
bedoel ik niet louter in materiële
zin maar ook wat leefmilieu betreft
grote namen uit de Londense jour
nalistiek. De meerderheid van de
vragenstellers spreekt met ean
tongval uit de regio en blijkt dag
bladen te vertegenwoordigen waar
van men het bestaan nimmer heeft
vermoed. Iemand uit Bristol vraagt
hoe het met Bristol zit; een onver
staanbare man uit Oxford schijnt te
waarschuwen dat ze het bij hem in
de buurt met die EEG niet zo hele
maal zien. En voorts zyn er de on
vermijdelijke Ieren, Nieuwzeelan-
ders en Australiërs met hun Voor
spelbare vragen: de grutters van de
Commonwealth met hun punt
zakken vol zelfbeklag.
Heath bespeelt ze allemaal zoals
de registers van een oude parochie
kerk in Kent. Of hij een visie heeft
op het Europa van de toekomst? Ja,
die heeft hij wel: „Ik heb een visie
waarin jonge mensen grotere kan
sen in hun carrière, in hun werk, in
en hun kansen op cultuur. Ik heb
een visie van een Europa dat eens
verenigd was, twaalfhonderd jaar
terug en toen werd opgedeeld maar
dat weer verenigd zal worden,"
Hij blijft alle vijf kwartier dat
zijn sermoen duurt op beide voeten
staan: hij gaat niet zitten en hij
verslapt geen ogenblik.
Van nu af aan is de opinieslag in
Engeland in vol bedrijf. Gisteren
graaiden de Britten hun gratis
voorlichtingsboekje over de EEG
uit kartonnen mallemolens op de
postkantoren.
Heath, al dan niet omringd door
journalisten, zal er steeds weer zijn
de komende maanden om alle Brit
ten van zijn gelijk en van de aan
staande Europese zegeningen te
overtuigen. „Ik ben er zeker van
dat de publieke opnhiie in Groot-
Britiannië „om" zal gaan", zegt hij
ook nog in de balzaal. En ineens
lijkt hij op die Brabantse vleescon-
servenfabmant van vroeger die
zelf altijd in zijn advertenties
kwam vertellen dat hij zijn eigen
rookworstjes zo smakelijk vond.
IJMÜIDEN, dinsdag (ANP) Een kleuter van bijna 2 jaar en
drie vrouwen van resp. 31, 80 en 81 jaar, zijn maandagavond ver
brand toen de personenauto waarin zij zaten na een aanrijding in
brand vloog.
Alleen de bestuurder van de auto,
de heer H. van der Stroom uit IJ-
muiden overleefde het ongeluk, Hij
werd door de schok van de aanrij
ding uit de wagen geslingerd, die di
rect daarna kantelde en in een enor
me fakkel veranderde.
Beddingspogingen van politieagen
ten van het vlakbij gelegen Velser
politiebureau en van enkele omwo
nenden waren vergeefs.
Het ongeluk gebeurde op het
kruispunt de Noostraat—Willebrord-
straat, in lJmuiden. Een personenau
to met drie Chinezen reed in de flank
van de auto van de heer Van. de
Stroom.
De slachtoffers zijn de echtgenote
van de bestuurder, de 31-jarige me
vrouw M. van der Stroom-Zijlstra,
het bijna 2-jarige pleegkind Angeli-
que, de 80-jarige moeder van de be
stuurder, mevrouw D. van der
Stroom-Met, en een 81-jarige tante,
de weduwe N. Gijzen-Met.
De Chinese chauffeur bleef vrijwel
ongedeerd, evenals een van de inzit
tenden. De derde man liep een
hoofdwond op en moest in een zie
kenhuis behandeld worden.
Provinciale weg
Een verkeersongeluk op de provin
ciale weg Assen—-Hoogeveen bij
Spier heeft maandag aan drie men
sen het leven gekost. Een auto met
twee echtparen uit Woerden en Ca-
pelle aan den IJssel stak maandag
ochtend de provinciale weg over en
werd aangereden door een andere
auto.
De twee mannen, de heer M. van
Duijvendijk (55) uit Capelle aan den
IJssel en de heer W. den Heten (58)
uit Woerden waren op slag dood.
Mevr. Den Heten-v.d, Kooi (52)
overleed in de loop van de middag in
een ziekenhuis.
Vrachtwagen
Twee inzittenden van een auto,
zijn maandagmiddag verbrand, toen
de wagen op het verkeersplein in
rijksweg 4 bij Leidschendam van
achteren werd geramd door een
vrachtwagencombinatie. Voor het
rode licht stond een vrachtauto te
wachten, zodat de personenauto als
een harmonica in elkaar werd ge
drukt, Daarbij vloog de auto in
brand.
Nadat de auto was_ uitgebrand,
lukte het nog niet de lijken uit het
wrak te halen. De politie heeft daar
om de wagen naar het bureau ge
sleept, De identiteit van de slachtof
fers kon nog niet worden vastge
steld.
Lengteverschil
in het
Amerikaanse
leger: John Nipps,
ruim twee meter
lang, in gesprek
met kapitein
Richard
Flaherty,
1,44 meter kort.
Nipps is een van
de langste
soldaten in het
leger, terwijl
Flaherty wegens
zijn geringe
lengte speciale
toestemming
nodig had
om officier bij de
Groene Baretten
te mogen worden.
DEN HAAG, dinsdag (ANP)
ttet Eerste-Karaerlid ir N. Schwarz
(d'Gfi) heeft de ministers Van Agt
(justitie) en Boersma (sociale zaken)
gevraagd of de regering van plan is
alle illegaal in Nederland verblijven
de buitenlandse werkkrachten op de
zelfde wijze te behandelen als ae 17
Portugezen, die op 7 Juli per trein
naar hun land werden teruggestuurd
met de toezegging dat zij in Portugal
bU voorrang zuilen worden behan
deld, zodat ze weer snel in Neder
land terug kunnen zijn.
Het Kamerlid wil van de bewinds
lieden weten of het waar is dat de
reiskosten, die op die manier ten las
te van de staat zouden komen, in de
grootte van 1 miljoen liggen en Of zij
van oordeel zijn dat een dergelijke
handelwijze past in het kader van de
bezuinigingsplannen van het nieuwe
kabinet.
De heer Schwarz vraagt de minis
ters of er geen andere manieren zijn
om aan de formele vereisten te vol
doen, waarbij minder met de mensen
wordt „gesold".
GRONINGEN, dinsdag (ANP)
De heer A. W. Biewenga, oud-voor
zitter van het Landbouwschap, is
zondag in Groningen op 68-jarige
leeftijd overleden. De heer Biewenga
Is van 1960 tot 1966 voorzitter van
het Landbouwschap geweest.
H» was van 1946 tot 1948 lid van
de Eerste Kamer voor de Anti-Revo-
lutionaire Partij en van 1948 tot 1963
lid van de Tweede Kamer. Van 1954
tot 1958 en van 1966 tot 1969 was hy
lid van het college van Gedeputeerde
Staten van Groningen.
De heer Biewenga speelde in de
oorlog een leidende rol in het verzet.
Na de bevrijding werd hij voorzitter
van de hoofdafdeling sociale zaken
van de toenmalige Stichting van de
Landbouw. Hij ia ook plaatsvervan
gend lid geweest van de Sociaal-Eco
nomische Raad (SER).
DEN HAAG, dinsdag (ANP)
Ondanks alle coucentraties wordt
het aantal bedrijven en onderne
mingen in Nederland steeds gro
ter een beeld dat ook In alle
andere belangrijke westerse in
dustrielanden is tc zien.
Dit is de belangrijkste conclii-'
sie uit een studie van TNO (eeo-
nomisch-teehnische afdeling) en
de Stichting Maatschappij en
Onderneming in Den Haag over
de gevolgen van het concentra-
tleproces in het bedrijfsleven in
de jaren tussen 1953 en 1968,
Er komen, ondanks de schaalver
grotingen, meer bedrijven bij dan er
verdwijnen en dit betekent, aldus de
auteur van het rapport (drs P. A V,
Jansrcn) dat de sombere visie van de
Amerikaanse hoogleraar Galbraitli
en andere auteurs niet door de feiten
wordt bevestigd. Deze auteurs me
nen dat er op den duur maar een
klein aantal grote concerns zal over
blijven, dat dan de hele produktte
beheerst.
Dit is niet zo: er blijft levenaruun-
te voor ondernemingen van verschil
lende omvang en er is voortdurend
ruimte en groelmogelijkheid voor
nieuwe, kleine ondernemingen.
Voor de grootste bedrijven is er
daarentegen een „groeigrens"; uit
Amerikaanse statistieken blijkt dat
het groeitempo van de tien grootste
Amerikaanse ondernemingen in een
bepaalde periode langzamer was dan
dat van de andere ondernemingen,
aldus dit rapport.
De schrijver verwacht dan ook dat
de samenbundeling van ondernemin
gen niet eindeloos zal doorgaan:
naarmate zij een bepaalde omvang
hebben bereikt, zullen zij zich min
der snel uitbreiden.
(Van onze econ, redactie)
CULEMBORG, dinsdag. De me-
taalwarenfabriek Gispen in Culeoi-
borg zal midden augustus een werk
tijdverkorting invoeren voor onge
veer 100 werknemers van het in to
taal 500 man tellende personeel. Ver
wacht wordt, dat er in eerste Instan
tie gedurende G weken 20 procent
korter gewerkt gaat worden.
De oorzaak voor de werktijdver
korting ligt in een te grote voorraad-
vorming, zo deelt de directie mee,
„De zomermaanden zijn in de meu
belbranche altijd een periode vaa
slapte".
De werktijdverkorting zal voor en
kele afdelingen gelden. Met de vak
bonden moet nog overleg worden ge
pleegd over welke afdelingen dat
zullen worden.
ROTTERDAM, dinsdag (ANP)
Opnieuw is het kort geding dat üe
vliegscholen de Nationale Lucht-
vaartschooi, General Aviation Vlieg-
schooï cn de stichting Vliegmaterjeel
Rotterdam tegen de gemeente
Rotterdam aanspanden aangehouden.
Ook de wethouder mr H. Polak heeft
maandag ter zitting geen directe op
lossing kunnen brengen.
Veertien dagen hebben beide par
tijen over een mogelijke oplossing
kunnen praten. Veertien dagen, die
volgens de president van de recht
bank, mr J, Reuder, volkomen ver
spild znn.
De vliegscholen spanden het korte
geding aan, omdat hun was verboden
op zondagen oefen- en proefvluchten
te maken.
Tot dinsdag 20 juli kan nu nog
worden onderhandeld, terwijl ook b.
en w. zich over deze materie kunnen
buigen. Wordt geen oplossing ge
vonden dan zal mr Reuder vonnis
wijzen.
Wethouder Polak wees er nog op,
dat het niet is uitgesloten dat b. en
w. zullen proberen een wijziging te
krijgen in de aanwijzingsbeschikking
van de Rijksluchtvaartdienst. Dit zou
tot gevolg hebben, dat de luchthaven
gesloten wordt voor alle lesvluchten.
TEGELEN, dinsdag (ANP) Een
brand in de dakpannenlabriek Lau-
mans in Tegelen heeft gisteren een
schade van naar schatting een mil
joen gulden veroorzaakt Het oven-
gebouw en de droogzolders van de
fabriek zijn verloren gegaan.
De oorzaak van de brand is niet
bekend. Het bedrijf is verzekerd. De
machinekamers en een logiesgebouw
voor gastarbeiders konden worden
behouden.
IN JOEGOSLAVIË, waar ik deze regels
schrijf, gaat het anders toe dan bij ons,
dat weet iedereen. In de grote bedrijven
zijn de arbeiders de baas en rijke kapitalisten
bestaan er niet. Er lag bier gister een bijzon
der weelderig jacht aan de kade - ik dacht,
dat kan nooit van een Joegoslaaf zijn, en
het schip kwam inderdaad uit Majorca, Maar
bij sommige dingen zeg je: net als bij ons.
Neem de prijzen, die stijgen in rap tempo, zelfs
nog sneller dan in Nederland, de koploper van de
EEG. Ook overbesteding en een hardnekkig beta
lingsbalanstekort voelen zich goed thuis in de
Joegoslavische economie. De overheid zit krap in
haar geld, en moet velen teleurstellen. De geest van
Drees waait rond: er moet betaald worden voor de
prestaties van de overheden. Bij liet strand staat
een hek met een man erachter; zonder kaartje kom
je er niet op. En het pseudo-stadje Sveti Stefan
mag je alleen na betaling binnen.
Ook verder is het vertier niet goedkoop (het on
derwijs overigens wèl). Dit laatste lijkt me in zo
verre een vooruitgang dat ik enkele jaren geleden
het gevoel kreeg dat de vruchten van harde socia
listische arbeid ver onder de kostprijs aan kapita
listische toeristen werden verstrekt. Het nadeel
van hoge prijzen voor laagbetaalde ingezetenen
springt echter in het oog, en er zijn hier dan ook
klachten dat juist de minstbedeelden de inflatie
niet kunnen bijhouden. Dat verschilt van wat je
zou verwachten.
Wat in een socialistisch land ook vreemd lijkt is
de werkloosheid. Deze is, in procenten, zeker vijf
keer zo hoog als in Nederland. Merkwaardig is dat
deze werkloosheid samengaat met overbesteding.
Het zou kunnen zijn dat voor de vreemde combi
natie een reden is, die verankerd ligt in het Joe
goslavische systeem van arbeidsbestuur. De leden
van een „Kombinat" producentencoöperatie j
hebben er namelijk belang bij, hun inkomen zo
groot mogelijk te maken, wat meebrengt dat ze
liever niet teveel nieuwe arbeiders aantrekken.
Het is voordeliger, de produktie uit te breiden met
behulp van extra kapitaal en de kapitaalhonger ia
dan ook enorm. De banken bloeien. Dat is goed
voor de groei; Joegoslavië heeft, na Japan, de
hoogste groeicijfers van de hele wereld. Het hoge
investeringspeil werkt echter overbesteding in de
hand, terwijl de werkgelegenheid stagneert. De be
roepsbevolking groeit sneller dan het aantal ar
beidsplaatsen. Als een Kombinat toch nieuwe me
dewerkers aantrekt zijn dat bij voorkeur onmisba
re specialisten (die dan ook veel willen verdie
nen), of het zijn tijdelijke krachten, die geen lid
worden van de coöperatie, met een laag loon wor
den afgescheept (cao's zijn er niet!), niets te ver
tellen hebben en straks weer worden ontslagen.
Bij ons in het hotel werkten mensen voor vijfhon
derd dinar 125) in. de maand plus kost en in
woning.
'PjEZE ingebouwde rem op de werkgelegenheid
J-' kan ook als volgt worden beschreven. Onder
liet kapitalisme wordt een arbeider aangesteld zo
lang hij een opbrengst afwerpt boven zijn loon
(meerwaarde). Onder het arbeiders-zelfbestuur
krijgt de nieuwe arbeider de meerwaarde zelf in
handen, zodat eerder het punt wordt bereikt
waarbij nieuwkomers voor de xeeda aanwezige ar
beiders geen voordeel meer opleveren. (In een ka
pitalistische naamloze vennootschap doet zich iets
dergelijks voor bij het vermogen: de oude aan
deelhouders zullen liever reserves vormen dan
nieuwe aandelen uitgeven, om de spoeling van het
dividend niet nodeloos te verdunnen).
De Joegoslavische regeling schept, behalve
werkloosheid, ook nog een generatieconflict: jon
gelui klagen dat zij te weinig kansen krijgen om
er_ tussen te komen. Wij hoorden spreken over
vriendjespolitiek en over een ongezonde jacht op
meer en meer diploma's.
Er bestaat in Joego-Slavië ook een particuliere
sector waarin de bedrijven eigendom zijn van
kleine zelfstandigen, maar daar is de werkgele
genheid beperkt tot vijf man; komen er meer, dan
vervalt de eigendom aan de arbeiders. Dit remt
uiteraard de expansie. Sommige van deze particu
liere bedrijven lopen prima (en vergroten de in
komensongelijkheid); anderen lopen slecht (en
vergroten ook de ongelijkheid). Vooral in de
landbouw, waar overwegend zelfstandigen werken,
heeft men de grootste moeite om de, inflatie bij
te houden die ontstaat doordat de arbeiders in de
coöperaties hun inkomens opheuën. Bij ons is d«
inflatie slechts ten dele looninflatie, in Joego-Sla
vië vrijwel volledig (het kan namelijk nauwelijks
iets anders zijn).
HET BEELD van deze economie is tamelijk
rauw. Hoge groeicijfers, waardoor de
algemene welvaart snel stijgt, maar tevens
veel werkloosheid en veel inflatie, waardoor
de inkomens enigzins uit elkaar worden
trokken. Het is niet zo vriendelijk als men op
grond van het socialistische etiket misschien
zou verwachten. Daar staan natuurlijk voor
delen tegenover, zoals de zeggenschap over
de eigen werksituatie en het ontbreken van
enorm rijke mensen, maar er blijkt wel uit
dat ieder economisch systeem zijn eigen pro's
en contra's heeft. Gladde volmaaktheid be
staat niet, ook niet in het sympathieke stelsel
van arbeiders-zelfbestuur onder de Joego
slavische zon.
TVOU wordt het toch echt tijd om
1voor wat tegenwerk te zorgen:
laten we allemaal erg blij zijn dat
die Marga var> Arnhem verdwenen
is. We hoeven niet meer aan te kij
ken tegen die hooggesloten (stel je
voorhuis vrou wen-bl oemetj esj u r-
ken, en dat Loosdrechtse „mevrou-
wen-kapsel", mijn hemel wat een
opluchting dat ze zich voortaan al
leen maar met grasmaaien zal be
zighouden.
Zou er nou helemaal geen vlotte,
lekkere meid te vinden zijn voor dat
journaal? Want laten we even wel
wezen; Marga's plaatsvervanger
Fred je Emmer is natuurlijk nog er
ger.
Amsterdam P. VAN LEERSUM
OOMS zag je haar elke avond
voor de TV nieuws lezen, het
geen mij wel eens heeft doen den
ken, dat ze in moeilijke omstandig
heden verkeerde. Nu zie ik tot mijn
verbazing in uw krant dat ze in een
heel groot en mooi buitenbuis in
Soest woont, getrouwd is met
speelgoedfabrikant Jan Kamlag,
die bovendien nog sportuitzendin-
gen verzorgt, en dat voor elke dag
televisiejournaal lezen wordt betaald.
Voor zoveel als Marga dus nieuws
leest, moet ze zelf reeds een inko
men bereiken van ongeveer 35.000
tot 40,000 per jaar. Dit is over het
algemeen méér dan menigeen in
een zeer verantwoordelijke functie
in het bedrijfsleven verdient. Is dit
billijk? Bovendien maakt ze veel
vergissingen.
Er zijn toch jonge mensen genoeg
die de Nederlandse taal perfect in
woord en geschrift hanteren, die het
gaarne voor minder zouden doen.
Dicmen H. JONGEJAN
N uw krant van donderdag 8 juli
jl. onder de kop „Bellen met
losse handen" sprak u van een
nieuwtje van het telefoonfront»
waar het de „speakerphone" be
treft, die ons in staat stelt met bei
de handen vrij te telefoneren.
Ik kan u echter meedelen, dat ik
me reeds in 19Ö5, dus zes jaar gele
den, bij het toenmalige Reveillon ut
de Kalverstraat een zelfde spea-
ker-phane aanschafte en voor het
uitwisselen van voetbalgegevena
daarvan vrij regelmatig op de zon
dagavonden gebruik maak. Het eni
ge nadeel van deze speaker-phone
is, dat men aan de andere kant van
de lijn vaak denkt te worden afge
luisterd door anderen omdat het
geluid hem hol, als vanuit een gro
te lege ruimte voortgebracht in de
oren klinkt.
Overigens niets dan lof over dit
vooral voor journalisten machtige
hulpmiddel, dat ook in belangrijke
mate 2ijn nut afwerpt, waar het
voor gehele gezin bestemde I®*
sprekken met familieleden op grote
afstand betreft.
Amsterdam ENNO CRAB BEND AM
ALS bouwkranen bijvoorbeeld in
het weekend niet worden ge*
bruikt, moeten ze niet dwars over
de openbare weg worden opgesteld
zoals we herhaaldelijk in ae
drukke Amsterdamse binnenstad
kunnen aanschouwen. Hier komt
ooit een ongeluk uit voort. Een ver
bod is dringend gewenst want u
publiceert dat er ieder jaar tiental
len ongelukken met bouwkranen
gebeuren, waaronder met dodelijk
afloop- Laat de aannemer zija
kraan zoveel mogelijk boven het
bouwwerk parkeren.
Amsterdam J. ALBERS
