Anti-climax
FELLE REACTIES OP PLAN VAN MOSKOU:
Amerika waarschuwt
Sowjet-Unie
Ruim f2000
voor de Sint
CALS BOOS OP,
LERAREN
,Ga niet te ver
Dr. latteel zendt hoge
ambtenaar terug
Fries op elk lesrooster,
pleiten Friese
waarschuwt
minister
Auto stort van steiger;
vier mensen verdronken
Hulp van voor
Soedan
wel aanvaardbaar
Chroeslsjevv: geen
ultimatum
Geen laster en leugencampagne
Italianen vervalsten
gouden tientjes
Man gedood door val
uit rijdende, taxi
Arthur Rodzinski
overleden
Vreselijk ongeluk
in Den Helder
VRIJDAG 28 NOVEMBER 1958
ZESTIENDE JAARGANG No. 4158
Somber
Eigen schuld
Geen ultimatum
SCHOOI,CONFLICT OP NIEUW-GUINEA
icrhnlf i r-
s«n, trceg
Bejaarde man omgekomen
door gasverstikkins
Geen verandering
VERGISSING IN DICHTE MIST
Nieuw-Guinea foutief
gerangschikt in
,N.-rapporten
J
Directeur: tl. DE HUIG
S,J
Hoofdredacteur: Dv. J. A. H. J. S. BKU1NS
J
f.\ cle Westelijke hoofdsteden hebben zowel pers als regerings
functionarissen het Russische plan om West-Berlijn tot een gede
militariseerde. vrije stad te maken op oesliste wijze van de hand
gewezen.
In Washington werd gisteravond een officiële verklaring uitge
geven waarin het Russische voorstel weliswaar niet officieel wordt
verworpen, maar waarin toch onbewimpeld wordt gezegd dat
„Amerika nooit zal toestemmen in enig voorstel van Moskou, waar
door dc bevolking van het vrije Wcst-Bcrlijn overgelaten zou worden
aan de vijandige overheersing \an de communisten". Verwacht wordt
dat de otiieieic verwerping van de Weateli]ke geallieerden zal komen
na overleg tussen cie V er. Staten, Engeland. Frankrijk en West-
Duitsiand.
Zet uw best» beentje voor
schuimrubber- matras
Botterdam: witte oe mtnxira.it io - xeiei, noiuu ts i.j.
Postbus 1112 - Postgiro No. 424519.
Klachtendicnst abonnementen. 18 3U19 30 uur
Zaterdags 1718 uur. Tcletoon 115700.
's-GravcnbaEe: Huygensplcin 1 - Telet. 183467 (3 lljncn.j
Postbus 1091 - Postgiro No 4248G7
KlachtendSensl: 18 30—IflUOu, Telcf 362569.
Dordrecht: Schcllersplem 3 - Postgiro No. 424208 Telefoon 437
Klachtendicnst na 17.30 uur 7314
Schiedam: Lange Kerkstraat 24 b - Telefoon G7832
Abonnementsprijs 61 cent per weck 2,65 per maand, 7,90 pe:
kwartaal. Losse nummers 15 cent. Verschijnt dageldk»
V
(Geldie tot morgenavond)
IETS KOUDER
Overwegend droog en zwaar bewolkt weer, met hier
en daar tijdelijk mist, maar ook enkele verspreid voor
komende opklaringen. Zwakke tot matige oostelijke
wind. Iets lagere temperaturen.
Morgen: Zon op: 8.22 Maan op: 19.37
onder: 16.34 onder: 10.30
p, EN dag ot veertien geleden ver-
D. klaarde Chroestsjew: „Voor de
mogendheden die de overeenkoms
van Potsdam hebben ondertekend is
klaarblijkelijk het ogenblik gekomen
om dc overblijfselen van de bezetting
van Berlijn op te ruimen en het op
die manier mogelijk te maken een
normale sfeer in "e hoofdstad van
Oost-Duitsland in hel icven tc roc-
pen.
Deze verklaring veroorzaakte grote
deining. Men zag een nieuwe „slag
om Berlijn" in het verschiet. De kou
de oorlog om Berlijn was herleefd en
algemeen duchtte men dat deze weer
evenals voorheen tot op het randje
van de hete oorlog zou worden ge
bracht.
Allerlei diplomatieke activiteiten
verhoogden de spanning. Adenauer
was bezorgd. De burgemeester van
Wcst-Bcrlijn kalmeerde rijn mensen.
Frankrijk, Engeland en de Verenigde
Staten verklaarden dat West-Berlijn
niet zou worden prijsgegeven. Door
dat alles heen klonken beurtelings ge
ruststellende cn alarmerende stem
men van Russische zijde. En daar
doorheen kwam nog ten slotte weer
een ander geluid van Foster Dulles,
waaruit men meende af tc leiden dat
hij toch door de knieën zou gaan.
TOEN de spanning zo op het hoogst
was kwam gistermorgen bet be
richt over de Russische nota aan de
Verenigde Staten. Dc eerste zes
maanden blijft alics bij het oude. De
Sovjets willen ondcrnandelcn uver eer
plan om van West-Bcrlijn e~n vriie
gedemilitariseerde stad tc maken
Het is duidelijk "Lm hier s.in ecu
enorme anticlimax wrake is Wan'
iedereen verwachtte en de Russen
hadden daar ook alle reden toe gege
ven dat Rusland eenzijdig zou gaan
optreden en het verdrag van Pots
dam. waarop de huidige status van
Berlijn rust. zou opzeggen
Dan zouden de Russische uocpen
Berlijn verlaten. Oostduitsers zouden
hun plaats innemen en dan zouden de
westelijke geallieerden te maken heb-
-ben mërdle Oostduitse Republiek, die
zij niet erkennen en niet willen er
kennen. Wat zou er gebeuren als Oost
duitse troepen geallieerde konvooien
zouden aanhouden? Zou er dan ge
schoten worden? En wat zou er op
dat eerste schot volgen? /andaar
de spanning.
West-Berlijn ma
vrijstad worden
een
ZEER tevrrreden, maarrr
nog niet voldaan", liet
Plet ons namens Sint weten, toen
we hem meedeelden, dat de gif
ten „Voor 1500 kinderen" th«.ns
een bedrag van ruim f 2000.-—
vertegenwoordigen.
Stuur nog per omgaand eer
pakje aan Trouw, Nieuwe Zijds
Voorburgwal 225 Amsterdam of
grijp naar uw vulpen en gireer
nog vandaag op giro 41 27 39 een
gift.
Maak straks een kind-iti-dc-
schaduw blij'
Laat ook ditmaal dc grote
Trouwadoptie van acht Protes
tantse centra van kinderbesche--
ming volledig slagen!
MAAR wat verwacht werd gebxirt
met. Het probleem Berlijn blijft
het probleem Berlijn. En over zes
maanden zien we wel weer.
De Russen hebben blijkbaar de si
tuatie af willen tasten En kennelijk
is hot resultaat geweest dat zij voor
een eenzijdige daad hunnerzijds de ri
sico's te groot hebben geacht. Zij heb
ben begrepen dat "e drie westelijke
mogendheden hun troepen niet zouden
terugtrekken. En zij zijn voor de ge
volgen die dat feit eventueel zou kun
nen hebben teruggeschrokken.
De Russen willen de deur in het
ijzeren gordijn die Berlijn is, sluiten.
Zij willen de erkenning van Oost-
Duitsland door de westelijke staten.
Maar zij hebben ingezien dat dit met
dit wilde plan niet lukt. Nu wil men
onderhandelen. Hoezeer de Russen
overigens in hun schulp gekropen zijn
blijkt uit het verschil tussen Chroest-
sjew's eerste uitlating en die van de
laatste nota.
In de eerste sprak hij over een
„normale sfeer in de hoofdstad van
Oost-Duitsland". In de laatste over
Berlijn als „een vrije gedemilitari
seerde stad".
Onderhandelen is inderdaad veili
ger dan wilde plannen uitvoeren.
Maar het is voor het westen alleen
veilig als dat eendrachtig en stand
vastig is.
De nieuwe premier van Soedan,
generaal Abboed. heeft verklaard, dat
Amerikaanse hulp in beginsel voor
Soedan aanvaardbaar is. ook al zou
den volgens hem bü de uitvoering van
dc aangeboden hulpovereenkomst eni
ge moeilijkheden kunnen rijzen.
Abboed verklaarde dit donderdag
in Khartoem tegenover een Egyp
tische journalist, nadat zijn kabinet
de kwestie van de Amerikaanse hulp
uitvoerig bestudeerd had.
Op Abboeds voorganger als premier,
Khaiil, was door de oppositie in ver
band met mogelijke Amerikaanse hulp
felle kritiek geleverd. Volgens waar
nemers kan Abboed's verklaring moge
lijk worden beschouwd als ccn aan
wijzing voor de internationale richting
van zijn recente staatsgreep waarbij
hij Khalil afzette.
Rusland stelde gisteren voor van West-Berlijn een geheel onafhankelijke stad
te maken die mede onder toezicht van de Ver Naties zou kunnen staan. De
troepen van het Westen zouden dan uit Berlijn moeten worden terugge
trokken.
In poh.'ickc kringen tc Bonn is men
zeer opgelucht door het communiqué
van liet Amerikaanse ministerie van
Buitenlandse Zaken waarin de Russi
sche voorttellen worden verworpen.
Dc verklaring, dat dc V.S. geen een
zijdige opzegging door de Sowjet-Unie
van haar verplichtingen in Berlijn
kunnen aanvaarden, neemt alle onze
kerheid veg welke werd veroorzaakt
door uitlatingen van minister Dulles
op zijn jongste persconferentie, zo
werd gezegd.
De Ver. Stalen herinneren in hun
verklaring Rusland eraan, dat de Wes
telijke geallieerden jarenlang gepro
beerd hebben ,.met de Sowjets te on
derhandelen over de vrijheid van heel
Duitsland, waar Berlijn een deel van
is, op basis van vrije verkiezingen on
der de Duitsers zelf, zonder dat daar
bij enige vooruitgang werd gemaakt".
De verklaring wijst er ook op. dat
Engeland, Frankrijk en de Ver Sta
ten nog altijd wachten op het ant
woord van Moskou op hun voorstellen
voor de hereniging van Duitsland, die
zij op 30 september naar het Kremlin
hebben gezonden.
De grote Amerikaanse bladen staan
zonder uitzondering afwijzend tegen
over het plan-Chrocstsjew. De New
York T'mes schrijft i j een hoofdarti
kel dat het voorstel van de Russen
neerkom', op ccn ultimatum. Het enige
voordeel van het plan is volgens dit
blad dat dc crisis inzake Berlijn voor
lopig ccn half jaar is uitgesteld. In
zes maanden kan er echter veel gebeu
ren, meent het blad. Het komt echter
tot de siotsom dat de vooruitzichten
somber 'iin en dat het Westen hiervoor
onmogelijk dc ogen mag sluiten.
Do Westduits,1 pers heeft zich als
écn man tegei Moskou's plan gekeerd.
De onafhankelijke Morgenpost bracht
een tekening waarop een glimlachen
de Chroestsjew aai Eisenhower, Mac-
roillan en de Gaulle een keurig ver
pakt kerstcadeautje overhandigt waar
uit het dreigende „tik, tik, tik
van een tijdbpm "opstijgt. g
De Londense „Times" schrijft dat
Chroestsjew's berekeningen geba
seerd zijn op de veronderstelling
dat zijn voorstellen inzake Berlijn
door het Westen verworpen zullen
worden.
Zijn onmiddellijk doel is straks
te kunnen zeggen, dat dc westelijke
mogendheden het slechts aan zich
zelf te danken hebben als er nieuwe
moeilijkheden mochten ontstaan,
daar zij oen vriendschappelijke re
geling hebben verworpen.
Het conservatieve Franse blad „Le
Figaro" noemt de Russische nota een
Vice-president Nixon van dc verenigde Sta
ten heeft tijdens zijn bezoek aan Engeland
ook met Sir Winston Churchill gesproken
i
In diens woning te Londen. Na atloop van
de visite nam Churchill bij de voordeur
afscheid van zijn Amerikaanse gast.
t -
uitdaging aan de solidariteit van het
Westen.
Radio-Moskou heeft verklaard dat
een verwerpen van de Russische voor
stellen ten aanzien van Berlijn zou
betekenen dat de westelijke mogend
heden West-Berlijn „willen handha
ven als een basis voor spionage en on
dermijnende activiteiten".
Het Russische voorstel over Berlijn
is geen ultimatum aan het Westen, zo
heeft premier Chroestsjew gisteren op
een persconferentie in het Kremlin
verklaard.
(Van onze'Haagse redacteur)
Dezer dagen zal uit Ned. Nieuw-
A't ent ie i
O
Oe 73-jarige alleenwonende L. van
Nieuwpoort te Vianen is door gasver-
stikking om het leven gekomen. Zijn
broer, J. van N., vond hem 's avonds
levenloos in zijn woning. Het slacht
offer had het ochtendblad nog in zijn
handen. De gasslang bleek van een gas
stel te zijn losgesprongen.
SETTERSET DEPARTMENT - VEENENDAAL
uister Cals te zenden, waarin wordt verzocht «Ie studie van ^e ^"ese t^1*
en letterkunde als verplicht leervak op te nemen op dc studieprogramma s
van de ULO's, HBS-en en gymnasia In Friesland in alle leergangen.
De reden is dat voor hen die «n F iesland leiding moeten geven op ker
kelijk, staatkundig en maatschappelijk terrein enige kennis van de «esc
taal en cultuur noodzakelijk wordt geacht en dat aan 11 verschatfe 1i van ueze
kennis bij het middelbaar onderwijs op het ogenblik naar dc mening van
»Natio Frisica" niet voldoende aandacht w.ordt geschonken.
Guinea in ons land aankomen de heer
L J M. de Wit, directeur Culturele
Zake^i en Onderwijs en lid van de raad
van diensthoofden aldaar. De heer D
Wit is door gouverneur Platteel voor
gedragen tot ontslag en in afwachting
daarvan met verlof gezonden. Deze
maatregel heeft op Nieuw-Guinca nog
al opzien gebaard.
De achtergrond van het geschil zou
zijn dat honderd procent subsidie is
verleend voor een rooms-katholieke
P.M.S. (Primaire Middelbare School),
die op 1 sejjtember in Hollandia is'ge
opend. Zoals we reeds meldden, had
deze subsidieverlening in kringen van
de zending verbazing verwekt, omdat
in Hollandia „voedingsscholen" (ver-
volgscholen en lagere scholen B) ge
heel ontbreken. De verhouding tussen
missie en zending is op Nieuw-Guinea
reeds jarenlang gespannen, doordat
de missie in het noorden van dit land
is gaan werken onder protestantse
Papoea's.
Gebleken is nu dal voor de nieuwe
rooms-katholieke P.M.S in Hollandia
een subsidiebedrag is uitgekeerd, dat
op de begroting 1957 voor Nieuw
Guinea was uitgetrokken voor de ves
tiging van een dergelijke school te
Merauke, aan de zuidkust. Dit besluit,
dat op initiatief van de (rooms-katho
lieke) heer De Wit is genomen, heeft
in zendingskringen grote ontstemming
teweeg gebracht
Dat gouverneur Platteel de heer De
Wit voor ontslag heeft voorgedragen
schijnt met rechtstreeks met de over
heveling van de subiside verband te
houden, maar er wel iets mee te ma
ken te hebben. De gouverneur zou me
nen, dat hij in de heer De Wit geen
vertrouwen meer kan stellen.
De eerstkomende uitverkoop
periode begint op 15 januari 1959 en
duurt tot en met 5 februari.
(Van een onzer verslaggevers)
Bij twee Rotterdamse bankinstel
lingen, de Slavenburg Bank en de Ne-
tlcrlandsche Overzee Bank, zyn dezer
dagen enige valse gouden tientjes in
gewisseld. De douanerecherche heeft
in samenwerking met Interpol een on
derzoek ingesteld naar deze falsifi
caties.
Intussen is gebleken, dat de geld
stukken in Italië zijn geslagen. De
valse gouden tientjes zijn vrijwel niet
te onderscheiden van de echte; het
goudgehalte blijkt zelfs nog hoger tc
zijn.
De douanerecherche gelooft niet, dat
de goudstukken in groten getale ons
land zijn binnengesmokkeld. Volgens
inlichtingen van Interpol zouden de
valseminters voordeel hebben willen
trekken uit het vrij grote verschil tus
sen de officiële goudkoers en dc vrije
koers in Italië.
Iu een redevoering van ruim drie
uur, gehouden voor 20.000 gedelegeer
den op een coöperatief congres in
Cairo, heeft Nasser donderdag een
felle aanval op he Westen gedaan. Hij
beweerde dat het Westen poogt de
Arabische wereld te ontwrichten en
dat het zelfs niet voor moorden terug
deinst.
Prinses Irene heeft een paar (lagen doorge
bracht in het «intcrsportcentrum M'efssee
in de Oostenrykse Alpen. Ze verbleef daar
in het trainingskamp vuor het Oostenrijkse
nationale ski-team. Op de foto: I)e Prinses
in het kamp aan de lunch met de Oosten
fijksc coach Edi Kollcr.
(Van een onzer verslaggevers)
Gisteravond omstreeks halfeïf is op
de Haagweg te Den Haag de 18-jarige
J, de Zoete uit Naaldwijk uit een rij
dende taxi gevallen. Hü kreeg ernstig
letsel aan het hoof den overleed tijdens
de overbrenging naar het ziekenhuis
aan de Zuidwal,
De Naaldwijker was in Den Haag in
een taxi gestapt, om zich naar zijn
woonplaats te laten rijden. De taxi
chauffeur reed met een snelheid van
40 a 45 kilometer over de Haagweg,
toen dichtbij Loosduinen op onver
klaarbare wijze het rechterachterpor-
tier van de taxi openging en de passa
gier naar buiten viel. De Naaldwijker
heeft vermoedelijk tegen de portier-
kruk geleund.
Een van de bekendste Amerikaanse
dirigenten, Arthur Rodzinski, is don
derdagavond op 66-jarige leeftijd in
Boston overleden. Hij was voormalig
dirigent van de New York Philhar
monic en het Chicago Symphony Or
chestra; met dit laatste orkest gaf hij
onlangs nog een uitvoering van
„Tristan en Isolde" van Wagner.
Rodzinski werd in Dalmatië geboren.
Zijn jeugd bracht hij in Polen door.
In 1926 kwam hij op uitnodiging van
Leopold Stokowski, die hem in Europa
had zien dirigeren, naar de Verenigde
Staten. Rodszinski verwierf vooral
naam door het „opbouwen" van on
bekende orkesten tot opvallend goede
ensembles.
(Van onze parlementaire verslaggever)
IN het kader van het algemeen
loon- cn salarisbeleid van de
regering ïs nu geen plaats voor
verbetering der lerarensalarissen.
Dit zei minister Cals gisteravond
in de Tweede Kamer. Als er ruim
te komt voor een loonsverhoging,
ligt de zaak anders, aldus mr.
Cals, die zei te spreken namens de
regering.
Het was een zeer verontwaardigde
minister, die inging op de vele op
merkingen n.a.v. het lerarensalaris-
overleg. Mr. Cals stelde dat men ook
m het overleg met de minister moet
uitgaan van diens eerlijkheid. De
leraren en hun bladen aebben de
laatste tijd over mij geschreven met
kwalificaties als „vuile laster en laffe
leugens". De minister waarschuwde
het lerarenkorps niet te ver te gaan
en hem het overleg door hun. gedrag
niet onmogelijk te maken.
De bewindsman toonde aan dat hij m
het overleg met de leraren alles had
gedaan om tot overeenstemming te
komen Hij vroeg de kamervoorzitter
bepaalde zaken uit het geheim geor
ganiseerd overleg te mogen openbaren.
Het is wel gebleken dat er behoefte
bestaat aan wat openbaarheid.
Reeds in 1953 heeft de regering zich
op het standpunt gesteld dat er van
een koppeling van. het lerarensalaris
an dat van de salarissen der hoofd
ingenieurs der Rijkswaterstaat geen
sprake kan zijn. De leraren namen daar
toen steUing tegen.
In de standpunten van beide par
ty en is thans geen verandering geko
men. Wel hebben wij, aldus de minis
ter in 1956 opdracht gegeven tot een
onderzoek naar de vergelijkings-moge-
Ujkheden en de carrière-mogelijkheden
van de leraren en andere academici in
rijksdienst.' Dit onderzoek heeft aan
getoond dat er van een achterstand
geen sprake is.
Natuurlijk, aldus de bewindsman,
men kan de cijfers verschillend inter
preteren en djit wordt dan ook gedaan,
maar men'moet mij niet komen vertel
den dat de leraren geen gelegenheid
hebben gekregen hun mening uit te
spreken. Steeds zyn vertegenwoordi
gers van de raad van leraren bij de
besprekingen van de werkcommissïe,
die het rapport samenstelde, aanwe
zig geweest, Uit alles blijkt dat de lera-
ren zich medewerkers van het rapport
hebben gevoeld. Men heeft zelfs dit
rapport waardevol genoemd.
Niet ik heb na alle moeilijkheden
en alle vergaderingen het overleg
afgebroken, aldus mr, Cals. maar ae
leraren. En ik ben zelfs vandaag nog
bereid het overleg te hervatten. Maar
maak qgt overleg niet onmogelijk
dooi dag in dag uit beledigingen eu
verdachtmakingen te uiter
Ik heb de leraren op een der laatste
vergaderingen duidelijk gezegd dat ze
zich geen enkele illusie moesten ma
ken en dat ik de mening van de voor
zitter van de raad van leraren dat een
salarisverhoging nu niet meer kon wor
den afgewezen niet kon delen. Er :s
hier sprake van kabinetsbeleid, gldus
de bewindsman.
(Meer over rede va,r* >.ir Cn.s p jML-
gifla 5. beschouw ingen v«m Kaïwr-
lédcir op pagina S i
i
T/IER MENSEN kwamen om
1 Jiet leven, toen vannacht om
streeks kwe.rt over een een per
sonenauto van de vier nieter ho
ge kruisersteiger te Den Helder
in het tien meter diepe water
stortte. Het ongeluk is waar
schijnlijk te wijten aan een dich
te mist.
De se-geant-geschutmaker constabel
J. M. C. Steenaert en zijn echtgenote
hadden samen met de vrouw van zyn
collega Vis en haar nichtje Pia Cos-
ter een bezoek gebracht aan een win-
kelavond aan boord van Hr. Ms. krui
ser De Ruyter, toen zij per auto rraar
huis wilden terugkeren. Door het
slechte zicht misleid, is de bestuurder
bij het vertrek van de steiger in plaats
van landwaarts de kant van het wa
ter uitgereden. Uit het remspoor, dat
de auto dchterhet, kor. worden opge
maakt, dat de sergeant zijn vergissing
te laat l eeft ontdekt.
Vrijwel onmiddellijk nadat de auto
over de kop geslagen en in het water
gestort was, waren brandweer en dui
kers van de Koninklijke Marine ter
plaatse, fret duurde echter geruime tijd
voor de auto gevonden en vastgemaakt
was.
Toen de wagen boven water werd ge
haald, bleek, dat drie personen waren
overleden. Het lichaam van de vierde
inzittende werd later uit het water op
gehaald.
ArtrerinmtiP)
Bij monde van de heer Sastroamid-
jojo heeft Indonesië donderdag in de
beheerschapscommissie der Verenigde
Naties geprotesteerd tegen hel feit,
dat Westelijk-Nieuw-Gumea in V.N.-
rapporten Wordt gerangschikt onder
de „met-zelf-regerende" landen. De
Indonesiër tekende ook protest aan
tegen een „bestuursunie" tussen de
Nederlanders en de Australiërs op
Nieuw-Guinea, het bestaan waarvan
liter in de vergadering zowel door de
Nederlandse afgevaardigde prof. dr. J.
M, Pieters als door de Australische
vertegenwoordigers Kevin Kelly werd
ontkend.
4
T